Định hướng phát triển kinh tế hộ nông dân huyện bác ái tỉnh ninh thuận trong quá trình chuyển sang kinh tế thị trường đến năm 2020

Luậnvăntốtnghiệp
Trang 1
PHẦNMỞĐẦU
1. Lýdochọnđềtài
Kinhtếhộnôngdânmộthìnhthứckinhtếcơbảncủanền sảnxuấtnông
nghiệp.Cảvềlýluậnvàthựctiễnđãc hứngminhrằng,lịchsử pháttriểncủanền
nôngnghiệpthếgiớichođếnnay,gắnliềnvớilịchsửhìnhthànhvàpháttriển
của KTHND.
ỞViệtNam,trongsuốtchiềudàilịchsửdântộctrướcđây,hômnayvàcả
maisau,chodùtrảiquanhữngthayđổivềthểchế,trảiquanhữngthăngtrầm
nhưthế nào,thìKTHND đã,đ angvàsẽtồntại,pháttriểncùngvớisựpháttriển
của đấtnướcnhưmộtthựcthểkinhtếkhôngthểthiếuđượcởnông thôn.
Thựctiễnđổimớicơchếquả nlýkinhtếnôngnghiệptrongnhững năm
qua,nhấtlàtừsaukhicóNghịquyết10củaBộchínhtrịĐả ngCộngsảnVNtới
nay,KTHNDđượcthừanhậnlàđơnvịkinhtế tựchủ, đượcgiaoquyềnsửdụng
ruộngđấtlâudài,đãtạocơsở, điều kiệncầnthiếtchoKTHNDchuyểnnhanh
sangpháttriểnsảnxuấttheohướngkinhtếhànghóa.Cóthểnói,trongnhững
nămqua,lựclượnggópphầnquyếtđịnhtạonênnhữngthànhtựutolóntrong
nôngnghiệp nói riêng,thúcđẩytăngtrưởngkinh tế đất nướcnóichung, làm
biếnđổibộmặtxãhộinôngthôntheohướngtíc hcực,khôngthểkhôngkểđến
vaitròcủaKTHND .
Cũngnhưcácđ ịaphươngkháctrongcảnước,ởtỉnhNinhThuậnkinhtế
nôngnghiệpnôngthônhiệnnaychủyếudoKTHNDđảmnhiệm.Sựcảithiện
điềukiệnkinhtếxãhộiđãthúcđẩyKTHNDpháttriểnnhanhchóng,t ácđộng
tíchcựcđếnviệcpháttriểnsảnxuấthànghoá,cảithiệnđờisốngcủanôngdân.
Tuynhiên,sựpháttriểncủaKTHNDởcácđịaphươngtrongtỉnhkhôngđều
nhau,bêncạnhcáchuyệnvenbiểnKTHNDcónhiềukhởisắc,thìhuyệnmiền
núiBácáiKTHNDđangđứngtrướcnhiềukhókhănvướngmắc,nhiềuvấnđề
nổicộmđangđặtra,đólà:tìnhhìnhruộng đấtvừacóhiệntượng manhmúnvừa
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 2

cótìnhtrạngnôngdânmấtđấtdocósựhoạtđộngtựphátcủaquiluậttậptrung
ruộngđất;tìnhtrạngducanhd ucư.Mộtsốđịaphươngcấpxãchưanhậnthức
đúngvịtrívạitròc ủaKTH ND trongviệcpháttriển kinhtếxã hội.Bảnthân
Kinhtếhộdonănglựckinhtếyếukém,thiếuvốn,thiếukiếnthứcmangnặng
tâmlýtiểu nôngtựcấptự,túcdẫnđếnthuhẹpsảnxuấtcảntrởviệcchuyểnnền
nôngnghiệpsangsảnxuấthànghóa.Tìnhhìnhkếtcấuhạtầngvớitưcáchlà
điềukiệnc hungchosựpháttriểnKTHNDcònrấtthấpkém.Sựhỗtrợvàtác
độngcủacácngành côngnghiệpvàdịchvụliênquanđếncácyếutố đầuvàovà
đầura sảnxuấtcủaKTHNDcònnhiềubấtcập.Tìnhtrạngng hèođóicònkhá
phổbiến.Mộtsốchínhsáchvàcơchếvĩmôchưahợplý,chưađồngbộ.Tấtcả
tìnhhìnhtrênđangđặtranhữngđòihỏibứcxúccảv ềlýluậnvàthựctiễnphải
tháogỡnhữngtrởngại,tìmranhữnggiảipháp hữuhiệu,phùhợpvớithựctếđịa
phươngnhằmtạođiềukiệnthuậnlợiđểKTHNDhuyệnBácáikhắcphụctình
trạngtựcấptự,túc,chuyểnnha nhsangpháttriểnsảnx uấttheohướngkinhtế
hànghoá.Đềtài“Định hướngpháttriểnkinhtếhộgiađìnhnôngdânhuyện
BácÁitỉnhNin hThuậntrongquátrìnhchuyển sangkinhtếthịtrườngđến
năm2020” màchúngtôilựachọnlàmluậnvăncaohọclàxuấtpháttừđòihỏi
kháchquanđó.
2. Tìnhhìnhnghiêncứuđềtài.
Phảithừanhậnrằngnghiêncứukinhtếnô nghộkhôngphảilàvấnđềmới
mẻ, nó đã được kh ông ít các nhà kinh tế kinh điển cho  đến các nhà kinh tế
chuyênngànhnghiêncứu.
Trênphạmvithếgiới,kinhtếnônghộđãđượcnhiềunhàkinhđiểnnhư
C.Mác,Ph.Angghennghiêncứu.Đặcbiệt,Lêninđãđặtnềnmóngchoviệcphát
triển kinh tế nônghộ trongđiều kiệnmộtnướcquáđộlênChủ nghĩaxã hội.
Trongtácphẩm“Bànvềthuếlươngthực”,Lêninnhấnmạnhtínhtấtyếucủasự
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 3
tồntạilâudàikinhtếnônghộvàcáchthứcpháttriểnkinhtếnônghộsaocho
phùhợp vớiconđườngquáđộ lênCNXHcủanướcNgaxôviết.

A.V.Chaianov, người sống cùng thời với Lênin, ông cho rằng, kinh tế
nônghộpháttriểnq uanhiềuchếđộxãhộikhácnhauvànópháttriểntheoquy
luậtvậnđộngriêngchứkhôngđitheoconđườngTưbảnchủnghĩa.Đặcbiệt
ôngcũngcónhiềuquanđiểmtươngđồngvớiLêninvềvấnđềhợ ptáchóatrong
nôngnghiệp.TheoA.V.Chaianov,hợptácxãchỉthự csựcóýnghĩakhinóhỗ
trợchokinhtếnônghộp háttriển.
ỞViệtNamvấnđềnônghộmớichỉđượcđặtrakhiĐảngvàNhànước
thựchiệnchínhsáchđổimới.Khinềnkinhtếthựcsựkhủnghoảng,nềnnông
nghiệptrởnêntrìtrệdoảnhhưởngcủanhậnthứcsailầmcủanềnkinhtếkế
hoạchhóatậptrung,thìviệccủngcốvàpháttriểnkinhtếnônghộmớiđượcđề
cậ p.Từđóđãcónhiềucôngtrìnhđivàonghiêncứu.
Hiển nhiê n,mỗiquốcgia,mỗi vùngkinhtếtùythuộcvào điều kiệntự
nhiên,xãhộivàlịchsửhìnhthànhnêntậpquánsảnxuấtcủ angườinôngdân,
nhấtlàsảnxuấtởtừnghộtrongnhữngmốiquanhệvớicộngđồng,màvấnđề
nghiêncứusẽcónhữngnétđặcthùriên g.HuyệnBácÁitỉnhNinhThuậncũng
vậy,nócónhữngđặcđiểmvềkinhtếxãhội,vềtậpquánsảnxuấtchủyếulà
của đồngbàodântộcrấtriêng;thậmchísảnxuấtchỉgắnvớinươngrẫy,nư ơng
rẫyvừalàyếutốsảnxuấtđồngthờilànơisinhsốngcủagiađình.Dođó,việc
chọnđềtàinghiêncứu“Địnhhướngpháttriểnkinhtếhộgiađìnhnôngdân
huyện Bác Ái tỉnh Ninh Thuận trong quá trình chuyể n sang kinh tế thị
trườngđếnnăm2020”vớikết quảnghiêncứucủađềtàisẽgópphầng iảiquyết
nhiềubức xúcđangđặtrađốivớikinhtếhộgiađìnhởnôngthônmiềnnúicủa
tỉnh.
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 4
3. Mụctiêu,nhiệmvụ nghiêncứucủaluậnvăn
Mụctiêu:PhântíchthựctrạngpháttriểnKTHNDhuyệnBácáitỉnhNinh
Thuận,làmrõnhữngtồntại,mâuthuẫnnảysinh.Từđóxácđịnhquanđiểmvà
đưaracácgiảiphápcơbảnn hằmtạođiềukiệnthúcđẩyKTHNDpháttriểntheo
hướngsảnxuấthànghóatrongthời giantớ i.

