Nghiên cứu thực trạng đau thắt lưng ở công nhân nhà máy luyện thép thái nguyên và áp dụng một số giải pháp can thiệp

B GIO DC V O TO
I HC THI NGUYấN




LU TH THU H




NGHIÊN CứU THựC TRạNG ĐAU THắT LƯNG
ở CÔNG NHÂN NH MáY LUYệN THéP THáI NGUYÊN
V áP DụNG MộT Số GIảI PHáP CAN THIệP





LUN N TIN S Y HC









THI NGUYấN - 2011

LI CAM OAN


ây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Tôi xin đm
bo nhng s liu và kt qu trong lun án này là trung thc,
khách quan và cha có ai công b trong bt k mt công trình
nghiên cu nào khác.


TÁC GI


Lu Th Thu Hà
DANH MC CH VIT TT

BP B phn
CSTL Ct sng tht lng
CSHQ Ch s hiu qu
TL au tht lng
GS Gia Sàng
HQCT hiu qu can thip
KAP Knowledge, Attitude, Practice
PX Phân xng
LX Lu Xá
NC Nghiên cu
Ng. phi Nghiêng phi
Ng. trái Nghiêng trái
SXVLLK Sn xut vt liu luyn kim
TN Thái Nguyên

TV Tm vn đng

MC LC
Trang
T VN  1
Chng 1 TNG QUAN TÀI LIU 3
1.1. Phân loi bnh khp 3
1.1.1. Các bnh khp do viêm 3
1.1.2. Các bnh khp không do viêm 3
1.1.3. Bnh khp do nguyên nhân ngoài khp 3
1.1.4. Thp ngoài khp 4
1.2. Tình hình ri lon c xng trong công nhân 4
1.2.1. Tình hình ri lon c xng trong công nhân th gii 4
1.2.2. Tình hình đau c xng trong công nhân Vit Nam 5
1.3. Nguyên nhân và các yu t liên quan vi đau tht lng 7
1.3.1. Nguyên nhân đau tht lng 8
1.3.2. Nhng nghiên cu v các yu t liên quan TL trong lao đng 9
1.4. Các gii pháp can thip đau tht lng 12
1.4.1. S lc v các phng pháp điu tr TL 12
1.4.2. Nhng nghiên cu can thip TL trên th gii 13
1.4.3. Nhng nghiên cu can thip TL ti Vit Nam 19
1.5. Mt s đc đim v nhà máy Luyn thép 21
1.5.1. c đim nhà máy Luyn thép Lu xá 21
1.5.2. c đim nhà máy Luyn cán thép Gia Sàng 23
Chng 2 I TNG VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU 25
2.1. i tng nghiên cu 25
2.2. Phng pháp nghiên cu 25
2.2.1. Thit k nghiên cu và c mu 25
2.2.2. C mu 26
2.2.3. Phng pháp chn mu 28

2.2.4 Các ch s nghiên cu 28
2.2.5. Phng pháp thu thp s liu 30
2.2.6. Phng pháp thu thp s liu v các yu t liên quan vi TL 37
2.2.7. Các bin pháp can thip 37
2.3. Thi gian và đa đim nghiên cu 42
2.3.1. Thi gian nghiên cu 42
2.3.2. a đim nghiên cu 42
2.4. X lý s liu 43
2.4.1. X lý s liu 43
2.4.2. Phng pháp khng ch sai s 43
2.5. Vn đ đo đc trong nghiên cu 44
Chng 3 KT QU NGHIÊN CU 45
3.1. Thc trng đau tht lng ca công nhân Luyn thép Thái Nguyên 45
3.2. Xác đnh mt s yu t liên quan vi đau tht lng 53
3.3. Kt qu ca các gii pháp can thip 57
3.3.1. Kt qu thc hin các hot đng can thip ti cng đng 57
3.3.2. Kt qu ci thin KAP ca đi tng nghiên cu 58
3.3.3. Kt qu phc hi chc nng đau tht lng 65
Chng 4 BÀN LUN 74
4.1. Thc trng đau tht lng ca công nhân Luyn thép Thái Nguyên 74
4.1.1. Các đc đim ca đi tng nghiên cu 74
4.1.2. Thc trng đau tht lng ca công nhân Luyn thép Thái Nguyên 75
4.2. Các yu t liên quan vi TL  công nhân Gang thép Thái Nguyên 86
4.3. Hiu qu các gii pháp can thip 89
4.3.1. Hiu qu ci thin KAP ca công nhân Luyn thép Lu Xá 89
4.3.2. Hiu qu phc hi chc nng TL 95
4.3.3. ánh giá hiu qu ca các gii pháp can thip ti cng đng 101
4.3.4. S chp nhn ca cng đng vi mô hình truyn thông, can thip
phòng chng đau tht lng ti đa đim nghiên cu
103

