PHÂN TÂM HỌC NHẬP MÔN - TÂM LÝ GIA – 5 pps

Phên têm hổc nhêåp mưn 61

trong toân thïí k niïåm. Tẩi lâm sao vâ nhû thïë nâo chng ta cố
thïí qụn àûúåc nhûäng biïën cưë, vđ d nhû trong thúâi thú êëu ca
chng ta àậ àïí lẩi trong lông chng ta nhûäng êën tûúång xêu xa
nhêët? Àố lâ mưåt vêën àïì thåc mưåt phẩm vi khấc hùèn mâ chng ta
cố thïí giẫi thđch bùçng cấch cho rùçng ngûúâi ta mën qụn ài nhûäng
cẫm giấc khưng àểp àệ, nhûng thûåc ra lúâi giẫi thđch nây khưng cùỉt
nghơa àûúåc toân thïí vêën àïì. Khưng côn ai nghi ngúâ rùçng nhûäng k
niïåm khố chûäa thûúâng dïỵ bõ qụn hún. Nhiïìu nhâ têm l hổc àậ
nhêån thêëy àùå
c àiïím àùåc biïåt nây núi nhâ bấc hổc Darwin. Ưng nây
nhêån thêëy rùçng mưỵi khi cố àiïìu gò trấi vúái thuët ca ưng ta thò
khưng sao ưng ta nhúá nưíi vâ mën cho khỗi qụn ưng ta phẫi ghi
thûåc rộ râng trïn giêëy trùỉng nhûäng àiïìu àố àïí dng trong viïåc
nghiïn cûáu.
Nhûäng ngûúâi lêìn àêìu tiïn nghe nối rùçng nhûäng k niïåm
khưng àểp àệ thûúâng bõ qụn dïỵ dâng hún thûúâng cậi lẩi rùçng theo
kinh nghiïåm riïng ca hổ thò chđnh k niïåm khưng àểp múái khố
qụn, nhûäng k niïåm nây ln ln tro lẩi, lâm ngûúâi ta àau khưí
ngêëm ngêìm mùåc d ngûúâi ta dng hïët cấch àïí qụn, vđ d nhû
nhû
äng k niïåm vïì sûå khiïu khđch nhc nhậ chùèng hẩn. Àng nhû
thïë thûåc, nhûng nhûäng lúâi cậi lẩi àố khưng àûáng vûäng. Chng ta
khưng nïn qụn rùçng àúâi sưëng tinh thêìn lâ mưåt bậi chiïën trûúâng,
trong àố nhûäng khuynh hûúáng trấi ngûúåc àêëu tranh vúái nhau, hay
nối mưåt cấch trûâu tûúång hún àúâi sưëng tinh thêìn gưìm cố nhûäng sûå
mêu thỵn vâ nhûäng cùåp tûúng phẫn nhau. Khi chûáng minh àûúåc
rùçng cố mưåt khuynh hûúáng nhêët àõnh nâo àố rưìi, chng ta khưng
thïí chûáng minh ln rùçng khưng cố mưåt khuynh hûúáng nâo phẫn
trấi vúái khuynh hûúáng trïn. Cố chưỵ cho cẫ hai khuynh hûúáng àố.

Vê
ën àïì lâ tòm hiïíu xem giûäa nhûäng sûå phẫn trấi nhau àố cố nhûäng
liïn quan gò, vâ nhûäng tấc dng ca chng ta ra sao.
Sûå àấnh mêët vâ khưng tòm lẩi àûúåc nhûäng àưì vêåt àậ cêët àưëi
vúái chng ta cố mưåt têìm quan trổng àùåc biïåt, vò hânh vi sai lẩc nây
cố thïí àûúåc giẫi thđch bùçng nhiïìu cấch khấc nhau vâ chõu ẫnh
hûúãng ca nhiïìu khuynh hûúáng khấc nhau. Tđnh cấch chung ca
mổi trûúâng húåp lâ mën bõ mêët; àiïìu khấc nhau lâ l do vâ mc
àđch ca sûå bõ mêët mất àố. Chng ta àấ
nh mêët mưåt vêåt lâ vò nố c
rưìi, vò chng ta mën thay nố bùçng mưåt vêåt khấc, vò ta khưng
thđch nûäa, thay vò ta àậ cố nố trong nhûäng trûúâng húåp mâ bêy giúâ
ta khưng mën nghơ àïën nûäa. Viïåc àïí cho vêåt àố bõ bỗ rúi, bõ gêỵy
cng cố nhûäng ngun nhên nhû thïë. Kinh nghiïåm àậ cho thêëy
Sigmund Freud 62

nhûäng àûáa con hoang bao giúâ cng ëu úát hún nhûäng àûáa con
chđnh thûác. Nhû thïë khưng phẫi vò lệ gò khấc hún lâ nhûäng àûáa
con hoang khưng àûúåc chùm sốc cêín thêån nhû nhûäng àûáa con
chđnh thûác. Àưëi vúái àưì vêåt cng thïë, chùèng khấc gò àưëi vúái nhûäng
àûáa con.
Nhûng cố nhiïìu khi mònh àấnh mêët nhûäng vêåt khưng hïì mêët
ài mưåt cht giấ trõ nâo chó vò mën hi sinh mưåt vêåt gò àố cho sưë
mïånh vâ mën trấnh khỗi mêët mưåt vêåt khấc cố thïí xẫy àïën. Sûå
phên tđch cho thêëy rùçng thấi àưå hi sinh mưåt vêåt gò cho sưë mïånh lâ
mưåt thấi àưå quen thåc àưëi vúá
i chng ta vâ vò l do àố nhiïìu khi
nhûäng sûå mêët mất ca chng ta chó lâ mưåt sûå cưë hi sinh. Sûå mêët
mất cố thïí biïíu lưå mưåt sûå thấch thûác hay mưåt sûå trûâng phẩt . Nối
tốm lẩi nhûäng l do dng àïí cùỉt nghơa cấi khuynh hûúáng mën tûâ

bỗ mưåt thûá àưì vêåt gò, nhiïìu vư kïí.
Cng giưëng nhû mổi sûå lêìm lêỵn khấc, sûå ngưå nhêån cng
thûúâng àûúåc dng àïí thûåc hiïån àiïìu ham mën àấng lệ ra mònh
khưng àûúåc quìn cố. mën lc àố àûúåc che giêë
u dûúái mùåt nẩ
ca mưåt sûå ngêỵu nhiïn sung sûúáng. Mưåt ngûúâi bẩn tưi lïn tâu ài
thùm mưåt ngûúâi mâ anh ta khưng thđch lùỉm, ra àïën ga àậ lïn lêìm
mưåt chuën tâu khấc rưìi lẩi quay trúã vïì nhâ. Cố khi trong mưåt
cåc du lõch mònh mën dûâng lẩi úã mưåt bậi tùỉm khưng thđch ûáng
vúái mưåt cåc du lõch. Tûå nhiïn mònh lúä mưåt chuën tâu thânh ra
àûúåc dûâng lẩi úã núi mònh mën. Mưåt ngûúâi bïånh ca tưi bõ cêëm
khưng àûúåc gổi dêy nối cho ngûúâi u, mưỵi khi dng dêy nối gổi
tưi, thûúâng gổi lêìm sưë mâ sưë àố bao giúâ cng lâ sưë ca ngûúâi u
ưng ta. Vâ àêy lâ mưåt sûå ngưå
nhêån rêët th võ, quan trổng àùåc biïåt
trong àúâi sưëng thûåc tïë do mưåt ưng k sû kïí lẩi. Sûå kiïån nây quan
trổng vò nố gip cho ta biïët àûúåc ngûúâi ta àậ lâm nhû thïë nâo àïí
gêy thiïåt hẩi cho mưåt àưì vêåt.
Đt lêu nay tưi vâ mưåt vâi ngûúâi bẩn trong mưåt trûúâng Cao
àùèng, nghiïn cûáu mưåt cưng viïåc rêët phûác tẩp vïì sûå co giận. Chng
tưi lâm viïåc nây khưng cố th lao gò cẫ, nhûng chng tưi bùỉt àêìu
thêëy rùçng viïåc àố chiïëm quấ nhiïìu thúâi gian. Mưåt hưm ài cng anh
F àïën phông thđ nghiïåm, anh nây phân nân rùçng anh bûåc mònh vò
hưm nay mêët nhiïìu thúâi giúâ úã àêy quấ
trong khi úã nhâ côn bao
nhiïu cưng viïåc phẫi lâm. Tưi tấn thânh anh vâ nối àa: “Mong
rùçng lêìn nây cng nhû tìn trûúác, mấy sệ bõ hû vâ chng ta cố thïí
ngûng viïåc vâ ra vïì súám”.
Phên têm hổc nhêåp mưn 63

