SỨC KHỎE - PHẦN HAI NHỮNG VẤN ĐỀ CÓ LIÊN QUAN TỚI TỪNG PHẦN THÂN THỂ - 2 docx

Nhûäng triïåu chûáng úã cấc chấu lúán lâ nưn ối nhiïìu, phổt ra
thânh tia, sưët, àau àêìu vâ àùåc biïåt lâ hiïån tûúång bõ cûáng gấy khưng
thïí gêåp cưí lẩi, àïí cùçm àng àûúåc ngûåc nhû ngây thûúâng giưëng vúái
mổi ngûúâi. úã bïånh viïån, ngûúâi ta thûúâng phẫi lêëy nûúác ty àïí xết
nghiïåm xem chấu bõ bïånh do vi trng hóåc vi rt.

Bïånh viïm mâng nậo do vi trng: Lâm cho nûúác ty ca chấu
bế bõ bïånh cố m. Chấu bế câng nhỗ thò bïånh câng nguy hiïím. Mưåt
sưë vi trng cố thïí lâ ngun nhên ca bïånh nây nhû vi trng bïånh
phưíi (phïë cêìu trng), liïn cêìu trng, hóåc hếmophilus (xem mc
210: hếmophilus lâ gò?). Bïånh nây cố thïí xët hiïån thânh dõch.
Trong thúâi gian cố dõch, ngûúâi ta cố thïí lêëy chêët mêỵu úã hổng nhûäng
trễ nghi bõ bïånh àïí xết nghiïåm vâ phất hiïån nhûäng trễ cố mang vi
trng. Àưëi vúái nhûäng ngûúâi cố tiïëp xc vúái ngûúâi bïånh vâ cấc trễ bõ
bïånh, bấc sơ thûúâng cho ëng thëc khấng sinh hóåc thëc
sulfamide trong 5 ngây liïìn àïí trõ hóåc phông bïånh.

Hiïån nay, àậ cố thëc tiïm phông vi trng hếmophilus, nhûng
chûa cố thëc phông bïånh hûäu hiïåu àưëi vúái mâng nậo cêìu.

Bïånh viïm mâng nậo do vi rt: Chêët lỗng lêëy ra tûâ cưåt sưëng cấc
chấu bõ bïånh nây do vi rt thûúâng trong vùỉt, khưng cố m vâ vi
trng. Nhûäng triïåu chûáng ca bïånh cng giưëng nhû trïn, nhûng
nhể hún. Khưng cêìn thëc khấng sinh bïånh cng tûå khỗi trong vâi
ngây, ngûúâi ta phất hiïån bïånh bùçng cấch xết nghiïåm khấng thïí
trong mấu. Bïånh cố thïí do chấu bõ quai bõ hay nhiïỵm mưåt sưë vi rt
khấc.

Bïånh viïm mâng nậo do lao: Hiïån nay hiïëm thêëy vò cấc chấu àậ
àûúåc tiïm BCG phông lao tûâ nhỗ.

4. BẾ RNG TỐC HÓÅC KHƯNG CỐ TỐC

Nhiïìu bâ mể lo ngẩi con mònh bõ hối vò quậng àêìu Bế àê lïn gưëi
khi nùçm, khưng cố tốc. Thêåt ra, hiïån tûúång nây lâ bònh thûúâng, chó
do vò ma sất mâ thưi. Lệ dơ nhiïn, cố nhiïìu àûáa trễ khấc cng nùçm
nhû thïë mâ vêỵn cố tốc. Nhûng, tốc Bế cố thïí mẫnh mai hún, dïỵ
rng hún vâ chấu hay nùçm lêu úã mưåt tû thïë hún lâ cấc Bế khấc, àùåc
biïåt lâ nùçm ngûãa.

Nïëu chấu àậ lúán nhûng vêỵn rng tốc thò rộ râng lâ cố vêën àïì
cêìn ch : cố thïí chấu bế cố thối quen giêåt tốc hóåc sóỉn tốc mònh.
Ngoâi ra, sau khi khỗi bïånh sưët thûúng hân cng bõ rng tốc. Mưåt
sưë dûúåc phêím, thëc ëng cng cố tấc dng nhû vêåy.

Mưåt sưë đt cấc chấu cố nhûäng mẫng da trưëng khưng cố tốc trïn
àêìu do bõ nêëm tốc, cêìn phẫi chûäa trõ ngay vò bïånh nây cố thïí kếo
dâi vâ lêy.

Mưåt sưë trễ tûâ 2 tíi trúã lïn bõ rng tốc tûâng mẫng lẩi do nhûäng
ngun nhên tấm l.

Nối chung, khi xấc àõnh mưåt àûáa trễ cố chûáng rng tốc, cêìn
phẫi àûa chấu túái bấc sơ àïí tòm ngun nhên vâ chûäa trõ .

5. CHÊËY

Mưåt chấu bế sẩch sệ vêỵn cố thïí lêy chêëy ca cấc chấu khấc, cấc
chấu cố chêëy hay gậi àêìu vò bõ ngûáa. Nhòn k vâo tốc ca cấc chấu,
bẩn sệ thêëy cấc trûáng chêëy nhỗ, trôn, mêìu xấm bấm vâo tốc.

Hậy gưåi àêìu hâng ngây cho chấu bùçng cấc chêët thëc chưëng
chêëy bấn úã hiïåu thëc trong 5 ngây liïìn. Hậy dng xâ phông gưåi k
lẩi, chẫi tốc bùçng lûúåc bđ (cố rùng lûúåc khđt).

Nhng lûúåc vâo dêëm nống àïí chẫi rưìi lêëy khùn sẩch trm lïn
tốc cấc chấu mưåt hưìi lêu.

Thay vâ giùåt ấo gưëi, khùn trẫi giûúâng vâ qìn ấo mưỵi ngây cho
cấc chấu!

6. MÊËT

Nhûäng vêën àïì vïì mùỉt àậ àûúåc àïì cêåp trong nhûäng mc: àau
mùỉt àỗ, chùỉp, lấc v.v

Nïëu àau mùỉt vò bõ chêën thûúng cêìn phẫi túái ngay bấc sơ chun
khoa mùỉt àïí khấm mùỉt. Têët cẫ cấc hiïån tûúång bêët thûúâng úã mùỉt nối
chung; úã giấc mẩc, thy tinh thïí, con ngûúi nối riïng, àïìu ẫnh
hûúãng túái thõ giấc vâ cố thïí lâm khẫ nùng nhòn ca chấu bế kếm ài.

Phất hiïån mùỉt kếm: Cng nhû viïåc nghe kếm, viïåc nhòn kếm
a cấc chấu cêìn phẫi phất hiïån vâ tòm ngun nhên tûâ súám. Thđ d:
hiïån tûúång lấc mùỉt cêìn phẫi luån têåp cho cấc chấu cấch nhòn theo
mưåt phûúng phấp riïng àïí chûäa trõ vâ luån têåp câng súám câng tưët.

