SỨC KHỎE - PHẦN HAI NHỮNG VẤN ĐỀ CÓ LIÊN QUAN TỚI TỪNG PHẦN THÂN THỂ - 4 pptx

Trễ em thûúâng khưng tiïu hốa àûúåc gluten nïn dïỵ bõ óa chẫy mẩn
tđnh khi bâ mể bùỉt àêìu ni con bùçng chêët bưåt, dêỵn túái hêåu quẫ lâ
ngûng lúán. Mưåt cåc xết nghiïåm àún giẫn vïì råt ca Bế trong thúâi
gian nây sệ cho thêëy rộ hiïån tûúång nây, kïí cẫ vúái cấc chấu múái vâi
thấng tíi.

Àïí chûäa trõ, trûúác hïët phẫi ngûng khưng cho cấc chấu ùn
gluten, d vúái lûúång rêët nhỗ. Àưëi vúái cấc chấu àậ phẫn ûáng vúái
gluten, cêìn phẫi kiïng nhiïìu nùm àïí chấu khỗi bõ lẩi.

Hiïån nay: ngûúâi ta àậ ch chïë tẩo cấc loẩi "bưåt khưng cố
gluten" dânh riïng cho cấc chấu.

61. BÏÅNH TIÏU CHẪY MẬN TĐNH

Mưåt sưë chấu bế khưng húåp vúái sûäa bô, cûá ùn lâ bõ tiïu chẫy.
Chûäa khỗi, túái khi ùn lẩi, lẩi bõ lẩi. Cố nhiïìu chấu, ngay tûâ lêìn b
sûäa bô àêìu tiïn àậ bõ cấc chûáng nhû dõ ûáng, phất ban, tiïu chẫy.
Ngun nhên do bưå mấy tiïu hốa ca cấc chấu khưng thđch húåp vúái
cấc prưtïin ca sûäa bô. Búãi vêåy, nïëu thay sûäa bô bùçng mưåt loẩi sûäa
àùåc biïåt khấc, bïånh chấu cố thïí hïët ngay.

Nhûäng ngun nhên khấc cố thïí do: saccarư cấc bâ mể vêỵn
thûúâng cho thïm vâo bònh, vâo nưìi sp rau;

- Lactưdú - mưåt loẩi àûúâng tûå nhiïn cố ngay trong sûäa mể hóåc
sûäa bô.

- Prưtïin cố trong cấc chêët bưåt ng cưëc nhû gluten.

Vò cố nhiïìu ngun nhên khấc nhau, nïn bấc sơ phẫi theo dội

chïë àưå ùn vâ phẫn ûáng tiïu hốa ca Bế múái xấc àõnh àûúåc ngun
nhên nâo lâ chđnh, khưng kïí túái mưåt sưë bïånh àûúâng råt nûäa.

62. GIUN - SẤN (LẬI)

Trễ em dïỵ bõ chûáng giun sấn vò cấc chấu hay súâ mố vâo mổi vêåt
rưìi lẩi àûa tay vâo miïång. Hún nûäa, cấc chấu thûúâng sưëng têåp trung
vúái nhau trong trûúâng, lúáp, mâ chûáng nây lẩi rêët dïỵ lêy.

Lâm sao biïët àûúåc cấc chấu cố giun, sấn?

Nïëu cố cấc chấu hay àau bng, khi thò tấo bốn, lc khấc lẩi tiïu
chẫy, sûác khỗe suy giẫm, kếm ùn, kếm ng, hay qëy: Xết nghiïåm
mấu, thêëy lûúång bẩch cêìu toan tđnh (eosinophile) tùng. Xết nghiïåm
phên, cố thïí thêëy trûáng giun, sấn.

GIUN KIM - Cấc chấu nhỗ thûúâng bõ giun kim, dïỵ lêy sang
nhau hóåc tûå lâm cho mònh bõ nhiïỵm lẩi trûáng giun ca chđnh
mònh. Cấc chấu cố giun kim hay bõ ngûáa úã hêåu mưn. Cấc bế gấi thò
bõ ngûáa cẫ úã êm hưå. Cấc con giun nhỗ, giưëng nhû nhûäng súåi chó
trùỉng, dâi vâi milimết thûúâng ra theo phên. Cố thïí nhòn thêëy chng
cổ qåy trong phên. Mën thu àûúåc trûáng ca chng àïí xết nghiïåm,
ngûúâi ta dấn mưåt àoẩn bùng dđnh (bùng keo) vâo gêìn hêåu mưn ca
chấu bế.

GIUN ÀA - Trễ em cố giun àa vò ùn cấc thûác ùn khưng sẩch.
Trong cú thïí, giun àa di chuín theo mưåt àûúâng ài phûác tẩp: trûáng
giun núã ra êëu trng úã dẩ dây rưìi êëu trng di chuín lïn úã gan, vâo
phưíi, cëi cng trúã vïì ưëng tiïu hốa vâ lúán lïn úã råt. Quấ trònh nây
tiïën hânh trong vông 2 thấng gêy ra nhûäng triïåu chûáng nhû ngûáa

phất ban vâ rưëi loẩn úã hïå hư hêëp.

Ngûúâi ta xết nghiïåm phên àïí tòm trûáng giun. Nhiïìu khi tûå
nhiïn giun bõ tưëng ra ngoâi qua àûúâng hêåu mưn hóåc khi chấu bế
nưn.

SẤN - Chấu bế cố sấn do ùn thõt bô chûa nêëu chđn. Cấc chấu cố
sấn thûúâng ài ra nhûäng àoẩn sấn nhỗ mêìu trùỉng. Nhûäng àoẩn nây
chûáa rêët nhiïìu trûáng úã bïn trong. Ngûúâi lúán cố thïí thêëy nhûäng
khc sấn nhû thïë úã qìn, úã trïn giûúâng chấu nùçm. Ngoâi sûå viïåc
nây, khưng cố hiïån tûúång nâo khấc.

Cấch chûäa trõ: Hiïån nay, cố nhiïìu loẩi thëc hiïåu nghiïåm àïì trõ
bïånh giun sấn. Mưỵi loẩi cố mưåt thûá thëc riïng. Àïí trõ giun àa
hóåc sấn chó cêìn ëng thëc mưåt lêìn. àưëi vúái giun kim cêìn phẫi
ëng 2 liïìu, cấch nhau 3 tìn lïỵ vâ giûä vïå sinh qìn ấo, tay, mống
tay, giûúâng àïí khỗi phẫi bõ lẩi. Têët cẫ mổi ngûúâi tỗng gia àònh, kïí
cẫ ngûúâi lúán àïìu phẫi chûäa trõ cng mưåt lc vúái chấu bế thò múái trõ
hïët àûúåc.

63. CHÛÁNG MÊËT NÛÚÁC CÊËP TĐNH

Nïëu àïí cú thïí mưåt trễ sú sinh bõ thiïëu nûúác, thò Bế cố thïí chïët.
Nûúác chiïëm túái 80% trổng lûúång ca Bế. Mưåt àûáa bế nùång 5kg thò
trong cú thïí àậ cố túái 4 lđt nûúác. Nïëu mưỵi ngây, chấu bõ mêët 500g
nûúác, sưë cên ca chấu cng bõ st xëng 1/10. Mưåt ngûúâi lúán nùång
70kg bõ mêët nûúác nhû bế, cố nghơa lâ st 7kg/ngây.