Khi phên cưng cưng viïåc anh F cố phên sûå coi sốc cấi s-
pấp sûác ếp, nghơa lâ múã dêìn dêìn cấi s-pấp ra cho nûúác chẫy tûâ tûâ
vâo trong mấy. Ngûôi àiïìu khiïín cåc thđ nghiïåm àûáng gêìn cấi
mấy àố vâ mưỵi khi thêëy sûác ếp à dng rưìi phẫi kïu to cho mổi
ngûúâi ngûâng tay. Nghe tiïëng hư thưi anh F nùỉm lêëy cấi s- pấp
vâ lêëy hïët sûác quay vïì phđa trấi (trong khi phẫi quay vïì phđa phẫi
nhû thûúâng lïå cng nhû àưëi vúái mổi cấi s-pấp). Kïët quẫ lâ vò sûác
ếp mẩnh quấ nïn àûát mưåt cấi dêy cấp: àiïìu àố
chùèng quan hïå gò
nhûng mấy hû vâ chng tưi phẫi bỗ dúã cưng viïåc vïì nhâ. Àiïìu nây
lẩ lâ khi tưi hỗi anh F vïì v àố thò anh ta tỗ vễ khưng nhúá gò hïët
trong khi tưi nhúá rộ mưìn mưåt.
Nhûäng trûúâng húåp nhû thïë à lâm cho cấc bẩn nghi ngúâ khi
ngûúâi lâm ca cấc bẩn coi nhûäng àưì vêåt trong nhâ nhû kễ th vâ
hânh hẩ chng thò bẩn àûâng cho rùçng àố lâ ngêỵu nhiïn. Nhûng
cấc bẩn cng cố thïí tûå hỗi lâ khi mònh tûå lâm cho mònh àau khưí
hay lâm cho lông ngay thùèng ca mònh bõ nghi ngúâ thò àố cố phẫi
lâ mưåt sûå ngêỵu nhiïn khưng? Àố
lâ têët cẫ nhûäng vêën àïì bẩn phẫi
phên tđch àïí tòm ra giẫi phấp.
Tưi chûa thïí àậ nối àûúåc hïët cấc àiïìu cố thïí nối àûúåc vïì hânh
vi sai lẩc. Côn nhiïìu àiïím phẫi xem xết vâ thẫo lån. Nhûng tưi sệ
hâi lông lùỉm nïëu nhûäng àiïìu àậ trònh bêìy lâm lung lay àûúåc
nhûäng kiïën c ca cấc bẩn vïì vêën àïì ca chng ta vâ cấc bẩn
sùén lông tiïëp nhûäng kiïën múái. Ngoâi ra tưi khưng mën ài xa
hún nûäa. Nhûäng ngun tùỉc ca chng ta khưng phẫi chó àûúåc
chûáng minh bùçng nhûäng hânh vi sai lẩc, khưng cố gò bùỉt bå
c
chng ta giúái hẩn cấc cåc khẫo sất ca chng ta vâo nhûäng vêåt
liïåu do nhûäng hânh vi àố cung hiïën. Àưëi vúái chng ta, giấ trõ to lúán

ca nhûäng hânh vi sai lẩc lâ úã chưỵ chng xẫy ra ln ln, bêët cûá
ngûúâi nâo cng cố thïí quan sất thêëy àûúåc vâ sûå phất sinh ca
chng khưng ph thåc vâo tònh trẩng bïånh hoẩn ca mưåt ngûúâi.
Trûúác khi kïët thc tưi mën nhùỉc lẩi mưåt trong cấc cêu hỗi
ca cấc bẩn mâ tưi chûa trẫ lúâi: nïëu quẫ thûåc theo nhûäng vđ d nối
trïn loâi ngûúâi hiïí
u rộ nhûäng hânh vi sai lẩc vâ hoẩt àưång nhû hổ
hiïíu nghơa ca cấc hânh vi àố thò tẩi sao cho rùçng nhûäng hânh vi
àố chó cố tđnh chêët bêët thûúâng, khưng cố nghơa gò cẫ, khưng cố gò
quan trổng vâ nhêët àõnh khưng chõu chêëp nhêån sûå giẫi thđch ca
mưn phên têm hổc.
Cấc bẩn cố l: àố quẫ lâ mưåt àiïìu hïët sûác ngẩc nhiïn cêìn giẫi
thđch. Nhûng àấng nhệ hiïën cho cấc bẩn nhûäng lúâi giẫi thđch sùén
Sigmund Freud 64

saõng, tửi muửởn giaóng giaói liùn tuồc caỏch naõo cho caỏc baồn coỏ thùớ tỷồ
tũm thờởy cờu traó lỳõi khửng cờỡn ùởn sỷồ trỳồ lỷồc cuóa tửi.
Phên têm hổc nhêåp mưn 65

PHÊÌN THÛÁ HAI
GIÊËC MÚ
5. NHÛÄNG KHỐ KHÙN ÀÊÌU TIÏN
Mưåt hưm loâi ngûúâi tòm ra rùçng nhûäng triïåu chûáng bïånh
hoẩn ca nhûäng ngûúâi thêìn kinh khưng vûäng, chùỉc chùỉn cố mưåt
nghơa. Àố lâ àiïím khúãi àêìu ca phûúng phấp trõ bïånh bùçng phên
têm hổc. Trong lc chûäa chẩy ngûúâi ta thêëy rùçng cấc ngûúâi bïånh
thûúâng coi nhûäng giêëc mú nhû nhûäng dêëu hiïåu chûáng bïånh hoẩn.
Vò thïë ngûúâi ta àưìn rùçng nhûäng giêëc mú àố cng cố mưåt nghơa gò.
Àấng lệ phẫi theo thûá tûå lõch sûã trong cưng viïåc khẫo sất,
chng ta lẩi bùỉt àêìu bùçng cấch ài tûâ dûúái lïn trïn, tûâ sau ra trûúác.