4.3.5. óng góp mi v khoa hc và giá tr thc tin ca đ tài 103
KT LUN 105
KIN NGH 108
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC BNG
Trang

Bng 2.1. ánh giá tm vn đng khp (ti đa đt 40 đim ) 36
Bng 2.2. ánh giá kh nng thc hin các chc nng trong sinh hot (ti đa
đt 35 đim)
36
Bng 2.3. Hot đng giám sát 39
Bng 3.1. Mt s đc đim chung ca đi tng nghiên cu 45
Bng 3.2. T l ri lon c xng ca công nhân Luyn thép TN 46
Bng 3.3. T l ri lon c xng theo gii ca công nhân Luyn thép TN. 47
Bng 3.4. Phân b t l ri lon c xng theo nhóm tui 47
Bng 3.5. Phân b t l ri lon c xng theo phân xng sn xut 48
Bng 3.6. Thi gian mc đau tht lng 48
Bng 3.7. Tn sut đau tht lng trong nm 49
Bng 3.8. Thi gian ngh vic do đau tht lng 50
Bng 3.9. Thi đim xut hin đau tht lng 51
Bng 3.10. T l các bin chng ca đau tht lng 51
Bng 3.11. Liên quan gia TL vi các hot đng trong lao đng 53
Bng 3.12. Liên quan gia TL vi gánh nng trong công vic 54
Bng 3.13. Liên quan gia TL vi làm vic  t th đng và cúi 54
Bng 3.14. Liên quan gia TL và thc hành v t th ngi 55
Bng 3.15. Liên quan gia TL và thc hành v t th bê vt nng 55
Bng 3.16. Liên quan gia TL và thc hành v t th xách vt nng 56
Bng 3.17. Liên quan gia TL vi mt đ xng  n công nhân 56

Bng 3.18. Kt qu tham gia ca các thành viên chng trình 57
Bng 3.19. Kt qu thc hin các hot đng can thip ti cng đng 57
Bng 3.20. Kt qu can thip kin thc v biu hin ca TL 58
Bng 3.21. Kt qu ca can thip kin thc v nguyên nhân gây TL 59
Bng 3.22. Kt qu can thip kin thc v các yu t ngh nghip, lao đng
làm tng TL
59
Bng 3.23. Kt qu ca can thip kin thc v hu qu ca TL 60
Bng 3.24. Kt qu can thip đn thái đ v khám bnh khi đau tht lng 60
Bng 3.25. Kt qu can thip đn thái đ v điu tr đau tht lng 61
Bng 3.26. Kt qu can thip đn thái đ v điu tr d phòng đau tht lng 61
Bng 3.27. Kt qu ca can thip đn thc hành d phòng TL 62
Bng 3.28. Kt qu ca can thip đn thc hành t th ngi 63
Bng 3.29. Kt qu ca can thip đn thc hành t th bê vt nng 63
Bng 3.30. Kt qu ca can thip đn thc hành t th xách vt nng 64
Bng 3.31. Kt qu can thip đn t l đau tht lng 64
Bng 3.32. Kt qu phc hi tm vn đng ct sng 65
Bng 3.33. Kt qu phc hi tình trng đau 65
Bng 3.34. Kt qu phc hi các hot đng trong sinh hot 66
Bng 3.35. Kt qu phc hi đ giãn ct sng 67
Bng 3.36. Kt qu phc hi các đim đau cnh ct sng 67
Bng 3.38. Kt qu phc hi c cnh ct sng 68
Bng 3.39. Kt qu phc hi đ cong sinh lý ct sng 69
Bng 3.40. Hiu qu phc hi chc nng đau tht lng 70

DANH MC CÁC BIU 
Trang
Biu đ 1. Kin thc ca các đi tng nghiên cu v nguyên nhân TL
52
Biu đ 2. Kin thc v các yu t gây tng đau tht lng 52

Biu đ 3. Kt qu ca can thip đn thái đ v TL ca các đi tng
NC so vi trc can thip
62
Biu đ 4. Hiu qu phc hi chc nng TL trc và sau can thip 69

DANH MC CÁC HÌNH, NH, S 
Trang
Hình 1. Mô hình đon vn đng ca ct sng 7
S đ 1. S đ kt cu sn xut ca Nhà máy Luyn thép Lu Xá 22
S đ 2. Mô hình can thip có đi chng 26
nh 1: B thc đo TV khp ca hãng Ito (Nht Bn) dùng trong NC 33
nh 2: Hình nh tp vn đng ca công nhân 40
nh 3: Hình nh công nhân đc phát và hng dn chun b túi chm nhit 41
nh 4: Hình nh lp tp hun 58