Nhiệmvụ:
 Trìnhbàycóhệthốngmộtsốlýluậncơ bảnvềkháiniệm,đặctrưng,vai
tròcủaKTHND trongtiếntrìnhpháttriểntheohướngkinhtếthịtrường.
 TổngquankinhnghiệmthựctiễnpháttriểnKTHNDởmộtsốđịa
phương.
 Khảosát,đánhgiáthựctrạngvậnđộngvàpháttriểnKTHNDởhuyện
Bácái,tìmranhữngthànhtự uvàhạnchếcủanó.
 Xácđịnhcácquanđiểm,đưaranhữnggiảiphápcơbảnnhằmtiếptục
pháttriểnKTHNDcóhiệuqủatrongthờigiantới.
4. Đốitượngvàphạmvinghiêncứu.
 ĐềtàilấyKTHNDhuyệnmiềnnúiBácáitrongquátrìnhpháttriểnsản
xuấttheohư ớng kinhtếhànghóalàmđốitượngnghiêncứu.
 Việckhảosát,phântíchthựctrạngpháttriểnKTHND Bácái,lấymốctừ
năm2000đếnnaylàmgiớihạnvềthờigian.
 Cácgiảiphápđượcđềxuấttrongluậnvănchủyếudựatrêngócđộkinhtế
chínhtrị,hướngvàocácvấ nđềcơbản.
5. Phươngphápnghiêncứucủađềtài.
Đềtàidự atrêncơsởphươngphápluậncủaphépbiệnchứngcủaC.Mác,
cá cquanđiểmcơbảncủaĐảngCộngsảnViệtNamvềđườnglốixâydựngvà
pháttriểnkinhtế;cácchỉtiêuNghịquyếtcủaTỉnhđảngbộ,Huyệnủyvềphát
triểnnôngnghiệpnôngthô nvànôngthônmiềnnúiởđịaphươngđểnghiêncứu
quátrìnhvậnđộng,pháttriểnkinhtếhộởhuyệnBácÁi;
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 5
Phươngpháplogiclịchsửđểđiềutra,khảosát,phântích, tổnghợp,đối
chiếuvàsosánh. Ngoàiraluậnvăncònsửdụngphươngphápthốngkêđểdẫn
dắt,chứn gminhvàlàmsángtỏvấnđ ề.Mỗimộtphươngpháphoặccóthểđược
vận dụng riêng lẻ hoặc đượckết hợp đểlàmchođề tài hoànthành mụctiêu,
nhiệmvụđãnêutrên.
Ýnghĩanghiêncứu củaluậnán.

· Vềlýluận:
+ Vậndụngcóhệthốngnhữnglýluậnvềsựpháttriểnkinhtếhộgiađình
nôngdânmiềnnúitrongbốicảnhnềnki nh tếcảnướcđangchuyểnsangxây
dựngvàpháttriểnnềnkinhtếthịtrường,màtrướchếtlàquátrìnhchuyểntừ
nềnkinhtếtựcấptựtúcsangnềnkinhtếhànghóavàoquátrìnhtổchứcsản
xuấtkinhdoanhởhuyệ nBácÁi.
+Luậng iảinhữngnhântốtácđộng,chiphốisựpháttriểnkinhtến ông
hộmiềnnúitrongnềnkinhtếhànghóa,kinhtếthịtrường.
· Vềthựctiễ n:
+ Luậnvănđisâuvàophântíchmặtchấtcủaquanhệsảnxuấtcủa kinhtế
hộgiađìnhởmiềnnúihuyệnBácÁi.Từđóđưaranhữnggiảiphápthiếtthực
vềxâydựngcơsởhạtầngcũngnhưcác giảiphápđườnglốichung.
6. Kếtcấucủađềtài.
Ngoài phần mở đầu, kết luận và các phụ lục; luận án kế t cấu gồm 3
chương.Mỗichươngcó3phần.
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 6
Chương1
CƠSỞLÝLUẬNVỀPHÁTTRIỂNKINHTẾNÔNGHỘ
1.1 Nhữngvấnđềchung vềkinhtếnônghộ.
1.1.1Kháiniệmkinhtếnônghộ.
Kinhtếhộnôngdânhaycòngọilàkinhtếnônghộ đãxuấthiệntừrấtlâu.
Tuynhiên,cùngvớisự pháttriển củalựclư ợngsảnxuấtthìcáchình thứctổ
chứcsảnxuấtvàquanhệ sảnxuấtcũngbiếnđổitheo,bảnthânkháiniệmvề
kinhtếnônghộcũngcósựthayđổivàpháttriểntươn gứngvớitrìnhđộcủanền
sảnxuất.
Khinghiêncứuvềkhá iniệm“hộ”,cáctổchứcquốctếvàcácnhàkhoa
họcđãđưaranhiềuđịnhnghĩadướinhữnggócđộkhácnhau.
Vềphươngdiệnthốngkê,LiênHiệpQuốcchorằng:“H ộlànhữngngười
cùngsốngchungdướimộtmáin hà,cùngănchungvàcóchungmộtngânquỹ”.

TạicuộcthảoluậnquốctếvềquảnlýnôngtrạiởHàLannăm1980,các
nhàkhoahọcnhấttrírằng:“Hộlàmộtđơnvịcơbảncủaxãhộicóliênquanđến
sảnxuất,táisảnxuất,đếntiêudùngvàcáchoạtđộ ngxãhộikhác”.
Khixéthộgiađìnhvớitưcáchlàmộ tđơnvịkinhtế,FrankEllisnêuđịnh
nghĩa:“Đólàhộgiađìnhlàmnông,cóquyềnkiếmkếsinhnhaitừnhữngmảnh
đấtđai,sửdụngsứclaođộnggiađìnhđểsảnxuất”.
Nhữngquanniệmvềhộtrê nđâychỉđềcậpđếnchứcnăngsảnxuất,tiêu
dùng,…củahộ.Haynóicáchkhác,xemhộnhư mộtđ ơnv ịkinhtế.Khíacạnh
nhânchủnghọccủahộchưađượcđềcập.
GiáosưT.G.McGee(1989),trườngđạihọcBritishColumbia ,khikhảo
sát “kinh tếhộ trongquátrình pháttriển”ở một số nướcChâuÁđã nêulên
rằng :“ỞcácnướcChâuÁhầuhếtngườitaquanniệmhộlàmộtnhómngười
cùnghuyếttộc,haykhôngcùngchunghuyếttộcởchungmộtmáinhà,ănchung
mộtmâmcơmvàcóchungmộtngânquỹ”.Mc.Geeđã phânbiệtsựkhácnhau
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 7
giữahộ vàgiađình.Điểmkhácnhaucănbảnđólàgiađìnhlànhómngườicùng
chunghuyếttộc .Giađìnhhạtnhânmộtvợ mộtchồngvàcácconlàđơnvịcơ 
bảncủaxãhội.Giađìnhmởrộnggồmnhiềuthếhệkhácnhaucùngchung sống
trongmộtmáinhàđangtrongquátrìnhgiảithể.Nhưvậy,giađìnhlàmộtloại
hộcơbản.
TheoA.V.Chaianov, nhàkinh tế nông nghiệp đượcmệnhdanhlà“Các
Máccủanôngdân”cóquanđiểmvềkinhtếnônghộnhưsau:“ Kháiniệmhộ,
đặcbiệtlàtrongđờisốngnôngthônkhôngphảibaogiờcũngtươngđươngvới
kháiniệmsinhhọclàmchỗdựachonómànộidungcòncóthêmcảmộtloạt
nhữngphứctạpvềđờisốngkinhtếvàđờisốnggiađình”.
Cònởnướctahiệnnay,nhiềungườ iđồngnhấtkháiniệmhộvàgiađình.
Thực ra, đây là hai khá i niệm không hoàn toàn đồng nhấ t.Qua một số định
nghĩatrênđây,tathấyhộvàgiađìnhcónhữngtiêuthứcchungđểnghiêncứu
nhưcơsởhànhchính,kinhtế,qu anhệhuyếtthốngvàhônnhân,tìnhtrạngcư