Ngun nhên mêët nûúác cố thïí do tiïu chẫy, nưn ối, hóåc bõ toất
nhiïìu mưì hưi mâ sau àố lẩi khưng àûúåc ngûúâi lúán cho ëng nûúác àïí

b àùỉp lẩi lûúång nûúác àậ bõ mêët.

Trễ dûúái 1 nùm hay 6 thấng tíi mâ cú thïí bõ thiïëu nûúác thò rêët
nguy hiïím.

Bế cố biïíu hiïån gò khi bõ thiïëu nûúác? Khi cú thïí bõ thiïëu nûúác,
Bế khưng hoẩt àưång, ngûúâi nhû bìn ng, rïn khệ, vễ mùåt bìn
rêìu, xanh tấi, mùỉt thêm, thốp trng xëng.

Cố mưåt cấch thûã dïỵ dâng: lêëy ngốn tay vếo khệ vâo lúáp da bng
ca Bế. Nïëu cú thïí Bế thiïëu nûúác, lúáp da như lïn vâ cûá giûä vïët nhùn
nhû thïë, giưëng nhû ta bêëu vâo mưåt mẫnh vẫi vêåy. Àiïìu nây chûáng
tỗ cú thïí chấu Bế àậ mêët tûâ 10% nûúác trúã lïn. Nïëu chó mêët khoẫng
5%, thò vïët nhùn khưng lêu vâ da dïỵ bònh thûúâng trúã lẩi. àïí xấc
àõnh lûúång nûúác cú thïí Bế àậ mêët, tưët nhêët lâ cên Bế rưëi lêëy sưë cên
trûúác àêy trûâ ài sưë cên múái.

Trong thúâi gian nây, chấu bế thûúâng bõ ài tûúát, phên lỗng vâ
xanh. Bế vêỵn chõu b bònh, nhûng hay ối.

Àïí chûäa trõ, cêìn lâm cho chấu khỗi chûáng ài tûúát: cho nhõn sûäa
vâ cho ëng nûúác àûúâng pha đt mëi, nûúác c câ rưët. Tẩi cấc hiïåu
thëc, cố bấn sùén nhûäng gối àïí pha thânh dung dõch àûúâng - mëi
theo t lïå vûâa à. Nïn cho cấc chấu ëng đt mưåt, lâm nhiïìu lêìn. Mưỵi
ngây, chấu bế phẫi ëng tûâ 150 g túái 200 g cho mưỵi kg cên nùång ca
chấu. Thđ d: chấu nùång 5 kg thò ëng: 200 g x 5 = 1.000 g
nûúác/ngây. Nhû vêåy mưåt chấu bế cên nùång 5 kg phẫi ëng khoẫng
3/4 lđt nûúác trong 24 giúâ.

Trûúâng húåp Bế vêỵn bõ ài tûúát mâ khưng chõu ëng nûúác thò bấc

sơ phẫi truìn nûúác qua àûúâng tơnh mẩch cho chấu. Viïåc nây chó
thûåc hiïån àûúåc úã bïånh viïån.

Àiïìu quan trổng khi sùn sốc mưåt àûáa trễ lâ phẫi nhêån biïët kõp
thúâi tònh trẩng cú thïí ca chấu bõ thiïëu nûúác àïí cố biïån phấp ûáng
cûáu gêëp. Chó cêìn àïí tònh trẩng nây kếo dâi mưåt vâi giúâ lâ tđnh mẩng
ca chấu bế trúã nïn nguy kõch ngay.

Búãi vêåy, chng ta cêìn hïët sûác ch túái trẩng thấi cú thïí, sùỉc
mùåt, cûã chó ca chấu bế khi chấu bõ: ài tûúát, nưn ối hóåc toất mưì
hưi.
64. CHÛÁNG KĐCH THĐCH RÅT KÏËT

Chûáng kđch thđch råt kïët ca trễ sú sinh lâ nhûäng phẫn ûáng
quấ mûác ca råt giâ, cố cấc biïíu hiïån nhû: ài phên lỗng, nhiïìu
hóåc phên nất cố lêỵn thûác ùn chûa tiïu hốa hïët nhû: nûúác cam vùỉt,
rau xanh v.v Ngûúâi ta cho rùçng àêy lâ hiïån tûúång ca råt giâ
phẫn ûáng quấ mûác vúái viïåc tiïu hốa chûa tưët.

Tuy vêåy, hiïån tûúång nây khưng ẫnh hûúãng túái sûå tùng trổng
ca Bế. Bế vêỵn chõu ùn. Tûâ 3 - 4 tíi trúã ài, phên Bế sệ tưët hún vâ
Bế sệ thưi ài lỗng.

Cấc trễ lúán hún, nhiïìu khi lẩi bõ ài tấo hóåc xen kệ khi ài lỗng,
khi ài tấo kêm theo hiïån tûúång àau bng.

65. BÏÅNH SALMONELLA ÚÃ RÅT

Lâ loẩi vi trng thåc nhốm vi khín thûúng hân. úã trễ nhỗ,
cấc vi trng nây cố thïí gêy bïånh tiïu chẫy cêëp tđnh vâ thânh dõch úã

núi gûãi trễ hóåc trong gia àònh. Khi bïånh nùång, cấc chấu cố thïí tiïu
ra mấu, ài nhiïìu nïn mêët nûúác, bõ sưët cao Bấc sơ thûúâng xết
nghiïåm phên àïí xấc àõnh bïånh.

Hiïån nay, ngûúâi ta cố xu hûúáng khưng chó chûäa trõ bùçng thëc
khấng sinh - trûâ trûúâng húåp bïånh nùång - mâ ch ch ëu túái chïë
àưå ùn kiïng àïí khỗi ài tiïu vâ tòm cấch b àùỉp nûúác cho cú thïí.

66. SÛÅ LÛU THƯNG NGÛÚÅC CHIÏÌU DẨ DÂY - THÛÅC QUẪN

Do sûå hoẩt àưång khưng tưët ca àoẩn nưëi giûäa dẩ dây vâ thûåc
quẫn mâ cấc chêët lỗng trong bưå mấy tiïu hốa thûúâng vêỵn di chuín
theo chiïìu Miïång – Thûåc quẫn – Dẩ dây - Råt, nay lẩi di chuín
theo chiïìu ngûúåc lẩi úã àoẩn Dẩ dây – Thûåc quẫn. Hiïån tûúång bêët
thûúâng nây cố thïí gêy ra nhûäng kïët quẫ tai hẩi nhû sau: nưn ối,
chẫy mấu thûåc quẫn, ho sùåc vò thûác ùn ài nhêìm cẫ vâo nhûäng ưëng
dêỵn khđ úã phưíi gêy chïët àưåt ngưåt úã cấc trễ sú sinh. Cấc cåc xết
nghiïåm bùçng X-quang vâ cấc phûúng tiïån khấc àïí ào àưå axđt ca
thûåc quẫn sệ cho bấc sơ biïët cấc chấu àang bõ mùỉc chûáng nây nùång
hay nhể. Àïí trấnh hiïån tûúång nưn ối ca cấc chấu do thûác ùn ài
ngûúåc chiïìu trúã lẩi thûåc quẫn, cấc bấc sơ thûúâng u cêìu cấc bâ mể
cho cấc chấu hay bõ chûáng nây ùn cấc thûác ùn àùåc hún vâ bïë cấc
chấu úã tû thïë àûáng, nhêët lâ sau khi ùn.
67. VIÏM RÅT THÛÂA

Khấm bïånh viïm råt thûâa cho trễ em rêët khố vò cấc chấu đt
hóåc khưng cố khẫ nùng xấc àõnh àiïím àau. Búãi vêåy, khi cấc chấu
"bõ àau úã vng bng" hóåc àau bng, nïn cho chấu túái bấc sơ. Vò àau
bng cố nhiïìu ngun nhên khấc nhau.

