thương tổn giải phẫu và sinh bệnh học của chấn thương cột sống cổ

Th¬ng tæn gi¶i phÉu vµ sinh bÖnh häc cña
chÊn th¬ng cét sèng cæ
Hµ Kim Trung

Giải phẫu chức năng và lâm sàng

Giải phẫu chức năng cơ bản của cột sống
cổ gồm:

Xơng khớp

Dây chằng- đĩa đệm

Thần kinh và mạch máu

Cấu trúc xơng

Cột sống cổ chia 2 đoạn

Đốt đội và đốt trục

5 đốt cổ dới

Một đốt sống gồm: thân, gai
sống và ống sống (mảnh
sống, chân cuống, mỏm
ngang)

Mỏm ngang có lỗ cho đ/m
đốt sống chui qua, mỗi mỏm

ngang có rễ trớc và rễ sau

Hai ®èt cæ trªn

Hai ®èt cæ trªn

§èt ®éi

Nh vßng ®ai, kh«ng cã
th©n

Cung tríc, sau máng lµ
®iÓm yÕu

Kh«ng cã mám khíp mµ
cã hai khèi bªn t¹o diÖn
khíp trªn vµ diÖn khíp
díi

Hai ®èt cæ trªn

§èt trôc: Gåm mám r¨ng vµ
th©n

Mám r¨ng

DiÖn khíp tríc-hè r¨ng

DiÖn khíp sau-d/c ngang


Mám khíp trªn ë hai phÇn bªn
cña th©n vµ cuèng

Khớp đội - chẩm

Khớp hoạt dịch giữa lồi cầu
chẩm-diện khớp trên đốt đội

Chức năng: Gấp, duỗi và
nghiêng

Phơng tiện nối khớp: Bao
khớp, các màng đội chẩm

Các cơ tạo cử động khớp

Khớp đội- trục

Chức năng cả ba khớp đội trục: Cử động
xoay (41,5 )

Mốc giải phẫu quan trọng khi mổ: Đờng
khớp lề giữa và bên của ụ khớp, độ chếch
của khớp

Khớp đội-trục giữa

Khớp giữa mỏm răng đốt
trục-cung trớc đốt đội

Chức năng: Hạn chế cử
động xoay khớp đội-chẩm

Phơng tiện giữ khớp: D/c
bắt chéo; d/c đỉnh răng; d/c
cánh; màng mái

D/c bắt chéo gồm d/c
ngang và các bó dọc

Khíp ®éi- trôc bªn
Hai khíp bªn gi÷a
diÖn khíp trªn ®èt
trôc-diÖn khíp díi
®èt ®éi

C¸c ®èt cæ ®iÓn h×nh

Th©n: réng ngang

Cuèng: Ng¾n

Mám khíp vµ diÖn khíp

Mám khíp bÌ to

DiÖn khíp trªn híng lªn, ra sau

DiÖn khíp díi híng xuèng, ra tríc


èng tñy: Réng dÇn tõ díi lªn

Mám gai-m¶nh sèng: Mèc xuyªn kim

C¸c khíp cét sèng cæ thÊp
C¸c khíp c¬ b¶n:

Khíp ho¹t dÞch: Gi÷a c¸c mám

Khíp sîi: Gi÷a c¸c m¶nh sèng

Khíp sôn: Gi÷a c¸c th©n ®èt sèng

§èt sèng cæ thÊp
Khíp ho¹t dÞch

Híng diÖn khíp:
N»m ngang h¬i chÕch
xuèng

Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c
khíp: 9-16mm; trung
b×nh 13mm

Dây chằng và đĩa đệm

Đĩa đệm

Nhân: Tạo sự đàn hồi

Vỏ xơ: Tạo sự vững chắc

Cao 7-17mm theo tuổi

Mặt trớc cao hơn mặt
sau tạo độ ỡn

Giữ đĩa đệm giữa hai thân
đốt sống là D/C dọc tr
ớc, dọc sau

Dây chằng
Dây chằng dọc trớc: Tiếp tục của màng đội- chẩm trớc
Dây chằng dọc sau: hai lớp
Lớp sâu: Liên tiếp với vỏ xơ của đĩa đệm và d/c dọc
trớc
Lớp ngoài: Phủ lên màng cứng, rễ TK, động mạch
Dây chằng vàng: Liên kết mảnh sống trên-dới
Dây chằng liên gai

Thần kinh

Tủy

Chất trắng: Sợi TK,
chất đệm

Cột sau: cảm giác sâu

Cột bên: Bó vận động

Cột trớc: Cảm giác
nông

Chất xám: Thân nơron

Sừng trớc: Vận động

Sừng sau: Cảm giác

Sừng bên: Nội tạng


Thần kinh
Rễ thần kinh
Rễ thần kinh

Rễ vận động: Sừng trớc

Rễ cảm giác: Sừng sau
Hai rễ hợp nhất thành rễ TK ở
mỗi tầng vào lỗ tiếp hợp và ra
ngoài
D/C răng lợc: Giữ tủy trong
ống tủy

Mạch máu

Động mạch đốt sống: cho các
nhánh bên

Động mạch tủy trớc: 2 nhánh
trớc của đ/m đốt sống ở lỗ
chẩm

Động mạch tủy sau: Nhánh
của đ/m tiểu não sau dới

Đám rối tĩnh mạch: 3 T/m tr
ớc và 3 t/m sau
động mạch tủy sau
động mạch tủy trớc

§éng m¹ch tñy tríc

Th¬ng tæn gi¶i phÉu
cét sèng cæ

Th¬ng tæn 2 ®èt cæ trªn

§èt ®éi

§ãt trôc

Th¬ng tæn c¸c ®èt cæ díi: Tõ C3 C7–

Các thơng tổn 2 đốt cổ trên

Trật khớp đội-chẩm

Hiếm, tử vong cao

Cơ chế: ỡn hoặc ỡn phối hợp xoay, nghiêng,
kéo dãn

Các thơng tổn 2 đốt cổ trên

Vỡ đốt đội
25% phối hợp trật khớp đội-
trục

Vị trí gãy: cung trớc,
cung sau

Cơ chế:

Lực dồn ép + Lực
ỡn : Gãy cung sau

Lực ép + Gập: Gãy
cung trớc

Tổn thơng hai đốt cổ trên

Trật xoay C1-C2: Lực
xoay + Gập bên

Rách dây D/C cánh;
D/c ngang hoặc gãy
mỏm nha

TrËt xoay C1-C2

Thơng tổn 2 đốt cổ trên

Gãy mỏm răng

Phổ biến: 5-15%

Hậu quả của lực ép quanh trục và
lực trợt thẳng đứng

Kiểu gãy do hớng lực quyết định

D/c dọc trớc và d/c cánh bị rách
phối hợp

Phân loại của Anderson và Roy-
Camille đợc xử dụng phổ biến nhất