Àïí chín bõ cho viïåc khẫ
o sất cấc bïånh thêìn kinh chng ta tòm
hiïíu nghơa ca nhûäng giêëc mú. Súã dơ chng ta cố thïí àẫo lưån trêåt
tûå trûúác sau nhû thïë lâ vò giêëc mú khưng nhûäng gip nhiïìu trong
cưng viïåc chín bõ khẫo sất vïì bïånh thêìn kinh mâ giêëc mú côn lâ
mưåt triïåu chûáng ca bïånh thêìn kinh nây. Àố lâ mưåt triïåu chûáng
rêët tưët vò chng ta cố thïí quan sất thêëy gêìn nhû úã khùỉp mổi ngûúâi
kïí cẫ nhûäng ngûúâi sûác khoễ bònh thûúâng. Khẫo sất nhûäng ngûúâi
khoễ mẩnh bònh thûúâng mâ nùçm mú, chng ta cng thu lûúåm àûúåc
nhû
äng kïët quẫ nhû khi khẫo sất ngûúâi mùỉc bïånh thêìn kinh.
Chđnh vò thïë nïn giêëc mú trúã thânh àưëi tûúång khẫo sất ca
mưn phên têm hổc. Giêëc mú lâ mưåt hiïån tûúång têìm thûúâng, mưåt
hiïån tûúång khưng àûúåc coi lâ quan trổng, bïì ngoâi cố vễ chùèng cố
giấ trõ thûåc tïë gò, cng nhû nhûäng ngûúâi khoễ mẩnh bònh thûúâng,
vò thïë nïn giêëc mú khưng hiïën cho chng ta nhûäng àiïìu kiïån khẫo
sất cố giấ trõ. Nhûäng hânh vi sai lẩc khưng àûúåc khoa hổc àïí àïën
vâ mổi ngûúâi chó húi àïí àïën thưi; nhûng d sao khẫo sất cấc
hânh vi sai lẩc nây chẫ cố
gò àấng xêëu hưí, ngûúâi ta cố thïí tûå nh lâ
nhûäng hânh vi sai lẩc cng cố thïí hiïën cho chng ta nhûäng dûä
kiïån àïí khẫo sất nhûäng cưng trònh quan trổng hún. Nhûng khẫo
sất cấc giêëc mú thûúâng àûúåc coi nhû lâm mưåt cưng viïåc chùèng cố
đch lúåi gò trong thûåc tïë àậ vư đch mâ côn bõ coi nhû mưåt trô giẫi trđ
Sigmund Freud 66

àấng xêëu hưí nûäa, mưåt cưng viïåc phẫn khoa hổc chûáng tỗ ngûúâi
mën khẫo sất lâ mưåt ngûúâi mën lâm mưåt chuån thêìn bđ. Lâm
sao mưåt bấc sơ lẩi cố thïí khẫo sất vïì giêëc mú àûúåc trong khi mưn
bïånh l thêìn kinh hổc vâ mưn thêìn kinh hổc hiïën cho chng ta

nhûäng hiïån tûúång àng àùỉn hún nhiïìu: nhûäng cấi nhổt bổc trong
cú nùng thêìn kinh hïå, nhûäng sûå xët huët, nhûäng chûáng viïm
mẩn v v khưng àûúåc! Giêëc mú lâ mưåt thûá vư nghơa khưng àấng
cho chng ta khẫo cûáu.
Ngoâi ra giêëc mú côn lâ mưåt thûá gò phẫn trấi hùèn vúái nhûä
ng
àôi hỗi ca khoa hổc, mâ nhâ khẫo cûáu khưng thïí cố mưåt ëu tưë gò
chùỉc chùỉn. Vđ d nhû mưåt tûúãng cưë chêëp cng cố nhûäng giúái hẩn
rộ râng. Mưåt ngûúâi bïånh tun bưë rêìm rơ: “Tao lâ Hoâng àïë nûúác
Trung Hoa àêy”. Chûá côn giêëc mú! Nhiïìu khi ngûúâi ta khưng kïí
cho ta nghe giêëc mú nûäa. Khi mưåt ngûúâi kïí cho ta nghe giêëc mú
ca hổ, cố gò chûáng tỗ rùçng nhûäng àiïìu anh ta kïí lâ àng, rùçng
trong khi kïí anh ta lẩi khưng tòm cấch phống àẩi ra, cố gò chûáng tỗ
anh ta lẩi khưng thïm thùỉt mưåt vâi àiïìu tûúãng tûúång búãi vò anh ta
khưng nhú
á rộ. Àố lâ chûa nối àïën chuån nhiïìu khi ngûúâi ta khưng
nhúá lẩi cẫ giêëc mú nûäa, chó nhúá àûúåc mưåt vâi mẫnh vn chẫ cố
nghơa l gò. Vêåy mâ, ngûúâi ta tẩo lêåp cẫ mưåt khoa hổc têm l vâ
mưåt phûúng phấp trõ bïånh trïn nhûäng nïìn mống mỗng manh nhû
thïë?
Chng ta bao giúâ cng nïn ghi nhúá nhûäng l lån húi quấ
àấng. Quẫ lâ nhûäng àiïìu àûa ra àïí bâi bấc giêëc mú cố ài húi quấ
xa Ngûúâi ta bẫo rùçng nhûäng giêëc mú cố mưåt nghơa chẫ cố gò. Thò
chng ta chùèng cố cú hưåi àïí trẫ lúâi bâi bấc tûúng tûå nhû thïë rưìi sau
khi khẫo cûáu cấ
c hânh vi sai lẩc sao? Lc àố chng ta àậ tûå nh lâ
nhûäng viïåc quan trổng nhiïìu khi cng àûúåc phất hiïån bùçng nhûäng
dêëu hiïåu rêët têìm thûúâng. Côn viïåc giêëc mú cố tđnh cấch mú hưì thò
àố cng chó lâ mưåt àùåc tđnh nhû nhûäng àùåc tđnh khấc; chng ta
lâm sao cố thïí bùỉt båc sûå viïåc phẫi cố nhûäng àùåc tđnh mâ chng

ta mën. Vẫ lẩi cng cố nhûäng giêëc mú rộ râng vâ cố giúái hẩn nhêët
àõnh. Ngoâi ra chđnh nhûäng nhâ thêìn kinh hổc cng khẫo sất
nhûäng hiïån tûúång cng cố
tđnh chêët mú hưì nhû thđ d nhûäng
trûúâng húåp cố nhûäng tûúãng cưë chêëp mâ nhiïìu võ bấc sơ thêìn kinh
hổc nưíi tiïëng thûúâng khẫo cûáu. Tưi nhúá àïën mưåt trûúâng húåp àậ gùåp
trong thúâi k chûäa bïånh. Ngûúâi bïånh bùỉt àêìu kïí chuån cho tưi
nghe: “ Tưi cố cẫm tûúãng mën lâm hẩi mưåt sinh vêåt nâo àố Hẩi
mưåt àûáa trễ con! Khưng phẫi, hònh nhû lâ hẩi mưåt con chố thò phẫi.
Phên têm hổc nhêåp mưn 67

Tưi cố cẫm tûúãng lâ vûâa vûát mưåt con chố xëng sưng hay lâm gò
cho nố bõ àau àúán lùỉm”. Àïí sûãa chûäa tđnh cấch mú hưì ca nhûäng
giêëc mú, chng ta phẫi nối ngay lâ chng ta chó coi lâ nhûäng giêëc
mú nhûäng àiïìu mâ ngûúâi nùçm mú kïí lẩi cho chng ta nghe thưi
chûá khưng àïí àïën viïåc ngûúâi àố cố thïí nhúá khưng k hay sûãa àưíi
nhûäng àiïìu anh ta nhúá lẩi. Sau cng ngûúâi ta khưng cố quìn cho
rùçng giêëc mú lâ mưåt hiïån tûúång khưng quan trổng. Ai cng àïìu
biïët cố nhûäng trûúâng húåp trong àố cùn bïånh bùỉt àêìu bùçng mưåt giêëc
mú vâ ngûúâi bïånh cûá giûä mậ
i mưåt tûúãng bùỉt ngìn trong giêëc mú.
Ngûúâi ta kïí rùçng cố nhiïìu nhên vêåt lõch sûã àậ tòm thêëy trong giêëc
mú àưång lûåc thc àêíy mònh lâm nïn nhûäng chuån to tất. Vò thïë
chng ta cố thïí tûå hỗi xem sûå coi khinh cấc giêëc mú trong giúái
khoa hổc bùỉt ngìn tûâ àêu?
Tưi cho rùçng nố bùỉt ngìn úã chưỵ ngây xûa ngûúâi ta lẩi gấn
cho nhûäng giêëc mú mưåt têìm quan trổng quấ àấng. Ai cng biïët lâ
chng ta khưng thïí dïỵ dâng quay trúã lẩi quấ khûá nhûng chng ta
cố thïí khưng ngêìn ngûâ gò mâ khưng cho rùçng tưí tiïn ca chng ta
cấ