Àau råt thûâa cêëp tđnh phẫi phêỵu thåt gêëp. Nhûng nïëu chó
àau vûâa thò cố thïí lâ "mận tđnh", viïåc phêỵu thåt cố thïí chêåm lẩi
àúåi túái khi nâo chưỵ viïm àậ ưín àõnh.

Cấc trễ nhỗ đt khi viïm råt thûâa cêëp tđnh. Trong trûúâng húåp
chấu bõ chûáng bïånh nây, chấu sệ cố cấc triïåu chûáng sau :

- Àau bng àưåt ngưåt, khưng phẫi vò mën ài cêìu vò hưm trûúác
àậ khưng ài cêìu àûúåc nûäa.

Mùåt tấi, mùỉt qìng, nưn ối, sưët khoẫng 38o - 38,5oC nhûng
mẩch àêåp nhanh. Thûã mấu thêëy bẩch cêìu tùng cao hún bònh
thûúâng.

Cêìn phẫi àûa chấu túái bấc sơ ngay àïí khấm vâ xấc àõnh chưỵ
àau ca råt thûâa, úã phđa bng dûúái bïn phẫi.

Trong khi chúâ khấm KHốNG Àûúåc cho chấu ùn hóåc ëng bêët
cûá thûá gò, vâ nhêët lâ khưng cho ëng thëc.

KHốNG chûúâm nûúác àấ hóåc nûúác nống vò lâm nhû vêåy cún
àau dõu ài, che mêët cấc dêëu hiïåu khiïën bấc sơ khố xấc àõnh bïånh.
Sau khi bấc sơ àậ xấc àõnh bïånh, hóåc cố nghi ngúâ phẫi chuín ngay
chấu qua bấc sơ chun vïì phêỵu thåt àïí phêỵu thåt gêëp vò nïëu
chêåm, khc råt thûâa cố thïí bõ vúä lâm viïm nhiïỵm cẫ mâng bng
khiïën viïåc chûäa trõ trúã nïn phûác tẩp hún.

Cấc chấu qua phêỵu thåt råt thûâa thûúâng chó nùçm viïån àưå 1
tìn lïỵ. Sau 2 - 3 tìn lïỵ, cấc chấu lẩi chúi vâ sinh hoẩt bònh
thûúâng.

Àưi khi bấc sơ gổi lâ bõ viïm råt thûâa mận tđnh cấc chấu hay bõ
àau bng nhûng khưng àau dûä dưåi, khưng kêm theo hiïån tûúång sưët
vâ nưn ối. Khi nùỉn bng cấc chấu kïu àau úã àiïím àau råt thûâa,
nhûng rêët cố thïí lâ do tûúãng tûúång mâ thưi.

68. CHÛÁNG LƯÌNG RÅT CÊËP TĐNH

Chùỉc bẩn àậ tûâng nhòn thêëy cấi ưëng nhôm. Nố cố mưåt àoẩn ưëng
nhỗ tt vâo trong mưåt àoẩn ưëng lúán hún. Khi nâo cố mưåt àoẩn råt úã
trẩng thấi giưëng nhû thïë thò àố lâ hiïån tûúång LưìNG RåT.

Chấu bế bõ lưìng råt sệ qëy khốc, bõ àau tûâng cún mùåt tấi ài
sûác khỗe sa st.

Chûáng lưìng råt túái bêët chúåt. Chấu bế àang mẩnh khỗe, bưỵng
khưng chõu ùn, khốc thết lïn tûâng cún. Tûâ 8 túái 12 giúâ sau, chấu ài
phên cố mấu hóåc ài ra mấu.

Khi cố cấc triïåu chûáng trïn, cêìn àûa chấu túái bïånh viïån ngay.
Nïëu chiïëu X-quang råt, thêëy cố lưìng råt thò phẫi quët àõnh ngay
viïåc phêỵu thåt. Tuy vêåy, cng cố nhûäng trûúâng húåp råt tûå nhiïn
tûå thấo lưìng àûúåc mâ khưng phẫi phêỵu thåt, nhûng vêỵn phẫi theo
dội.

69. BÏÅNH PHỊNH ÀẨI TRÂNG BÊÍM SINH.

Cố chấu bế chêåm lúán, tấo bốn dai dùèng tûâ khi múái sinh ra bng
àậ phònh to, khấc thûúâng. Bùçng phûúng phấp soi X-quang råt, bấc
sơ sệ phất hiïån thêëy cố mưåt àoẩn råt giâ ca chấu bõ giận ra tiïëp

nưëi vúái mưåt àoẩn khấc gêìn hêåu mưn bõ co lẩi khiïën cho cấc chêët thẫi
khưng lûu thưng àûúåc úã àoẩn råt nây.

Nïëu viïåc xết nghiïåm råt bùçng sinh thiïët sau àố cng xấc àõnh
hiïån tûúång nây thò cêìn phẫi qua mưåt cåc phêỵu thåt.

70. TÙỈC RÅT

Nïëu mưåt chấu bế bõ tùỉc råt, chấu sệ khưng ài tiïu àûúåc vâ
cng khưng àấnh rùỉm àûúåc. úã trễ sú sinh, thûúâng lâ do lưìng råt
hóåc chûáng thoất võ bển bõ nghểt mâ ra.

Trong nhûäng ngây àêìu sấu khi sinh ra, àûúâng ưëng tiïu hốa ca
bế cố thïí cố mưåt vâi dõ têåt, do khưng phất triïín àêìy à nïn cố chưỵ bõ
xóỉn. Triïåu chûáng àêìu tiïn ca chấu bế thûúâng lâ nưn ối, ối ra nûúác
mêåt, chûáng tỗ chưỵ bõ tùỉc úã núi cấc àûúâng dêỵn mêåt vâo råt.

Têët cẫ cấc trûúâng húåp bõ tùỉc råt àïìu phẫi àûa ài cêëp cûáu úã
khoa ngoẩi.
71. LÔI DOM

Mưåt sưë chấu bế bõ lôi dom do ài tấo hóåc tiïu chẫy lêu. Khi cấc
chấu rùån, phêìn cëi råt gùỉn vúái hêåu mưn (trûåc trâng) bõ lôi ra
ngoâi, nhòn nhû mưåt vông trôn mâu àỗ. Cấc chấu ho hay khốc nhiïìu
cng cố thïí bõ nhû vêåy. Àoẩn råt nây sau àố sệ tûå àưång co vâo hóåc
dng tay khệ êën vâo cho chấu cng àûúåc.