Cố nhiïìu phûúng phấp thûã nghiïåm àïí phất hiïån xem cấc chấu
cố bõ kếm vïì thõ giấc hay khưng. Cố chấu múái àûúåc vâi thấng cng
cêìn phẫi àeo kđnh.

7. GIẪM THÕ LÛÅC

Trễ múái àûúåc mêëy thấng cố thïí mùỉc chûáng giẫm thõ lûåc nhòn
khưng tinh úã mưåt bïn hay cẫ hai bïn mùỉt. Cố thïí thûã àún giẫn bùçng
cấch rổi tia sấng vâo mùỉt chấu rưìi theo dội phẫn ûáng. Nïëu cố nghi
ngúâ gò phẫi àûa chấu àïën bấc sơ chun khoa mùỉt.

8. CHÙỈP LỂO MÙỈT

Chùỉp mùỉt lâ loẩi mn nhỗ mổc úã búâ mi mùỉt, dûúái chên mưåt lưng
mi. Chùỉp chống khỗi nhûng dïỵ bõ lẩi. Mën trõ chùỉp, chó cêìn bưi lïn
chùỉp loẩi pommất khấng sinh.

Ngun nhên chùỉp lâ do mưåt loẩi tuën nhỗ úã búâ mi bõ nhiïỵm
trng.

9. CHÛÁNG LẤC MÙỈT

Trong mêëy thấng àêìu, cố lc mùỉt trễ sú sinh cố vễ nhû húi lấc.
Hiïån tûúång nây vïì sau tûå nhiïn sệ hïët, vò trong nhûäng ngây àêìu
ca cåc sưëng, hai mùỉt cấc chấu chûa phưëi húåp khúáp vúái nhau mâ
thưi.

Nhûng, nïëu hiïån tûúång nây kếo dâi vâ thûúâng xun thò bâ mể
phẫi àûa chấu túái bấc sơ chun khoa mùỉt ngay, câng súám câng tưët.

Lấc thûúâng lâ khuët têåt ca mưåt bïn mùỉt. Cêìn phẫi têåp luån
cho bïn mùỉt bõ têåt. Bấc sơ sệ bùng kđn bïn mùỉt khưng bõ têåt lẩi àïí
luån têåp cho mùỉt kia hóåc cho chấu àeo kđnh cố mùỉt kđnh àùåc biïåt
àïí àiïìu chónh hûúáng nhòn cho mùỉt chấu. Khi mùỉt chấu àậ nhòn
àûúåc bònh thûúâng rưìi bấc sơ cố thïí thûåc hiïån thïm mưåt cåc phêỵu

thåt thêím m nhỗ nûäa.

10. ÀAU MÙỈT ÀỖ

Nhiïìu khi cấc chấu nhỗ vûâa bõ ho, vûâa àau mùỉt àỗ. Lông trùỉng
mùỉt ngûáa, húi sûng vâ mâu àỗ. Khi chấu hïët ho, thò mùỉt cng khỗi.

Nïëu chấu chó bõ àau mùỉt thưi, lông trùỉng mùỉt mâu àỗ, ln
chẫy nûúác mùỉt, bíi sấng mđ mùỉt dđnh vâo nhau vò dó mâu vâng àïën
nưỵi chấu khưng múã mùỉt àûúåc, thò phẫi àûa chấu túái bấc sơ khấm
mùỉt. Trong khi chûa cố bấc sơ, bẩn cố thïí rûãa nhể nhâng mùỉt chấu
bùçng nûúác êëm.

Nïëu chấu múái àûúåc mêëy tìn mâ àậ bõ àau mùỉt nhû vêåy thò
chng ta phẫi tòm xem cố phẫi chấu bõ tùỉc ưëng lïå àẩo hay khưng. Lïå
àẩo lâ àûúâng dêỵn nûúác mùỉt.

Chûáng àau mùỉt ca trễ sú sinh: Chấu bế khi múái sinh ra dïỵ bõ
lêy nhiïỵm chêët bêín hay vi trng vâo mùỉt. Búãi vêåy, khi múái lổt lông,
chấu thûúâng àûúåc cấc bâ àúä tra thëc phông bïånh vâo mùỉt nhû
dung dõch nitrat bẩc.

Vò nitrat bẩc cng khưng trûâ diïåt àûúåc mưåt sưë vi trng nhû
trng bïånh chlamydia, ngây nay ngûúâi ta thûúâng nhỗ thïm thëc
khấng sinh nhû cycline.

Khi mưåt chấu bế vûâa sưët, ho, vâ mùỉt rêët àỗ, cng nïn nghơ túái
mưåt sưë bïånh do vi rt gêy ra, chùèng hẩn nhû bïånh súãi.

11. XỖ LƯỴ TAI

Mưåt sưë bâ mể mën xun vânh tai dûúái cho con gấi àïí àeo àưì
trang sûác. Viïåc lâm nây khưng cố gò nguy hiïím vúái àiïìu kiïån cấc
dng c dng àïí xun lưỵ tai cho trễ phẫi àûúåc rûãa sẩch vâ tiïåt
trng cêín thêån, nhêët lâ hiïån nay, khi àang cố dõch bïånh AIDS trân
lan trong thânh phưë.

12. VIÏM XÛÚNG CHM ÚÃ TAI

Sau vânh tai mưỵi ngûúâi chng ta àïìu cố mưåt gô xûúng vưìng lïn
vúái àùåc àiïím lâ cố nhûäng àiïím nhỗ hộm xëng, vò thïë àûúåc gổi lâ
xûúng chm. Trong sưë cấc hộm nây, quan trổng nhêët lâ hộm thưng
vúái tai trong. Khi tai giûäa bõ viïm, hộm nây dïỵ bõ nhiïỵm trng vâ
mûng m.
Ngây nay, chûáng viïm xûúng chm khưng côn phưí biïën nhû
trûúác kia. Nhûng viïåc phất hiïån cấc chấu nhỗ, nhêët lâ cấc chấu sú
sinh mùỉc chûáng nây úã giai àoẩn àêìu rêët khố, vò cấc chấu chó biïët
khốc mâ khưng nối àûúåc lâ àau úã àêu.

Búãi vêåy, cấc bâ mể cêìn ch , khi thêëy tai ca chấu bế chẫy
nûúác hay chẫy m nhiïìu, mâng nhơ cố sùỉc thấi khấc thûúâng, chấu bõ
sưët vâ ngûúâi gêìy rưåc ài. Cêìn àûa chấu túái bấc sơ chun khoa tai-
mi-hổng àïí khấm. Nïëu viïåc ëng thëc khấng sinh àậ kếo dâi mêëy
tìn mâ chấu vêỵn khưng khỗi thò phẫi phêỵu thåt àïí chûäa trõ.