1
T VN 

Vn đng là mt chc nng quan trng ca các khp trong c th, nh
chc nng này mà con ngi thc hin đc các hot đng trong sinh hot,
lao đng, th dc th thao… Khi các khp b thay đi cu trúc hay chc
nng, hot đng bình thng ca con ngi s b nh hng và ngc li,
hot đng không đúng ca con ngi có th gây tn h
i các khp [99],
[127], [128]. Các kt qu nghiên cu cho thy, bnh lý xng khp chim t
l cao [20], [78], ch riêng  M, có 21 triu ngi mc bnh thoái khp, t
l mc viêm khp dng thp chim 0,5% dân s Châu Âu và khong 0,17 –

0,3%  các nc Châu Á [32]. Ti Vit Nam, t l mc bnh xng khp
ca huyn Tân Trng (Hi Dng) là 0,23% dân s [28].  bnh vin B
ch
Mai, bnh nhân đn khám và điu tr bnh xng khp chim 10,4% tng s
[31]. Do tm quan trng và nh hng to ln ca các bnh xng khp đi
vi toàn xã hi, thp niên 2000 - 2010 đã đc hàng trm t chc t gn 40
quc gia trên th gii gi là Thp niên Xng và Khp theo đ xng ca
Lars Lidgren (Thy in).
au tht lng là m
t bnh lý ca vùng ct sng tht lng có t l mc
cao nht trong nhóm các bnh khp, 60 – 90% dân s trong cuc đi đã tng
đau tht lng, khong 50% s ngi  đ tui lao đng b đau tht lng/
nm, [74], [83], [84]. T l đau tht lng điu tra ti mt thi đim giao
đng t 12 – 30% [18]. Theo s liu c
a T chc Y t Th gii, đau tht
lng là nguyên nhân thng gp gây tình trng m đau và mt sc lao đng
 ngi di 45 tui [19], thi gian ngh vic do đau tht lng chim 63%
tng s ngày ngh m ca nhng ngi lao đng. Chi phí cho điu tr đau
tht lng khá cao, theo c tính  M, tng chi phí đ điu tr
, đn bù sc
lao đng và thit hi v sn phm lao đng do đau tht lng gây ra khong

2
63 – 80 t USD.  Anh, mi nm có 1,1 triu ngi đau tht lng và chi phí
cho y t khong 500 triu USD [19].
Lao đng trong các nhà máy công nghip có đc đim nng nhc, t th gò
bó, tn xut hot đng cao, đng tác hot đng lp đi lp li, đ rung ln…ây là
nhng yu t làm tng gánh nng có th dn ti đau tht lng nói riêng và ri lo
n
c xng nói chung nh t l đau tht lng  công nhân lp ráp xe ti là 65%

[75]; công nhân là hi 45,8% [16]; lái xe 59,5% [19]. T l ri lon c xng 
công nhân xi mng là 4,36%, công nhân khai thác đá 2,96% [25], công nhân c
khí 13,5%, công nhân nhà máy hp kim 15% [39]…
Nhà máy Luyn thép Lu Xá và nhà máy Luyn cán thép Gia Sàng
thuc Tng công ty Thép Vit Nam đc xây dng t nhng nm 60 - 70 ca
th k XX, nhà máy đã tng là nim t hào ca Vit Nam khi chuyn t mt
n
c nông nghip lc hu thành nc có công nghip hin đi. T đó đn
nay, các thit b sn xut dù đã đc ci to, nâng cp nhng không đng b,
phn ln công nhân phi lao đng trc tip và làm các công vic nng nhc,
theo báo cáo ca Y t c s, s công nhân ngh vic do các bnh khp khá
cao, tuy nhiên cha có nghiên cu nào đc thc hin đ xác đnh t
l ri
lon c xng và các vn đ có liên quan. Xut phát t nhng vn đ trên,
chúng tôi nghiên cu đ tài “Nghiên cu thc trng đau tht lng  công nhân
nhà máy Luyn thép Thái Nguyên và áp dng mt s gii pháp can thip” vi
ba mc tiêu sau:
1. Mô t thc trng đau tht lng ca công nhân Luyn thép Thái Nguyên.
2. Xác đnh mt s yu t liên quan đn đau tht lng c
a công nhân
Luyn thép Thái Nguyên.
3. ánh giá hiu qu mt s gii pháp can thip nhm gim thiu đau
tht lng  công nhân Luyn thép Thái Nguyên.