Ngun nhên chđnh ca chûáng nây lâ do ài tấo lêu ngây, nhûng
àưi khi cng do hiïån tûúång chấu bế bõ chûáng khưng àêíy àûúåc "cûát
su" - lûúång phên àêìu tiïn - ra ngoâi.

Chûáng lôi dom thûúâng trõ bùçng thëc, rêët đt khi phẫi phêỵu
thåt.

72. HỂP MƯN VÕ

Mưåt sưë chấu bế múái sinh àûúåc khoẫng 15 ngây àậ bõ chûáng nưn
ối vâ ài tấo. Cấc Bế trai hay bõ chûáng nây nhiïìu hún cấc Bế gấi.
Nïëu bïånh cố chiïìu hûúáng ngây câng nùång, lâm cấc chấu mïåt vò àối
mâ khưng ùn àûúåc, thò cấc bấc sơ thûúâng nghơ túái chûáng hểp mưn võ.


Mưn võ lâ mưåt cú vông nưëi liïìn dẩ dây vúái àoẩn àêìu ca råt
non. Nïëu cú vông nây bõ dây lïn sệ ngùn cẫn sûå di chuín cấc chêët
trong bưå mấy tiïu hốa tûâ dẩ dây xëng råt. Sûäa hóåc cấc thûåc
phêím khấc bõ ûá tùỉc úã àêy sệ dưåi lẩi phđa thûåc quẫn vâ gêy ra nưn ối.

Cấc bấc sơ phất hiïån bïånh nây bùçng phûúng phấp X quang hóåc
siïu êm. Mưåt phêỵu thåt àún giẫn sệ chûäa khỗi hùèn chûáng bïånh
nây.

73. VIÏM GAN DO VIRT, DO SIÏU VI B

Trễ em dïỵ bõ bïånh viïm gan do vi rt. Bïånh tiïën triïín nhanh vâ
khố thêëy. Múái àêìu, chấu bõ àau bng, nưn, khưng chõu ùn, mïåt, àưi
khi ngûúâi mêín àỗ. úã giai àoẩn nây, viïåc xết nghiïåm mấu sệ cho biïët
chấu cố mùỉc bïånh khưng.

Mêëy ngây sau, chấu cố hiïån tûúång vâng da, ài tiïíu đt, nûúác tiïíu
mâu sêỵm, phên mâu nhẩt. Viïåc xết nghiïåm sệ cho biïët loẩi vi rt

nâo àậ gêy bïånh cho chấu.
Nïëu chấu bế bõ bïånh viïm gan siïu vi A lâ loẩi phưí biïën nhêët,
thò sûå phất triïín bïånh rêët àún giẫn: thúâi gian bõ bïånh tûâ vâi ngây
túái 2 - 3 tìn. Viïåc chûäa trõ ch ëu lâ cho chấu nghó tẩi nhâ, khưng
cêìn phẫi nùçm cẫ ngây trïn giûúâng. Giẫm lûúång múä trong chïë àưå ùn
ca chấu.

Bïånh nây truìn nhiïỵm búãi phên vâ lêy qua àûúâng tiïu hốa.
Búãi vêåy, mën phông bïånh phẫi giûä vïå sinh sẩch sệ 2 bân tay, cấc
àưì dng trong phông vïå sinh, phông tùỉm.

Mưåt chấu bế vư tònh tiïëp xc vúái mưåt ngûúâi bïånh, cố thïí tiïm
gammaglobulines àïí phông bïånh, ngay trong tìn lïỵ àậ tiïëp xc

Bïånh viïm gan siïu vi B: Đt gùåp hún vâ diïỵn tiïën ca bïånh lêu
hún. Bïånh nây lêy qua àûúâng mấu. Hiïån nay àậ cố vùỉc xin tiïm
phông bïånh nây.

Trûúâng húåp àùåc biïåt ca trễ sú sinh: Nïëu bâ mể bõ lêy bïånh
viïm gan siïu vi B nhêët lâ trong 3 thấng cëi ca thúâi gian sinh núã,
bïånh sệ truìn thùèng túái chấu bế lc sinh ra vâ sệ phất bïånh sau
khi chấu sinh àûúåc 2 - 3 thấng.

Chấu bế lẩi lâ ngìn lêy bïånh cho cấc Bế khấc, nïn nïëu biïët bâ
mể àậ mang bïånh trûúác khi sinh chấu, thò chấu bế cêìn àûúåc chđch
gam ma globuline ngay tûâ khi múái sinh.

ÚÃ cấc bïånh viïån sẫn, ngûúâi ta thûúâng cố hïå thưëng phất hiïån
bïånh gan siïu vi B trûúác khi sinh.

74. BÏÅNH XÚ NANG TY

Bïånh cố tđnh chêët di truìn. Bế bõ bïånh nây cố nhûäng triïåu
chûáng nhû ho dai dùèng kêm theo ài tiïu chẫy vâ chêåm lúán. úã cấc trễ
sú sinh, bïånh lâm cho cấc Bế khưng thẫi àûúåc lûúång phên àêìu tiïn
ra ngoâi - gêy ra hiïån tûúång bđ àûúâng tiïu hốa.

Cấc bấc sơ thûúâng phất hiïån bïånh bùçng cấch phên tđch mưì hưi
hóåc thûã nghiïåm mấu ca Bế. Bïånh trúã thânh nùång khi àậ ẫnh
hûúãng túái sûå hư hêëp vâ phẫi chûäa trõ búãi têåp thïí cấc bấc sơ chun
khoa.

75. BÏÅNH VIÏM THÊÅN

Bïånh viïm thêån úã trễ em do loẩi liïn cêìu trng tấn huët
streptocoque gấy ra. Thoẩt àêìu, chấu bế bõ àau hổng. 10 túái 15 ngây
sau, chấu ài tiïíu đt, nûúác tiïíu mâu àỗ. Mùåt chấu ph lïn, àưi khi
chấu bõ àau bng hóåc àau àêìu kêm theo hiïån tûúång nưn ối.

Xết nghiïåm nûúác tiïíu ca chấu sệ thêëy chêët albumin vâ mấu,
nhûng khưng cố vi trng.

Àïí chûäa trõ, chấu cêìn phẫi nùçm nghó tẩi giûúâng vâ theo chïë àưå
khưng ùn mëi.

Nïëu nûúác tiïíu ca chấu cố lûúång albumin cao, thên thïí ph
nùång thò àố lâ bïånh hû thêån múä (nếphrose lipoidique).

Bïånh nây cố thïí chống khỗi, nhûng khi bõ lẩi thûúâng hay trêìm
trổng cêìn chûäa trõ lêu bùçng cấc loẩi thëc cố cortisone.

V. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ CỐ LIÏN QUAN TÚÁI TAY, CHÊN, XÛÚNG

76. GÙÅM MỐNG TAY

Thối quen cùỉn mống tay thûúâng thêëy úã lûáa tíi trễ em àậ túái
trûúâng. Khưng phẫi chó cố cấc chấu cố tđnh nht nhất, suy tû múái
hay cùỉn mống tay. Cẫ cấc em khỗe mẩnh, tđnh nïët vui vễ cúãi múã
cng cố thối quen nhû vêåy.