trú,…Tuyvậy,giađìnhthườngđượcxemxéttrongcácmốiquanhệvềxãhội,
cònhộ làmộtđơnvịkinh tế; khixemxétbản chất kinhtếcủanótrongmối
tươngquanvớicácloạihìnhkinhtếkhácnhưkinhtếtậpthể,kinhtếnhànước
vàvớicáctổchứckinhtếkháccũngnhưsựvậnđộngcủanótrongtoànbộcơ
chế quảnlýkinhtếnóichungvàcơch ếquảnlýnôngnghiệpnóiriêng.Nhưvậy,
giađìnhđượccoilàhộkhicácthànhviêncóchungmộtcơsởkinhtế.Ngược
lại,hộchỉđượccoilàgiađình khicácthành viêncủanóquanhệhuyếtthốngvà
hônnhân.
Dựavàođiềukiệnthựctếcủanướcta,nhấtlàtrongnôngnghiệp,nông
thôn,chúngtathấyrằn ggiữahộvàgiađìnhkhôngthểtáchrờiđượcvớinhau
bởivìcórấtíthộnôngdânnàomà khôngdựatrêncơsởgiađình,ngượclạicó
rấtítgiađìnhkhôngcóchungm ộtcơsởkinhtế.Dovậy,cóthểdù ngkháiniệm
hộgiađìnhđểbiểuth ịcácthànhviêncủanócócùnghuyếttộcvàquanhệ hôn
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 8
nhân,vàcóchungmộtcơsởkinh tế.Hộgiađ ìnhởnôngthô nlàmnôngnghiệp
gọilàhộgiađìnhnôngdân(gọitắtlànônghộ).Mỗinônghộlàmộtđơnvịkinh
tếcơsởcủanềnkinhtếnôngnghiệp,hìnhthứcđặctrưngcủanólàkinhtếhộ
giađình(gọitắtlàkinhtếnônghộ).
Nhưvậy kinhtếnông hộlàmột hình thứckinhtế tựchủ (bao gồm cả
nông,lâm,ngưnghiệp),dựatrêncơsởsứclaođộngcủagia đìnhlàchínhvà
quyềnsửdụnglâudàiphầnruộngđất màhọcanhtácvàcáctưliệusảnxuất
khác.
Ngàynay,ởnhiềunướccònsửdụngkháiniệmnôngtrạigiađìnhđểchỉ
hìnhthứcsảnxuấtkinhdoanhnôngnghiệpgiađìnhtrongnềnsả nxuấthànghóa
vàphânbiệtnóvớikinhtếtiểunôngởmụctiêusảnxuất.Nếukinhtếtiểunông
cóquymônhỏ, năngsuấtvàchấtlượnghànghóathấp,tínhchấttựcấ ptựtú c
ca othìởnôngtrạigiađìnhcóquymôsảnxuấtlớnhơn,khảnăngápdụng khoa
họckỹthuậtcaohơn,sảnxuấtphụcvụthịtrườngnhiềuhơn.Thựcchất,nông
trạigiađìnhlàsựpháttriểncaocủakinhtếnônghộ.

1.1.2 Đặctrưngcủakinhtếnônghộ.
Môhìnhsảnxuấtcủanônghộcónhữngđặctrưngriêngbiệt,nócómột
cơchếvậnhànhriêng,dođócóthểthấyrằng:nônghộlàmộtđơnvịkinhtế xã
hộikháđặcbiệt.
Mộtlà,trongcấutrúcn ộitạicủanônghộ,cácthànhviêncùng huyếttộc
làchủthểcủahộ.Nônghộcósựthố ngnhấtchặtchẽgiữaviệcsởhữu,quảnlý,
sửdụngcá cyếutốsảnxuất,cósựthốngnhấtgiữaquátrìnhsảnxuất,phânphối,
traođổivàtiêudùngtrongmộtđơnvịkinhtế.Nônghộcóthểthựchiệncùng
lúcnhiềuchứcnăngmàcácđ ơnvịkháckhôngcóđược.Bảnthânmỗihộnông
dânlàmộttếbàoxãhội,làmộtđơnvịsảnxuấtvàtiêudùngtrongsinhhoạt.
Hailà,nônghộ làđơnvịtáisảnxuấtchứađựngcácyếutốhaycácnguồn
lựccủaquátrìnhtáisảnxuất(laođộng,đấtđai, vốn,kỹthuật,…),làđơnvịsản
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 9
xuấttựthựchiệnquátrìnhtáisảnxuấtdựatrênviệcphânbốcácnguồnlự cvào
cá cngànhsảnxuấtđểthựchiệntốtcácchứcnăngcủanó.Trongquátrìnhđó,
nócómốiliênhệchặtchẽvớicácđơnvịkhácvàvớihệthốngkinhtếquốcd ân.
Khaithácđầyđủnhữngkhảnăngvàtiềmlựcc ủanônghộsẽgóp phầnthúcđẩy
tăngtrưởngnềnkinhtếquốcdân.
Nhưvậy,đặctrưngbaotrùmcủak inhtếnônghộlàcácthànhviêntrong
hộlàmviệcmộtcáchtựchủ,tựnguyệnvìlợiíchkinhtếcủabảnthânvàgia
đìnhmình.Mặ tkhác,kinhtếnônghộnhìnchunglànềnsảnxuấtnhỏmangtính
tựcấptựtúcho ặccósảnxuấthànghóavớinăngsuấtlaođộngthấp,nhưnglại
cóvaitròquantrọngtrongquátrìnhpháttriểnsảnxuấtnôngnghiệpởcácnước
đangpháttriểnnóichungvàởnướ ctanóiriêng.
Nhưđãnêutrên,nônghộlàtếbàokinhtếxãhội,làhìnhthứctổchức
cơsởc ủanôngnghiệpởnôngthônđãtồntạitừlâuđờiởcácnướcnôngnghiệp.
Thànhviêncủanônghộbaogồmchủy ếulàchamẹvàconcáivàcóthểcòncó
cả ôngbàvàcháuchắt.
Balà,cácthànhviêntrong nônghộgắnbóvớinhauchặtchẽtrướctiên

bằngquanhệhônnhânvàhuyếtthống.Vềkinhtế,cácthànhviêntrongnônghộ
gắnbóvớinhautrongquanhệsởhữuvềtưliệusảnxuất,quanhệquảnlývà
phânphốisảnphẩm.Các thànhviêncóchungmụctiêuvàlợiíchlàthoátkhỏi
đóinghèo,pháttriểnkinhtếđểngàycànggiàucó.
Từthốngnhấtvềlợiíchđếnthốngnhấtvềhànhđộng,cácthànhviênđều
làmviệchếtsứcmìnhđểcóđượcthunhậpcaochogiađ ìnhvàcũnglàchomỗi
người.Cácthànhviêntronggiađìnhnôngdântừtrẻđếngiànếucóthểlaođộng
đượcthìđềuthamgialaođộngkhôngkểtuổitác,ngườiyếu làmviệcnhẹ,người
khỏelàmviệcnặng.Dođó,việcphâncôngvàhiệptáclaođộngcủanông hộcó
nhiềuưu điểmmàcáctổchức sảnxuấtcơsởkháckhôngthểcóđược:đólàtính
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 10
tựnguyện, tựgiáccaovàtậndụngtốiđakhảnăngcủamỗingườivàmọiđều
kiệncóthểtronglaođộng.
Bốnlà,trongmỗi nônghộthườnglàchahaymẹlàmchủhộ,vừalàngười
tổ chứcphâncônglaođộngvừa trực tiếplao động.Các thànhviêntrong gia
đìnhcùng laođộng,gần gũi nh au,hiểu nhau về khả năng, đặcđiểm củamỗi
ngườinêntạođiềukiệnchoviệcphâncônghợptácđượchợplý.
Mỗinônghộ,trừhộ làmthuê,đềusởhữuhoặcmộtbộphậncáctưliệu
sảnxuấtnhưru ộngđất,trâu,bò,nôngcụ,máymóc,…Cácthànhviênđãquen
sửdụngnên hiểuđượcđặctínhcủamỗiloạitưliệusảnxuất.
Ngườichủnônghộvừaquảnlýđiềuhàn hsảnxuấtvừatrựctiếplaođộng
nênmọingườitronghộđềugắnbóchặtchẽvớinhautrongquátrìnhsảnxuất.
Từđó,cácthôngtinđượcxửlýnh anh,kịpthời,cácquyếtđịnhđiềuhànhsản
xuấtđượcđúngđắn,dứ tkhoát.
Nămlà,vềquanhệ phânphố i,cácthànhviêntrongnônghộcùnglàm,
cùng ở,cùngăndochủ hộ là chahaymẹbố trísắpxếp.Dođó,nếu cómâu
thuẫnphátsinhtrongphânphối thìcũngdễgiảiquyết.
Khiconcáitrưởngthànht áchralập hộkhác,chamẹcótráchnhiệm phân
chia tàisảngiađìnhtrêncơsởbànbạcdânchủ,đâycũ ng chínhlàhìnhthức

