SỨC KHỎE - PHẦN HAI NHỮNG VẤN ĐỀ CÓ LIÊN QUAN TỚI TỪNG PHẦN THÂN THỂ - 3 ppsx

Nïëu khưng àẩt àûúåc kïët quẫ, phẫi àûa chấu túái bïånh viïån. Trïn
àûúâng ài, khưng ngûâng lâm hư hêëp nhên tẩo.

Ngẩt vò khốc: Cố trûúâng húåp cấc chấu nhỗ tûâ 6 thấng túái 2 tíi
cố thïí bõ ngẩt vò khốc. Tiïëng khốc ca chấu tûâng àúåt bõ ngùỉt quậng
vò tiïëng nêëc. Chấu vưåi thúã nhûng cún nêëc lẩi àïën lâm chấu khưng
kõp thúã. Cëi cng chấu ngêët ài, mùåt tđm lẩi vò thiïëu khưng khđ.
Cẫnh tûúång nây dïỵ lâm ngûúâi lúán lo lùỉng vò xc àưång nhûng khưng
cố gò nguy hiïím. Ngûúâi lúán cêìn giûä bònh tơnh. Chấu bế sệ chống hưìi
tónh vâ tiïëng khốc lẩi tiïëp tc rế lïn.

Cêìn ch sùn sốc chấu bế hún nhûng nïn trấnh àïí chấu cẫm
thêëy rùçng: mën àôi gò cûá khốc lâ àûúåc!

39. THÚÃ DƯËC

Chûáng thúã dưëc, thúã tûâng cún hưëi hẫ khiïën cấc chấu bế khưng
chẩy nhẫy, chúi àa bònh thûúâng àûúåc nhû nhûäng àûáa trễ khấc lâ
mưåt chûáng bïånh rêët àấng quan têm. Vò ngun nhên chûáng bïånh
nây cố thïí do sûå mêët sûác ca toân cú thïí hóåc bõ thiïëu mấu. Nhûng
cng cố thïí do cố trc trùåc vïì TIM hóåc bưå mấy Hư HêëP; cêìn phẫi
qua xết nghiïåm àïí theo dội.

40. BẾ THÚÃ CỐ TIÏËNG RĐT

Trûâ trûúâng húåp trễ em ngấy khi ng, côn nïëu chấu thúã mâ cố
tiïëng lâo xâo hay tiïëng rđt thò phẫi bấo ngay cho bấc sơ biïët, nhêët lâ
nïëu chấu lẩi bõ sưët. Cố thïí àố lâ triïåu chûáng ca mưåt bïånh viïm úã
mi hổng hay viïm phïë quẫn bònh thûúâng, nhûng cng cố thïí lâ
nhûäng bïånh khấc quan trổng hún nhû: hen, vêåt lẩ mùỉc trong cưí,
viïm thanh quẫn v.v

Cố nhiïìu chấu bế sú sinh khi thúã àậ nghe nhû tiïëng gâ kïu do
thanh quẫn cố cêëu tẩo húi khấc thûúâng lc múái sinh. Sau mưåt vâi
thấng, thanh quẫn cấc chấu phất triïín vâ dêìn dêìn trúã thânh bònh
thûúâng, tiïëng kïu kia cng sệ mêët.

41. NGÛNG THÚÃ CẤCH QUẬNG

Trong nhûäng ngây àêìu múái sinh ra, Bế thûúâng thúã khưng àïìu.
Àưi khi cố nhûäng àúåt ngûng thúã chûâng vâi giêy hóåc lêu hún 10
giêy àưëi vúái cấc Bế sinh thiïëu thấng. Hiïån tûúång nây cố thïí kêm
theo sûå giẫm nhõp àêåp ca tim, cố nhûäng biïën cưë xêëu. Do àố, cấc Bế
sinh thiïëu thấng cêìn phẫi àûúåc theo dội cêín thêån vâ àûúåc ni
trong cấc thiïët bõ khđ cố mấy theo dội nhõp tim, nhõp thúã. Nhûäng
cún ngûâng thúã trong giêëc ng ca trễ sú sinh hiïån nay àûúåc coi nhû
nhûäng ngun nhên phưí biïën nhêët gêy chïët àưåt ngưåt cho cấc chấu.

42. NGẨT DO GAZ

Nhûäng húi lâm ngẩt cố thïí cố trong gia àònh lâ:

- Gaz dng àïí àun nêëu, thoất ra ngoâi vò àûúâng ưëng cố chưỵ rô
ró;

- Khđ ưxt cacbon (CO), lâ mưåt khđ khưng mâu, sinh ra tûâ cấi
mấy sûúãi êëm hay àun nûúác khưng hoẩt àưång tưët.

Khi cố hiïån tûúång mưåt ngûúâi trong nhâ - lúán hay bế - bõ ngẩt do
gaz, Khưng àûúåc dng bêët cûá mưåt dng c àiïån nâo vò chó cêìn cố
mưåt tia lûãa àiïån nhỗ sệ gêy ra nguy hiïím khố lûúâng trûúác àûúåc.

Phẫi:

Khốa ngay bònh gaz lẩi, múã rưång cấc cûãa, hóåc àûa nẩn nhên ra
ngoâi trúâi;

- Lâm ngay hư hêëp nhên tẩo cho nẩn nhên, nïëu nẩn nhên
khưng côn thúã nûäa;

- Nhúâ ngûúâi hâng xốm gổi àiïån túái cú quan cûáu hỗa.

Nïëu nẩn nhên ngêët, nhûng vêỵn thúã :

Khưng àûúåc cho nẩn nhên ëng bêët cûá thûá gò. Viïåc lâm nây
khưng lâm cho nẩn nhên tónh lẩi mâ cố nguy cú lâm nûúác vâo trong
phưíi, rêët nguy hiïím.

Àïí nẩn nhên nùçm im, àêìu húi thêëp hún chên, quay àêìu sang
mưåt bïn àïí trấnh khưng cho lûúäi tt vâo cưí hổng vâ nïëu nẩn nhên
nưn ối, thò khưng bõ nûúác trân xëng phưíi.

43. HO

Bònh thûúâng, nhûäng àûúâng hư hêëp ln ln àûúåc giûä gòn sẩch
sệ do cố nhûäng lúáp lưng nhỗ ph trïn lông ưëng khưng ngûâng chuín
àưång àïí àêíy cấc chêët bêín ra ngoâi. Ho lâ mưåt phẫn ûáng ca cú thïí,
dng húi phưíi tưëng cấc chêët lẩ hóåc chêët nhêìy do chđnh ưëng dêỵn khđ
àậ tiïët ra nhiïìu quấ, ra khỗi cấc ưëng dêỵn khđ. Búãi vêåy ho lâ mưåt
phẫn ûáng bẫo vïå cêìn thiïët ca cú thïí, cho nïn nhiïìu khi, khưng nïn
tòm cấch ngùn cẫn viïåc ho.