Khưng nïn la mùỉng cấc chấu vâ nïn tòm cấch xốa bỗ hiïån tûúång
nây bùçng phûúng phấp têm l nhû ch xem chấu hay cùỉn mống
tay lc nâo? Trûúác khi ài ng, khi chúi mưåt mònh úã nhâ, hay úã
trûúâng? Hậy hỗi cấc chấu xem cấc chấu cố khố ng khưng? Chấu cố
àiïìu gò khưng àûúåc vûâa úã trûúâng khưng? Chấu súå hay u mïën cấc
bẩn, cư giấo?

Nïëu bẩn khưng quan têm nhiïìu vïì hiïån tûúång nây thò mưåt thúâi
gian sau, con bẩn cng sệ tûå àưång bỗ thối quen àố ài. Nhûng nïëu
bẩn tòm àûúåc ngun nhên tẩo ra thối quen nây ca chấu, bẩn cố
thïí gip àúä chấu súám giẫi quët àûúåc mưåt sưë vêën àïì vïì têm l khiïën
têm hưìn chấu àûúåc thoẫi mấi vâ vui vễ hún trong cåc sưëng vúái mổi
ngûúâi.

77. VÏËT ÀÊM DO: KỂP, KIM, GAI HƯÌNG, GAI XÛÚNG RƯÌNG

Rûãa sẩch bùçng thëc sất trng. Nïëu trong ngốn tay cố mùỉc lẩi
gai hậy lêëy nhđp gùỉp ra hóåc lïí ra bùçng mưåt cấi kim khêu àậ hú qua
lûãa àïí sất trng. Sau àố, nùån cho mấu chẫy ra rưìi rûãa bùçng nûúác
sất trng mưåt lêìn nûäa.

Theo dội vïët thûúng trong nhûäng ngây sau. Nïëu bõ sûng têëy àỗ
vâ àau thò cêìn khấm bấc sơ.

78. BÕ KỂP NGỐN TAY

Xûúng ngốn tay ca Bế côn rêët ëu úát, nïn khi an i chấu bế bõ
kểp ngốn tay phẫi ch thïm chưỵ bõ kểp cố gúâ lïn mưåt cấch bêët
thûúâng khưng? Thûúâng thò chưỵ àố chó bõ tđm vâ sûng phưìng.
Nïëu bõ gưì hay cố àoẩn ngốn tay bõ lïåch, phẫi nghơ túái cấc trûúâng
húåp giêåp xûúng hóåc trêåt khúáp ngốn, cêìn phẫi àûa ngay túái bấc sơ.

79. ÀÛÁT TAY, CHÊN

Nïëu vïët àûát khưng sêu: Rûãa vïët thûúng bùçng xâ phông vâ nûúác
sẩch. Dng gẩc (trấnh dng bưng) àïí rûãa sẩch àêët, cất rưìi bưi thëc
sất trng vâ bùng lẩi.

D àậ båc bùng k, cng khưng àïí chấu bế chúi dûúái àêët hay
trïn cất vò àêët cất cố thïí lổt qua bùng vâo vïët thûúng.

Thay bùng mưỵi ngây. Mưåt vïët thûúng khi khỗi sệ khư, sẩch vâ
khưng côn àau nûäa. Nïëu vïët thûúng àỗ, sûng têëy, cố m cêìn àûa ài
bấc sơ.

Àûát ngốn tay: Khi båc bùng úã ngốn tay, khưng àûúåc båc chùåt
quấ. Cêìn phẫi àïí mấu lûu thưng trong ngốn tay vâ cố khưng khđ
trïn vïët thûúng.

Trấnh nhûäng vïët sểo kếm thêím m: Nhûäng vïët thûúng sêu

trïn bân tay, cấnh tay, úã mùåt, úã ài sau khi khỗi cố thïí àïí lẩi nhûäng
vïët sểo khưng àểp mùỉt. Búãi vêåy, nïn túái cấc bấc sơ àïí khêu vïët
thûúng ngay tûâ àêìu. Khưng nïn àïí vïët thûúng tûå khỗi.

Vïët thûúng chẫy nhiïìu mấu: Coi mc xët huët (hemorragie).

80. GẬY XÛÚNG, BONG GÊN VÂ TRÊÅT KHÚÁP

Khi bõ ngậ, bõ va chẩm mẩnh hóåc bõ àấnh, cố thïí xẫy ra 3
trûúâng húåp: xûúng bõ gậy hóåc nhûäng súåi gên úã cấc khúáp xûúng bõ
cùng ra bêët chúåt vâ bõ tưín thûúng; hóåc cấc khúáp xûúng bõ trêåt ra
khỗi võ trđ bònh thûúâng ca chng.

D chấu bõ gậy xûúng, bong gên hay trêåt khúáp thò cấch sùn sốc
chấu cng cố nhûäng àiïím giưëng nhau nhû sau:

- Ngûúâi sùn sốc chấu phẫi bònh tơnh àïí khỗi lâm chấu thïm lo
súå.

- Trấnh khưng nïn xï dõch chấu, trûâ trûúâng húåp bùỉt båc nhû
chấu bõ ngậ úã giûäa àûúâng.
- Hỗi chấu xem chấu àau úã àêu: chó quan sất thưi, khưng nïn súâ
vâo chưỵ àau.

- Nïëu cố àiïìu kiïån, cưë àõnh chưỵ àau vâ nhúâ ngûúâi bấo cho bấc sơ
hóåc cú quan y tïë, cho cú quan cưng an gêìn nhêët.

I. Trûúâng húåp bõ gậy xûúng: úã ài, chên, mùỉt cấ chên

Chấu bế bõ ngậ khi chẩy hóåc bõ xe àng mẩnh, chấu cẫm thêëy

àau chên vâ khưng àûáng lïn àûúåc. Quan sất chưỵ Bế kïu àau, dûúái
lúáp qìn ấo chng ta cng cố thïí thêëy chưỵ àố gưì lïn. Àïí xấc àõnh rộ
xem cố phẫi Bế bõ gêỵy xûúng hay khưng, chng ta cố thïí thấo chó
hóåc cùỉt qìn ấo ca Bế àïí coi cho rộ. Súã dơ chng ta khưng cúãi
qìn ấo Bế nhû lc bònh thûúâng vò cêìn phẫi trấnh: Khưng àûúåc
àng chẩm hóåc nêng chưỵ àau lïn.

Nïëu Bế chõu nùçm n, cố thïí dng gưëi, chùn àïí chên hóåc àưån
dûúái chưỵ àau cho chấu.

Nïëu chấu khưng chõu nùçm n, hay cûåa qåy hóåc cêìn phẫi di
chuín chấu, cêìn cưë àõnh chưỵ àau vâo 1 hóåc 2 cấi nểp (cố thïí dng
bêët cûá mưåt vùåt gò dâi, bùçng gưỵ hóåc chêët liïåu khấc nhû cấi cấn chưíi,
mưåt têëm vấn nhỗ v.v ).

Gậy xûúng àôn gấnh, vai, cấnh tay, cùèng tay, bân tay

Nïëu khi ngậ, chấu bế àúä bùçng tay, khuu tay hóåc trong khi
chúi àa, chấu bi vùån chếo cấnh tay, àïìu cố thïí àûa túái nhûäng
trûúâng húåp gậy xûúng úã vng vai, cấnh tay hóåc bân tay. Khi bõ
àau, chấu bế sệ tûå àúä lêëy cấnh tay bõ thûúng úã mưåt võ trđ thđch húåp
nhêët àïí àúä àau. Chng ta nïn gip chấu bùçng cấch båc mưåt khùn
àeo quanh cưí àïí àúä lêëy cấnh tay trong trûúâng húåp chấu bõ thûúng úã
cấnh tay, cưí tay hay ngốn tay.