phânphốilạivốnmộtcáchtựgiác.
Chínhvìnhữngđặcđiểmvàưuđiểmnêutrênmàhộnôngdântồntạibền
vữnglâudài tronglịch sử  ở mọiquốc giatừnhững nước kémphát triểnđến
nhữngnướcpháttriển.
Ởnướcta,hộnôngdânlàtếbàocủaxãhộiởnôngthôn,làđơnvịsản
xuấtcơbảnđãtồntạihàngnghìnnămnay.Hộnôngdâncóthểchuyêntrồng
trọt,làmnghềrừng,chăn nuôigiasúc,giacầmhoặcnuôitrồngthủysảnvìnô ng
nghiệptheonghĩarộngbaogồmcảlâmnghiệpvàthủysản.
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 11
Hộ nôngdâncòncó quanhệtrựctiếpvớitộchọvàxómthôn.Trường
hợpdichuyểnđếnnơikhácthìtiếptục quanhệvớixómthôntạinơ icưtrú,đây
làtruyềnthốngvàlàphongtục,tậpquáncủanétvănhóalàng,xã.
1.1.3Nhữngyếutốtácđộngđếnquátrìnhpháttriểnkinhtếnônghộ
1.1.3.1 Nhữngyếutốbênngoài
+Xuhướngvậnđộngcủakinhtếnônghộtrên thếgiới:
Chođếnnay,vịtrícủ a kinhtếnônghộđãđượckhẳngđịnhtrongthực
tiễn,nhưngxuhướngvậnđộngcủanósẽdiễnranhư thếnào?Liệunócótồntại
vàpháttriểnđượ chaykhông,haytrởnênlỗithờivàphảiđượ cthaythếbằng
mộthìnhthứcsảnxuấtnôngnghiệpkhác?
Vềsựtồnvongcủakinhtếnônghộ,từtrướcđếnnay đãnhiềulầnđặtra.
Ngay từ đầu, có những ý kiến cho rằng kinh tế nông hộ khôngphù hợp với
phươngthứcsảnxuấtTBCN.V ớiquym ônhỏbé vàphântán,sớmmuộnthì
kinhtếnônghộcũngbịcá cxínghiệpnôngnghiệptưbảntậptrungquymôlớn
đánhbạivàthôntínhtheoquyluậtcạnhtranhtrênthịtrường.Nhưngthựctiễn
đãchứngminhngượclại:kinhtếnônghộkhôngnhữngđãđứngvữngmàcòn
trởthànhlực  lượng sảnxuấtnôngnghiệpchủ yếucủacácnướccôngnghiệp
pháttriển,sảnxuấtcóhiệuquảcaohơnxínghiệptưbảntậptrung.
Đến khi kinhtế nông hộ phát triển theohướngtậptrung hóasản xuất,
tăngquymôvàgiảmsốlượn gtrangtrại,lạicóngườidựđoán làkinhtếnônghộ

sẽkhôngcònnữavàsẽdẫnđếnphâncực.Cácnônghộnhỏsẽphásảnvàtrở
thànhlaođộnglàmthuê ,còncácnônghộquymô lớn sẽtậptrunghếtruộngđất
vàhìnhthànhcácxínghiệpnôngnghiệpTBCNsửdụnglaođộnglàmthuêvà
nhưvậykinhtế nônghộkhôngcòntồntạinữa.Nhưngthựctếđãdiễnrakhác
vớidựđoántrên:sốlượngvàquymôcủanônghộcóthayđổi,nh ưngcơcấu
nônghộnhỏ,vừavàlớncómộttỷlệnhấtđịnh.
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 12
Nhưvậy,cơcấunônghộvớiquymôkhácnhauvẫntồntạilâu dàilàphù
hợp vớiquyluậtcạnhtranhcủathị trườngchốngđộcquyềnvàcũnglàmộtđảm
bảochosựtồntạicủakinhtếnônghộ,vìcácnônghộvớiquymôkhácnhausẽ
tácđộngqualại,bổsungchonhau.
BướcvàothếkỷXXI,cóthểkhẳngđịnhkinhtếnônghộvẫntồntạivà
pháttriểnvìbảnthânnócónhữngthếmạnhhơnhẳn cáchìnhthứctổchứcnông
nghiệpkhác.Lýdocụthểnhư sau:
 Trướchết,kinhtếnônghộlàhìnhthứcsảnxuấtphùhợpvớisảnxuất
nôngnghiệp mà đốitượng sản xuấtlàsinhvật. Người nôngdân trực tiếp tác
độngvàoquátrìnhsinhtrưởngcủacâytrồng,vậtnuôikhô ngquatrunggian,
luônbámsátđồngruộng,chuồngtrạinênđạthiệuquảcaotrongsảnxuất.
 Kinhtếnônghộlàmộttổchứcsảnxuấtcáthể,khôngchỉđơnđộcmột
chủtrạimàlàmộttậpthểlaođộnggọnnhẹ,cócảlaođộngchínhvàlaođộng
phụlàcácthànhviêntronggiađìnhcóquanhệhuyếtthống,hoặccóthêmmộtít
laođộngthuê,quảnlýđiềuhànhrấtnăngđộng,h iệuquảvàhiệusuấtsửdụng
laođộngcaohơnnhữngtổchứcsảnxu ấtkháctrongnôngnghiệp.
 Kinhtế nônghộtổchứcsảnxuấthànghóavớiquy môtrangtrạiđã
từngbướctrởthànhlựclượngsảnxuấtnôngsảnhànghóachủyếuchoxãhội.
 Kinhtếnônghộbaogồmquymôvừavànhỏkhácvớicácxínghiệptập
trungquymôlớnnêncókhảnăngthíchứngcaotrướcnhữngbiếnđộngcủathị
trường,cókhảnăngđiềuchỉnhm ộtcáchlinhhoạtquymôvàcơcấusảnxuất,
cơcấusảnphẩmnhằmđáp ứngkịpthờinhữngthayđổitheothịhiếucủangườ i

tiêudùng,tạoralợithếcạnhtranhvớinhững cơsởnôngnghiệpquymôlớn.
 Kinhtếnônghộlàthànhphầnkinhtếcáthểnhưngkhôngđốilậpvới
kinhtếhợptácv àkinhtếnhànướcmànócótínhmềmdẻo,cókhảnăngdung
nạpc ác hìnhthứcsởhữukhácnhauthôngquacáchoạtđộngkinhtếđad ạng,
liên doanh, liên kết giữa trang trại gia đình với các tổ chức kinh tế hợp tác,
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 13
người nông dân sảnxuất nông nghiệp nhất là những hộsản xuất nhỏ thường
chịunhiềusựtácđộngchiphốicủaNhànướcnênnógắnkếttươngđốichặtchẽ
vớikinhtếnhànướ cđểtăngthêmnănglựcsảnxuấtcủanônghộ.
 Kinhtếnônghộcókhảnăngtiếpthunhiềutrìnhđộkhoahọcvàcông
nghệ khácnhau,từthôsơđếnhiệnđại, phùhợpvớiquymô,yêucầuvàkhả
năngsảnxuấtnênđạtmứcchiphísảnxuấtthấpvàhiệuquảkinhtếcaotrong
sảnxuấ thànghóa.Tuyquymôkhônglớnvàphântánnhưngkinhtếnônghộ
không cả n trởmàdungnạpđược hiện đạihóanôngnghiệpvớimứcđộ ngày
cà ngcao.
Trongtươnglai,kinhtế nônghộtrênthếgiớisẽtiếptụcpháthuycácthế
mạnhsẵncótrêncácđịa bànquenthuộccũngnhưtrênc ácđịabànmớivàtrong
nhữngđiềukiệnkháctrước ,đâycũngchínhlàưuđiểmđặctrưngcủangànhsản
xuấtnôngnghiệp.
Ởcácnướcpháttriển,sốlượngnônghộtiếptụcgiảmnhưngquymô tăng
lênởmứchợp lý.Vấnđềđặtralàxácđịnhquymôtốiưucủanônghộthíchhợp
chotừng vùng.
Ởcácnướcđangpháttriển,kinhtếnônghộsẽpháttriểnmạnhmẽtương
tựnhưcácnướcđãpháttriểntrongthờikỳcôngnghiệphóanhưngvớitốcđộ
nhanhhơnvìđượckếthừakinhnghiệmcủacácnướcđitrước.
Conđườngđitừkinhtếtựnhiênlênkinhtếhànghóa,từsảnxuấttiểu
nôngsangsảnxuấtvớiquymôtrangtrạikhôngphảilàsảnphẩmriêngcủacác
nướctưbảnmàlàbướcp háttriểntấtyếucủa xãhội.
NhưngpháttriểnkinhtếnônghộởcácnướcđitheođịnhhướngXHCN