13. VIÏM TAI TRONG

Phêìn trong tai, sau mâng nhơ khi bõ viïm thûúâng kêm theo
viïm hổng. Cấc chấu bế sú sinh hay bõ chûáng viïm nây vò trong tû
thïë nùçm, con àûúâng thưng nhau giûäa tai vâ sau mi trúã nïn rưång

thoấng khiïën vi trng vâ vi rt dïỵ lêy lan úã cẫ 2 núi.

Nhûäng biïíu hiïån úã chấu bế: Nhûäng chấu bế chûa nối àûúåc
khiïën ngûúâi lúán khưng biïët chấu àau úã trong tai. Chấu cố thïí khốc,
cổ tai xëng gưëi, nhûng cng khưng à àïí mổi ngûúâi hiïíu. Tuy vêåy,
cố mưåt sưë triïåu chûáng sau lâm chng ta cố thïí nghơ túái chûáng viïm
tai trong: chấu bõ rưëi loẩn tiïu hốa, ài tûúát (óa lỗng), nưn ối, ho, cûåa
qåy ln vâ khố ng. Viïåc àêìu tiïn ca bấc sơ lâ khấm tai vâ coi
nhơ tai cho chấu.

Vúái cấc chấu lúán thò viïåc xấc àõnh bïånh dïỵ dâng hún vò cấc chấu
nối àûúåc lâ thêëy àau trong tai.

Phûúng phấp chûäa trõ: Thoẩt àêìu, khi tai bế bùỉt àêìu bõ sûng,
àau, bấc sơ thûúâng cho thëc nhỗ vâo tai àïí giẫm àau. Sau nây khi
chưỵ viïm àậ cố m, nhiïìu khi bấc sơ tai-mi-hổng phẫi tòm cấch
chổc mưåt lưỵ thng úã nhơ lâm lưëi thoất cho m chẫy ra vâ lêëy m xết
nghiïåm xem chưỵ viïm bõ loẩi vi trng hay vi rt nâo gêy bïånh.

Hiïån tûúång tai chẫy m: Nhơ cố thïí tûå thng àïí m chẫy ra
ngoâi. Trûúâng húåp nây vêỵn cêìn phẫi ài khấm bấc sơ chun khoa
tai-mi-hổng, vò nhû vêåy chûa phẫi lâ bïånh sệ hïët. Ngay viïåc cho
cấc chấu ëng thëc khấng sinh, bấc sơ cng phẫi cên nhùỉc vâ theo
dội. Nhiïìu khi nhòn bïì ngoâi nhơ, tûúãng nhû àậ khỗi vò thëc cố tấc
dng nhanh nhûng thêåt ra khưng phẫi nhû vêåy. Bïånh vêỵn êm ó,
chûa khỗi hùèn vâ cố nhûäng biïën chûáng vâo xûúng chm khiïën àûáa
trễ st cên, gêìy ëu, vâ túái mưåt lc nâo àố, bïånh lẩi trúã lẩi.
Sau nhiïìu lêìn ëng thëc khấng sinh, tai khưng cố m nûäa
nhûng lẩi cố mưåt chêët nûúác sïìn sïåt. Hiïån tûúång nây kếo dâi khiïën
nhơ bõ tưín thûúng nùång lâm Bế bõ giẫm thđnh lûåc.

Trong thúâi gian chûäa trõ, Bế phẫi gâi trong tai mưåt ưëng thưng,
cố khi trong nhiïìu thấng.

Nïëu Bế bõ àau tai nhiïìu lêìn, bõ ài bõ lẩi, cấc bấc sơ sệ nẩo V.A
cho chấu.

14. VÂNH TAI DÕ DẨNG

Nïëu vânh tai chấu bế xa da àêìu quấ, chúá nïn dđnh vânh tai vâo
da àêìu bùçng bùng keo hóåc bùỉt chấu àưåi m xp xëng cẫ ngây àïí
hông sûãa àưíi àûúåc cấi dấng ca àưi tai.

Bẩn hậy kiïn trò àúåi túái khi chấu lïn 8 hóåc 9 tíi, vò túái lc àố
múái sûãa àûúåc cho chấu bùçng phûúng phấp phêỵu thåt rêët àún giẫn.

15. VÊÅT LẨ TRONG TAI

Nïëu bẩn khưng thïí lêëy ngay vêåt mâ Bế àậ nhết vâo tai chấu thò
àûâng cưë. Nhû vêåy, bẩn cố thïí lâm tưín thûúng ưëng tai ca Bế. Hậy
àûa Bế túái bấc sơ khoa TAI-MI-HổNG ngay. úã àố, bấc sơ cố cấc
dng c chun mưn àïí lêëy vêåt ra.

16. ÀIÏËC

Àiïëc lâ chûáng bïånh khưng phẫi lâ hiïëm thêëy úã trễ em. Cấc chấu
cố thïí bõ nghïỵnh ngậng hóåc àiïëc hoân toân. Hêåu quẫ ca têåt àiïëc
lâm cấc chấu chêåm biïët nối. Nhiïìu bâ mể khưng biïët con mònh bõ
têåt nây vò thêëy con vêỵn bònh thûúâng, nghơ rùçng chấu bế chó phất
triïín chêåm àưi cht vïì trđ tụå. Mưåt chấu bế hất sai cố thïí vò nghe

khưng tưët: cêìn phẫi kiïím tra khẫ nùng thđnh giấc ca chấu.

Phất hiïån têåt àiïëc ca cấc chấu câng nhỗ, câng khố. Bưë, mể cấc
chấu nhỗ nïn àïí theo dội phẫn ûáng ca cấc chấu vúái cấc tiïëng
àưång hâng ngây nhû: tiïëng nối nhỗ, tiïëng rầiư, tiïëng tđch tùỉc àưìng
hưì, tiïëng kểt cûãa v.v Nïëu cố àiïìu gò nghi ngẩi, nïn àûa ngay chấu
túái bấc sơ chun khoa tai àïí thûã.

Viïåc kiïím tra àõnh k vïì thđnh giấc cho cấc chấu thûúâng àûúåc
tiïën hânh khi cấc chấu àûúåc 9 thấng vâ 24 thấng. Hiïån nay, úã cấc
bïånh viïån sẫn hóåc nhâ hưå sinh, ngûúâi ta àậ ấp dng cấc phûúng
phấp kiïím tra thđnh giấc cho cấc chấu bế múái sinh àûúåc vâi ngây
hay vâi tìn.

Ngun nhên ca têåt àiïëc thò nhiïìu :

- Chấu bế cố thïí bõ àiïëc bêím sinh do di truìn hóåc bõ nhiïỵm
bïånh ngay tûâ khi côn trong bng mể, nhû bïånh thy àêåu chùèng
hẩn.

- Chấu bõ àiïëc nhể sau khi mùỉc mưåt sưë bïånh; hóåc bõ viïm tai
mâ chûäa trõ nûãa chûâng; hóåc do ëng mưåt sưë thëc khấng sinh (nhû
gentamicine) vâ bõ ẫnh hûúãng ca thëc.