Khưng àûúåc thûã cho tay bế cûã àưång hóåc nêng chưỵ gậy lïn

Nïëu phêìn xûúng gậy chổc thng da, hậy cùỉt bỗ phêìn qìn ấo
àng túái xûúng, àùỉp lïn chưỵ àố mưåt miïëng gẩc mïìm vâ dng bùng
dđnh (bùng keo) nhể nhâng dấn lẩi.

II. Trûúâng húåp bõ thûúng úã àêìu, úã lûng

Khi chấu bõ ngậ tûâ trïn ghïë xëng àêët hóåc ngưìi úã ghïë trûúác
(d ngưìi trïn ài ngûúâi lúán) khi xe ư tư ngûâng àưåt ngưåt hóåc bõ tai
nẩn, nïn bõ vùng àêåp vâo khung xe hóåc phêìn kđnh chùỉn phđa trûúác.
3 trûúâng húåp cố thïí xẫy ra :
* Chấu bế vêỵn tónh, cố thïí trẫ lúâi ngûúâi hỗi chuån: khưng àûúåc
xoay ngûúâi chấu, giûä cho àêìu chấu bế thùèng vúái chiïìu ca thên
ngûúâi. Khưng àûúåc àïí àêìu ci xëng hóåc quay sang mưåt bïn: chấu
cố thïí bõ chêën thûúng sổ nậo hóåc cưåt sưëng.

* Chấu bế bõ ngêët, nhûng vêỵn côn thúã: cố thïí àậ bõ vúä sổ nậo
(nhêët lâ cố mưåt đt mấu chẫy ra mi hóåc lưỵ tai). Àùåt chấu nùçm
nghiïng trïn gưëi àêìu húi thêëp hún phđa chên. Dng nïåm àưån cho
àêìu khưng àưång àêåy.

* Chấu bế bõ ngêët, khưng côn thúã nûäa: Phẫi lâm hư hêëp nhên
tẩo ngay vâ àûa ài cêëp cûáu.

Nïëu cêìn chuín dõch chấu, mưåt ngûúâi giûä àêìu cho thùèng, mưåt
ngûúâi kếo chên nhê nhể. Ngoâi phêìn sổ, chấu côn cố thïí bõ thûúng úã
sûúân, úã hâm v.v nûäa.

81. HƯNG DÏỴ TRÊÅT KHÚÁP

ÚÃ mưåt sưë gia àònh, thûúâng thêëy cố tònh trẩng bõ trêåt khúáp hấng
bêím sinh, nhêët lâ úã cấc chấu gấi. Ngun nhên cố thïí lâ do khi àễ,
thai ra trong tû thïë ngûúåc, mưng ra trûúác.

Khi múái sinh, phêìn àêìu xûúng ài ca cấc chấu chûa àûúåc hònh
thânh àêìy à. Trong nùm àêìu tiïn, phêìn xûúng nây múái dêìn dêìn
hoân chónh vâ khúáp vúái xûúng chêåu. Chưỵ khúáp nây cố thïí phùèng
quấ hóåc nghiïng quấ lâm cho xûúng ài như ra ngoâi tẩo thânh
dấng dõ dẩng úã mưåt bïn hay cẫ hai bïn hưng.

Mën trấnh hiïån tûúång nây, ngûúâi ta phẫi chûäa cho Bế tûâ khi
múái sinh bùçng cấch àưån mưåt vêåt giûäa 2 chên àïí chấu bế phẫi nùçm
dẩng chên, hóåc mùåc cho chấu mưåt loẩi qìn àùåc biïåt gổi lâ "qìn
Pawlick". Thúâi gian chûäa nhû vêåy ty thåc vâo cêëu tẩo àêìu xûúng
ca tûâng chấu.

Tònh trẩng khúáp xûúng hưng ca Bế gấi cố thïí bõ dõ dẩng phẫi
àûúåc phất hiïån súám khi chấu bế chûa quấ 4 thấng tíi bùçng phûúng
phấp siïu êm.

Nïëu khưng àûúåc chûäa ngay tûâ àêìu, trẩng thấi trêåt khúáp xûúng
hưng sệ lâm cấc chấu ài àûáng khố khùn. Khi cấc khúáp xûúng àậ
hoân chónh, mën chûäa sệ mêët nhiïìu thúâi gian vâ nhiïìu trûúâng húåp
phẫi phêỵu thåt.
82. VIÏM KHÚÁP CÊËP

Bïånh viïm khúáp cêëp cố thïí do vi trng hóåc virt. Nhiïìu chûáng
bïånh kêm theo hiïån tûúång àau khúáp nhû bïånh cm chùèng hẩn.

Dẩng viïm khúáp nùång nhêët do vi trng gấy ra, lâm cho cấc chưỵ
khúáp cố m, cố khi tấc dng túái cẫ xûúng.

Viïm khúáp nhể thûúâng úã àêìu gưëi, khuu tay. Cấc chưỵ viïm bõ
têëy àỗ, súâ vâo thêëy nống vâ àau, mưỵi khi cûã àưång cng thêëy àau.

Búãi vêåy, cấc chấu bõ bïånh, thûúâng cûáng chên, cûáng tay. Khưng phẫi
lâ cấc chấu bõ liïåt mâ chó vò cấc chấu khưng mën cûã àưång. Trûúâng
húåp viïm sêu, nhû úã khúáp hấng chùèng hẩn, rêët khố xấc àõnh bïånh.
Cêìn cho cấc chấu nùçm viïån àïí bấc sơ theo dội vâ lâm cấc xết
nghiïåm: soi X-quang, ht m ra àïí xết nghiïåm vâ àiïìu trõ mưåt thúâi
gian dâi bùçng thëc khấng sinh.

83. ÀI KHÊÅP KHIÏỴNG (CÂ NHÙỈC)

Sau khi bõ ngậ, hóåc va chẩm mẩnh chấu bế bõ ài khêåp khiïỵng.
Nïëu sau 1 - 2 hưm chấu vêỵn khưng khỗi thò cêìn àûa chấu ài khấm
bïånh vò cố thïí chấu àậ bõ thûúng tưín phêìn xûúng hóåc khúáp hấng,
àêìu gưëi hay chên.

Àïí xấc àõnh àng bïånh, bấc sơ phẫi chiïëu X-quang àïí kiïím tra
cấc xûúng hấng vâ xûúng chên.

84. CHÊN VÔNG KIÏÌNG

Nïëu chên cấc chấu bế, trong vông 6 thấng àêìu, bõ cong cng
khưng cố gò àấng lo ngẩi. Vò úã thïë nùçm trong tûã cung, chên chấu
phẫi nhû thïë múái vûâa húåp vúái "khn". Sau khi ra àúâi àưi chên chấu
sệ thùèng dêìn, nhêët lâ trong thúâi gian chấu têåp ài

Tíi têåp ài: Bïånh côi xûúng lâ mưåt trong nhûäng ngun nhên
ca hiïån tûúång chên vông kiïìng. Tuy vêåy, côn mưåt sưë ngun nhên
khấc nhû: cấc chấu mêåp mẩp quấ nùång àưëi vúái àưi chên hóåc cho
chấu têåp ài súám quấ. Cố thïí phên biïåt 2 trûúâng húåp sau:

- Xûúng chên cong vò bïånh côi xûúng (thiïëu canxi vâ vitamin D)

thò àiïím cong nhêët nùçm úã dûúái, vïì phđa cùèng chên.