ch àêy hai ngân nùm hay hún nûäa cng nùçm mú nhû chng ta
vêåy. Theo chưỵ chng ta biïët thò têët cẫ nhûäng dên tưåc cưí xûa àïìu
gấn cho cấc giêëc mú giấ trõ rêët cao vâ coi nhûäng giêëc mú nhû mưåt
thûá gò cố thïí dng àûúåc viïåc, vđ d nhû dng àïí àoấn trûúác tûúng
lai hay coi àố lâ mưåt àiïìm bấo trûúác mưåt sûå gò. Àưëi vúái ngûúâi Hi lẩp
ngây xûa cng nhû àưëi vúái mưåt sưë ngûúâi dên tưåc Phûúng Àưng, ài
àấnh trêån mâ khưng àem theo nhûäng ngûúâi chun mưn giẫi cấc
giêëc mú lâ viïåc khưng thïí cố àûúåc, cng nhû ngây nay chng ta ài
àấnh trêån mâ khưng cố mấy bay trinh sất. Khi Àẩi àïë
Alexandre
ài chinh phc mổi núi, bao giúâ ngâi cng àem theo nhûäng nhâ
chun mưn giẫi cấc giêëc mú nưíi tiïëng nhêët. Trong cåc têën cưng
thânh Tyr, trûúác sûác chưëng giûä mậnh liïåt ca thânh nây, nhâ vua
àõnh khưng bao vêy nûäa, nhûng àưåt nhiïn nùçm mú thêëy mưåt con
qu nhẫy nhốt àiïn cìng. Ngûúâi thêìy bối àoấn rùçng àố lâ mưåt
àiïìm chiïën thùỉng. Vua liïìn ra lïånh tiïëp tc têën cưng vâ hẩ àûúåc
thânh. Dên tưåc Etrusques vâ La Mậ tuy cố dng nhûäng phûúng
phấp khấc nhau àïí dûå àoấn tûúng lai nhûng cng dng nhûäng
giêëc mú trong sët thúâi gian La Hy. Vïì vêën àïì nây chng ta chó
côn giûä lẩi àûúå
c mưåt cën Artếmidore úã Ephesế tûâ thúâi Hoâng àïë
Adrien.
Tẩi sao nghïå thåt àoấn mưång lẩi suy sp vâ nhûäng giêëc mú
khưng côn àûúåc tin cêåy nûäa? Tưi chõu khưng thïí nối cho cấc bẩn
Sigmund Freud 68

nghe àûúåc. Ngûúâi ta cố thïí cho rùçng hổc vêën chđnh lâ ngun nhên
ca sûå suy sp vâ coi khinh nố vò Thúâi trung cưí hậy côn giûä lẩi
àûúåc nhûäng àiïìu khố hiïíu gêëp bưåi sûå àoấn mưång. Nhûng sûå thûåc lâ
giêëc mú dêìn dêìn trúã thânh mưåt thûá mï tđn dõ àoan chó côn àûúåc

nhûäng kễ vư hổc àïí àïën mâ thưi. Mậi têån ngây nay ngûúâi ta vêỵn
hay côn tin tûúãng vâo giêëc mú àïí mua vế sưë. Trấi lẩi khoa hổc
ngây nay lẩi câng àïí àïën nhûäng giêëc mú, nhûng vúái àõnh ấp
dng vâo àố nhûäng l thuë
t vïì têm l hổc. Cấc thêìy thëc coi giêëc
mú khưng phẫi lâ mưåt hoẩt àưång tinh thêìn nhûng lâ mưåt sûå phất
biïíu ca cấc sûå kđch thđch vïì cú thïí cố dđnh dấng àïën tinh thêìn.
Nùm 1987, Binz tun bưë rùçng “giêëc mú lâ mưåt sûå hoẩt àưång ca
thïí xấc, chùèng cố đch lúåi gò nhiïìu khi côn cố tđnh cấch bïånh hoẩn
nûäa. Àưëi vúái linh hưìn bao quất vâ sûå bêët tûã , giêëc mú úã vâo àõa võ
ca mưåt mẫnh àêët cất àêìy cỗ dẩi , dûúái mưåt cấi vûåc nâo àố vúái bêìu
khưng khđ trong xanh trïn nïìn trúâi cao vt”. Maury coi giêëc mú
nhû nhûä
ng sûå nhẫy nhốt àiïn cìng ca v àiïåu Saint Guy, trấi
vúái nhûäng hânh àưång cố trêåt tûå ca nhûäng con ngûúâi bònh thûúâng.
Ngây xûa ngûúâi ta côn so sấnh nhûäng giêëc mú vúái nhûäng thanh êm
do mưåt ngûúâi thưng thẩo vïì êm nhẩc phất ra trïn phđm àân.
Giẫi thđch tûác lâ tòm nhûäng nghơa chûa rộ rïåt: nhûng ngûúâi
ta khưng thïí nối àïën chuån giẫi thđch cấc giêëc mú khi ngûúâi ta
khinh chng nhû thïë. Cấc bẩn hậy àổc trong tấc phêím ca Wund,
Jodt vâ cấc triïët gia khấc: têët cẫ àïìu chó liïåt kï nhûäng àiïím khấc
nhau giûäa giêëc mú vâ tònh trẩng thûác, hay ch àïën nhûäng sûå

phên hoấ ca cấc liïn tûúãng, sûå biïën mêët ca trđ ốc phï bònh, ca
mổi trđ thûác vâ nhûäng dêëu hiïåu tỗ ra rùçng giêëc mú khưng cố giấ trõ
gò hïët. Khoa hổc chó àống gốp vâo viïåc tòm hiïíu giêëc mú bùçng mưỵi
mưåt àiïím, àố lâ viïåc xết ẫnh hûúãng ca nhûäng sûå kđch àưång vïì cú
thïí trong khi ng àưëi vúái nưåi dung giêëc mú. Mưåt tấc giẫ ngûúâi Na
uy àậ àïí lẩi cho chng ta hai cën sấch vïì nhûäng thđ nghiïåm vïì
giêëc mú liïn quan àïën cấc kïët quẫ ca sûå chuín àưång chên tay

thưi. Ngûúâi ta cho rùçng nhûäng cưng trònh khẫo cûáu ào
á lâ nhûäng
cưng trònh cố giấ trõ vïì giêëc ng. Nhûng khoa hổc sệ nối thïë nâo
nïëu biïët rùçng chng ta àang tòm hiïíu nghơa ca nhûäng giêëc mú?
kiïën ca khoa hổc ra sao thò mònh àậ biïët rưìi, nhûng tưi khưng
hïì thêëy nẫn lông trûúác kiïën àố. Mưåt khi cấc hânh vi sai lẩc cng
cố mưåt nghơa thò chùèng cố gò ngùn cẫn cấc giêëc mú cng cố mưåt
nghơa vâ trong nhiïìu giêëc mú chng ta àậ thêëy lâ quẫ thûåc lâ
chng cố mưåt nghơa mâ khoa hổc khưng tòm ra àûúåc. Vò vêåy
chng ta hậy cưng nhêån lâm ca riïng ca chng ta vâ cấi quan
Phên têm hổc nhêåp mưn 69