17. VÊÅT LẨ TRONG MI

Nïëu Bế tưëng mưåt vêåt nhỗ vâ lâm kểt vêåt àố trong mi, thò bẩn
cêìn lêëy ngay ra cho chấu. Nhûng phẫi cêín thêån, nïëu khưng, bẩn cố
thïí lâm cho vêåt tt sêu thïm vâo lâm thûúng tưín túái phêìn niïm
mẩc bïn trong. Nïëu khố lêëy vêåt ra, khưng nïn cưë mâ nïn àûa Bế túái

bấc sơ chun khoa vïì tai-mi-hổng vò úã àố cố nhiïìu dng c chun
mưn àïí thûåc hiïån viïåc àố cố kïët quẫ.

18. SƯÍ MI, VIÏM MI, VIÏM MI - HỔNG

Sưí mi lâ mưåt chûáng nhể úã trễ em: thấn nhiïåt húi cao hún bònh
thûúâng, mi chẫy nûúác (mưåt chêët nhêìy lỗng, khưng mâu). Vúái cấc
chấu lúán, chó vâi hưm lâ khỗi. Cấc chấu bế sú sinh thò kêm theo mưåt
vâi hiïån tûúång nhû khố ng, khố thúã lâm cho cấc chấu b khố (vò
khi b khưng thúã àûúåc).

Cấc bâ mể cố thïí dng cấc dng c ht nûúác mi cho cấc chấu,
thûúâng bấn úã cấc hiïåu thëc; nhỗ mi cho cấc chấu bùçng cấc loẩi
thëc dânh riïng cho trễ em. Trấnh dng cấc thëc cố dêìu vâ cấc
loẩi thëc lâm co mẩch mấu.

Viïm mi-hổng lâ chûáng bïånh vïì mi nhûng lan tûâ phêìn sau
ca hưëc mi cho túái hổng vâ cố cấc triïåu chûáng nhû: chẫy nûúác mi,
cố thïí sưët cao, thên nhiïåt tùng àưåt ngưåt nïn cố thïí gêy co giêåt úã cấc
chấu nhỗ, ho, khưng chõu ùn, óa chẫy.
Àïí chûäa trõ cêìn: nhỗ thëc mi cho chấu, cho ëng thëc sưët.
Bïånh sệ khỗi sau vâi ngây.

Tuy vêåy, bïånh cố thïí biïn chûáng nhû : viïm tai, viïm thanh
quẫn, viïm phïë quẫn vâ phưíi.

Àïí chûäa nhûäng biïën chûáng nây, phẫi cho chấu ëng thëc
khấng sinh theo liïìu lûúång àậ àûúåc bấc sơ chó àõnh.

Viïm mi-hổng tấi phất: Ma àưng, cấc chấu bế thûúâng bõ ài bõ

lẩi bïånh viïm mi-hổng, dêỵn túái viïm tai khiïën cấc chấu thûúâng
xun bõ ho, sưí mi, xëng sûác vâ chêåm lúán.

Ngun nhên cố thïí do: dõ ûáng, khẫ nùng miïỵn nhiïỵm ca cú
thïí ëu, thiïëu chêët sùỉt, thiïëu vitamin D. Nhûng, cng cố thïí do cấc
àiïìu kiïån vïì khđ hêåu vâ núi úã nhû: khưng khđ khư tûå nhiïn hóåc vò
sûúãi nống, bi phêën hoa, sûå lêy nhiïỵm giûäa cấc trễ trong têåp thïí,
khối thëc lấ do ngûúâi lúán ht trong nhâ àống kđn cûãa v.v

Cng nïn ch rùçng cú thïí cấc chấu nhỗ sau thúâi gian trấnh
àûúåc mưåt sưë bïånh vò thûâa hûúãng khẫ nùng miïỵn nhiïỵm ca mể vâ
do b sûäa mể, nay phẫi ài vâo mưåt thúâi k têåp tûå chưëng chổi vúái cấc
vi trng vâ vi rt. Do àố, cố thïí coi mưỵi lêìn chấu bế bïånh lâ mưåt lêìn
cú thïí ca chấu cố dõp luån têåp àïí chưëng cåc xêm lùng ca cấc
nhên tưë cố hẩi têën cưng tûâ bïn ngoâi, àïí tẩo cho mònh khẫ nùng
chưëng nhiïỵm. Giai àoẩn miïỵn nhiïỵm ca trễ hïët khi chấu 6 - 7 tíi.

Búãi vêåy, viïåc dng thëc khấng sinh àïí chûäa trõ cho cấc chấu
phẫi theo sûå chó àõnh cố cên nhùỉc ca bấc sơ. Chó dng thëc àïí trõ
bïånh, chûa hùỉn àậ lâ tưët. Phẫi dânh phêìn tiïu diïåt vi trng vâ vi
rt cho chđnh cú thïí ca chấu bế, sao cho cú thïí cố khẫ nùng tûå
miïỵn nhiïỵm, tùng cûúâng sûác khỗe cho chấu bế nhû cho chấu tùỉm
nùỉng, thay àưíi khưng khđ chưỵ úã (ài nghó úã biïín, úã ni ), dng thëc
àïí cố thïm chêët gammaglobuline trong mấu, tưí chûác cấc cåc ài
tùỉm nûúác khoấng v.v

Nïëu chấu ln bõ àau tai cng nïn nghơ túái vêën àïì nẩo V.A úã
hổng cho chấu. Viïåc nẩo V.A cng cố tấc dng lâm cho chấu thúã dïỵ
khi ng, trấnh àûúåc têåt ngấy.

19. TÊÅT SÛÁT MƯI

Cố chấu bế múái sinh àậ bõ têåt sûát mưi: mưåt àûúâng nûát tûâ dûúái
mi chẩy xëng, chễ àưi mưi trïn.
Chûäa têåt nây phẫi phêỵu thåt lâm 2 giai àoẩn: khêu dđnh liïìn
chưỵ àûát ca mưi vâ xûã trđ àïí nưíi phêìn hâm bïn trong vïët nûát úã vôm
hổng.

Trong thúâi gian chûäa, cấc chấu bế phẫi b bùçng nhûäng nm v
giẫ àùåc biïåt vò nët khố.

Sau giẫi phêỵu, cấc chấu côn cêìn àûúåc theo dội vïì cấc mùåt rùng,
lúåi, tai-mi-hổng vâ hổc phất êm cho chđnh xấc. Tưët nhêët lâ àûa cấc
chấu túái nhûäng kđp chun gia àiïìu trõ têåt nây.

20. RÙNG

Rưëi loẩn mổc rùng, cố thïí khiïën àûáa trễ rïn ró vò àau, khưng ùn
àûúåc vâ mêët ng. Lúåi chấu bõ sûng lâm mấ cng têëy àỗ nûúác dậi
chẫy khỗi miïång cẫ ngây. Chấu qëy.