- Xûúng tẩm cong lc sú sinh lâm chên cong úã àoẩn àêìu gưëi.
Búãi vò xûúng chó "tẩm cong" nïn khưng cêìn cho cấc chấu ài giêìy
cố àïë àùåc biïåt. Nïn trấnh, khưng àïí cấc chấu ài lêu.

Chó cố trûúâng húåp chên cong mưåt cấch bêët thûúâng múái cêìn túái
bấc sơ chun khoa chónh hònh àïí chûäa trõ.

85. DÕ TÊÅT CHÊN BÊÍM SINH - CHÊN VỂO

Nïëu àûúåc phất hiïån súám, trong nhûäng ngây àêìu sau khi sinh,
thò phêìn lúán cấc trûúâng húåp dõ têåt chên àïìu cố thïí chûäa trõ àûúåc.

Dõ têåt chên lâ do ẫnh hûúãng ca thïë nùçm khưng àng ca thai
nhi trong tûã cung mể, mâ hiïån nay ngûúâi ta chûa biïët vò l do gò.

Dõ têåt hay thêëy nhêët lâ phêìn trïn ca bân chên qúåt vâo trong.
Nhûäng dõ têåt khấc nhû: bân chên vểo vâo trong, vểo ra ngoâi, vểo
gốt cng khưng àấng lo lùỉm nïëu cấc khúáp vêỵn mïìm mẩi cûã àưång
àûúåc.

Chó khố chûäa trõ nïëu nhûäng chưỵ dõ têåt bõ cûáng, cố hiïån tûúång co
cú hóåc trêåt khúáp.

Tuy vêåy, vúái cấch chûäa trõ hiïån àẩi, ngûúâi ta cố thïí chûäa àûúåc
àa sưë trûúâng húåp, chó phẫi mêët cưng chûäa trõ vâ theo dội hâng ngây,
trong thúâi gian dâi cố khi túái 1 - 2 nùm liïìn.

86. CHÊN QÚÅT VÂO TRONG, HAY QUỂO RA NGOÂI

Khi àûáa bế múái bùỉt àêìu têåp ài, àưi bân chên cố xu hûúáng quay
vâo phđa trong. Nhû vêåy lâ bònh thûúâng, đt chấu cố bân chên hûúáng
ra phđa ngoâi ngay.

Ngûúâi lúán chó cêìn ch nïëu ngun nhên ca hiïån tûúång trïn
lâ do cấc khúáp úã àêìu gưëi hay úã khúáp xûúng hưng gêy nïn. Nïëu vêåy,
phẫi nối vúái bấc sơ.

Khưng bao giúâ àûúåc vưåi vâng tûå cho cấc chấu ài nhûäng àúái
giêìy àùåc biïåt àïí àiïìu chónh dấng ài hóåc chónh hònh xûúng mâ
khưng cố kiïën ca bấc sơ chun khoa.

87. BÂN CHÊN BỂT

Nhiïìu bưë mể lo con mònh cố bân chên bểt: khi cấc chấu àûáng,
nhêët lâ khi cấc chấu b bêỵm toân bưå gan bân chên àïìu tiïëp xc vúái
àêët khưng thêëy phêìn hộm úã giûäa gan bân chên, tuy rùçng lc nùçm,
vêỵn nhòn thêëy bân chên ca chấu cố chưỵ hộm bònh thûúâng.

Thêåt ra, túái lc cấc chấu húi lúán, phêìn lộm nây múái rộ. Búãi vêåy
khưng nïn lo quấ súám, vâ khưng àûúåc cho cấc chấu dng nhûäng loẩi
giêìy gò àùåc biïåt, nïëu khưng cố kiïën ca bấc sơ.

Hậy cho cấc chấu têåp ài chên àêët àïí cấc bùỉp thõt bân chên àûúåc
lâm viïåc. Àưi bân chên sệ quen vúái àưång tấc bấm vâo àêët vâ vâo
nhûäng àõa hònh mêëp mư khấc nhau.

Hậy bây ra cấc trô chúi luån têåp nhû lêëy mưåt vêåt, chùèng hẩn
cấi bt chò, úã dûúái àêët bùçng ngốn chên cấi vâ ngốn thûá 2. Têåp cho

cấc chấu ài kiïỵng chên. Khi cấc chấu àậ lúán, têåp cho cấc chấu nhẫy
dêy, ma nhõp àiïåu. Àẩp xe àẩp 3 bấnh cng lâ phûúng phấp têåp
luån àïí cấc khúáp xûúng chên vâ àoẩn xûúng dâi ca cùèng chên
hoẩt àưång.

88. ÀÊÌU GƯËI ÀNG NHAU

Khi àûáng, nhòn thêëy rộ chên chấu bế cong, hai àêìu gưëi chẩm
vâo nhau. Hiïån tûúång nây thûúâng kêm theo àưi bân chên bểt, àïìu
tẩi cấc cú bùỉp vâ gên chûá khưng phẫi tẩi xûúng. Búãi vêåy àêy khưng
phẫi lâ mưåt têåt cho túái lúán, mâ chó tûâ 2 túái 5 tíi, lâ chấu bế sệ cố
àưi chên thùèng bònh thûúâng. Nïëu sûác khỗe chấu bế tưët thò ngûúâi lúán
khưng cố gò àấng lo ngẩi: súã dơ tẩm thúâi chấu cố àưi chên nhû vêåy lâ
vò trổng lûúång lc nây ca phêìn thên chấu húi nùång àưëi vúái àưi
chên mâ thưi.

Ngûúâi lúán chó cêìn ch khưng àïí chấu bế ài nhûäng quậng
àûúâng xa. Hậy mua cho chấu mưåt chiïëc xe àẩp 3 bấnh, cho chấu têåp
àẩp àïí àưi chên khỗe vâ cûáng cất hún, cố thïí mang àûúåc dïỵ dâng
têëm thên ca chấu.

Àïí theo dội àûúåc sûå chuín biïën ca àưi chên theo thúâi gian,
bẩn hậy àïí chấu àûáng thùèng vâ ào khoẫng cấch giûäa hai mùỉt cấ
chên, 3 thấng mưåt lêìn. Bẩn sệ thêëy sưë ào câng ngây câng ngùỉn lẩi.

Tuy vêåy, nïëu khi 2 àêìu gưëi àng vâo nhau mâ khoẫng cấch
giûäa 2 chên tûâ 8 túái 10 cm thò cng nïn trao àưíi kiïën vúái bấc sơ
chun vïì khoa chónh hònh trễ em.