Àïí chûäa trõ bïånh ho, bấc sơ thûúâng àùåt nhiïìu cêu hỗi àïí tòm
ngun nhên nhû: ho tûâ bao giúâ, hay ho vâo lc nâo? tiïëng ho vang
cao hay khân khân? Kêm vúái viïåc ho chấu bế cố sưët khưng, cố chẫy
nûúác mi khưng, cố khố thúã khưng, cố chêët nhêìy úã phên hay khi bõ
nưn ối khưng ? Bấc sơ côn ch xem cố phẫi lâ chấu bõ lêy ho gâ
hay bïånh súãi khưng?

Chng ta nïn phên biïåt nhiïìu thûá ho khấc nhau nhû sau:

* Ho cêëp tđnh thûúâng kêm theo sưët cấc trễ em bõ viïm àûúâng hư
hêëp trïn;

* Ho mẩn tđnh do viïm lêu ngây cấc àûúâng hư hêëp trïn, nhû bõ
viïm xoang chùèng hẩn;

* Ho khưng kêm theo sưët cố thïí do dõ ûáng nhû hen; thûúâng cấc
chấu ho khan vâ ho tûâng cún;

- Ho àïm úã cấc chấu sú sinh do cấc chêët nhêìy tđch t lâm tùỉc
cấc àûúâng dêỵn khđ; àïí cấc chấu bế khỗi ho, chó cêìn nhêëc chấu bế dêåy
vâ bïë theo chiïìu àûáng àïí cấc chêët nhêìy tđch t trong cấc àûúâng dêỵn
khđ chẫy thoất ài; ho àïm cng cố thïí lâ triïåu chûáng ca sûå lûu
thưng ngûúåc chiïìu ca cấc chêët úã àoẩn tûâ miïång túái dẩ dây;

* Ho tiïëng khân khân tûâng tiïëng mưåt cố thïí do viïm hổng;

* Ho tûâng cún dâi cố thïí lâ ho gâ.

Nïëu bêët chúåt chấu bế ho sùåc sa, khưng bõ sưët nhûng thúã khố

khùn lâm mùåt tấi ài thò cố thïí do chấu bế àậ nët hóåc tưëng mưåt vêåt
gò vâo hổng.

Cấch chûäa trõ: Nhû trïn àậ nối, nhiïìu khi khưng nïn ngùn cẫn
bế ho. Cấc loẩi thëc an thêìn, giẫm ho cố khi lẩi cố hẩi lâm cho
chấu bế khố thúã. Búãi vêåy, cấc bấc sơ thûúâng tòm loẩi thëc cố tấc
dng lâm loậng cấc chêët nhêìy ra àïí dïỵ tưëng chng ra khỗi cấc
àûúâng ưëng dêỵn khđ.
Chó khi nâo chấu bế ho khan nhiïìu quấ, bõ mêët sûác vò ho ban
àïm thò bấc sơ múái cho chấu ëng thëc an thêìn àïí lâm dõu cún ho
nhû trong trûúâng húåp chấu bõ ho gâ.

Àưëi vúái cấc chấu bi ho kinh niïn, hay bõ ài bõ lẩi, ngûúâi ta
thûúâng ấp dng phûúng phấp vêån àưång hư hêëp hưỵ trúå viïåc thúã nhên
tẩo.

44. HO GÂ

Ngây nay, nhúâ phûúng phấp tiïm phông bïånh, nïn đt trễ em bi
bïånh ho gâ. Vúái cấc chấu nhỗ khưng àûúåc ngûúâi lúán cho ài tiïm
chng à liïìu thò ho gâ vêỵn lâ mưåt bïånh dai dùèng, àấng súå.

Tûâ 8 túái 10 ngây sau khi tiïëp xc vúái mưåt trễ khấc mang bïånh,
chấu bế bùỉt àêìu cố cấc triïåu chûáng bõ lêy nhû: sưët nhể, bùỉt àêìu ho
vâ câng lc câng ho nhiïìu hún.

Tûâ ngây thûá 15 trúã ài, chấu ho tûâng cún. Mưỵi cún ho lâm ngûúâi
chấu co dm lẩi, mùỉt àỗ rân ra nûúác mùỉt. Sau cún ho, chấu vưåi hđt
thúã tûâng húi dâi nghe cố nhûäng tiïëng rđt àùåc biïåt. Àưi khi miïång
chấu cố nhûäng chêët dậi dđnh khưng nhưí ra àûúåc khiïën chấu bõ nưn

ối.

Mưỵi ngây chấu nhỗ cố thïí bõ túái mêëy chc cún ho, sưë cún câng
nhiïìu chûáng tỗ bïånh chấu câng nùång. Hiïån tûúång nây kếo dâi tûâ 2
túái 3 tìn hay hún nûäa, rưìi múái thun giẫm.

Nïëu chấu vûâa ho vûâa sưët thò chấu cố thïí bõ thïm chûáng viïm
àûúâng hư hêëp.

Thëc khấng sinh đt tấc dng túái bïånh ho gâ nïn khi trõ bïånh,
cấc bấc sơ ch ëu dng thëc an thêìn lâm cho cấc chấu àúä ho vâ
ng àûúåc.

Vò nhûäng cún ho túái bêët thûúâng nïn phẫi thay àưíi cấch ùn ca
cấc chấu. Lc nâo chấu ngúát cún thò tranh th cho ùn ngay, khưng
kïí giúâ giêëc.

Àưëi vúái cấc chấu tûâ 12 - 18 thấng tíi - Ho gâ rêët nguy hiïím àưëi
vúái cấc chấu bế úã àưå tíi nây vò cố thïí lâm cho cấc chấu chïët vò
khưng thúã àûúåc. Búãi vêåy, phẫi cho chấu nùçm bïånh viïån àïí àûúåc sùn
sốc k câng trong mưåt thúâi gian cêìn thiïët.
Viïåc tiïm chng phông bïånh ho gâ thûúâng àûúåc phưëi húåp vúái
viïåc phông cấc bïånh ën vấn, bẩch hêìu, bẩi liïåt bùỉt àêìu tûâ 3 tíi.
Sau khi àậ bõ lêy bïånh, viïåc tiïm chđch thëc gamma globuline
trûúác khi chấu bế bõ lïn cún, cng cố tấc dng lâm giẫm cún hóåc
ngùn khấng cho cấc cún ho xẫy túái

Theo ngun tùỉc, mưåt trễ em àậ ài nhâ trễ hay túái trûúâng, cêìn
phẫi àïí nghó úã nhâ 1 thấng, kïí tûâ khi Bế bõ cún ho àêìu tiïn. Viïåc
cấch ly chấu bế bõ bïånh vúái cấc anh, chõ em trong nhâ cng cêìn phẫi

nhû vêåy.

45. HEN

Hen lâ mưåt bïånh cố liïn quan túái cấc phïë quẫn vâ thïí hiïån tûâng
cún do cấc àûúâng dêỵn khđ ca phưíi bõ co thùỉt lẩi, lâm cho bïånh nhên
khưng thúã ra àûúåc

Ngun nhên ca hen cố thïí giưëng ngun nhên ca cấc bïånh
dõ ûáng: cú thïí vâ nhêët lâ cấc ưëng phïë quẫn ca phưíi phẫn ûáng vúái
cấc bi phêën hoa, lưng sc vêåt, bi, mưåt sưë vi sinh vêåt. Xết nghiïåm
mấu hóåc thûã nghiïåm bùçng phûúng phấp cêëy dûúái da cố thïí xấc
àõnh àûúåc chêët gêy phẫn ûáng hen.