3
Chng 1
TNG QUAN TÀI LIU

1.1. Phân loi bnh khp

Theo phân loi ca Hi ngh ni khoa tháng 5/1976 [4] các bnh
khp đc xp loi nh sau:
1.1.1. Các bnh khp do viêm
- Viêm khp do thp: thp khp cp hay thp tim, viêm khp dng
thp, viêm ct sng dính khp, viêm khp mn tính thiu niên, viêm khp
phn ng hay viêm khp sau nhim khun, viêm khp vy nn…
- Viêm khp do vi khun: lao khp và ct sng, do t c
u, liên cu,
xon khun, do nm, ký sinh vt, do virut…
1.1.2. Các bnh khp không do viêm
- H khp (thoái hoá khp): h khp nguyên phát hay th phát  ct
sng và các khp.
- Bnh khp sau chn thng: tràn dch, tràn máu  khp, viêm, vi
chn thng ngh nghip.
- D dng  các khp.
- Do khi u và lon sn.
1.1.3. Bnh khp do nguyên nhân ngoài khp
- Bnh h thng: Luput ban đ h th
ng, x cng bì toàn th, viêm
da c, viêm đa c…
- Bnh chuyn hoá: gút. da sm, vôi hóa sn khp
- Bnh máu: Hemophili, Schonlien Henoch.
- Bnh khp tiêu hóa, bnh khp thn kinh, bnh khp cn ung th


4
1.1.4. Thp ngoài khp
- Viêm gân và bao gân.
- Viêm dây chng, bao khp: viêm quanh khp (vai, háng), hi chng
đng hm c tay, ngón lò so.

- Viêm cân c, t chc di da
T bng phân loi trên cho ta thy s đa dng ca các bnh khp, tuy
nhiên các trng hp đau c, xng, khp, thn kinh do các hot đng trong
lao đng rt khó đ xác đnh trong phân loi bnh theo phng pháp truyn
thng. Do vy, Liên minh châu Âu đã đa ra ph
ng pháp phân loi bnh cho
các trng hp này và gi chung là “ri lon c xng”. Nh vy nhng ri
lon gây đau các khp trong c th do hot đng trong lao đng, hot đng
ngh nghip đu nm trong nhóm “ri lon c xng” và đau tht lng là mt
trong nhng bnh nm trong nhóm này [22], [38], [48], [64], [79].
1.2. Tình hình ri lon c xng trong công nhân
1.2.1. Tình hình ri lon c xng trong công nhân th gi
i
Gangopadhyay S. nghiên cu  50 nam công nhân làm vic ti
Baruipur, Calcutta thy công nhân b nh hng bi ri lon c xng nh
đau các khp bàn tay 40%, đau khp vai 30%, khp c tay 20% và ct sng
c 20%, đc bit đau  lng có t l rt cao chim ti 100%. Nghiên cu cng
cho thy có s tng quan gia mc đ đau và t th làm vic ca ngi lao
đng [67].
M
t nghiên cu ct ngang đc Hussain T. tin hành  461 công nhân
lp ráp xe ti, kt qu 79% s ngi đc điu tra có các triu chng ri lon
c xng trong 12 tháng qua. Các triu chng ri lon c xng ph bin
nht là đau tht lng (65%), đau ct sng c (60%), đau vai (57%). Các ri
lon c xng có liên quan đn tui tác, tui ngh và nhóm lao đng [76].

5
Tác gi
Dunning KK và cng s thng kê các d liu t trung tâm bi
thng công nhân Ohio trong thi gian t nm 1999-2004 thy rng ri lon