89. BÏÅNH CÔI XÛÚNG

Ngun nhên ca bïånh côi xûúng lâ do thiïëu vitamin D. ấnh
sấng mùåt trúâi cố vai trô quan trổng trong viïåc chïë tẩo vitamin D cho
cú thïí, loẩi vitamin rêët cêìn thiïët cho viïåc hêëp th chêët Can-xi. Trễ
thiïëu Can-xi lâ thiïëu ngun liïåu chđnh cho viïåc chïë tẩo cấc tïë bâo
xûúng. úã chêu Êu, cấc trễ sinh vâo ma thu hay bõ côi xûúng vò 6
thấng àêìu khưng cố ấnh nùỉng mùåt trúâi. Chng ta nïn nhúá rùçng,
kđnh ngùn cẫn khưng cho cấc tia cûåc tđm ca mùåt trúâi ài qua. Búãi
vêåy, nïëu cho trễ nùçm sau cûãa kđnh àïí tùỉm nùỉng thò cng bùçng
khưng.

Trễ em bõ bïånh côi xûúng, ty theo lûáa tíi mâ cố cấc triïåu
chûáng nhû sau: xûúng sổ mïìm, xûúng cưí tay, cưí chên to, bểt; thốp
lêu khưng àống lẩi; chêåm biïët ngưìi, biïët ài; chêåm mổc rùng; hay bõ
chên vông kiïìng, mếo cưåt sưëng, xûúng lưìng ngûåc vâ xûúng hưng.
Thânh phêìn mấu ca chấu bế cố lûúång Can-xi dûúái mûác bònh
thûúâng cố thïí dêỵn túái chûáng co giêåt.

Àïí àïì phông chûáng côi xûúng, bấc sơ thûúâng cho cấc chấu ëng
thëc cố tûâ 1000 - 1500 àún võ vitamin D mưỵi ngây liïìn trong hai
nùm àêìu. Cấc chấu b sûäa mể cng cêìn phẫi ëng thïm vitamin D.

Cấc chấu cố mêìu da sêỵm dïỵ bõ côi xûúng hún cấc chấu khấc vò
cấc chêët mêìu úã da cố tấc dng cẫn cấc tia tûã ngoẩi ca mùåt trúâi. Búãi
vêåy, cấc chấu nây câng cêìn phẫi àûúåc ch sùn sốc nhiïìu hún

90. VỂO XÛÚNG SƯËNG

Xûúng sưëng cố thïí bõ vểo vúái nhûäng kiïíu dấng khấc nhau lâm
cho lûng cong úã phêìn trïn, úã phêìn dûúái hóåc vểo theo chiïìu ngang.

Nhûäng dấng bêët thûúâng nhû vêåy cố thïí phưëi húåp vúái nhau nhû vûâa
bõ cong vûâa bõ vểo.

Vúái cấc trễ em sú sinh: Lûng trễ sú sinh, trong mêëy thấng àêìu,
thûúâng cong. Trễ câng lúán, lûng câng thùèng hún cho túái khi àïën tíi
biïët ngưìi.

Búãi vêåy, úã thúâi gian xûúng sưëng côn ëu. Khi àïí Bế úã tû thïë
ngưìi phẫi cố gưëi hóåc vêåt gò dng àïí tûåa lûng vò úã àưå tíi nây cưåt
xûúng sưëng ca Bế rêët dïỵ bõ xiïu vểo.

Vúái cấc trễ lúán hún: Trễ em tûâ àưå tíi biïët ài cho túái nùm lïn 2,
lïn 3 hay ûúän cưåt sưëng lûng ra phđa trûúác. Dấng ài nây sệ mêët dêìn
khi cấc chấu lúán lïn.

ÚÃ àưå tíi nây, nïëu thêëy cấc chấu bõ lïåch vai: khi àûáng thùèng
vai nây thêëp hún vai kia thò ngun nhên lâ do cưåt xûúng sưëng
khưng thùèng, cong vïì bïn phẫi hay bïn trấi hóåc cố thïí àậ bõ g úã
mưåt bïn nâo àố.

Nïëu khi cho cấc chấu húi ci ngûúâi vïì àùçng trûúác mâ cấc
khuët têåp trïn khưng côn nûäa thò chûáng vểo xûúng trïn chó lâ do
phẫi bưí sung sûå cao thêëp khưng bùçng nhau tẩm thúâi ca hai chi
dûúái: cấc trûúâng húåp nây phêìn lúán cố thïí chûäa trõ bùçng phûúng
phấp têåp cấc àưång tấc thïí dc chổn lổc, hóåc chúi thïí thao.

Nhiïìu chûáng vểo cưåt sưëng cố ngun nhên tûâ cấc bïånh ca hïå
thêìn kinh hóåc ca cấc cú bùỉp. Nhûng nhiïìu khi cẫ nhûäng trễ khỗe
mẩnh cng bõ - nhêët lâ cấc chấu bế gấi - mâ khưng tòm thêëy ngun
nhên rộ rïåt.

Nối chung, hiïån tûúång vểo cưåt sưëng ca cấc chấu, cêìn àûúåc ch
theo dội cêín thêån àïí xem nố tiïën triïín ra sao. Chûáng vểo cưåt sưëng
àậ úã thïë ưín àõnh hay cố xu thïë tiïën triïín nùång hún. Búãi vêåy, cêìn
phẫi cho cấc chấu túái cấc bïånh viïån chun khoa xûúng mưỵi nùm 2
lêìn hay 1 lêìn, chp X-quang xûúng, vâ so sấnh cấc hònh chp àïí
nhêån àõnh xûúng cấc chấu phất triïín thïë nâo.

Sûå phất triïín khưng bònh thûúâng ca cưåt sưëng cố mûác àưå nhể úã
trễ em, cố thïí khưng nhêån thêëy trong nhûäng nùm àêìu. Hiïån tûúång
nây cêìn phẫi àûúåc àùåc biïåt ch khi cấc chấu túái àưå tíi tûâ 11 túái
15, lâ giai àoẩn dêåy thò cú thïí phất triïín nhiïìu, nhêët lâ àưëi vúái cấc
chấu gấi.

91. TÊÅT NÛÁT ÀƯËT SƯËNG

Têåt nûát àưët sưëng lâ mưåt dõ têåt bêím sinh ca àưët sưëng. Khi àûáa
trễ àậ túái ngây ra àúâi mâ àưët sưëng vêỵn chûa hònh thânh àûúåc hoân
hẫo, côn bõ húã phđa sau khiïën cho cấc cêëu trc thêìn kinh ca ty
sưëng cố thïí lổt ra ngoâi àûúåc. Hiïån tûúång nây thûúâng xẫy ra úã àoẩn
cëi sưëng lûng, vng thùỉt lûng vâ xûúng cng, đt khi úã àoẩn lûng
trïn hóåc vng cưí.

Nïëu chó cố hiïån tûúång húã xûúng thưi thò cố khi chùèng hïå trổng
gò. Cố khi chó cố phêìn mâng bổc ty sưëng lổt àûúåc ra ngoâi, lâm
thânh mưåt khưëi nùçm dûúái da gổi lâ "thoất võ mâng nậo. Nhûng
nghiïm trổng nhêët lâ trûúâng húåp cẫ ty sưëng vâ cấc rïỵ dêy thêìn
kinh cng bõ thoất võ ra ngoâi rưìi bõ viïm, gêy liïåt chên, khưng tûå
ch àûúåc viïåc ài tiïu, tiïíu, nhiïìu khi kêm thïm cẫ chûáng trân dõch
nậo.