Bẩn cố thïí lâm cho chấu giẫm àau hay qụn àau bùçng cấch :

- Cho chấu mưåt miïëng bấnh mïìm, mưåt cấi bấnh bđch quy.

- Têím vâo khùn tay mưåt đt sirư hóåc nûúác thúm rưìi xoa nhể vâo
lúåi, chưỵ rùng àang nh lïn. Cố thïí thay bùçng mưåt cc nûúác àấ nhỗ
qën trong khùn.

- Cho chấu ëng aspirine.

Àưi khi chấu côn bõ sưët vâ ài tûúát (óa lỗng). Nïëu sưët cao, cng
tấc dng xêëu búãi cấc chấu sùén cố chûáng co giêåt. Do àố, khố xấc àõnh
àûúåc lâ chấu bõ súát do rùng àau hay vò mưåt bïånh nâo khấc.

Trong trûúâng húåp chấu bõ sưët nhiïìu, nïn àïí bấc sơ chêín àoấn
ngun nhên :

Lung lay rùng vò tai nẩn: Nïëu chấu bế bõ ngậ mâ gậy hóåc lung
lay rùng, nïn àûa chấu lẩi nha sơ ngay àïí xem côn cố thïí giûä dûúåc
rùng khưng. Mën rùng khỗi rúi ra trong khi ài bẩn cố thïí bổc
quanh rùng mưåt àoẩn kểo cao su vâ bẫo chấu cùỉn rùng lẩi.

Mën cấc chấu cố bưå rùng tưët, phẫi lâm gò?

Phẫi ch cung cêëp cho cấc chấu à chêët Canxi vâ Phưëtpho
trong thûác ùn. Nhûäng ngun tưë nây cố trong sûäa vâ cấc sẫn phâm
ca sûäa, trûáng vâ rau.
- Dẩy cấc chấu biïët cấch àấnh rùng tûâ nhỗ.

- Trấnh cấc ngun nhên gêy sêu rùng nhû ùn kểo bíi tưëi

- Dng thïm chêët Fluor hâng ngây, theo sûå chó dêỵn ca bấc sơ.

21. SÊU RÙNG

Trễ em cố nhûäng cấi "rùng sûäa" cho túái 6 tíi. Tuy nhûäng rùng
nây rưìi dêìn dêìn sệ rng hïët, nhûng cấc bêåc cha mể khưng nïn coi
thûúâng hiïån tûúång rùng sêu ca cấc chấu. Trấi lẩi, rùng nâo sêu
cêìn phẫi chûäa hóåc nhưí ài àïí khưng ẫnh hûúãng túái rùng khấc bïn

cẩnh sùỉp mổc hóåc àang mổc. Nhêët lâ cấc rùng àang mổc lẩi lâ
nhûäng rùng vơnh viïỵn.

Trễ em cố rùng sêu nhai thûác ùn khưng k. Do àố, viïåc tiïu hốa
khưng àûúåc tưët. Chó cêìn cố mưåt cấi rùng sêu cng à lâm cho viïåc
nhai, nghiïìn thûác ùn ca cẫ hâm rùng bõ kếm hiïåu quẫ. Mưỵi cấi
rùng sêu lẩi lâ mưåt ưí vi trng cố thïí gêy ra nhiïìu loẩi bïånh do bõ
viïm nhiïỵm. Cấc chấu cố bïånh tim hóåc bïånh thêëp khúáp cêëp câng
phẫi àùåc biïåt giûä gòn bưå rùng cho khỗi sêu.

Viïåc cêìn thiïët nhêët lâ: dẩy cho trễ cấch àấnh rùng tûâ nhỗ, cho
trễ ài khấm rùng thûúâng k, cho ùn đt àưì ngổt, khưng ùn vâo bíi
tưëi, dng kem àấnh rùng cố chêët Fluor. D cấi rùng chó cố mưåt
chêëm àen, cng cêìn túái bấc sơ chûäa rùng ngay: câng chûäa súám, câng
chống khỗi vâ àúä tưën tiïìn.

Nhûäng thûác ùn ngổt ùn trong bûäa ùn sệ bõ nûúác bổt tiïët ra
nhiïìu lâm trung hôa tđnh chêët axđt ca àûúâng.

Nhûng nïëu cấc chấu ùn kểo nhêët lâ cấc kểo dïỵ dđnh vâo rùng -
vâo bíi tưëi rưìi ài ng, trong miïång khưng à nûúác bổt lâm tan kểo
vâ trung hôa chêët xđt do àûúâng biïën chêët àổng lẩi úã cấc kệ rùng,
chêët axđt nây sệ lâm hỗng men rùng vâ phấ hoẩi cấc chên rùng.

Kinh nghiïåm cho thêëy chêët Fluor cố tấc dng chưëng sêu rùng.
Búãi vêåy, úã mưåt sưë nûúác, ngûúâi ta pha Fluor vâo nûúác ëng, vâo sûäa
hóåc trưån vâo mëđ ùn. Mưåt sưë rau, cấ cố chûáa Fluor. Trong thânh
phêìn nhiïìu loẩi thëc àấnh rùng ngây nay cng cố Fluor. Cấc bấc sơ
côn hûúáng dêỵn cho cấc bâ mể cho cấc chấu bế múái sinh ëng mưåt
lûúång nhỗ Fluor mưỵi ngây ngay trong nhûäng thấng àêìu.

22. HẨT CÚM TRONG MIÏÅNG

Bïn trong miïång úã phêìn trong mấ vâ mưi ca Bế, cố thïí cố
nhûäng hẩt nhỗ mâu trùỉng xấm mổc lïn rẫi rấc, àưi khi cố nhiïìu lâm
bế bõ vûúáng vâ àau khi ùn, ëng. Do àố, Bế khưng chõu ùn.

Cố thïí lêëy bưng qën vâo àêìu tùm, têím thëc sất trng vâ
chêëm khệ vâo cấc hẩt trïn.

Cho Bế ùn loậng, mất (sûäa àïí húi lẩnh).

23. CHÛÁNG TÛA MIÏÅNG DO VI RT

Chûáng bïånh nây do vi rt gêy ra lâm cho bïn trong miïång ca
chấu bế (mấ, lûúäi, lúåi) cố nhiïìu vïët loết nhỗ, nùçm dûúái mưåt lúáp mâng
trùỉng. Khi mâng trùỉng nây bong ra, nhûäng vïët loết câng àau rất
lâm cho chấu bế khưng ùn àûúåc, vò viïåc tiïëp xc vúái thûác ùn, d lâ
thûác ùn lỗng, cng lâm cấc chấu àau. Hiïån tûúång nây kếo dâi trong
4, 5 ngây. Trong thúâi gian mang bïånh, chấu bế chẫy nhiïìu nûúác dậi,
miïång hưi vâ cố thïí sưët túái 40oC.