c xng là mt gánh nng ca các nhà qun lý công nghip Hoa K trong đó
có ti 50% các khiu kin đòi bi thng do đau tht lng, ch có 26,9% các
khiu kin do đau ct sng c và 21,7% do hi chng c vai cánh tay [61].
Qua thng kê t 52 nghiên cu  65 nhóm đ
i tng gm nhng ngi
lao đng th công, nhân viên vn phòng, chuyên gia y t, công nhân sn xut,
công nhân công nghip, nhân viên quân s và ngh s biu din,
Briggs AM
cho bit t l hin mc đau ct sng lng dao đng t 3,0% - 55,0% [53].
Nghiên cu ca
Mostafa G. cho bit t l đau tht lng ca n công
nhân công nghip I Ran là 27%, t l đau tht lng ca nam công nhân là
20% [93].
Nagasu M. và cng s nghiên cu v tình trng đau tht lng ca các
đu bp  Nht Bn cho bit t l đau tht lng cp là 72,2%  nam gii và 
n là 74,7% [96].
Nm 2003,
Zejda JE, Stasiów B. nghiên cu 685 phim x-quang ct
sng công nhân m than thy 188 trng hp hp khe khp ct sng (26,9%)
và thoái hóa ct sng là 332 trng hp chim 47,5% [131].
1.2.2. Tình hình đau c xng trong công nhân Vit Nam
ánh giá gánh nng lao đng  công nhân là hi ca các công ty may
Nguyn ình Dng, Lê Thu Nga và cng s cho bit t l t l ri lon c
xng ti mt thi đim là 90,8%, t l đ
au tht lng là 45,8%, đau mi khp
vai sau lao đng là 57,7%, đau mi gáy là 50,5%, khuu tay 38,7%, c tay
27,3%, bàn tay 26,1% [16].
Nghiên cu nh hng ca rung toàn thân ti công nhân lái xe ti ln,
xe máy thi công, Nguyn Th Toàn cho bit t l đau tht lng ca công nhân
lái xe là 72,2% cao gp 5,69 ln nhng ngi không lái xe. 92,8% có hình nh


6
Xquang ct sng bt thng trong đó có 14/360 ngi b xp đt sng và
6/360 ngi b bin dng hình thang đt sng L
2 [37]
Trn Thanh Hà và cng s nghiên cu tác hi ngh nghip  ngi
chn gia súc gia cm thy t l ri lon c xng  nhng ngi chn nuôi gà
36,8%, chn nuôi gia súc 30,7%, ngi trng và ch bin thc n là 43,2%
trong đó đau tht lng có t l cao nht 30 - 40%, công nhân vt sa bò có t
l đau mi khp c tay, bàn tay ti 37,8%. c bit, nghiên c
u so sánh t l
đau các khp trc và sau lao đng cho thy đc đim lao đng ngh nghip
có tác đng rõ rt đn các khp ca công nhân ví d đau khp c tay, bàn tay
 công nhân vt sa bò trc và sau lao đng là 8,9% - 37,8%, t l đau tht
lng ca ngi ch bin thc n chn nuôi trc gi lao đng là 54,5%, sau
lao đng là 81,8% [21].
Phm Th Thúy Hoa và cng s  vi
n V sinh dch t Tây Nguyên
nghiên cu môi trng lao đng và bnh tt ca 1965 công nhân mt s
ngành ngh  Tây Nguyên nm 2006 thy t l ri lon c xng  công nhân
xi mng là 4,36%, công nhân khai thác đá 2,96%, công nhân đin, thy đin
1,08% và các ngành ngh khác là 11,77% [25].
Nghiên cu v môi trng và sc khe ti nhà máy c khí và nhà máy
hp kim st Thái Nguyên, àm Thng Thng và cng s cho bit 51%
công nhân nhà máy c khí và 93% công nhân nhà máy h
p kim có t th lao
đng bt hp lý, t l ri lon c xng  nhà máy c khí là 13,5%, nhà máy
hp kim là 15% [39].
Qua các nghiên cu cho thy, các ri lon c xng thng gp trong
công nhân là đau ct sng c, đau khp gi và mt s các khp có liên quan

đn các hot đng ca công nhân trong công vic, đc bit đau tht lng
chim t l khá cao vy nguyên nhân và các yu t
liên quan vi nó là gì? ó
là câu hi mà chúng tôi c gng tìm li gii đáp.

7
1.3. Nguyên nhân và các yu t liên quan vi đau tht lng
* S lc v gii phu và sinh lý ct sng tht lng
Ct sng tht lng gm 5 đt sng, đc đánh s t L1 đn L5, có 4
đa đm và 2 đa đm chuyn đon (ngc - tht lng và tht lng – cùng). Ct
sng tht lng có cu to gii phu phù h
p chc nng là tham gia vn đng
vi đng tác có biên đ rng, linh hot nh gp, dui, nghiêng và xoay, đng
thi còn có chc nng chu lc nâng đ na trên c th. Trong tng đon ct
sng có nhiu đn v chc nng gi là đon vn đng, theo khái nim ca
Junghanns và Schmorl đon vn đng là mt đn v cu trúc và chc n
ng
vn đng ca ct sng gm các thành phn: na phn thân đt sng lân cn,
dây chng trc, sau, dây chng vòng, khp đt sng và tt c phn mm,
nhng b phn  cùng đon ct sng tng ng, l sng, l liên đt cng nh
nhng khe khp gia mm gai sau, gai ngang ca đt sng [7].