Bïånh hen lâ mưåt bïånh gia truìn: ưng, bâ, cha, mể, hổ hâng cố
ngûúâi hen thò cấc con chấu sau cng dïỵ mùỉc bïånh.

Cún hen nùång hay nhể ty úã mưỵi ngûúâi, mưỵi lc. Mưåt àûáa trễ
lïn cún hen ngưìi trïn giûúâng, mùåt tđm tấi, àêỵm mưì hưi, cưë gùỉng hđt
thúã khố khùn vúái nhûäng tiïëng rđt àùåc trûng ca bïånh. Cêìn an i
chấu khi bấc sơ chûa túái vâ khưng àûúåc dng thëc gò nïëu khưng
àûúåc bấc sơ chó àõnh tûâ trûúác.

Cấc thëc chûäa hen cố tấc dng ch ëu lâm giận phïë quẫn àïí
cho cún hen dõu ài. Nïëu cún hen vêỵn tiïëp diïỵn, thò cêìn phẫi cho
chấu vâo bïånh viïån.

Bïånh hen lâ mưåt bïånh phẫi chûäa trõ lêu dâi. Cấc cún hen khưng
giưëng nhau cố thïí mưåt nùm xẫy ra àưi lêìn, nhûng cng cố thïí xẫy ra
nhiïìu lêìn trong mưåt thấng, ẫnh hûúãng túái viïåc hổc hânh vâ cåc

sưëng lêu dâi ca trễ. Búãi vêåy phẫi chûäa trõ túái cng.

Têm l bi quan ca trễ bõ bïånh cng nhû sûå lo êu ca cấc ngûúâi
thên cố ẫnh hûúãng xêëu túái tinh thêìn vâ lâm bïånh thïm trêìm trổng
Búãi vêåy, viïåc àưång viïn, khuën khđch an i ngûúâi bïånh lâ nhûäng
viïåc lâm cố tđnh chêët têm l, nhûng lẩi rêët cêìn thiïët.

46. VIÏM PHƯÍI

Ngây nay, cấc bấc sơ hay nối mưåt cấch chung chung: viïm vng
phưíi. Chấu bế bõ viïm vng phưíi thûúâng cố cấc triïåu chûáng nhû: àưåt
nhiïn sưët cao, mấ àỗ, thúã gêëp (àưi khi cấnh mi phêåp phưìng vò khố
thúã), ho. Cêìn phẫi àûa gêëp trễ túái bấc sơ. Viïåc chiïëu X-quang sệ cho
biïët chấu bõ viïm phưíi cố rưång hay khưng?

Àûúåc chûäa trõ ngay, bùçng thëc khấng sinh, trễ sệ khỗi nhanh,
trong vâi ngây.

47. VIÏM PHÏË QUẪN

Mưåt chấu bế bõ cm hóåc cố thïí kêm theo ho. Viïm phïë quẫn
nïëu àûúåc chûäa trõ ngay khi chấu chó bõ sưët nhể, chấu sệ khỗi ngay
bùçng mưåt liïìu thëc khấng sinh. Thûúâng thò chûáng ho khỗi trong
vông 5 - 6 ngây nhûng cng cố khi kếo dâi túái 1, 2 tìn, nhêët lâ vúái
cấc chấu chûa biïët cấch khẩc àúâm ra.

Nïëu chấu àậ khỗi, rưìi lẩi bõ lẩi, khưng nïn cho chấu ëng lẩi
thûá thëc vûâa dng hậy côn lẩi. Nïn cho chấu ài khấm bấc sơ vò
chûáng ho ca chấu rêët cố thïí liïn quan túái mưåt chûáng viïm mẩn
tđnh vng mi hổng. Ngoâi ra côn mưåt sưë bïånh khấc mâ bấc sơ cêìn

phẫi nghe vâ thûã nghiïåm múái biïët àûúåc nhû bõ dõ ûáng, chùèng hẩn.

48. VIÏM PHÏË QUẪN DẨNG HEN

Mưåt sưë trễ em bõ ho khi thay àưíi thúâi tiïët kiïíu ho theo ma.
Chûáng nây gêy búãi virt lâm cấc chấu khố thúã vâ khi thúã cố tiïëng
rđt giưëng nhû hiïån tûúång hen.

Chấu ho, sưët, bõ rưëi loẩn tiïu hốa kếo dâi nhiïìu ngây, bõ ài bõ lẩi
nhiïìu àúåt, ma hê rưìi lẩi ma àưng.

Mưåt sưë chấu cố thïí chuín thânh hen thûåc th.

Àïí chûäa trõ, cêìn àûa chấu túái cấc bấc sơ chun khoa àïí hûúáng
dêỵn cho chấu vïì phûúng phấp thúã. Biïët cấch thúã sệ giẫm àûúåc cún
bïånh rêët nhiïìu.

49. BÏÅNH LAO (PHẪN ÛÁNG THÛÃ B.C.G)

Hiïån nay, bïånh lao khưng côn hoânh hânh nhû thúâi gian cấch
àêy 30 nùm nûäa, vò àậ cố nhiïìu loẩi thëc phông vâ chûäa trõ hiïåu
nghiïåm. Tuy vêåy, bïånh vêỵn côn tưìn tẩi, nhêët lâ trong sưë nhûäng
ngûúâi cú nhúä.

Bïånh lao gêy nïn búãi vi trng KOCH (B.K), do sûå lêy nhiïỵm
trûåc tiïëp. Trễ em - nhêët lâ cấc chấu sú sinh - dïỵ bõ lêy bïånh, nïn cêìn
phẫi tiïm phông cho cấc chấu bùçng vùỉc-xin B.C.G (vi khín mang
tïn ngûúâi tòm ra chng lâ Calmette vâ Guếrin). Cấc chấu cố thïí bõ
lêy tûâ mưåt ngûúâi khưng biïët mònh cố bïånh hóåc mưåt ngûúâi cố bïånh
nhûng lẩi tûúãng lâ mònh àậ khỗi rưìi.

Giai àoẩn bõ lêy bïånh àêìu tiïn ca mưåt chấu bế chûa tiïm
phông B.K gổi lâ sú nhiïỵm cố thïí khưng cố triïåu chûáng gò nưíi bêåt,
phẫi thûã nghiïåm múái biïët àûúåc (cùn cûá vâo kïët quẫ thûã nghiïåm êm
tđnh hay dûúng tđnh). Tuy vêåy, cng cố nhûäng trễ cố nhûäng biïíu
hiïån nhû: sưët, tònh trẩng sûác khỗe toân thên bõ suy sp, xëng cên,
gêìy ưëm. Kïët quẫ chiïëu X quang cho thêëy cố nhûäng àiïím bêët thûúâng
úã phưíi nhû sûå xët hiïån cấc hẩch úã quanh khđ quẫn vâ úã phưíi. Àưëi
vúái cấc chấu múái sinh, bïånh lao mâng ốc lâ mưåt bïånh cûåc k nguy
hiïím.