Bấc sơ thûúâng cho cấc chấu thëc bưi miïång. Cấc bâ mể ni
cấc chấu nïn kiïn nhêỵn cho cấc chấu ùn đt mưåt cấc mốn sp, nûúác
quẫ, nûúác àûúâng ûúáp lẩnh Trong khi chấu bế mang bïånh, trấnh
àïí chấu tiïëp xc vúái cấc chấu khấc.

24. BÏÅNH TÛA DO NÊËM

Bïånh tûa lâ loẩi bïånh nêëm biïíu hiïån dûúái dẩng nhûäng àưëm

trùỉng nhû cùån sûäa trong mưìm. Toân bưå chưỵ mổc nêëm mâu àỗ, àng
vâo àau khiïën cấc chấu bế bỗ ùn. Hiïån tûúång nây cố thïí xẫy ra cẫ
trong bưå mấy tiïu hốa tûâ miïång túái hêåu mưn. Tuy vêåy, bïånh dïỵ khỗi
nïëu cho chấu ëng thëc àng theo sûå chó àõnh ca bấc sơ.

25. VIÏM XOANG HÂM

Bïånh viïm xoang thûúâng hiïëm gùåp úã trễ em nhỗ hún 4 tíi.
Cấc chấu nhỗ thûúâng bõ bïånh xoang do dõ ûáng. Nïëu chấu bõ viïm
xoang mận tđnh, cấc bấc sơ thûúâng chêín àoấn bùçng cấch chp X-
quang, cấc xoang úã mùåt. Mưåt chấu bế bõ viïm mi, phïë quẫn tấi ài
tấi lẩi vâ ho dai dùèng cng thûúâng phẫi lâm xết nghiïåm nây.
26. NHÛÁC ÀÊÌU

Bïånh nhûác àêìu thûúâng hiïëm thêëy úã trễ em dûúái 4 tíi vâ chó
thêëy úã tíi àậ túái trûúâng hổc. Cấc chấu hay kïu àau úã mưåt bïn trấn,
àùçng sau mưåt bïn mùỉt. Cún àau rêìn giêåt úã àêìu nhû nhõp tim, lêu
hâng giúâ, trúã ài trúã lẩi, gêy nưn ối hóåc lâm mùỉt nêíy àom àốm. Àưi
khi àậ nhûác àêìu côn kêm theo cẫ àau bng nûäa.

Mưỵi chấu cố thïí àau mưåt kiïíu khấc nhau.

Sau khi loẩi bỗ cấc bïånh khấc, bấc sơ thûúâng cho rùçng chấu bõ
nhûác àêìu vò truìn thưëng, trong gia àònh, hổ hâng tûâ xûa àậ tûâng
cố ngûúâi nhûác àêìu nhû thïë.

27. ÀAU ÀÊÌU

Nïëu trễ em bêët chúåt bõ àau nhûác àêìu dûä dưåi kêm theo sưët vâ
nưn ối, hậy nghơ ngay túái bïånh àau mâng ốc vâ phẫi àûa chấu túái

bấc sơ ngay. Nhiïìu khi, chấu chó bõ cm theo ma hóåc nhiïỵm mưåt
cùn bïånh nâo khấc thưi. Nïëu chấu hay bõ ài bõ lẩi, nïn cho chấu ài
kiïím tra mùỉt, khấm xem cố bõ viïm xoang khưng. Cng nïn àïì
phông xem chấu bõ tưín thûúng úã nậo khưng, cố bõ huët ấp cao
khưng, cố bõ nhiïỵm àưåc vò khđ ưxđt cấc bon khưng?

Vò ngun nhên gêy ra chûáng àau àêìu thò nhiïìu, nïn chó cố bấc
sơ múái xấc àõnh àûúåc bïånh vâ cố khi côn phẫi cho chấu ài chp hưåp
sổ nûäa.

Nhûng nhiïìu khi ngun nhên bïånh lẩi cố tđnh chêët têm l nhû
chấu bế lo súå mưåt àiïìu gò, quấ cẫm àưång hóåc bõ cùng thùèng thêìn
kinh vò vûâa qua mưåt cåc thi kiïím tra úã lúáp hổc.

II. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ CỐ LIÏN QUAN TÚÁI CƯÍ

28. TÊÅT VỂO CƯÍ BÊÍM SINH

Chấu bế cố thïí bõ têåt vểo cưí ngay trong nhûäng tìn lïỵ àêìu tiïn:
àêìu chấu bế nghiïng xëng mưåt bïn vai trong khi cùçm lẩi quay vïì
hûúáng khấc.

Ngun nhên gêy ra chûáng nây do cấc bùỉp thõt cưí ûác àôn chm
cố têåt nïn kếo cưí vâ àêìu vïì mưåt phđa. Àưi khi ngûúâi ta cố thïí nùỉn
thêëy mưåt cc cûáng úã chưỵ bùỉp thõt cố têåt àố.

Ngûúâi ta cố thïí chûäa chûáng nây bùçng phûúng phấp vêån àưång
trõ liïåu, hóåc tiïën hânh mưåt cåc phêỵu thåt úã dêy chùçng ca bùỉp
thõt. Chûáng nây cng cố thïí lâ do cố têåt úã xûúng sưëng cưí. Tuy nhiïn
trûúâng húåp nây hiïëm thêëy hún.

29. TÊÅT VỂO CƯÍ ÚÃ TRỄ EM

ÚÃ trễ em àậ lúán hún mưåt cht, têåt vểo cưí cố nhiïìu ngun nhên
khấc nhau: nhiïìu khi do mưåt chêën thûúng nâo àố mâ ngûúâi lúán
khưng biïët, hóåc do ẫnh hûúãng tû thïë nùçm ca cấc chấu khi ng.
Mùỉt lấc cng cố thïí lâm cấc chấu vểo cưí ài àïí nhòn cho rộ; hóåc
bïånh viïm hổng lâm nưíi hẩch úã cưí, viïåc dng thëc nhû thëc
Primpếran chưëng nưn - lâm co cấc cú bùỉp úã cưí àïìu cng cố thïí lâ
ngun nhên.

Nïëu chấu bế vểo cưí vò nhûäng ngun nhên trïn thò khưng cêìn
phẫi chûäa trõ, têåt vểo cưí ca chấu cng sệ hïët sau mưåt vâi ngây.

Nïëu têåt nây kếo dâi, cêìn túái bấc sơ àïí xết nghiïåm tòm nhûäng
ngun nhên cố liïn quan túái hïå thêìn kinh hóåc bïånh thêëp khúáp.