niïåm ca ngûúâi xûa vïì cấc giêëc mú, vâ chng ta hậy ài lẩi con
àûúâng ca hổ vïì cấch àoấn mưång.
Trûúác hïët, chng ta phẫi tòm hûúáng ài cho cưng viïåc ca
chng ta vâ duåt lẩi phẩm vi ca giêëc mú. Vêåy giêëc mú lâ gò?
Thûåc khố trẫ lúâi cêu hỗi àố bùçng mưåt àõnh nghơa. Vò thïë nïn chng
ta sệ khưng cưë gùỉng àûa ra mưåt àõnh nghơa trong khi khưng ai lâ
ngûúâi khưng biïët àïën giêëc mú cẫ. Nhûng chng ta phẫi àûa ra ấnh
sấng nhûäng àùåc tđnh ca giêëc mú. Nhûng tòm àêu ra bêy giúâ?
Trong phẩm vi cấc giêëc mú cố biïët bao nhiïu thûá. Nhûäng àùåc tđnh
cêìn thiïët ch
ng ta nïu ra sệ lâ nhûäng àùåc tđnh chung cho mổi giêëc
mú.
Àùåc tđnh chung thûá nhêët lâ chng ta chó nùçm mú khi chng
ta ng thưi. Dơ nhiïn nhûäng giêëc mú chó lâ mưåt sûå hoẩt àưång ca
tinh thêìn trong khi ng, vâ nïëu àúâi sưëng tinh thêìn nây cố mưåt vâi
àiïím gò giưëng nhû àúâi sưëng trong trẩng thấi thûác tónh thò trấi lẩi
cng cố nhûäng àiïím khấc vúái àúâi sưëng nây. Àố lâ àõnh nghơa ca
Aristote. Giûäa giêëc ng vâ giêëc mú cố thïí cố nhûäng liïn quan chùåt

chệ. Nhiïìu khi chng ta bõ giêëc mú àấnh thûác dêåy, nhiïìu khi àang
mú chng ta àưåt nhiïn tónh dêåy, hay bõ àấnh thûác dêåy mưåt cấch
àưå
t ngưåt. Nhû vêåy tûác lâ giêëc mú lâ mưåt tònh trẩng trung gian giûäa
giêëc ng vâ tònh trẩng thûác tónh. Nhû thïë tûác lâ chng ta lẩi quay
vïì vúái giêëc ng. Vêåy giêëc ng lâ gò?
Giêëc ng lâ mưåt vêën àïì ca sinh l hay ca àúâi sưëng, àïën nay
ngûúâi ta hậy côn bân cậi chûa dûát khoất. Chng ta phẫi tòm nhûäng
àùåc tđnh ca giêëc ng vïì phûúng diïån sinh l Giêëc ng lâ mưåt
trẩng thấi mâ trong àố ngûúâi ta ng khưng mën biïët gò vïì àúâi
sưëng bïn ngoâi nûäa, quìn lúåi ca ngûúâi ng thoất hùè
n ra thïë giúái
bïn ngoâi , mën thoất khỗi sûå kđch àưång ca thïë giúái bïn ngoâi
vâo. Tưi ài ng khi mïåt mỗi vò àúâi sưëng bïn ngoâi vâ vò sûå kđch
àưång àố. Khi ài ng tưi bẫo àúâi sưëng bïn ngoâi biïët nïn àïí cho tưi
n vò tưi mën ng. Àûáa bế con, trấi lẩi lẩi nối: “tưi chûa mën ài
ng, tưi khưng mïåt, tưi mën thûác nûäa”. Vêåy khuynh hûúáng àúâi
sưëng ca giêëc ng lâ sûå khưng thêm àïí àïën àúâi sưëng bïn ngoâi
nûäa. Àưëi vúái thïë giúái mâ chng ta bõ bùỉt båc phẫi bûúác vâo mâ
khưng hïì mën, chng ta úã vâo mưåt trẩng thấ
i lâm cho chng ta
khưng thïí nâo chõu àûång àûúåc mưåt cåc sưëng liïn tc mậi mậi
khưng ngûâng. Vò thïë cho nïn thónh thoẫng ta lẩi phẫi ru mònh vâo
trẩng thấi ca chng ta trûúác khi ra àúâi trong lc côn àang nùçm
trong dẩ con. Đt nhêët trong tònh trẩng àố chng ta cng tûå tẩo cho
Sigmund Freud 70

ta nhûäng àiïìu kiïån ca àúâi sưëng: nâo nhiïåt àưå, nâo bống tưëi, nâo sûå
vùỉng mùåt ca mổi sûå kđch àưång. Nhiïìu ngûúâi trong chng ta nùçm
ng co qúỉp nhû khi àang côn nùçm trong bng mể. Ngûúâi ta cố thïí

cho rùçng khi àậ trûúãng thânh chng ta chó sưëng hai phêìn ba àúâi
ngûúâi trong trẩng thấi trûúãng thânh thưi côn phêìn ba kia chng ta
sưëng nhû chûa ra àúâi. Trong nhûäng àiïìu kiïån àố, mưỵi bíi sấng
khi tónh dêåy chng ta cố cẫm tûúãng nhû vûâa múái sinh ra àúâi vêåy.
Chng ta chùèng vêỵn thûúâng nối vïì trẩng thấi ca chng ta khi
tónh dêå
y rùçng chng ta nhû mưåt àûáa trễ sú sinh sao? Nối nhû thïë
thûåc ra chng ta cố mưåt niïåm rêët sai vïì àûáa bế sú sinh. Sûå thûåc
lâ ta phẫi àưì rùçng àûáa bế lc múái ra àúâi chùèng cố gò lâ dïỵ chõu cẫ.
Nối vïì sûå sinh ra àúâi chng ta chùèng thûúâng nối lâ ra ngoâi ấnh
sấng àố sao?
Nïëu giêëc ng nhû chng ta vûâa nối thò giêëc mú khưng thïí lâ
mưåt thânh phêìn trong giêëc ng mâ lẩi côn lâ mưåt cấi gò rêët khố
chõu. Chng ta thûúâng cho rùçng nhûäng giêëc ng khưng mú lâ
nhûäng giêëc ng tưët àể
p nhêët, àố múái chđnh lâ mưåt giêëc ng àưåc
nhêët thûåc sûå; khưng cố mưåt hoẩt àưång tinh thêìn nâo àûúåc cố trong
giêëc ng. Nïëu cố mưåt hoẩt àưång tinh thêìn nâo thò tûác lâ chng ta
khưng thânh cưng trong cưng viïåc quay lẩi trẩng thấi ca bâo thai,
chûa r bỗ lẩi àûúåc nhûäng cấi gò côn sốt lẩi trong àúâi sưëng bïn
ngoâi. Giêëc mú khưng gò khấc hún lâ nhûäng cấi gò côn sốt lẩi àố, vâ
cố vễ nhû nhûäng giêëc mú khưng cố nghơa gò cẫ. Nhûäng hânh vi
sai lẩc, nhûäng hoẩt àưång ca tònh trẩng tónh cố tđnh chêët khấc
hùèn. Nhûng khi tưi ng sau khi àậ thânh cưng trong viïåc chêëm dûá
t
mổi hoẩt àưång tinh thêìn ngoâi mưåt dû êm côn sốt lẩi, thò nhûäng dû
êm nây cêìn gò phẫi cố nghơa. D rùçng cố nghơa thò tưi cng
chùèng thïí dng àûúåc vâo viïåc gò cẫ, vò àúâi sưëng tinh thêìn ca tưi àậ
ngûâng lẩi khi tưi ng. Giêëc mú cố thïí chó lâ nhûäng phẫn ûáng xët
hiïån dûúái hònh thûác nhûäng sûå co qúỉp, nhûäng hiïån tûúång tinh