nhưnướcta làvấnđềthực sựmới mẻ,chưacótronglịchsử.Vìvậy,muốnbảo
đảmthànhcôngcầnthamkhảokinhnghiệmcác nước,kếthừ acóchọnlọckinh
nghiệmcácnướcTBCN,đồngthờipháthuysángtạogiảiquyếtvấnđềnảy sinh
trongđiềukiệncụthểcủanướctahiệnnay,trongđóvaitròcủaNhànướcvà
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 14
kinhtếnhànướchếtsứcquantrọngtrongviệcđịnhhướng,côngtácq uyhoạch,
kếhoạch…đảmbảotínhbềnvữngtrongsảnxuất.
+Sựtácđộngcủanhànướcđốivớisảnxuấtnôngnghiệp:
Do sản xuất nôngnghiệp có vai trò chiến lư ợc nhằm đảm bảo an ninh
lươngthựcvàổnđịnhcuộcsốngchonôngdânnênhầuhếtcácquốcgiađề ucan
thiệpvàosảnxuấtnôngnghiệp. Bằngnhữngbiệnphápkhácnhau,nhànướccó
thểcanthiệptrựctiếphoặcgiántiếp.
· Chínhsáchtácđộngtrựctiếpbaogồmcácchínhsáchsau:
 Chínhsáchhỗtrợđầuvàochosảnxuất:Chínhphủcungcấpvớigiárẻ
hoặccóthểbá ntheohìnhthứctrợgiá,ứngtrướcthôngquacáctổchứctíndụng,
cá cnhàđầutưcácloạivậttưnhư :phânbón,thuốctrừsâu,hạtgiống,máymó c
thiết bị,nhiên liệu…,đẩymạnhphát triển cơ sở hạ tầ ng nông thôn như giao
thông,thủylợi.Mụctiêucủachínhsáchnàylàgiúpnôngdânchủđộng,thuận
lợitro ngsảnxuất,đ ặcb iệtlàđốivớihộnghèo,gặpnhiềukhókhăntrongsản
xuất.Chínhsáchnàycótácdụngtíchcựclàlàmgiảmchiphísảnxuấtcủanông
dânvàtăngsảnlượngnôngsảnhànghóanhưnggiácảkhôngđổivìcònchịutác
độngcủathịtrường thếgiới.Dovậy,nôngdânsẽđượchưởnglợitừcácchính
sách trợgiánày.CóthểnêulênmộtvàichínhsáchcủaNhànướcnhư:Chính
sách trợgiá,trợcướcvậnchuyểnhànghóaphụcvụđồngbàomiềnnúi,vùng
đồng bào dân  tộc đặc biệt khó khăn; Quyết định số 134/2004TTg ngày
20/7/2004củaThủtướngChínhphủvềmộtsốchínhsáchhỗtrợđấtsảnxuất,
đấtở,nhàởvànướcsinhhoạtchohộđồngbàodântộcthiểusốnghèo,đờisống
khókhăn;Chươngtrình135,chươ ngtrìnhgiaothôngnôngthôn,Chươngtrình
cho vay giải quyết việc làm, Chương trình dạy nghề, xuất khẩu lao độ ng,

Chươngtrì nhtíndụng,Chươngtrình 661,Chínhsách giaorừ ngkhoánquản…
 Chínhsáchtrợgiá đầura:đâycũnglàchínhsáchnhằmtănglợiíchcủa
nôngdân.TrênthựctếchínhsáchnàyđượcsửdụngrộngrãiởcácnướcChâu
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 15
âu,MỹvàNhậtbản,ởNhậtviệcthựchiệnchínhsáchhỗtrợđầurachonông
dânđượctiếnhành thông qua hợptác xã.Chính sáchtrợgiá đầura làm cho
nôngdânhoàntoànyêntâmvìdùtronghoàncảnhnào họvẫnbánđượcnông
sảnvớigiá ổnđịnh,từ đóđảm bảomứcthunhậpchonôngdân,kíchthíchhọ
duytrìvàpháttriểnsảnxuất.
 Chínhsáchmiễngiảmthuếnôngnghiệp,miễnthu thủylợiphítheo
Nghịđịnh143/2003/NĐCPngày28/01/2003củaCh ính phủquyđịnhchitiết
thihànhmộtsốđiềucủaPháplệnhKhaithácvàbảovệcô ngtrìnhthủylợivà
Nghịđịnh154/2007/NĐCPngày 15/10/2007sửađổibổsungmộtsốđiềucủa
Nghịđịnh143/2003/NĐCPngày28/01/2003cũnglàmộthìnhthứchỗtrợcủa
Nhànướcnhằmgópphầngiảmnhẹchiphíđầuvào chonôngdânsảnxuấtnông
nghiệp.
· Mộtsốchínhsáchtácđộnggiántiếp:
 Chính sách trợcấplương thực,thực phẩm chongười tiêudùng:Tác
dộngcơbảncủachínhsáchnàylàlàmtăngcầunộiđịa,ngườitiêudùngsẽđược
hưởng lợi từ trợ cấ p. Nông dâ n không được hưở ng lợi nên không tăng sản
lượng.Thựchiệnchínhsáchnàyngườithiệthạilàngườiđóngthuế.Dođócó
thểnóichínhsáchtrợcấptiêudùngvềlươngthực,th ựcphẩmảnhhưởngtiêu
cựcđếnsảnxuấtnôngnghiệp.
 Chínhsáchthuếnhậpkhẩu:chínhsáchnàytácđộng cảsảnlượngvàgiá
cả trongnướctheohướngcólợichongườisảnxuấtvàthiệthạichongườitiêu
dùngvìphảitiê uthụvớigiácaohơn.Chínhsáchthuế nhậpkhẩukhôngđòihỏi
sựtrợcấpcủaChínhphủmàcòntạorakhoảnthuchongânsách.Dođónólà
mộtcôngcụđiềutiếtsắcbén,ảnhhưởngmạnhđếnsảnxuấttrongnước.
Luậnvăntốtnghiệp

Trang 16
1.2 Mộtsốquanđiểmchủyếuvềkinhtếnônghộ.
1.2.1QuanđiểmcủaC.Mác –Ph.ĂngghenvàV.I.Lênin:
1.2.1.1Quanđiểmvềkinh tếtiểunông.
C.MácvàĂngghenđãđểlạinhiềudisảnlýluận quýbáuvềkinhtếtrong
đócólýluậnvềtiểunôngvàkinhtếtiểunôn g.Tácphẩm“Vấnđềnôngdânở
PhápvàĐức”chứađựnghàngloạtnhữngchỉdẫnvềkinhtếchínhtrịvềcác
vấnđềchínhsáchnôngnghiệpcủanhànước,cáchìnhthứchợptác,khoán thuê
trongnôngnghiệp…,đặcbiệtlàquanđ iểmvềkinhtếnông dânvàcảitạokinh
tếtiểunông.Saucáchmạngvôsản,PhĂngghenchorằngtiểunônglà“người
chủruộngđấthoặcngườitáđiềnvànhấtlàngườichủmột mảnhruộngkhông
lớnhơnmảnhruộngmàhọthườngcóthểcàycấyvớigiađìnhhọ,cũngkhông
béhơnmảnhruộngcần thiếtđểnuôigiađìnhhọ.Cũngnhưngườitiểuthủcông,
ngườitiểunôngnàylàmộtngườilaođộng,anhtakhácvớingườivôsảnhiện
đạiởchỗanhtasởhữunh ữngtưliệulaođ ộng”.[2,11]
C.Mácđãnhậnxét quátrìnhsảnxuất của tiểunôngnhưsau:“Mỗigia
đìnhnôngdân riêng lẻ,gần nhưtựtúc hoàn toàn,tựmìnhsản xuấtrađạibộ
phận nhữngcáimìnhtiêudùng.Do đóhọkiếm cho mình những tưliệu sinh
hoạtbằngcáchtraođổivớithiênnhiênnhiềuhơnlàtraođổivớixãhội”.[16,
207208]
Nhưvậy,nhữngnhậnđịn htrênđâyđãchorằngngườitiểunông lànhững
ngườilaođộng,khôngsửdụnglaođộnglàm thuê,khôngcónhiềuruộngđất,
sảnxuấtcủahọmangtínhtựcungtựcấp.Mộtnềnkinhtếnhưvậylàđặctrưng
của nềnsảnxuấtnhỏ,cầnphảipháttriểnlênsảnxuấtlớn sảnxuấthànghóa,
trướchếtbằngcáchcảitạotiểunông.
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 17
1.2.1.2Quanniệmvềconđư ờngvậnđộngkinhtếcủatiểunông
Lúcđầu,khinghiêncứuconđườngcôngng hiệphóacủanướcAnh,Mác
đãđưarasựtiênđoánrằnggiaicấ p nôngdânsẽbịthủtiêucù ngvớisựphát