Khi thêëy mưåt àûáa trễ bõ sú nhiïỵm lao, ngûúâi ta thûúâng àïí tòm
xem ngûúâi nâo àậ lêy bïånh sang chấu vâ thûúâng phất hiïån ra ngay
trong gia àònh hóåc ngûúâi thûúâng tiïëp xc vúái chấu.

Viïåc chûäa trõ cho mưåt chấu bế bõ sú nhiïỵm lao rêët àún giẫn: cho
chấu ëng thëc khấng sinh loẩi chưëng lao trong thúâi gian tûâ 6 àïën
9 thấng.

Nhûäng phẫn ûáng vúái thëc thûã lao: Nhûäng phẫn ûáng ca cú
thïí chấu bế àưëi vúái thëc thûã lao cho thêëy: cú thïí chấu àậ tiïëp xc
vúái trng B.K hóåc chấu àậ àûúåc tiïm thëc B.C.G phông lao rưìi.
Ngûúâi ta tiïm vâo dûúái da ca cấc chấu mưåt lûúång nhỗ cấc vi trng
lao (B.K) àậ bõ chïët, rưìi quan sất trẩng thấi da úã chưỵ tiïm.

* Nïëu cú thïí khưng bõ nhiïỵm B.K vâ chấu chûa tiïm phông
B.C.G thò khưng cố phẫn ûáng gò úã da: kïët quẫ êm tđnh.

Nïëu cú thïí àậ tiïëp xc vúái B.K hóåc àậ chđch B.C.G thò da cố
phẫn ûáng: kïët quẫ dûúng tđnh.

Cố nhiïìu cấch thûã nghiïåm: lâm trêìy mưåt diïån tđch rêët nhỗ da
ca chấu bế rưìi nhỗ mưåt giổt thëc thûã lao lïn vïët trêìy; àùỉp mưåt lúáp
pommất (thëc múä) thûã lao lïn da; dng kim chđch tiïm vâo dûúái da
mưåt lûúång nhỗ thëc thûã.

Viïåc nhêån àõnh kïët quẫ ca viïåc thûã nghiïåm khưng phẫi ai
cng lâm àûúåc, vò phẫi cố chun mưn vâ kinh nghiïåm. Búãi vêåy cấc
bâ mể cêìn àûa chấu túái bấc sơ hóåc núi chun mưn àïí bấc sơ hóåc
cấc chun viïn lâm viïåc. Cêìn phẫi àûa chấu túái àng hển, thûúâng
lâ 2 túái 4 ngây sau khi thûã. Kïët quẫ dûúng tđnh thûúâng cố cấc dêëu
hiïåu nhû: chưỵ chđch thûã cố mưåt vng àỗ bao quanh, dûúái da cố mưåt
cc súâ thêëy cûáng hóåc quanh chưỵ chđch cố nhiïìu àiïím nhỗ húi
phưìng, mâu àỗ.

Cố thïí cố nhiïìu dêëu hiïåu tûúng tûå lâm ngûúâi ta lêìm lâ kïët quẫ
dûúng tđnh. Búãi vêåy, mën chùỉc chùỉn, ngûúâi ta thûúâng tiïën hânh
nhiïìu cấch thûã nghiïåm, tûâng àúåt cấch nhau mưåt khoẫng thúâi gian.

Kïët quẫ dûúng tđnh cho biïët àûáa trễ àậ tiïëp xc vúái B.K (nïëu
trûúác àố, chấu khưng àûúåc tiïm phông B.C.G).

Nïëu kïët quẫ dûúng tđnh rêët rộ rïåt thò chấu vûâa bõ nhiïỵm B.K
trong thúâi gian gêìn àêy. Nïëu kïët quẫ dûúng tđnh khưng rộ rïåt thò
khố xấc àõnh àûúåc thúâi gian nhiïỵm bïånh. Búãi vêåy, ngûúâi ta thûúâng
thûã đt nhêët mưỵi nùm mưåt lêìn cho cấc chấu, àïí dûå àoấn sûå tiïën triïín
ca bïånh bùçng cấch so sấnh cấc kïët quẫ ca mưỵi lêìn thûã vúái nhau.

Nưåi dung viïåc dng B.C.G: Khi dng B.C.G àïí ngûâa bïånh lao
ngûúâi ta chđch vâo cú thïí cấc chấu bế nhûäng vi khín lao ca bô, àậ
àûúåc lâm ëu ài túái mûác khưng gêy àûúåc bïånh nûäa nhûng vêỵn kđch

thđch àûúåc hïå miïỵn nhiïỵm ca cú thïí chấu bế sẫn sinh ra cấc khấng
thïí chưëng lẩi àûúåc vi trng lao, kïí cẫ cấc vi trng lao hoẩt àưång úã
ngûúâi.

Cấch thûåc hânh: Sau khi àậ biïët rộ chấu bế àậ thûã lao kïët quẫ
êm tđnh, bấc sơ truìn ngay B.C.G vâo ngûúâi chấu. Cố thïí truìn
bùçng phûúng phấp lâm xûúác da; hóåc chđch thëc vâo dûúái da; hóåc
ëng thëc. Phûúng phấp tưët nhêët lâ chđch thëc vâo dûúái da.

3 thấng sau múái kiïím tra kïët quẫ vâ chấu bế phẫi cố kïët quẫ
dûúng tđnh. Nïëu kïët quẫ êm tđnh thò viïåc tiïm ngûâa vûâa rưìi chûa
àẩt u cêìu, phẫi tiïm ngûâa lẩi.

ÚÃ nûúác ta viïåc chđch ngûâa cho cấc chấu bế àậ àûúåc thûåc hiïån tûâ
lêìu. Viïåc chđch ngûâa lao B.C.G cêìn thûåc hiïån câng súám câng tưët. Vò
vêåy, ngûúâi ta thûúâng chđch cho cấc chấu ngay khi múái sinh.
Têët cẫ mổi trễ em àïìu cố thïí chđch ngûâa bïånh lao bùçng thëc
B.C.G, trûâ trûúâng húåp chấu àang bõ bïånh nâo àố hóåc vûâa tiïm
ngûâa mưåt bïånh khấc thò phẫi tẩm hoận lẩi mưåt thúâi gian.

Viïåc chđch B.C.G khưng lâm cho chấu bế bõ sưët hóåc cố phẫn
ûáng gò khấc ngoẩi trûâ hiïån tûúång sau vâi tìn, chưỵ chđch cố mưåt cấi
vêíy nhỗ, úã dûúái vêíy cố mưåt cc cûáng, chung quanh vêíy cố mưåt vng
àỗ. Nïëu chđch dûúái da úã cấnh tay, cố thïí nưíi hẩch úã nấch. Cố trûúâng
húåp hẩch sûng to, cố m nhûng thûúâng sệ khỗi nhanh.

Viïåc chđch B.C.G phông lao àậ tỗ ra rêët hûäu hiïåu, kïí cẫ àưëi vúái
cấc dẩng lao nguy hiïím nhû lao mâng ốc. Tuy vêåy, viïåc chđch phông
phẫi thûåc hiïån cêín thêån vâ cố quấ trònh theo dội vïì sau.