thêìn do sûå kđch àưång cú thïí gêy nïn. Nhûäng giêëc mú cố thïí lâ
nhûäng cấi gò côn sốt lẩi ca àúâi sưëng tinh thêìn lc àang thûác,
nhûäng cấi côn sốt lẩ
i cố thïí lâm cho giêëc ng khưng n; vâ nhû
thïë chng ta chó côn cố viïåc bỗ rúi vêën àïì coi nhû khưng thåc mưn
phên têm hổc.
D cho rùçng nhûäng giêëc mú chùèng cố đch lúåi gò cẫ, àố vêỵn lâ
nhûäng sûå gò cố thûåc mâ chng ta cêìn cưë gùỉng cùỉt nghơa sûå cố thûåc
nây. Tẩi sao àúâi sưëng tinh thêìn lẩi khưng ng nhó? Chùỉc chùỉn lâ cố
Phên têm hổc nhêåp mưn 71

mưåt vâi sûå gò chưëng lẩi giêëc ng àố. Cố lệ cố nhûäng sûå kđch àưång
lâm cho àúâi sưëng tinh thêìn phẫn ûáng lẩi.
Vêåy giêëc mú chđnh lâ sûå phẫn ûáng ca linh hưìn chưëng lẩi
nhûäng sûå kđch àưång phất sinh ra trong giêëc ng. Àïën àêy chng ta
àậ nhòn thêëy mưåt con àûúâng bỗ ngỗ trong viïåc tòm kiïëm giêëc mú.
Chng ta cố thïí tòm xem cố nhûäng kđch àưång nâo àậ lâm cho giêëc
ng khưng n vâ ngûúâi ng phẫn ûáng lẩi . Nhû thïë chng ta sệ
àûa ra àûúåc àùåc tđnh chung thûá nhêët cho cấc giêëc mú.
Ngoâi ra côn àùå
c tđnh chung nâo nûäa khưng? Têët nhiïn lâ cố
nhûng khố nùỉm àûúåc vâ mư tẫ àûúåc. Sûå hoẩt àưång têm l trong lc
ng khấc hùèn trong khi thûác. Trong lc ng, ngûúâi ta chûáng kiïën
nhûäng biïën cưë mâ ngûúâi ta tin tûúãng trong khi thûåc tïë àố cố thïí chó
lâ nhûäng sûå kđch àưång cú thïí lâm cho giêëc ng khưng n. Ngûúâi
ta nhòn thêëy cấc hònh ẫnh nhiïìu khi cố kêm theo nhûäng tònh cẫm,
kiïën vâ cẫm giấc do cấc giấc quan khấc hún lâ thõ giấc cung cêëp,
nhûng d sao thò nhûäng hònh ẫnh bao giúâ cng trưåi hún. Cho nïn
khi chng ta kïí lẩi mưå
t giêëc mú, àiïìu khố cho chng ta lâ lâm sao

diïỵn tẫ nhûäng hònh ẫnh àố thânh lúâi nối. Cố nhiïìu khi mưåt ngûúâi
nùçm mú bẫo lâ: tưi cố thïí vệ lẩi cho ưng xem giêëc mú ca tưi chûá
tưi khưng thïí kïí lẩi àûúåc. Àố khưng phẫi lâ mưåt hoẩt àưång tinh
thêìn st kếm nhû trong trûúâng húåp nhûäng ngûúâi kếm tinh thêìn
bïn cẩnh nhûäng ngûúâi cố tâi: hònh nhû cố mưåt sûå khấc biïåt vïì
phêím nhûng khưng ai biïët khấc biïåt ra sao. G.Th.Fisher cho rùçng
sên khêëu ca giêëc mú khấc hùèn sên khêëu ca tònh trẩng thûác tónh.
Àố lâ mưåt àiïì
u chng ta khưng hiïíu, khưng biïët nghơ ra sao nhûng
cng biïët diïỵn tẫ àûúåc cẫm giấc lẩ lng khi ta nùçm mú rưìi thûác
dêåy. Sûå so sấnh nhûäng hoẩt àưång trong giêëc mú vúái nhûäng thanh
êm phất ra tûâ cấc phđm àân do tay ca mưåt ngûúâi khưng hiïíu biïët
vïì êm nhẩc àưëi vúái chng ta chùèng cố đch lúåi gò hïët, vò d khưng
thẩo vïì êm nhẩc ài chùng nûäa thò trûúâng húåp khi àùåt tay lïn phđm
àân ngûúâi ta cng lâm phất ra nhûäng thanh êm, vâ nhûäng thanh
êm nây khưng cêìn du dûúng cho lùỉm. Àố lâ àùåc tđnh chung thûá hai
ca cấc giêëc mú, d chûa àûúåc hiïíu rộ.
Côn cố nhûäng àùåc tđnh chung nâo khấc nûäa khưng? Tưi
khưng tòm ra nû
äa, tưi chó thêëy nhûäng sûå khấc biïåt vïì mổi àiïím: vïì
àiïím thúâi gian nùçm mú cng nhû vïì tđnh cấch rộ râng hay khưng,
vïì vai trô ca cấc sûå xc àưång, vïì sûå kếo dâi ra Theo tưi thò sûå
viïåc xẫy ra chùèng khấc gò ngûúâi ta phẫi chưëng lẩi mưåt sûå kđch àưång
d lâ bõ bố båc, d chó cố tđnh chêët chưëc lất, giânh giêåt. Cố nhûäng
Sigmund Freud 72

giêëc mú rêët ngùỉn, cố khi chó cố mưåt hònh ẫnh, mưåt tiïëng nối; cố
nhûäng giêëc mú rêët dâi, rêët dưìi dâo, kếo dâi nhû mưåt cën tiïíu
thuët. Cố nhûäng giêëc mú rêët rộ râng chùèng khấc gò àúâi thûåc, rộ
àïën nưỵi nhiïìu khi ngûúâi ta tûå hỗi khưng biïët mònh mï hay tónh; cố

nhûäng giêëc mú rêët ëu, mú hưì, múâ mõt, cố khi lẩi rộ râng lẩi vûâa
múâ mõt, cố nhûäng giêëc mú cố nhiïìu nghơa, vui vễ, àểp àệ; cố
nhûäng giêëc mú trấi lẩi loẩn xẩ, ngúá ngêín, khố hiïíu, ly k. Cố khi
ch
ng ta thúâ ú vúái giêëc mú nhûng cố khi chng ta thêëy cẫm àưång,
àau àúán, cố khi phất khốc, xc àưång, ngẩc nhiïn, thđch th
Nhiïìu giêëc mú bõ qụn ngay sau khi thûác dêåy vâ nïëu cố côn àûúåc
nhúá lẩi thò cng múâ dêìn ài; trấi lẩi cố nhûäng giêëc mú mâ ngûúâi ta
nhúá mậi, nhêët lâ nhûäng giêëc mú trễ con, àïën nưỵi ba mûúi nùm sau
mâ côn rộ râng nhû vûâa múái xẫy ra ngây hưm qua. Cố nhûäng giêëc
mú chó xẫy ra cố mưåt lêìn; cố nhûäng giêëc mú xẫy ài xẫy lẩi cho mưåt
ngûúâi nhiïìu lêìn, hóåc y ngun nhû lêìn trûúác, hóåc cố thay àưíi
cht đt. Nối tốm lẩi, sûå
hoẩt àưång ca tinh thêìn nây thûåc ra cố rêët
nhiïìu hònh thûác, cố khẫ nùng diïỵn lẩi nhûäng gò àậ xẫy ra ban ngây
nhûng khưng bao giúâ giưëng nhau cẫ.
Chng ta cố thïí cùỉt nghơa nhûäng hònh thûác khấc nhau nây
ca nhûäng giêëc mú bùçng cấch cho rùçng chng tûúng ûáng vúái nhûäng
trẩng thấi trung gian giûäa giêëc ng vâ tònh trẩng thûác tónh, hóåc
vúái nhûäng giai àoẩn khấc nhau ca giêëc ng khưng hoân toân.
Nhûng nïëu thûåc nhû thïë thò mưỵi khi giêëc mú câng ngây câng cố
giấ trõ hún, rộ râng hún, cố nưåi dung dưìi dâo hún, chng ta phẫi
cho rùçng ào
á khưng phẫi lâ mưåt tònh trẩng nûãa thûác nûãa ng mâ lâ
mưåt giêëc mú thûåc sûå, búãi vò trong nhûäng giêëc mú loẩi nây, àúâi sưëng
tinh thêìn câng ngây câng gêìn vúái àúâi sưëng tinh thêìn lc thûác hún.
Àiïìu cêìn lâ nhûäng giêëc mú àố phẫi thûåc rộ chûá khưng thïí cố lc rộ
lc múâ hay cố lc húåp l rưìi cố lc lẩi ngúá ngêín vư nghơa. Nïëu
chng ta chêëp nhêån àiïìu giẫi thđch nối trïn tûác lâ chng ta àậ gấn
cho àúâi sưëng tinh thêìn khẫ nùng thay àưíi tđnh chêët say sûa ca