30. TUËN GIẤP

Tuën Giấp cố vai trô rêët quan trổng àưëi vúái sûå phất triïín toân
bưå cú thïí ca trễ em. Nïëu thiïëu tuën nây hóåc tun phất triïín
khưng bònh thûúâng, lûúång hoốc-mưn Giấp tiïët ra khưng à cung cêëp
cho cú thïí sệ dêỵn túái cấc chûáng: chêåm phất triïín vïì chiïìu cao vâ vïì
trđ khưn. Búãi vêåy, cêìn phẫi ch phất hiïån bïånh câng súám câng tưët
vò viïåc chûäa trõ bùçng hoốcmưn Giấp tiïën hânh câng súám chûâng nâo
câng tưët chûâng êëy cho sûå phất triïín ca cú thïí vâ trđ tụå.

Nhûäng triïåu chûáng ca cùn bïånh vïì tuën giấp cố thïí thêëy
ngay trong nhûäng tìn lïỵ àêìu tiïn ca chấu bế: chấu khưng hoẩt
àưång, khưng kïu, khưng khốc, khưng àôi ùn, ng nhiïìu vâ đt cûåa

qåy. Lûúäi bế lúán khấc thûúâng khiïën chấu khố ngêåm v hóåc tu
bònh sûäa, chấu ài tấo, da tấi vâ lẩnh.

Nïëu chp X-quang, bấc sơ sệ thêëy nhûäng dêëu hiïåu bưå xûúng bõ
dõ dẩng hóåc chêåm phất triïín. Nhûng mën xấc àõnh bïånh mưåt cấch
chùỉc chùỉn àïí tiïën hânh chûäa trõ, cêìn phẫi xấc àõnh lûúång hoốc-mưn
Giấp trong cú thïí. Viïåc sûã dng cấc chêët sất trng cố iưët cho sẫn
ph vâ cho cấc chấu bế múái sinh cố thïí ẫnh hûúãng túái viïåc thûã
nghiïåm dêỵn túái nhûäng kïët quẫ dûúng tđnh sai. Búãi vêåy, ngûúâi ta
khưng dng cưìn iưët hóåc Bếtadine trong lc àúä àễ nûäa.

Ngûúåc lẩi vúái viïåc thiïëu hoốcmưn Giấp, lẩi cố cấc chấu bế cố dû
hoốc-mưn nây, thûúâng lâ bõ di truìn tûâ mể . Nhûäng triïåu chûáng
ca bïånh dû hoốcmưn giấp lâ: mùỉt lưìi, bûúáu cưí, óa chẫy vâ mẩch
nhanh.

31. AMIÀAN

Amiàan lâ mưåt cc thõt nhỗ nhòn thêëy dïỵ dâng úã cëi vôm hổng,
tûâ trïn r xëng, rêët hay bõ viïm. Ngûúâi ta chûa xấc àõnh àûúåc rộ
râng vai trô ca cc thõt nây; nhûng hònh nhû võ trđ ca nố lâ àïí
ngùn cẫn vi trng vâ virt thêm nhêåp vâo trong cú thïí qua àûúâng
miïång.

32. VIÏM AMIÀAN - VIÏM HỔNG

Thưng thûúâng, trễ sú sinh đt khi bõ viïm Amiàan. Cấc chấu úã àưå
tíi tûâ 2 - 3 tíi hay bõ hún. Nïëu bõ viïm, cc amiàan sûng lïn, têëy
àỗ hóåc cố nhûäng chêëm trùỉng, chấu bế sưët cao, nët khố vâ cố hẩch
úã cưí, súâ vâo chấu sệ khốc vò àau.

Viïm amiàan lâ do liïn cêìu khín hóåc vi trng, phưí biïën lâ
loẩi liïn cêìu khín (streptocoque). Trong trûúâng húåp nây, hiïån
tûúång àau rất loang rưång cẫ vng hổng, cêìn ch chûäa trõ vò cố thïí
biïën chûáng thânh viïm khúáp hóåc viïm thêån.

Nhiïìu chûáng bïånh ca trễ em bùỉt àêìu tûâ viïm hổng do loẩi liïn
cêìu khín sinh ra àưåc tưë. Viïm hổng dẩng bẩch hêìu câng ngây câng
hiïëm thêëy vò cấc trễ em àậ àûúåc chng ngûâa. Bõ bïånh nây, trễ
khưng sưët cao nhûng mêët sûác nhanh, trong hổng thêëy cố nhûäng
mâng trùỉng, dêìy, dđnh vâo cấc amiàan.

Àïí chûäa trõ chûáng viïm hổng, bấc sơ thûúâng lêëy mưåt đt mâng
nhêìy úã hổng cng mưåt mêỵu mấu àïí xết nghiïåm. Àưìng thúâi cho cấc
chấu ëng ngay thëc khấng sinh àïí ngùn chùån cấc biïën chûáng do
trng liïn cêìu khín gêy ra.

Viïm hổng lâ mưåt chûáng bïånh nhể, thûúâng sệ khỗi trong vâi ba
ngây. Nhûng, àiïìu àấng ch lâ hay bõ ài bõ lẩi nhiïìu lêìn.

33. PHÊỴU THÅT CÙỈT AMIÀAN

Cùỉt amiàan lâ mưåt tiïíu phêỵu thåt khưng cố àiïìu gò àấng lo
ngẩi nïëu sau khi cùỉt cấc chấu àûúåc sùn sốc vâ theo dội cêín thêån.
Chó cùỉt amiàan cho cấc chấu tûâ 4 - 5 tíi trúã lïn.

Trûúác kia, bấc sơ hay khun cùỉt amiàan. Bêy giúâ, viïåc cùỉt
amiàan chó thûåc hiïån trong nhûäng trûúâng húåp cêìn thiïët nhû àûáa trễ
bõ viïm hổng ln ln, nhiïìu lêìn trong mưåt nùm, cc amiàan phất
triïín to túái àưå lâm cho chấu bế khố thúã, bõ àau khúáp nùång, bõ viïm

thêån hóåc àïí àïì phông cấc biïën chûáng cố thïí xẫy ra tiïëp.

Nïn ch rùçng nhûäng trûúâng húåp amidan lúán khưng cố nghơa
lâ bõ viïm nùång.

Trûúác kia, ngûúâi ta thûúâng trấnh cùỉt amiàan cho cấc chấu hay
bõ dõ ûáng. Ngây nay ngûúâi ta khưng ch nhiïìu túái àiïìu nây nûäa.

34. V.A

Ngoâi nhûäng amiàan nhòn thêëy rộ úã hổng trễ em (amygdale)
côn mưåt cc thõt nûäa úã cëi lưỵ mi, sau vôm miïång cố tấc dng bẫo
vïå àûúâng hư hêëp chưëng lẩi sûå xêm nhêåp ca vi trng vâ vi rt.