Àng lâ sau khi àậ chđch ngûâa, nïëu kïët quẫ dûúng tđnh khưng
rộ rïåt chûáng tỗ khẫ nùng miïỵn nhiïỵm ëu, cêìn phẫi chđch lẩi. Thêåt
ra, khẫ nùng miïỵn nhiïỵm nây cng ëu ài theo thúâi gian. Búãi vêåy,
thûúâng cấc chấu phẫi thûã lao mưỵi nùm mưåt lêìn àïí thêëy nïëu cêìn thò
chđch ngûâa lẩi.

Thúâi gian vâ nhûäng nhêån xết, theo dội ca mưỵi lêìn chđch ngûâa
cêìn phẫi àûúåc ghi àêìy à vâo sưí y bẩ ca cấc chấu.

50. BÏÅNH TIM BÊÍM SINH

Bïånh tim bêím sinh gưìm cấc chûáng tim do sûå phất triïín bêët
thûúâng ngay tûâ khi trong bâo thai. Cố nhiïìu ngun nhên túái nay
vêỵn chûa àûúåc biïët.

Cố nhiïìu bïånh tim bêím sinh khấc nhau do cố sûå cêëu tẩo khưng
bònh thûúâng ca tim :

* ÚÃ cấc vấch tim hay cấc van tim.

* ÚÃ cấc àưång mẩch lúán xët phất tûâ tim. Cấc àưång mẩch nây cố
thïí bõ hểp bêët thûúâng, bõ thêëy àưíi võ trđ, bõ thưng nhau.

Mưåt sưë trûúâng húåp àûúåc phất hiïån ngay khi Bế vûâa múái ra àúâi,
do thêëy Bế bi tđm tấi, bõ suy tim nguy hiïím túái tđnh mẩng.

Mưåt sưë trûúâng húåp khấc diïỵn ra ngêëm ngêìm, Bế chõu àûång àûúåc
nïn mậi sau nây khi nghe tim bấc sơ múái phất hiïån ra. Trong 20
nùm nay, nïìn y hổc àậ cố nhiïìu tiïën bưå vïì cấc mùåt chêín àoấn vâ
iùỡu trừ bựỗng phờợu thuờồt caỏc bùồnh tim bờớm sinh. Coỏ thùớ chờớn oaỏn

cho caó baõo thai trong buồng meồ bựỗng phỷỳng phaỏp siùu ờm.
IV. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ CỐ LIÏN QUAN TÚÁI PHÊÌN BNG

51. BNG TO

Cấc cú bùỉp ca trễ em dûúái 4 - 5 tíi thûúâng côn mïìm. Bùỉp thõt
đt phất triïín nïn toân bưå vôm bng ëu. Khi Bế úã tû thïë àûáng, bng
Bế phưìng ra phđa trûúác, rưën lưìi, lûng cố thïí húi cong.

Búãi vêåy, ty theo sưë thấng vâ àưå tíi ca cấc chấu mâ ta lûåa
chiïìu bïë chấu. Cấc bâ mể nïn hỗi bấc sơ vïì viïåc cho cấc chấu têåp thïí
dc àïí luån têåp cú bng, ngay tûâ lc nhỗ.

Bng to cng cố thïí lâ vò cho cấc chấu ùn nhiïìu chêët bưåt quấ vâ
thiïëu vitamin D.

Nïëu chấu bế bng to mâ lẩi cố cấc triïåu chûáng khấc kêm theo
nhû: phên khưng bònh thûúâng, khưng tùng trổng vâ ngûng phất
triïín cẫ vïì chiïìu cao, thò chấu cố thïí àang mùỉc mưåt sưë bïånh ca bưå
mấy tiïu hốa, cêìn àûa àïën bấc sơ xem bïånh.

52. CËNG RƯËN BÕ ÀỖ HAY CHẪY NÛÚÁC

Àưëi vúái cấc trễ sú sinh, cêìn phẫi àùåc biïåt ch túái rưën ca cấc
chấu trong 15 ngây àêìu. Ngây nâo cng phẫi thay bùng qën rưën.
Nïëu thêëy rưën ûúát, àỗ, cêìn bấo ngay cho bấc sơ biïët.

Cấc hiïån tûúång rưën chẫy mấu hay cố m cng vêåy, kïí cẫ trong
ngây thûá 6 hay thûá 7, lâ ngây cëng rưën rng. Nïëu rưën cố nhûäng
vïåt àỗ nhỗ, bấc sơ cố thïí dng nitrất bẩc chêëm vâo. Trong khi khốc,

nïëu rưën Bế húi lưìi lïn lâ chuån bònh thûúâng.

53. LƯÌI RƯËN - THOẤT VÕ BỂN

Mưåt sưë trễ sú sinh khi khốc, rưën lưìi to lïn. Hiïån tûúång nây
khưng cố gò àấng lo ngẩi. Tuy rưën nhû vêåy, nhûng sệ khưng bao giúâ
bõ thùỉt, vâ sệ tûå hïët khi chấu lúán lïn.

Nhiïìu bâ mể chûäa cho cấc chấu nhû sau: bổc mưåt àưìng tiïìn vâo
trong mưåt lúáp gẩc rưìi lêëy bùng, bùng dđnh lïn rưën chấu.
Tuy vêåy, nïëu trûúâng húåp phêìn lưìi lúán quấ vâ mêëy nùm sau
cng khưng giẫm búát thò cêìn phẫi qua mưåt cåc phêỵu thåt nhỗ.

Thoất võ bển, bïn trấi hóåc bïn phẫi bưå phêån sinh dc

Hiïån tûúång nây thûúâng xẫy ra vúái chấu trai. Chấu bế gấi cng
cố thïí bõ, nhûng đt hún.

Vúái chấu trai, ngûúâi ta thêëy mưåt cc cûáng úã bển, nhiïìu khi úã
ngay bòu. Bấc sơ chûäa trõ bùçng cấch bùng chùåt àiïím àố lẩi vâ cng
cố thïí sệ phẫi phêỵu thåt tiïëp theo.

Nïëu lâ chấu gấi thò àố lâ triïåu chûáng ca sûå thoất võ bìng
trûáng, cêìn phẫi phêỵu thåt ngay. Khưng àûúåc bùng hóåc ếp vò cố
thïí lâm vúä bìng trûáng.

Thoất võ bển nghển - Nïëu chưỵ lưìi cûáng vâ àau êën khưng lïn nûäa
cố thïí bùỉt àêìu chûúâm nống cho chấu vâ cho chấu ëng thëc an
thêìn. Nïëu khưng cố hiïåu quẫ, cêìn phêỵu thåt cêëp cûáu.

54. ÀAU BNG ÚÃ TRỄ SÚ SINH

Trong mêëy thấng àêìu, Bế hay khốc vâ cố dêëu hiïåu nhû àau
bng. Cố lc khốc thết, trong vâi pht hóåc cố thïí vâi giúâ, mùåt tấi
ài, khua tay khua chên biïíu hiïån Bế bõ àau. Nhûng sau khi ài àûúåc
mưåt đt phên hóåc xò àûúåc húi ra (àấnh rùỉm), cún àau dõu ài vâ chấu
bế àưåt nhiïn thưi khốc.