triểncủađạicôngnghiệp.Trongxãhộichỉcóhaigiaicấplàtưsảnvàvôsản.
Nôngnghiệp cũngsẽđượctổchứclạithànhnềnđạisảnxuấtnhưtrongcông
nghiệp.Trongnôngnghiệpcũngsẽdiễnraquátrìnhtáchlao độ ngrakhỏitư
liệusảnxuất,trướchếtlàruộngđấtvàkếthợpchúnglạitheophươngthứcmới
dựatrênsởhữutưnhânTBCNvàlaođộng làmthuê.
Saunày,chínhởnướcAnh,dẫurằngquátrìnhcôngnghiệphóadiễnra
nhanhchó ngcùngvớisựtướcđoạtvàxóabỏkinhtếnônghộmộtcáchquyết
liệtnhưngcácnô ngtrạigiađìnhvẫ ntồntạivàtỏrõtínhhiệuquảcủanósovới
cá cxínghiệpnôngnghiệpsửdụnglaođộnglàmthuê. Vìvậy,Mácđãnhậnthấy
dựđoánbanđầucủamìnhkhôngthíchhợpvàkhiviếtquyển3Bộtưbản,ông
đãrútrakếtluận:“NgàynayởnướcAnhsiêucôngnghiệp…vớithờigiancho
đếnnayđãkhẳngđịnhhìnhthứclãinhấtkhôngphảilànôngtrạicôngnghiệp
hóamàlànôngtrạigiađìnhthựctếkhôngdùnglaođộnglàm thuê.Ởnhững
nướccòngiữhìnhthứctưhữu,chiađấtthànhkhoanhnhỏ,giálúamìrẻhơn
nhữngnướccóphươngthứcsảnxuấtTBCN”,[17,125126].Nhưvậy,rõràng
làMácđãthấysựtồntạikháchquancủakinhtếnônghộdotínhhiệuquảcủa
nóvàconđườngđặcthùcủanông nghiệpkhônggiốngnhưtro ngcôngnghiệp.
Thếnhưngnếukhôngpháttriểnnhưtrongcô ngnghiệp,thìtiếntớixãhộihóa
sảnxuất,nôngnghiệpcũngnhưcácnônghộsẽnhưthếnào?Mácđãnhậnthấy
rằng  đối với“nghề nông hợp lý” thì hoặc là phải có “bàn taycủangười tiểu
nôngsốngbằnglaođộngcủamình”hoặclàphảicó“sựkiểmsoátcủanhững
ngườicóliênkếtvớinha u”.Từđó,đểcảitạonềnkinhtếtiểunông,chuyểnnó
lênsảnxuấthànghóacầnphảicósựliênkếtgiữacácnônghộ.Sựliênkếtấy
nhưthếnào thìMácvàĂngghenchưadựtínhhếtđược,nhưngkhinóivềvấnđề
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 18
cả itạonhữngngườitiểunôngthìcả haiôngđềurấtthậntrọng.TheoĂngghen,
cầ n phảiđể chongườinô ngdântựsuyn ghĩtrênluốngcàycủa họ.Việcđưa
nôngdânvàoconđườnghợptácnhấtthiếtkhôngphảibằngconđườngcưỡng
bứcmàphảiđểchohọtựnguyệ n:“Nhiệmvụcủachúngtađốivớingườitiểu

nôngtrướchếtlàphảihướngnềnsảnx uấtcánhân vàchiếmhữuc ánhâncủahọ
vàoconđườnghợptác,khôngphảibằngcáchcưỡngépmàlàbằngcáchnêu
gươngchohọvàbằngcáchx ãhộigiúpđỡhọthựchiệnviệcấy”,[2,31]
Lênin đã có nhiều công lao trong việc phát triển những luận điểm của
MácĂngghen.Lúcđầu Lêninchorằngnềnkinhtếcủachếđộmớisẽkhông
cònkinhtếhànghóa.Giaicấpvôsảnsaukhigiànhđượcchínhquyềnsẽquảnlý
trựctiếptoànbộ quátrìnhsảnxuấtvàphânphối.Toànxãhộisẽnhưmộtcông
xưởngkhổnglồ.Dovậy,trongChínhsáchCộngsảnthờichiến, giaicấpcông
nhân Ngađãliênkếtvới bần cố nông,tướcđoạtcủađịachủ,Culắcvàtrung
nông,làlựclượngsảnxuấthànghoáởnôngthôn.Chínhsáchtrưngthu,trưng
mualươngthựclúcđóthựcchấtlàtướcđoạtlươngthực.Saunộichiến,nông
dânphảnứngg aygắtđốivớichín hsáchtrưngthul ươngthực.Nôngnghiệpvà
cả  nền kinh tế đã lâm vàotình  trạng kiệt quệ. Lênin đã nhận rõ sai lầmcủa
ChínhsáchCộngsảnthờichiếnvàthayđổiquanđiểmcủamìnhvềkinhtếhàng
hóa,vềkinhtếtiểunông.TrongChínhsáchKinhtếmới,Lêninchorằngphải
liênminhvớinôngdân,đặc biệtlàtầnglớptrungnông.Chínhsáchthuếlương
thựcchophépnôngdânđượctựdolưuthôngsảnphẩmnôngnghiệpsau khi
làmxongnghĩavụthuếchoNhànước,chophépnôngdânđượclàmchủ ruộng
đấtvàcáctưliệusảnxuấtkhác.Lêninchỉrõ:“Bằngmọicáchphảikhôiphục và
pháttriểnkinhtế,trướchếtlàkinhtếnôngdân….Phảilàmtấtcảnhữnggìcó
đượcđểkhuyếnkhíchkinhtếtiểunô ng”.[12,101103].VànhữnggìmàChính
sáchkinhtếmớiđãlàmđểpháttriểnkinhtếnôngdânthựcchấtlàtraoquyền
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 19
tựchủch ocácnônghộ,làpháttriểnkinhtếnônghộlênsảnxuấthànghóa,tức
làphảiđểchongườinôngdânthựcsựtrởthànhcác“tiểunghiệpchủ”.
V.I.Lênincũngđãnêulênmộtquanđ iểmmớivềchếđộkinhtếhợptác.
Ngườiquanniệmrằnghợptác xãcủahàngtriệungườitiểunôngchínhlà“bước
quáđộsangmộtchếđộmớibằngconđườngđơngiảnnhất,dễtiếpthunhấtđối
vớinôngdân”.Nhànướccầnkhuyếnkhíchcáchộnôngdânđểhọtựnguyện

liênkếtvớinhautrongnhữnghợptácxãnhưmộttấtyếu kinhtế.Quyềnlợ icủa
cá c hợp tác xã p hải gắn liềnvới quyền lợi của cácxãviên.Lênin luônnhấn
mạnhbảnchấttựnguyện,dânchủ,bìnhđẳngcùngcólợicủacách ợptácxã.
Ngườiđãtừngphêphángaygắtkhuynhhướngdùngbạolựcđểcưỡngbứcnông
dân.Ngườichorằngtrongnôngnghiệpviệctổ chứccáchợptácxãtiêuthụlà
thíchhợp nhấtchứkhôngphảilàcáchợptác xãsảnxuất.
1.2.2QuanđiểmcủaĐảngcộngsảnViệtNamvềxâydựng vàphát
triể nkinhtếhộnôngdântrongquátrìnhhìnhthànhthểchếkinhtếthị
trườngđịnhhướngXHCN:
Từcuốithậ pkỷ70,đầuthậpkỷ80 củathếkỷXX,trênthếgiớiđãdiễnra
nhữngbiếnđổitolớn.Hệthốngcácnướ cxãhộichủnghĩađanglâmvàotình
trạngkhủnghoảngvềđườnglốichínhtrịvàkinh tế,thêmvàođólàâmmưu
“diễn biếnhòabình” củachủ nghĩa đếquốc. Để thoátkhỏi tình trạng khủng
hoảng,cácnướcxãhộichủnghĩathựchi ệncảicáchmởcửa.Ởnướctacũng
vậy,đểđưađấtnướcthoátkhỏitìnhtrạngkhủnghoảngkinhtếxãhội,chúng
taphảitrảiquamộtquátrìnhtìmtòi,thủnghiệm,đấutranhtưtưởngvàtổngkết
thựctiễnrấtgiankhổ.
Qúatrìnhhìnhthànhđườnglốiđ ổimớ icủaĐảngta đãcónhữngbướcđộ t
phácụcbộvềđổimới tưduykinhtế trướckhiđổimớitoàndiện.
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 20
TạiHộinghịTrungươngIV(tháng8/1979)vớichủtrươ ngvàquyếttâm
làmchosảnxuất“bungra”làbướcđộtpháđầutiêncủaquátrìnhđổi mới. Hội
nghịđãtậptrungnhiềubiệnphápđểkhắcphụcnhữngyế ukémtrongquảnlý
kinhtếvàcảitạoxãhộichủnghĩa;đổimớicôngtác kếhoạchhóa,kếthợpkế
hoạchvớithịtrường;kế thợpbalợiích:nhànước,tậpthể,cánhânngườilao
động.
Nhữngchủtrươngcủa Đảngđãnhanhchóngđượcnhândâncảnướcđón
nhậnvàbiếnthànhhànhđộngcụthểtro ngthựctiễnkinhtế:Kinhtếhộgiađ ình
ởthànhphốHồChíMinhpháttriểnmạnh.TỉnhLongAntừnăm1981đãthực