Nïëu cc thõt nây bõ nhiïỵm, bẫn thên nố lẩi lâ núi têåp trung cấc
vi trng vâ vi rt úã ngay ngậ ba TAI-MI-HổNG vâ trúã thânh
ngun nhên ca cấc chûáng bïånh vïì tai-mi-hổng vâ àûúâng hư hêëp.
Kïët quẫ lâ mi cố thïí thûúâng xun bõ nghểt lâm chấu bế phẫi
thúã bùçng miïång, ngấy, nối giổng mi, ho lêu khỗi, sưët 37 -38oC, bíi
sấng cố thïí àậ sưët 38oC, bõ hẩch, chêåm lúán, khưng chõu ùn, hay
qëy.

Trûúâng húåp nây, bấc sơ chun khoa tai-mi-hổng hay àïì nghõ
tiïën hânh mưåt phêỵu thåt hóåc th thåt chun mưn nhỗ. Chấu
khưng cêìn phẫi nùçm viïån.

Tuy th thåt nây thûåc hiïån nhanh, nhûng khưng lâm àûúåc
cho cấc chấu dûúái 1 tíi.

35. VIÏM VÔM HỔNG

Sau mi, cố mưåt àiïím gùåp chung ca cấc àûúâng túái tûâ miïång,
mi vâ tai. Nïëu àiïím nây bõ nêëm, hóåc viïm, trễ sệ bõ ho.

36. VIÏM THANH QUẪN

Chng ta thûúâng nhêån àõnh chung rùçng mưåt chấu bế bõ viïm
thanh quẫn khi chấu ho ra tiïëng khư nhû chố sa, tûâng tiïëng mưåt
vâ bõ khố thúã. Tuy vêåy, nïn phên biïåt 2 loẩi viïm thanh quẫn theo
cấc triïåu chûáng sau :

- Chấu bế àưåt nhiïn bõ ho vâ thúã rêët khố vâo ban àïm vò thanh
quẫn ca chấu bõ co thùỉt lẩi. Sûå co thùỉt nây cố thïí sệ hïët sau vâi giúâ
nhûng rưìi sệ tấi lẩi.

- Loẩi viïm thanh quẫn thûá 2 gêy ra búãi mưåt loẩi virt. Bïånh
khi bùỉt àêìu khưng àưåt ngưåt nhûng tiïën triïín ngây câng nùång thïm.
Trûúâng húåp nây, phẫi àûa chấu bế vâo bïånh viïån ngay, vò nghiïm
trổng hún trûúâng húåp trïn nhiïìu.

Trong khi bấc sơ chûa túái hóåc chûa cho chấu ài bïånh viïån nïëu
cố àiïìu kiïån, lâm tùng àưå êím ca khưng khđ sệ cố lúåi cho chấu bế.

37. BÏÅNH BẨCH HÊÌU

Bẩch hêìu lâ mưåt bïånh rêët nguy hiïím, ngây nay àậ bõ loẩi trûâ
mưåt phêìn lúán do phûúng phấp tiïm phông bïånh. Nhûäng trễ em
khưng tiïm phông bïånh, khi mùỉc bïånh, cưí hổng bõ àau, cố mưåt lúáp
mâng trùỉng, dêìy, dđnh, ngây câng phất triïín lâm cho trễ thúã khố.
Àưìng thúâi, chấu bế bõ mïåt, ngûúâi nhúåt nhẩt, mẩch nhanh d thên

nhiïåt khưng tùng nhiïìu.

Khi trễ khưng tiïm phông bïånh hóåc tiïm khưng à liïìu lûúång
mâ cố cấc hiïån tûúång trïn, cêìn phẫi àûa túái bïånh viïån ngay. Bấc sơ
sệ lêëy mưåt đt mêỵu úã hổng àïí xết nghiïåm xem cố vi trng bẩch hêìu
khưng.

III. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ CỐ LIÏN QUAN TÚÁI NGÛÅC

38. NGHỂT THÚÃ DO CỐ VÊÅT LẨ TRONG ÀÛÚÂNG HƯ HÊËP

Cố nhiïìu trûúâng húåp Bế bõ ngẩt thúã:

Bi ngẩt vò nùçm ng dûúái lúáp chùn nïn bõ thiïëu khưng khđ hóåc
Bế bõ nghểt thúã vò nët mưåt vêåt vâ vêåt àố nùçm ngấng trïn con
àûúâng hư hêëp. Thđ d Bế nët mưåt c lẩc hóåc mưåt mêíu àưì chúi. Kïët
quẫ lâ Bế bõ tùỉc thúã ngay hóåc bõ tùỉc thúã dêìn dêìn vò vêåt nët mưỵi
lc lẩi bõt kđn hún con àûúâng hư hêëp.

Trong trûúâng húåp sau, chấu bùỉt àêìu ho, rưìi thúã khố nhổc, mưỵi
lêìn thúã lẩi cố tiïëng rïn hóåc rđt. Mùåt Bế sẩm dêìn lẩi rưìi Bế ngûng,
khưng thúã nûäa.

Phẫi lâm gò khi chấu bế bõ ngẩt trïn giûúâng? Nïëu thêëy da bế
tđm hay xấm, ngûúâi khưng cûã àưång hóåc bõ co giêåt, hậy àïí àêìu bế
ngûãa ra phđa sau àïí bế thúã dïỵ hún.

Nïëu thêëy khưng cố kïët quẫ gò hậy lâm hư hêëp nhên tẩo cho Bế,
nhúâ ngûúâi ài bấo bấc sơ hóåc àûa Bế túái trẩm cêëp cûáu ngay.

Nïëu bế ngẩt vò nët phẫi mưåt vêåt vâo hổng: Nïëu bẩn nhòn thêëy
vêåt àố, hậy thûã cưë lêëy vêåt àố ra bùçng ngốn tay ca mònh vâ ch
khưng lâm cho vêåt tt sêu thïm vâo hổng Bế .

Nïëu khưng lêëy ra àûúåc, hậy lâm theo phûúng phấp Heimlich
nhû sau :

Phûúng phấp Heimlich: Nưåi dung chđnh ca phûúng phấp nây
lâ bêët chúåt êën mẩnh vâo vng dẩ dây theo hûúáng tûâ dûúái lïn. Giûä
chấu bế úã tû thïë àûáng hay ngưìi (xem hònh vệ). Ngûúâi chûäa cho chấu
àûáng úã àùçng sau, nùỉm bân tay trấi lẩi àùåt lïn bng chấu úã trïn rưën
- võ trđ ca dẩ dây - Bân tay phẫi nùỉm lêëy nùỉm tay trấi vâ bêët chúåt
ếp mẩnh vâo bng chấu theo chiïìu tûâ dûúái lïn trïn àïí cho lûúång
khưng khđ bõ dưìn tûâ phưíi ra phđa cưí hổng sệ lâm bùỉn vêåt lẩ ra. Cố
thïí lâm nhiïìu lêìn, lêìn sau cấch quậng vúái lêìn trûúác.

Àưëi vúái cấc trễ sú sinh, phẫi ếp bùçng cấc ngốn tay vâ ch
nûúng nhể vò xûúng ca cấc chấu côn rêët ëu.