Nhûäng cún khốc ca Bế nhû thïë thûúâng xẫy ra trong nhûäng
tìn lïỵ àêìu, sau khi b vâo quậng chiïìu, khưng ẫnh hûúãng gò túái
sûác khỗe ca Bế. Bế vêỵn tiïëp tc lúán àïìu.

Ngun nhên ca nhûäng cún khốc nây vêỵn chûa rộ. Ngûúâi ta
chó dûå àoấn cố thïí lâ Bế bõ àêìy hóåc rưëi loẩn tiïu hốa; hóåc Bế chúåt
thêëy lẩ vúái quang cẫnh xung quanh nïn súå hậi; hóåc vò lûúång húi do
sûå tiïu hốa sinh ra úã trong bng bõ dưìn nến chûaa thoất ra àûúåc
lâm Bế khố chõu.

Viïåc xấc àõnh bïånh cho Bế bao giúâ cng lâ mưåt viïåc khố khùn.
Gùåp nhûäng trûúâng húåp Bế khốc lâm bâ mể lo êu, bấc sơ sệ xết àoấn,
loẩi dêìn nhûäng ngun nhên àïí chổn lêëy mưåt ngun nhên ph húåp
vúái trẩng thấi ca Bế. Ngoâi ra, cng cố thïí àïí xem chấu cố bõ
viïm tai, viïm da, viïm mâng nậo hóåc cấc bưå phêån vng bng, àùåc
biïåt lâ xem cố bõ lưìng råt khưng.

55. ÀAU BNG VÂ VNG BNG

Àau bng lâ hiïån tûúång thûúâng gùåp úã trễ em mâ cng lâ chûáng
khố xấc àõnh bïånh nhêët, vò cố rêët nhiïìu ngun nhên khiïën cấc
chấu bõ àau bng: tûâ khẫ nùng cấc cú quan nưåi tẩng bõ àau túái sûå

hoẩt àưång ca cấc cú quan bõ trc trùåc; cố khi cêìn phẫi phêỵu thåt
ngay mâ cố khi lẩi chó vò mưåt ngun nhên têm l nâo àố.

Tuy vêåy, ngûúâi lúán nïn biïët, khi cố hiïån tûúång gò thò cêìn phẫi
mang Bế ài cêëp cûáu hóåc ài phêỵu thåt ngay: àố lâ cấc trûúâng húåp
Bế àang khỗe mẩnh bưỵng bõ àau dûä dưåi; àau úã mưåt àiïím xấc àõnh;
àau khiïën Bế phẫi nùçm mưåt chưỵ; àau kêm theo sưët vâ nưn. Nhûäng
hiïån tûúång nây cố thïí liïn quan túái àau råt thûâa, bõ lưìng råt, bõ
tùỉc råt, v.v

Nïëu sau vâi giúâ, Bế vêỵn chûa hïët àau thò cêìn phẫi múâi bấc sơ
túái hóåc àûa chấu ài bïånh viïån. Nhiïìu khi, nhûäng triïåu chûáng
tûúng tûå giưëng nhû trïn lẩi lâ nhûäng chûáng bïånh chùèng hïì cêìn túái
phêỵu thåt. Thêåt vêåy mưåt sưë bïånh dõch theo ma nhû cẫm cm,
viïm phưíi hóåc viïm vng phưíi cng cố thïí gêy àau bng. Ngoâi ra,
cấc bïånh gan, ưëng tiïíu, sưët xët huët kêm theo chûáng tấo bốn nhêët
thúâi hóåc lùåp ài lùåp lẩi àïìu cố thïí lâm àau bng. Cấc chấu côn cố
thïí bõ àau bng vò giun, sấn

Vïì hiïån tûúång àau vng bng, cấc bấc sơ thûúâng nhêån xết thêëy:
trễ thónh thoẫng lẩi kïu àau bng, tuy kïu àau nhûng chấu chõu
àûúåc vâ viïåc nây àậ xẫy ra trong mưåt thúâi gian dâi. Xem nhû vêåy
thò rêët cố thïí, àêy chó lâ mưåt vêën àïì têm l. Búãi vêåy, chûäa bùçng
thëc khưng khỗi àûúåc. Hiïån tûúång nây cố nhûäng àùåc àiïím :

* Trễ thûúâng kïu àau qúån vng rưën vâo bíi sấng, bûäa cúm
trûa rưìi túái chiïìu thò khỗi;

* Trễ cố thïí thêëy àau tûâng àúåt nhiïìu ngây rưìi lẩi khỗi.

* Tuy kïu àau, nhûng vêỵn chúi;

* Khi àau, trễ cố thïí kếm ùn hóåc kếm ng.

Trễ àau nhû thïë thûúâng hay lâm nng, nht nhất, mën gêìn
bưë mể vâ ngẩi àïën trûúâng v.v

Mën tòm ngun nhên àau bng ca trễ em, thûúâng phẫi tiïën
hânh mưåt cåc khấm sûác khỗe toân diïån, lâm mưåt sưë xết nghiïåm
nûúác tiïíu; xết nghiïåm phên àïí tòm trûáng giun, X quang råt, siïu
êm úã bng v.v

Nïëu têët cẫ cấc viïåc lâm trïn khưng cố kïët quẫ gò, nïn àûa chấu
bế túái mưåt chun gia têm l.

Riïng ngûúâi lúán- thûúâng cûng chiïìu vâ tỗ ra thûúng khi chấu
kïu àau - khưng nïn tỗ thấi àưå lo lùỉng quấ ca mònh. Nïn cưë lâm ra
vễ nhû sûå viïåc chùèng cố gl lâ quan trổng cẫ. Thấi àưå nhû thïë, tuy cố
lâm cho cấc chấu chấn nẫn, nhûng lẩi khiïën cho cấc chấu chống
khỗi bïånh tûúãng.

56. ÀẤNH RÙỈM (XỊ HÚI RÅT)

Bế hay àấnh rùỉm, nhûng tùng cên àïìu, nhû vêåy lâ khưng cố gò
àấng lo ngẩi cẫ. Chó cêìn bâ mể ch giûä gòn chïë àưå ùn ëng ca Bế
sao cho khưng quấ nhiïìu chất bưåt, chêët hẩt, vâ chêët àûúâng. Nhûäng
chêët trïn nïëu dû thûâa, khưng tiïu hốa hïët trong bưå mấy tiïu hốa
ca Bế sệ bõ lïn men, gêy àêìy húi vâ àưi khi thânh bïånh óa chẫy.

Ngûúåc lẩi, nïëu Bế bõ tấo bốn cng cêìn cố biïån phấp àïí Bế ài

tiïu àûúåc dïỵ dâng hún.