Hình 1. Mô hình đon vn đng ca ct sng
Nh vy tt c nhng bin đi gây tác đng v gii phu, sinh lý, chc
nng ca đon vn đng ct sng đu có th là nguyên nhân dn đn TL.
Nhân nhày

8
1.3.1. Nguyên nhân đau tht lng

* Nguyên nhân ti ct sng
- Nguyên nhân có ngun gc t đa đm
+ Thoái hoá đa đm (h đa đm) là nguyên nhân hay gp, có th
chim ti 85% các trng hp [5]. Các thay đi thoái hoá hoc li đa đm 
ít nht 1 đa đm tht lng gp  35% bnh nhân trong đ tui 20 - 39 và hu
nh gp  tt c các bnh nhân trên 50 tui.
+ Rách vòng si ca đa đm, do mt phn ba ngoài ca đa đm có các
dây thn kinh nên khi rách vòng si  vùng này có th gây đau lng và chi di.
+ Thoát v đa đm gây triu chng chèn ép r thn kinh.
+ Hp ng sng gây chn ép tu sng và r thn kinh. Hp ng sng
mc phi có th do thoái hoá ct sng, li hoc thoát v đa đm, thoái hoá
dây chng, trt đt s
ng.
- Nguyên nhân t h thng c: nhng thay đi v s thng bng ca h
thng c ct sng có th dn đn nguy c TL [24].
- Nguyên nhân do dây chng:  bnh nhân thoái hoá nng các dây
chng tr nên dày và mt tính đàn hi, khin cho ng sng có th hp li khi
ct sng  t th dui do dây chng li vào trong ng sng [24].
- H
đt sng (thoái hoá đt sng): thoái hoá thân sng là các thay đi
thoái hoá không do viêm nhim xy ra  thân sng.
- Loãng xng: loãng xng có th là nguyên phát  ngi ln tui
(týp II), ph n sau mãn kinh (týp I) hoc loãng xng th phát do bt đng
lâu, do bnh v chuyn hoá hay do dùng corticoid kéo dài.
- Nguyên nhân do bt thng bm sinh ct sng
Các ri lon ngun gc phôi thai ca ct sng, ri lon liên quan đn quá
trình đóng ng sng, vo ct s
ng…là nhng nguyên nhân bm sinh gây TL.

9

- Các nguyên nhân khác gây tn thng ti ct sng
Tn thng ct sng tht lng do chn thng, các nguyên nhân do
viêm, các khi u, các trng hp tht bi sau phu thut có th gây TL.
* Nguyên nhân ngoài ct sng
Khi nghiên cu các nguyên nhân ngoài ct sng, các tác gi thy rng
tn thng các tng trong, ngoài  bng và tiu khung có th dn ti TL nh
các bnh thn tit niu, bnh đ
ng sinh dc, đng đng tiêu hóa… Tuy
nhiên các trng hp TL này bao gi cng kt hp vi các triu chng khác
ca tng b bnh. Mt s yu t khác nh yu t tâm thn, trng hp thp
khp cn ung th cng có th là nguyên nhân gây TL.
1.3.2. Nhng nghiên cu v các yu t liên quan TL trong lao đng
1.3.2.1. Nhng nghiên cu v các yu t liên quan vi 
TL trên th gii
Nghiên cu mt s trng hp TL  các ngành ngh nh nông dân,
lâm nghip và đánh cá cho thy 45% các trng hp TL do hot đng lp đi
lp li, 11% TL do nhng tn thng khi làm vic, 23% đc cho là do c
hot đng lp li và tn thng khi làm vic [55].
Violante FS. và cng s thc hin mt nghiên cu ct ngang  3.702
đi tng làm vic trong các siêu th trung bình (n = 100) và đi siêu th ln
(n = 7)  min Trung, min Bc Italy v t l TL đ trên c s đó có nhng
chính sách phù hp. Kt qu điu tra cho thy t l TL là 34,5% (36,6% đi
vi n và 30,7% đi vi nam gii) vi vài s khác bit đc tìm thy gi
a các
siêu th và đi siêu th, s cng thng tâm thn nh không hài lòng vi công
vic là nguyên nhân hàng đu gây TL [118].
Có tng cng 352 công nhân công nghip  Chicago đc điu tra theo
dõi dc trong vòng 12 tháng đ đánh giá s tái phát ca TL. Kt qu t l
TL tái phát là 24,4%; t l mi mc là 2,3%. Các yu t v cng thng tâm
lý, khi lng công vic đc xác đnh là yu t nguy c gây 

TL [89].