hiệnthíđiểm môhìnhtheocơchế“muacao,báncao”thaycho“muacung,bán
cấ p”;bùgiávàolương.Trêncơsởđó,ngày13/01/1981,Ban BíthưTrungương
ĐảngđãraChỉthị100C T/TWvềcảitiếncôngtáckhoán,mởrộngkhoánsản
phẩmđếnnhómvà ngườ i laođộngtronghợptácxãnôngnghiệpđãpháthuy
quyền làm chủ và tính tích cực trong sản xuất của mỗi người, mỗi gia đình,
khuyếnkhíchhơnnữalợiíchthiếtthựccủangườilaođộng,làmchongườilao
độngthựcsựgắnbóv ớisảnphẩ mcuốicùng.“Khoán100”đãbướcđ ầutạora
mộtđộnglựcmớitrongsảnxuấtnôngnghiệp.Quanđiểmchỉđạo vềđườnglối
đổimớikinhtếcủaĐảngtiếptụccủngcốvàpháttriển,tạiHộinghịTW8Khóa
V(tháng6/1985)bằngchủtrươngdứtkhoátxóabỏcơchếtậptrungquanliêu,
baoc ấp,thự chiệncơchếmộtphía;xóabỏc hếđộcungcấphiệnvậttheogiá
thấp, chuyển mọi hoạtđộngsản xuất kinh doanh sang cơ chế hạch toán kinh
doanh xã hộ i chủ nghĩa. Điểm quan trọng là Hội nghịđãthừa nhậnsản xuất
hàng hóa và cácquy luật của sản xuất hàng hóa.Đối với nôngnghiệp,Nghị
quyết10củaBộChínhtrị(tháng4/1988)vềtiếptụcđổimớiquảnlýkinhtế
nông nghiệp, thực hiện việc khoán đến hộ, tạo động lực mới thúc đ ẩy nông
nghiệppháttriển nhanh,toàndiện.Đản gkhẳngđịnh:kinhtếtậpthểvớinhiều
hìnhthứcđadạng,mànòngcốtlàhợptácxã,dự atrênsởhữucủacácthànhviên
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 21
và sở hữu tập thể, liên kết rộng rãi người lao động, các hộ sản xuất – kinh
doanh,….(HộinghịTW5KhóaIXtháng02/2002).
Nhưvậy, quanđiểmđường lốicủaĐảngCộngsảnViệtNamvềpháttriển
sảnxuấtnôngnghiệp,chuyểnnềnkinhtếtừcơchếkếhoạchhóatậptrungbao
cấ psangnềnkinhtếpháttriểntheocơchếthịtrườngvậnđ ộngtheocácquyluật
kinhtếvốncócủanó;đặcbiệtlàviệcpháttriểnnhiềuhìnhthứcsởhữuvềtư
liệu sản xuất hoạt đ ộng sản xuất kinh doanh dưới nhiều thành phần kinh tế;
trong nông nghiệp ngoài hình thức sở hữu tập thể, Đảng và Nhà nước chủ
trươnghìnhthànhvàpháttriểnkinhtếhộgiađình,kinhtếtậptrungtheohình
thứcsởhữucáthể.Vớiquanđiểmđổimớitrongnhữngnămquađãđưanền

kinhtếnướctakhôngchỉthoátrakhỏikhủnghoảngkinhtếchínhtrịmàcòn
thúcđẩynềnkinhtếpháttriểnnhanh,ổnđịnh.
Nhànướccóchínhsáchkhuyếnkhíchhỗtrợph áttriểncáctrangtrại,hộ
sảnxuấ tkinhdoanh,trongnôngnghiệpvàởkhuvựcnôngthôntheoyêuc ầu
pháttriểnkinhtếthịtrường, hộinhậpkinhtếquốctế.Tạođiềukiệnthuậnlợiđể
cá ctrangtrạivàhộsảnxuấtkinhdoanhgópvốnpháttriểntheohìnhthứchợp
tácxã,côngtycổphầnhoặctrởthànhdoanhnghiệptưnhânvàcácloạihình
kinhdoanhkhácthích hợp.Nhậnthứcđầyđủ,tôntrọngvàvậndụngđúngđắn
cá c quyluậtkháchquancủa kinhtếthịtrường,thônglệquốctếp hùhợpvới
điềukiệnphát triển củaViệtNamtheođịnh hướngxãhội chủnghĩa củanền
kinhtế.
Bảođảm tínhđồngbộgiữacácbộphậncấuthànhcủa thểchếkinh tế, 
giữacácyếu tốthịtrườngvàcácloạithịtrường,giữathểchếkinhtếvớithểchế
chínhtrịxãhội,giữaNhànướcthịtrườngvàxãhội.Gắnkếthàihòagiữatăng
trưởngkinhtếvớitiếnbộvàcôngbằngxãhội,pháttriểnvănhóavàbảovệmôi
trường(NghịquyếtVI,KhóaX).
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 22
Nhậnthứcđ ượcvaitròcủanôngnghiệpđ ốivớ iviệcpháttriểnkinhtếcủa
ViệtNam,HộinghịTrungương7KhóaXđãbanhànhNghịquyết“Vềnông
nghiệp,nôngdân,nôngthôn”đểchỉđạolãnhvựcnày. 
1.3 Sựcầnthiếtkháchquanvàvaitròcủaviệcpháttriểnk inhtếhộ
giađìnhnôngthôntrongq uátrìnhchuyểnsangkinh tếthịtrườn g
1.3.1Sựcầnthiếtkháchquan:
Nôngnghiệplàngànhsảnxuấtvậtchấthìnhthànhsớmnhấttrongđời
sốngvàhoạtđộngkinhtếcủaloàingười;kinhtếhộgiađìnhnôngdân,vớitư
cá chlàmộttrongnhữnghìnhthứctổchứcsảnxuấttrongtronglĩnhvựcnông
nghiệpvìvậycũngđượcrađờitừ rấ tsớ m,ởmỗigia iđoạnkhácnhauvịtrícủa
ngànhnôngnghiệpnóichungvàkinhtếnônghộnóiriêngtrongcơc ấukinhtế
của mỗiquốcgiađềucóvịtríquantrọng:cungcấplươngthực,thựcphẩmlà

nhucầutốicơbảnchoconngười,nguyênvậtliệuchocôngnghiệp,sảnph ẩm
choxuấtkhẩu…;trongnhữngthậpkỷgầnđâyKTHNDtronglĩnhvựcbảovệ
môitrườngsinhtháicũngnhưKTHNDgắnv ớicácloạihìnhkinhtếkhácđặc
biệtlàkinhtếhợptác,kinhtếnhànướcđãvàđangđượcnhiềuquốcgiaquan
tâm.
Cùng với sự phát triển của LLSX và sự phân công lao động xã hội,
KTHNDđãcónhữ ngbiếnđổicơbảnvềcáchthứctổchứcsảnxuấtkinhdoanh;
“Hộtựcấptựt úc”v ớiquymônhỏ,kỹthuậtcanhtáclạchậu,đãchuyểndần
thành“Hộsảnxuấthànghóa”vớikỹthuậtvàcôngnghệngàycàngcao,hiện
đại,vậnđộngtheocơ chếthịtrường;n ăngsuấtlaođộng,tỷsuấthà nghóatrong
nôngnghiệpnhờđóđãcónhữngbướctăngtrưởngvượtbậc.Tạicácnướ cphát
triển,mặcdầuhộsảnxuấthànghóatrongnôngnghiệpchỉchiếm57%tổngsố
hộnhưngđãtạoramộtkhốilượngnôngsảnđủnhucầutrongnướcvớimứctiêu
dùngcaođồngthờicó mộtphầnđểxuấtkhẩu.
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 23
Những thànhtựuđólà kếtquảcủanhiềugiải pháp, trongđó pháttriển
KTHNDtrongquátrìnhchuyểnsangtheocơchếthịtrườnglàgiảiphápcótầm
quantrọnghàngđầu.
Quá trình phát triể n kinh tế là quá trìn h trảiqua nhiều phương thức tổ
chứcsảnxuất,trảinghiệm nhiềucơchếquảnlý,đếnnaythìcơchếthịtrường là
vấnđềđãvàđangđượchầuhế tcácquốcgiaq uantâm,nólàmộttro ngnhững
nộidungđểđánhgiátrongviệc mởrộngvàthamgiacáctổchứckinhtếcủathế
giới.ViệcpháttriểnKTHNDcũngvậy,làquátrìnhlịchsửtrảiquanhiềugiai
đoạn,ởgiaiđoạnsơ khaicủasảnxuấtnôngnghiệ p,conngườihộvàgiađình
khimớ ihìnhthành,hoạtđộngkinhtế chủyếulúcnàylàsănbắn,háilượm,nuôi
dưỡngnhữngthúvậtsănbắtđược,sauđótiếnhànhtrồngtrọt,chănnuôitựcấp
tựtúc.CùngvớisựpháttriểncủaLLSX,phâncônglaođộ ngxãhộipháttriển,
năngsuấtlaođộngtăngdầnlên,sảnxuấthànghó arađời, cá cHNDbắtđầubán
nhữngsảnphẩmdưthừađểtraođổinhữngsảnphẩmcầnthiết,thiếu;dầndầnhộ