giêëc ng theo mưåt tưë
c àưå vâ mưåt cấch rộ râng khưng cố trong thûåc
tïë. Vò vêåy chng ta cố thïí nối rùçng cấch giẫi thđch àố khưng àûáng
vûäng àûúåc. Thûúâng thûúâng sûå viïåc khưng àún giẫn nhû thïë.
Bêy giúâ cho túái khi cố quët àõnh múái, chng ta sệ khưng tòm
hiïíu nghơa ca nhûäng giêëc mú nûäa, nhûng sệ tòm cấch hiïíu rộ
nhûäng giêëc mú bùçng cấch dûåa vâo nhûäng àùåc tđnh ca nố. Nối vïì
liïn quan giûäa giêëc mú vâ giêëc ng, chng ta àậ nối rùçng giêëc mú
lâ mưåt phẫn ûáng àưëi vúái mưåt sûå kđch àưång trong giêëc ng, lâm cho
Phên têm hổc nhêåp mưn 73

giêëc ng khưng n. Àố chđnh lâ àiïím àưåc nhêët mâ mưn Têm l
hổc thûåc nghiïåm cố thïí gip àúä chng ta bùçng cấch hiïën cho chng
ta bùçng chûáng rùçng nhûäng sûå kđch àưång xẫy ra trong giêëc ng
cng xët hiïån trong giêëc mú. Chng ta cố nhiïìu cưng trònh khẫo
sất vïì vêën àïì nây kïí cẫ cưng trònh Maury Vold àậ nối trong nhûäng
dông trïn, vâ mưỵi ngûúâi chng ta cố thïí xấc nhêån àiïìu àố dûåa vâo
nhûäng kinh nghiïåm cấ nhên. Tưi àún cûã nhûäng thđ nghiïåm chổn
trong nhûäng thđ nghiïåm c nhêët. Chđnh Maury àậ thđ nghiïåm
ngay trïn bẫn thên mònh. Trong lc ưng ta ng
cố ngûúâi cho ưng ta
ngûãi nûúác Cologne: ưng ta mú thêëy mònh úã Cario kinh àư xûá Ai
cêåp, trong tiïåm Jean Maria Farina, rưìi tûâ àố phất sinh ra bao
nhiïu chuån ly k. Ngûúâi ta bêëm nhể vâo gấy ưng: ưng ln mú
thêëy mưåt miïëng thëc dấn vâ àïën ưng thêìy thëc sùn sốc ưng
trong lc ưng côn nhỗ. Ngûúâi ta nhỗ lïn trấn ưng mưåt giổt nûúác:
ưng mú thêëy mònh úã bïn mưì hưi ra nhû tùỉm vâ ëng rûúåu vang
Orvieto.
Àiïìu àấng ch trong nhûäng giêëc mú do nhûäng sûå kđch thđch
gêy ra sệ xët hiïån rộ râng hún trong mưåt loẩi giêëc mú khấc. Àố lâ

ba giêëc mú gêy ra do mưåt tiïëng àưång ca mưåt chiïëc àưìng hưì bấo
thûác (thđ nghiï
åm ca Hildebrant).
“Mưåt bíi sấng ma xn, tưi ài dẩo qua mưåt cấnh àưìng àïën
mưåt lâng bïn cẩnh, thêëy dên lâng kếo nhau ài nhâ thúâ, qìn ấo
àểp, tay cêìm cën kinh. Hưm àố lâ ch nhêåt vâ cố dûå thấnh lïỵ bùỉt
àêìu rưìi, tưi quët àõnh vâo xem lïỵ nhûng vò trúâi nống quấ nïn tưi
ngưìi nghó trong nghơa àõa chung quanh nhâ thúâ. Vûâa chùm ch àổc
nhûäng dông chûä trïn mưå tưi vûâa nghe tiïëng ngûúâi kếo chng nhỗ
sùỉp giống lïn àïí bấo hiïåu lâ bíi cêìu kinh sùỉp bùỉt àêìu. Lc àêìu
chng côn àûáng im, nhûng sau àố nhûäng tiïëng chng lanh lẫnh
lâm tưi tónh giêëc. Thò ra chđnh chiïëc àưìng hưì bùỉo thûác àậ
vûâa kïu
lïn”.
“Mưåt chuån nûäa: Hưm àố lâ mưåt ngây ma àưng trong sấng.
Tuët rúi àêìy àûúâng, tưi àõnh ài xe trûúåt tuët nhûng phẫi chúâ xe.
Trûúác khi lïn xe, tưi phẫi sûãa soẩn lẩi ấo êëm, àem lô sûúãi theo. Rưìi
tưi ngưìi vâo xe, lẩi phẫi chúâ nûäa cho àïën khi ngûåa bùỉt àêìu ài. Ngûåa
bùỉt àêìu ài, tiïëng nhẩc vang lïn nghe rêët khố chõu lâm tưi tónh
giêëc. Thò ra lêìn nây cng vêỵn lâ cấi àưìng hưì bấo thûác lanh lẫnh”.
“Thđ d ba: tưi nhòn cư ngûúâi lâm mang mưåt chưìng àơa tûâ bïëp
theo hânh lang vâo phông ùn. Chưìng àơa quấ cao, tưi chó súå khưng
giûä thùng bùçng thò vúä hïët. Tưi bẫo chõ ta nïn cêín thêån. Lêìn nâo chõ
Sigmund Freud 74

cng trẫ lúâi lâ chõ quen rưìi. Nhûng tưi vêỵn nhòn chõ ta bùçng con
mùỉt e ngẩi. Quẫ nhiïn chõ vêëp ngậ, àơa rúi xëng àêët kïu nghe
kinh khng. Nhûng tưi cố cẫm tûúãng nhû àố khưng phẫi lâ tiïëng
àơa vúä, nhûng lâ mưåt tiïëng gò kếo dâi mậi nhû tiïëng chng. Lc
tónh dêåy, tưi múái thêëy àố lâ tiïëng chng àưìng hưì bấo thûác”.