10
Mt nghiên cu đã đc
Nagasu M. và cng s thu thp v tình trng
TL ca các đu bp  Nht bn [96]. Kt qu trong s 5.835 ngi tham gia
nghiên cu vi 1.010 nam đ tui trung bình là 41,4 và 4.825 ph n đ tui
trung bình là 47,5, t l TL trong khong thi gian 1 tháng là 72,2%  nam
gii và  n là 74,7%. Qua phân tích thy có s liên quan gia TL vi mt
s yu t nh môi trng nhà bp, chiu cao ca thit b
 nu nng gn lin
vi s ph bin ca bnh đau tht lng. S cng thng ti ni làm vic, tài
chính khó khn, lo lng v tng lai đc xác đnh có liên quan vi TL.
 th nghim gi thuyt công vic liên quan đn c khí và các yu t
tâm lý có th gây TL, Harkness E F. nghiên cu trên 1186 công nhân ti 2
thi đim 12 và tháng 24 sau khi đc tuyn d
ng vào làm vic, kt qu mt
vài công vic liên quan đn c khí nh nâng trng lng nng vi mt hoc
hai tay, nâng khi lng nng  trên vai, kéo trng lng nng, qu hoc ngi
xm 15 phút hoc lâu hn có th gây khi phát TL. Trong s các yu t tâm
lý đc kim tra, làm vic cng thng và nhàm chán cng gây TL. Ngoài ra,
điu kin làm vic nóng cng đc d đoán gây kh
i phát TL [71].
1.3.2.2. Nhng nghiên cu v các yu t có liên quan đn TL  Vit Nam
Dng Th Vinh (2001) nghiên cu trên nhng công nhân hái chè
nông trng Thanh Ba (Phú Th) cho bit t l TL là 40,3%, điu kin lao
đng vt v, t th lao đng gò bó là yu t nguy c dn đn t l TL cao
nh vy. Có s liên quan gia t l TL và thâm niên hái chè, nhóm có thâm
niên hái chè di 10 nm t l
 TL 29,76%, nhóm thâm niên trên 20 nm t

l TL cao hn rõ rt là 49,56% [45].
Nm 2001 Lê Th Biu nghiên cu tình hình TL  mt s đi tng
lao đng và đn v quân đi thuc tnh Hi Dng, Qung Ninh thy t l
TL 27,29%, trong đó t l TL  nhng công nhân 27,11%,  quân nhân
làm nhim v lái xe ti, lái xe tng là 28,08% và  hc sinh là 25,21%.

11
Nghiên cu còn cho thy có 47,88% TL sau khi nâng vác nng. iu tra ti
phân xng đóng bao ca nhà máy xi mng Hoàng Thch và công nhân bo
qun v khí  kho KV4 thy 100% s công nhân bc vác (nâng vác và xp
các bao xi mng 50 kg lên ô tô, khiêng xp thùng đn vào kho) đu b TL.
Có th do ti trng đc đt lên ct sng mt cách đt ngt đã làm t l TL
cao nh vy. Có 25,21% quân nhân ngha v quân s  đo b TL, điu kin
sng ca nhng quân nhân này  trong môi trng khí hu khc nghit và
luôn sng trong mt tâm lý cng thng vì xa nhà, xa đt lin là nhng yu t
nguy c có th có liên quan đn t l TL  đi tng này [8].
Khi nghiên cu điu lin lao đng đc thù và tình hình TL  công
nhân lái xe Bella m than Cc Sáu Qung Ninh (2002), Nguyn Th Thu Hà
cho bit t l 
TL ca công nhân ti thi đim điu tra là 59,5% và có 70,6%
công nhân đã tng b TL trong quá trình lao đng. T l TL xut hin sau
mt ngày làm vic ti 88,7%, do ngi công nhân lái xe có điu kin lao đng
đc thù phi tip xúc vi rung tn s thp trong sut thi gian ngi lái kt hp
vi t th ngi bt buc là nhng yu t thun li c
bn cho s xut hin
TL, đc bit  cui ca làm vic [19].
Nguyn ình Dng và cng s nghiên cu tình hình đau tht lng 
công nhân may công nghip cho bit t l đau tht lng  công nhân may là
60,5%, cao gp 2,8 ln nhóm giáo viên (p < 0,05). Có 98,2% công nhân may
xut hin TL trong và cui ca lao đng, TL gây nh hng ti lao đng và

sinh hot ca công nhân rõ rt: phn ln công nhân may (76,7%) và giáo viên
(100%) đu hn ch
 công vic và hn ch vn đng do TL, s công nhân b
ri lon gic ng chim t l 38,3% và hn ch tình dc 3,9%, cao hn nhóm
giáo viên, 11,2% công nhân may và 2% giáo viên phi ngh vic vì TL. T
l TL cp tính và bán cp tính là 88,7%. Nguyên nhân gây TL  công
nhân may đc cho rng do lao đng  t th gò bó [15].