57. KHƯNG TIÏU - ÀÊÌY BNG

Àưëi vúái trễ em, tûâ cấc chấu sú sinh túái cấc trễ lúán, viïåc xấc àõnh
xem cố phẫi chấu bõ àêìy bng khưng lâ rêët khố. Vò nhûäng triïåu
chûáng bïånh ca cấc chấu thûúâng chung chung nhû: nưn ối, àau
bng vâ sưët. Nhûäng triïåu chûáng nây cng cố thïí ài tûâ viïåc ùn khưng
tiïu àïën bïånh viïm gan siïu vi trng B hóåc bïånh viïm råt thûâa.

Búãi vêåy, nïëu trong vông 24 giúâ mâ khưng thêëy chấu àúä thò phẫi
àûa chấu túái bấc sơ àïí àûúåc khấm cêín thêån.

58. TẤO BỐN

Khi àûáa trễ óa khố, phên cûáng, khư hóåc ài thânh tûâng viïn
nhỗ, 2 hay 3 ngây múái ài tiïu mưåt lêìn, thò chấu bõ ài tấo hay tấo
bốn.
Cng nïn lûu rùçng, phêìn cûáng nhû vêåy lâ tấo bốn rưìi, nhûng
mưåt sưë chấu 2 ngây múái ài tiïu àûúåc mưåt lêìn lâ chuån bònh thûúâng.

Àưëi vúái cấc chấu sú sinh tấo bốn hay nhûäng lâ do chïë àưå ùn -
nïëu chấu b sûäa mể d ài 2 ngây mưåt lêìn, phên chấu vêỵn mïìm.
Nïëu chấu khưng ài tiïu àûúåc, cố thïí vò 2 ngun nhên: hóåc lâ chấu
b chûa à no hóåc lâ vò mể bõ tấo bốn vâ chấu cng bõ ẫnh hûúãng.

Trong trûúâng húåp àêìu, chấu bế chêåm lúán, thûúâng khốc sau khi
b xong: phẫi cho chấu b bònh thïm, theo sûå chó dêỵn ca bấc sơ.

Trûúâng húåp thûá 2, bâ mể phẫi cẫi tiïën chïë àưå ùn ëng ca mònh

nhû thïm rau vâ trấi cêy, nhûng trấnh ëng cấc loẩi thëc têíy hóåc
nhån trâng.

Àưëi vúái cấc chấu bế àûúåc ni bùçng sûäa hưåp, viïåc bõ tấo bốn lâ
chuån khố trấnh, d cấc bâ mể àậ cêët cưng chổn loẩi sûäa cố tiïëng,
cố tđn nhiïåm, pha àng nhû chó dêỵn, cho ùn àng liïìu lûúång v.v
Nïëu chấu bi tấo bốn nhiïìu, bấc sơ cố thïí chó dêỵn cấch pha chïë sûäa
ca chấu sao cho cố chêët a xđt nhiïìu hún. Nïëu chấu nhỗ dûúái 3
thấng tíi, nïn tùng lûúång nûúác trấi cêy (cam) vâo sûäa. Nïëu bế lúán
hún, cố thïí cho ùn thïm nûúác sp rau, ëng nûúác sëi, nûúác khoấng
vâ mưåt sưë thëc nhån trâng nhể.

- Cố thïí thay àûúâng bùçng mêåt ong hóåc kểo mẩ.

- Cho cấc chấu ëng nhiïìu nûúác hún. Cú thïí chấu cố thïí bõ mêët
nhiïìu nûúác vò trong nhâ nống quấ.

Hiïån tûúång tấo bốn úã cấc chấu lúán cng giưëng nhû úã ngûúâi lúán.
Àïí rộ ngun nhên, chng ta hậy theo dội quấ trònh di chuín ca
thûác ùn trong bưå mấy tiïu hốa:

Sau khi àûúåc nët vâo bng, thûác ùn lûu lẩi úã dẩ dây tûâ 2 - 4
giúâ, rưìi ài xëng råt. Quậng àûúâng úã råt gưìm 6m råt non vâ
1,5m råt giâ úã ngûúâi lúán. úã cấc chấu nhỗ, con àûúâng nây ngùỉn hún
nhûng t lïå vïì chiïìu dâi giûäa råt giâ vâ råt non vêỵn thïë. Thúâi
gian thûác ùn qua råt tûâ 10 túái 20 giúâ. Trong sët thúâi gian nây, cấc
thânh råt hêëp thu hïët cấc chêët dinh dûúäng trong thûác ùn àïí bưìi
dûúäng cú thïí. Nhûäng gò côn lẩi àûúåc àûa xëng råt giâ, tẩo ra
phên, gưìm cấc chêët cùån bậ phêìn lúán lâ cấc chêët xú cố trong vỗ trấi
cêy, trong rau bõ dưìn ếp lẩi úã phêìn cëi råt. Ty theo loẩi chêët bậ,

khưëi lûúång nhiïìu hay đt cng vúái sûå hoẩt àưång ca cú thïí mâ thûác
ùn vâ cấc chêët bậ di chuín nhanh hay chêåm trong bưå mấy tiïu
hốa. Nïëu cåc hânh trònh nây lêu quấ, cấc chêët tẩo phên bõ mêët
nûúác lâm phên sệ bõ khư.

Búãi vêåy, àïí trấnh tấo bốn, nïn chổn cấc thûác ùn nâo cố thïí di
chuín nhanh vâ tẩo chêët bậ nhanh nhû: sûäa chua, trấi cêy, rau,
chêët hẩt. Cấc loẩi sûäa bô, sûäa cư àùåc vâ cấc thûåc phêím àïí lẩi đt chêët
bậ nhû àûúâng, sư-cư-la, thõt di chuín trong råt chêåm hún.

Cố mưåt sưë hiïån tûúång kêm theo chûáng tấo bốn ca cấc chấu nhû
: sưët, khưng chõu ùn, mïåt. Thûúâng cấc chấu bõ tấo bốn lẩi khưng chõu
ài õ vò àau, nïn phên àậ cûáng lẩi khư thïm.

Mưåt sưë ëu tưë têm l nhû lo lùỉng, súå hậi cng cố thïí gêy ra sûå
tấo bốn. Búãi vêåy, khưng nïn àïí cấc chấu nhỗ bõ ẫnh hûúãng búãi
nhûäng biïën àưång cùng thùèng trong gia àònh.

Àưëi vúái trễ em bõ tấo bốn, nïn:

- Cho cấc chấu ëng nhiïìu khi ùn cng nhû ngoâi bûäa ùn;

- Ùn nhiïìu trấi cấy chđn vâ rau xanh.

- Thay bú, múä bùçng dêìu thûåc vêåt àïí trưån sâ lấch.

- Bỗ sư-cư-la vâ thay àûúâng bùçng mêåt ong.

Cấc loẩi thëc nhån trâng phẫi dng theo sûå chó dêỵn ca bấc
sơ.

Khưng nïn àïí trễ em bõ tấo bấo àïìn mûác hún 2 ngây khưng ài
tiïu. Àưëi vúái cấc chấu bế, nhiïìu khi chó cêìn dng dng c nhng
vâo glyxerine thưng hêåu mưn hóåc mưåt thòa câ phï parafin lâ à.
Nhiïìu khi, chó cêìn lêëy chiïëc ưëng cùåp sưët àûa vâo hêåu mưn chấu bế,
cng lâm chấu ài àûúåc.