Nhûäng giêëc mú nây thûåc àểp, àêìy nghơa, cố mẩch lẩc hùèn
hoi. Vò thïë nïn chng ta chẫ cố gò trấch chng àûúåc. Chng cố àùåc
àiïím chung lâ bao giúâ cng kïët thc bùçng mưåt tiïëng chng àưìng
hưì bấo thûác. Thïë la
â chng ta thêëy rộ mưåt giêëc mú àậ phất sinh ra
nhû thïë nâo. Nhûng chng ta côn biïët mưåt vâi àiïím khấc nûäa.
Ngûúâi nùçm mú khưng nhêån ra tiïëng chng àưìng hưì bấo thûác
(khưng cố trong giêëc mú) nhûng mưỵi lêìn hïỵ nghe tiïëng chng lâ
ưng ta thay tiïëng chng bùçng mưåt thûá tiïëng khấc vâ giẫi thđch
theo mưåt lưëi khấc. Tẩi sao? Khưng trẫ lúâi àûúåc. Ngûúâi ta cố thïí cho
rùçng àố lâ mưåt cấi gò hïët sûác vộ àoấn. Nhûng tòm hiïíu mưåt giêëc mú
tûác lâ tòm hiïíu xem tẩi sao ngûúâi nùçm mú lẩi chổn tiïëng àưång nây
chûá khưng chổn tiïëng khấc àïí giẫi thđch sûå
kđch àưång lâm cho
bûâng tónh dêåy. Ngûúâi ta cố thïí hỗi Maury rùçng nïëu trong giêëc mú
ngûúâi ta thêëy rộ râng sûå kđch àưång lâ sûå nâo thò ngûúâi ta khưng
thïí hiïíu tẩi sao sûå kđch àưång nây lẩi xët hiïån dûúái mưåt hònh thûác
khưng liïn can gò àïën tđnh chêët sûå kđch àưång cẫ? Vẫ lẩi trong
nhûäng giêëc mú ca Maury ngûúâi ta thêëy nhiïìu biïën cưë k lẩ gùỉn
liïìn vâo sûå kđch àưång nhû trong trûúâng húåp ngûãi nûúác Cologne,
nhûäng biïën cưë nây khưng thïí cùỉt nghơa àûúåc.
Cấc bẩn cêìn àïí rùçng chđnh trong cấc giêëc mú cố sûå bûâng
tónh dêåy di theo mâ
chng ta cố thïí nhòn thêëy ẫnh hûúãng ca
nhûäng kđch àưång lâm tan giêëc mú. Trong nhiïìu trûúâng húåp khấc sûå
viïåc khố khùn hún nhiïìu. Khưng phẫi lc nâo nùçm mú ngûúâi ta
cng tónh dêåy ngay, vâ khi sấng dêåy nhúá lẩi giêëc mú lâm sao ngûúâi
ta biïët àûúåc sûå kđch àưång nâo àậ gêy ra giêëc mú? Cố mưåt lêìn nhúâ
mưåt trûúâng húåp àùåc biïåt tưi tòm ra àûúåc mưåt sûå kđch àưång êm vang
thåc loẩi nây. Mưåt bíi sấng tẩi Tyrol tưi tónh dêåy sau khi nùçm

mú rùçng Àûác giấo hoâng vûâa tûâ trêìn. Tưi àang tòm hiïíu nghơa
ca giêëc mú àố thò bâ vúå tưi àưåt nhiïn hỗi: “ Sấng nay anh cố nghe
tiïëng chng úã khùỉp cấc nhâ
thúâ khưng?” “Khưng, tưi khưng nghe
thêëy gò hïët, tưi ng rêët say”. Nhûng sûå kđch àưång lâm cho mònh
nùçm mú cố têìn sưë nâo mâ sau àố ngûúâi nùçm mú tónh dêåy khưng hïì
hay biïët gò vïì sûå kđch àưång àố? Têìn sưë nây cố thïí rêët cao mâ cng
cố thïí khưng cao. Khi khưng cố cấch nâo àïí biïët àûúåc cố kđch àưång
Phên têm hổc nhêåp mưn 75

hay khưng thò khưng lâm sao biïët àûúåc têìn sưë àố. Vẫ lẩi chng ta
chùèng cêìn thẫo lån vïì giấ trõ ca cấc sûå kđch àưång bïn ngoâi, búãi
vò nhûäng sûå kđch àưång nây chó cố thïí cùỉt nghơa àûúåc mưåt phêìn nâo
trong giêëc mú thưi chûá khưng cùỉt nghơa toân thïí giêëc mú.
Nhûng khưng thïí vò thïë mâ chng ta cố quìn bỗ rúi thuët
nây, mưåt thuët cố phất triïín sêu rưång. Vêën àïì tûå hỗi xem ngun
nhên nâo lâm cho giêëc ng khưng n vâ lâm cho ngûúâi ta nùçm mú
khưng phẫi lâ vêën àïì quan trổng. Nïëu ngun nhên khưng phẫi lâ
mưåt sûå kđch àưång tûâ bïn ngoâi thò cố lệ lâ mưåt sûå kđch àưång tûâ bïn
trong do gia
ác quan gêy nïn. Quan niïåm nây àûúåc ngûúâi dên thânh
phưë tin tûúãng rêët nhiïìu. Chng ta chùèng thûúâng nghe nối rùçng
nhûäng giêëc mú thûúâng do bao tûã gêy nïn hay sao? Nhûng khưí nưỵi
lâ trong trûúâng húåp nây nûäa cố thïí rùçng cố mưåt sûå kđch àưång nưåi
têm xẫy ra trong ban àïm nhûng sấng ra khưng côn àïí lẩi dêëu vïët
gò nûäa vâ do àố khưng chûáng minh àûúåc. Tuy vêåy chng ta khưng
mën tỗ vễ lú lâ vưëi nhûäng thđ nghiïåm cho rùçng nhûäng giêëc mú
thûúâng gùỉn liïìn vúái nhûäng sûå kđch àưång bïn ngoâi. Khưng ai ph
nhêån rùçng trẩng thấi ca cấc cú quan nưåi têm cố ẫnh hûúãng àïën
cấc giêëc mú. Ngûúâi ta khưng thïí bỗ qua sûå liïn quan giûäa mưåt vâi

giê
ëc mú vúái viïåc nûúác tiïíu chêët àêìy trong bâng quang hay sûå kđch
àưång cấc cú quan sinh dc ca ph nûä. Tûâ nhûäng trûúâng húåp rộ
râng nây ngûúâi ta qua nhûäng trûúâng húåp khấc chûáng tỗ rùçng
nhûäng sûå kđch àưång bùỉt ngìn tûâ cấc cú quan nưåi thïí quẫ cố ẫnh
hûúãng túái cấc giêëc mú vâ nhûäng sûå xẫy ra trong giêëc mú chđnh lâ
sûå phấc hoẩ, sûå thânh hònh, sûå giẫi thđch nhûäng sûå kđch àưång àố.
Scherner àậ khẫo cûáu nhiïìu vïì cấc giêëc mú, àùåc biïåt nhêën
mẩnh àïën sûå liïn quan giûäa nhûäng sûå kđch àư
ång nưåi thïí nây vâ
nhûäng giêëc mú. Ưng àậ cho chng ta nhiïìu thđ d rêët hay àïí
chûáng minh kiïën ca mònh. Vđ d nhû khi ưng ta nùçm mú thêëy
hai hâng em bế xinh trai tốc nêu, àûáng trûúác mùåt nhau trong thấi
àưå àêëu tranh, nhẫy xưí vâo àấnh nhau, ưng nghơ rùçng àố lâ hai
hâm rùng. Sûå giẫi thđch nây àûúåc xấc nhêån sau àố vò khi tónh dêåy
ưng àậ phẫi ài nhưí mưåt cấi rùng dâi hún nhûäng cấi khấc. Khi ngûúâi
ta nùçm mú thêëy mưåt hânh lang dâi, ngóçn nghêo chêåt hểp thò
ngûúâi ta nghơ ngay àïën mưåt sûå kđch àưång trong råt. Cấch cùỉt
nghơa nây khưng phẫi lâ khưng cố l. Chng ta cố thïí chêë
p nhêån
kiïën ca Scherner cho rùçng giêëc mú thûúâng hònh dung cú quan gêy
ra sûå kđch àưång bùçng nhûäng àưì vêåt giưëng cú quan àố.