nôngdân chuyể n hẳnsangsản xuấtnhữngsảnphẩm cólợithếvới mụcđích
cungcấp(bán)cho ngườikhácvàvớisốlượnglớn(khôngphảiđơ ngiảnlàsản
phẩmdưthừ a)vàđượcchiphốitheocơchếthịtrường.Cáchộgiađìnhcăncứ
vàonhucầucụthểcủathịtrườngvềcácloạinôngsản,hoặcthunhậnnhữngtín
hiệucủathịtrườngvềchủngloại,chấtlượng,sốlượngvàgiácảcủatừngloại
nôngsảnđểtiếnhànhsảnxuất.Quátrìnhnàyđòihỏitấtyếuphảicósựchuyển
đổitrongnôngnghiệpvànângcaotrìnhđộcủakinhtếhộgiađìnhtheocơchế
thịtrường.
Sảnxuấthànghóatheocơchếthịtrườngpháttriểncàngcaothìsựphân
công laođộngdiễnrangàycàngsâu,rộng vàvượt rangoàiphạmvimộ t địa
phương,một nước. Sản xuất hànghóa của KTHND vì vậycũngđược đặt ra
trongbốicảnhphâncôngvàhợptácq uốctế.Xuấtpháttừmốitươngquantrong
hợp tácvàcạnhtranht rê ntrườngquốctế,mỗiquốcgiađềunỗlựcpháthuylợi
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 24
thếcủamìnhđểxuấtkhẩunôngsản,thựchiệncácbiệnpháp đểbảohộnôngsản
,cónhữngbiệnpháptrựctiếp,nhữngbiệnphápgiántiếp,biệnphápcơsởvà
địnhhướng…vớimụctiêugiànhlấyhoặcchiếmlĩnhthịtrường.Nhưvậy,quá
trìnhpháttriểnKTHNDtrongquátrìnhchuyểnsangcơchếthịtrườngbanđầu
chỉlànhữnghoạtđộngmangtínhchất riênglẻ,tựphát,dầndầncùngvớisự
pháttriểncủacơchếthịtrường,giữacáchộhìnhthànhmộtsựliênkếthợptác
mộtcáchcótổchứctừthấpđếncaonhưcáchiệphội,cácnghiệpđoànvàtiến
đếncó sựcanthiệpcủaNhànư ớclàyếutốkhôngthểthiếuđượcdùbấtcứở
mỗichếđộxãhộinào.
Vấnđềđặtralàtạisaopháttriểnsảnxuấthànghóa,vậnđộngtheocơchế
thịtrường,cósựquảnlýc ủanhànướclàvấnđềcótínhquyluậtcủasựphát
triểnKTHND.ĐiềunàycóthểlýgiảithôngquavaitròcủaKTHNDtrongnền
kinhtếquốcdânnóichungvàtrongquátrìnhvậnđộngchuyểnsangcơchếthị
trườngnóiriêng.
1.3.2Vaitròcủakinhtếnônghộtrongnềnkinhtếthịtrường.

Trong nềnkinhtếquốcdân,đặcbiệtlàtrongnôngnghiệpnôngthônở
nướcta,kinhtếnônghộcóv aitròhếtsứcquantrọngthểhiệnquanhữngnội
dungsau:
1.3.2.1Kinhtếnônghộlàcầunối,làkhâutrunggianđểchuyểnnền
kinhtếtựnhiênsangkinhtếhànghóa.
Lịchsử pháttriểnsảnxuấthànghóađãtrải quagiaiđoạnđầutiênlàkinh
tếtựnhiênsangkinhtếhànghóagiảnđơntrênquymôhộgiađình,tiếptheolà
giaiđoạnchuyểnbiếntừkinhtếhànghóagiảnđơnlênkinhtếthịtrườngvớicác
hìnhthứctổchứccaohơ nnhưkin htếtrangtrạihayhợptácxã.
Quymôthịtrườngđượcmởrộngtừthịtrườngđịaphươnglênthịtrường
toànquốcvàvượtrakhỏibiêngiớiquốc giavànócàngthúcđẩysựpháttriển
mạnhcủanềnsảnxuấthànghóa.Hoạtđộngcủathịtrườngdiễnrathôngqua
Luậnvăntốtnghiệp
Trang 25
hoạtđộngcủatiềntệvàmuabánbằngtiềntệ.Khiđạtđếntrìnhđộnêutrênvà
chỉkhiđómớihìnhthànhnềnkinhtếthịtrườngtheođú ngnghĩacủanó.
Kinhtếnônghộđượccoilàkhâutrunggiancóvaitròđặcbiệtquantrọng
tronggiaiđoạnchuyểnbiếntừkinhtếtựnhiênsangkinhtếhànghóagiảnđơn
lênkinhtếthịtrường.Bướ cchuyểnbiếntừnềnkinhtếtựnhiênsangnềnkinh tế
hànghóagiảnđơn trênquymôhộgiađìnhlàmộtgiaiđo ạnlịchsửmànếuchưa
trảiquathìkhôngthểpháttriểnsảnxuấthànghóaquymôlớn,thoátkhỏitình
trạngkémpháttriển.
1.3.2.2 Kinh tếnônghộlàđơnvịtíchtụvốnchosảnxuấtkinh
doanh.
Quátrìnhchuyển từnềnkinhtếtựnh iên,tự cấptựtúcsangnềnkinhtế
hànghóachỉcóthểdiễnratừviệctíchtụvốnchosảnxuấtởtừnghộgiađình.
Nếukhôngcósựtíchtụđóthìnhữngkhoảntiềndưthừasẽbiếnthànhcủacải
đểdànhhoặcbịlãngphívàonhữngcôngviệckháckhôngđượcsửdụngvào
mụcđíchsảnxuấttăngsảnphẩm choxãhội.Tronggiaiđoạntrướcđây ,chếđộ
kinhtếtậpthể,hợptáckhôngtíchtụvốnhiệuquả(mộtphầndocơchế,phần

khácdohiệuquảkinhtếchưađ ượcxáclậprõràng)nê nkhônghuyđộngđược
vốn trong các hộđểđưavàosảnxuất kinh doanh.Chỉtừkhiđổimớicơ chế
quảnlýkinhtếnôngnghiệp,hộnôngdântrởthànhđơnvịkinhtếtựchủsản
xuấtkinhdoanhvớitínhchấtlàmộtđơnvịhạchtoántựchủ, cókhảnăngthích
ứngcaovớimôitrườngđểpháttriển sảnxuấtkinhdoanh,mặcnhiênkinhtế
nônghộtrởthànhđơnvịtíchtụvốn.Cùngvớisự pháttriểncủasảnxuấtkinh
doanh,mứcđộtíc hlũyvốncao,kinhtếnônghộcàngcóđiềukiệnđểc huyển
dịchcơcấukinhtế,pháttriểnngànhnghề,mởrộngsảnxuấtkinhdoanh.Nhờ
vậy,mặcdùnhữngnămqua tỷtrọng vốnđầu tưcủaNhànướccóxuhướng
giảm nhưng kinh tế nông nghiệp vẫn phát triển ổn định với tốc độ khá cao.
Nguyênnhânchínhlànhờsựtíchtụvốncủatừngnông hộ.