Nhûäng viïåc lâm trïn chó lâ nhûäng biïån phấp kđch thđch cho
chấu bế ài tiïu àûúåc chûá khưng chûäa àûúåc bïånh tấo bốn.

Chấu nhỗ bõ tấo sệ khưng thđch ùn vâ cố thïí húi st cên, nhûng
khưng nïn vò thïë mâ ngûúâi lúán lo lùỉng quấ àấng lâm cho chấu câng
thïm súå hậi; khi ài tiïu, do phên cûáng chấu cố thïí húi àau nïn ngẩi
rùån. Àưëi vúái cấc chấu àậ biïët nhêån xết, khưng nïn mùỉng cấc chấu vò
viïåc nây. Hâng ngây cho chấu ngưìi bư àng giúâ quậng 10 pht vâ
lâm nhû khưng ch túái chấu àïí chấu tûå thûåc hiïån cưng viïåc ca
mònh.

59. ÀI TÛÚÁT HAY TIÏU CHẪY, TIÏU CHẪY CÊËP TĐNH

Ài tûúát hay tiïu lỗng, tiïu chẫã trễ em cố nhiïìu mûác: phên
mïìm nhûng vêỵn cố khn, phên nất, phên lỗng cố lêỵn thûác ùn
khưng tiïu hốa àûúåc, phên chó lâ chêët lỗng.

Cấch chûäa trõ ty vâo trẩng thấi bïånh nùång hay nhể , ài nhiïìu
hay đt, lûáa tíi bao nhiïu trong quậng tûâ 18 thấng àïën 3 nùm.

Vúái bế sú sinh b mể - Nïëu Bế ài mưỵi ngây 5 - 6 lêìn hay nhiïìu
hún nûäa thò cng lâ viïåc bònh thûúâng. Phên ca Bế nhû thïë nâo lâ
ty úã chêët sûäa ca mể. Nïëu Bế vêỵn chõu b vâ tùng cên àïìu thò

khưng cố gò phẫi lo ngẩi. Mể ca Bế vêỵn cố thïí n têm cho con b,
nhûng ch khưng àûúåc ëng thëc têíy, thëc nhån.

Vúi bế b bònh - Nïëu Bế b sûäa úã bònh mâ bõ tiïu chẫy thò phẫi
cêín thêån ngay tûâ àêìu, trấnh àïí Bế bõ mêët nûúác vâ cấc chêët mëi
khoấng nhiïìu.

Nïëu Bế ài nhiïìu lêìn trong mưåt giúâ thò d sùỉc thấi Bế khưng cố
gò àấng ch , cng phẫi àûa chấu túái bấc sơ. Nhûäng hiïån tûúång rêët
àấng ch vâ lo ngẩi lâ : phên xanh hóåc phên lỗng mâ chấu ài ra
tûâng tia.

Phẫi lâm gò ? Trûúác tiïn, phẫi ngûng khưng cho Bế ùn sûäa nûäa
trong vông 1 - 2 ngây. Cho Bế ëng lâm nhiïìu àúåt trong ngây: nûúác
àûúâng, nûúác nêëu câ rưët, nhûäng chêët mëi khoấng dânh cho trễ em
trong nhûäng trûúâng húåp nây cố bấn sùén úã hiïåu thëc pha vúái mưåt
lûúång nûúác nhêët àõnh àậ àûúåc chó dêỵn.

ÚÃ àưå tíi tûâ 5 - 6 thấng trúã ài, cố thïí cho Bế ùn thïm thûác ùn
chưëng tiïu chẫy nhû khoai, chëi nghiïìn v.v Lûúång thûác ùn lỗng
cho cấc chấu ùn mưỵi ngây vâo quậng 150 gram cho mưỵi kg trổng
lûúång ca cấc chấu, ùn lâm nhiïìu lêìn, mưỵi lêìn àưå 20 - 30g. Nïëu cấc
chấu bõ nưn ối, nïn cho Bế ùn lẩnh.

Chïë àưå ùn nhû trïn cố mc àđch b lẩi lûúång nûúác Bế bõ mêët do
ài lỗng. Nïëu phûúng phấp trïn cố hiïåu quẫ, Bế sệ ài phên trúã lẩi
bònh thûúâng.
Chïë àưå ùn kiïng nhû trïn khưng nïn kếo dâi quấ 2 ngây.

Khi ùn bònh thûúâng trúã lẩi, nïn tùng lûúång sûäa tûâ tûâ hóåc dng

cấc loẩi sûäa àùåc biïåt thđch húåp vúái bïånh trẩng ca chấu.

Àiïìu quan trổng: Nïëu àậ ùn kiïng mâ Bế vêỵn khưng khỗi, bõ
st cên vâ cố triïåu chûáng cú thïí thiïëu nûúác, cêìn phẫi gùåp bấc sơ àïí
xem cố cêìn cho Bế nùçm viïån ngay khưng.

Cng cêìn lûu rùçng, khi trúã lẩi chïë àưå ùn bònh thûúâng rêët cố
thïí Bế lẩi bõ ài tûúát lẩi. Nïëu vêåy, lẩi phẫi ùn kiïng sûäa thïm 1 - 2
hưm hóåc u cêìu bấc sơ xem cố cêìn àưíi loẩi sûäa khấc khưng.

Nhûäng ngun nhên ca bïånh óa chẫy thûúâng liïn quan túái vêën
àïì ùn ëng ca Bế nhû:

- Pha sûäa àùåc quấ hóåc loậng quấ.

- Cho Bế ùn quấ súám nhûäng thûác ùn khố tiïu nhû: thõt, rau,
trûáng, hóåc cho ùn vúái liïìu lûúång nhiïìu quấ; ùn nhiïìu bưåt quấ;

- Thûåc phêím bõ thiu, sưëng.

* Bïånh tiïu chẫy côn do vi trng hay vi rt gêy ra. Chng cố
thïí tûâ nhûäng ưí viïm nhiïỵm úã hổng, úã tai xëng gêy bïånh úã råt. Bấc
sơ khấm hổng, tai vâ lâm xết nghiïåm phên cố thïí xấc àõnh àûúåc
àiïìu nây.

Àïí àïì phông cho Bế khỗi bõ tiïu chẫy, nïn ch :

- Pha chïë sûäa àng liïìu lûúång vâ trấnh nhûäng thiïëu sốt àậ ghi
úã phêìn trïn;

- Trấnh khưng àïí chấu bế tiïëp xc vúái ngûúâi nâo àang bõ viïm
nhiïỵm nhû ho, cố mn nhổt v.v

- Rûãa sẩch vâ lâm tiïåt trng cấc bònh sûäa trûúác khi àûång sûäa
cho Bế ùn;

- Khi Bế múái bõ tiïu chẫy, ngûng cho ùn sûäa ngay.

60. BÏÅNH ÀÛÚÂNG RÅT.

Gluten lâ mưåt loẩi prưtïin cố trong bưåt mưåt sưë hẩt lûúng thûåc
nhû la mò, la mẩch, ën mẩch (khưng cố trong gẩo vâ àưỵ tûúng).