12
1.4. Các gii pháp can thip đau tht lng
1.4.1. S lc v các phng pháp điu tr TL
* Các phng pháp điu tr bo tn TL: có rt nhiu phng pháp
điu tr bo tn có th la chn điu tr cho các trng hp TL
- S dng thuc: có th s dng các thuc chng viêm, gim đ
au không
có nhân Steroid (non – steroid) hoc loi có nhân steroid, các thuc giãn c an
thn và các Vitamin nhóm B.
- Phong b gim đau cnh ct sng, phong b vào r thn kinh  l
ghép khi xác đnh chc chn v trí đnh chc hoc phong b ngoài màng cng
cho các trng hp TL do cn nguyên đa đm.
- Tiêm Hydrocortison vào đa đm: phng pháp này đc Feifer HL.
là ngi đu tiên tiêm cho 18 bnh nhân nm 1956, 14 bnh nhân kt qu tt.
Tuy nhiên phng pháp này hin nay không đc áp d
ng vì thao tác khó và
nhiu bin chng [43].
- Các phng pháp Vt lý tr liu: nhit tr liu, kéo giãn ct sng, đin
tr liu, xoa bóp…
- iu tr bng phng pháp ông y nh châm cu, bm huyt.
* iu tr bng phng pháp can thip ti thiu
Phng pháp điu tr can thip ti thiu đc áp dng điu tr cho các

tr
ng hp TL có nguyên nhân do đa đm ct sng mà mun tránh mt cuc
phu thut, có th la chn điu tr bng mt trong các phng pháp sau [43]:
- Liu pháp làm mt nc bng dung dch u trng
- Phng pháp hóa tiêu nhân
- Phng pháp tiêm ozon oxygen vào đa đm
- iu tr gim áp đa đm bng tia laser
* iu tr bng phng pháp phu thut: đi
u tr phu thut ch đt ra vi
nhng trng hp TL do thoát v đa đm ct sng mc đ nng hoc điu tr
ni khoa tht bi. Có th la chn áp dng mt trong các phng pháp sau:

13
- Ct đa đm bng đng vào phía sau
- Ct đa đm tht lng bng kính vi phu
- Ct đa đm tht lng bng ni soi vi phu
- Ct đa đm và hàn xng bng đng vào phía trc ct sng
- Ct đa đm và hàn xng t thân bng đng vào phía sau
- Phng pháp cy nhân đa đm gi
1.4.2. Nhng nghiên cu can thip TL trên th gi
i
1.4.2.1. Can thip bng tác đng vào KAP ca đi tng
932 bnh nhân tui t 18-65 đc tham gia mt th nghim lâm sàng
can thip v tâm lý xã hi nhm gim thiu s lo lng, trm cm, ci thin
cht lng cuc sng cho nhng ngi TL  38 Trung tâm Chm sóc sc
khe Barcelona Tây Ban Nha và các khu vc lân cn. Kt qu các đi tng
nghiên cu đã ci thin đáng k
 hiu bit v bnh do vy gim đc s lo
lng v bnh [103].
37 đi tng b TL cp tính và mn tính đc Paatelma M và cng

s điu tr bng t vn đ thay đi kin thc, thái đ và các hot đng trong
điu tr bnh, đánh giá sau điu tr 3 tháng, 6 tháng và 1 nm thy có s ci
thin đáng k
tình trng TL và đau thn kinh ta  các đi tng trên [98].
Tác gi Rozenberg S cho rng các yu t chính gây TL tr thành mn
tính là nhng yu t cá nhân, yu t tâm lý hoc các yu t xã hi ngh
nghip trong đó các yu t xã hi ngh nghip gây nhiu nh hng hn so
vi các yu t vt lý, các liu pháp làm thay đi nhn thc, hành vi và tr liu
phc h
i chc nng có th ci thin đáng k tình trng TL [104].
Mt bng thng kê 495 tin tc t báo chí và tp chí xut bn nm 2001-
2003 và 2005-2006  Na Uy cho thy thông tin v yu t nguy c đau tht
lng, phng phám khám, điu tr và phòng nga là ch đ đc đ cp nhiu
nht, 44- 62% các n phm có hng dn các đng tác đúng trong hot đng

14
hàng ngày và trong công vic, kt qu ngi dân có kin thc v đau tht
lng tt hn nh nhng bài báo này [82].
108 bnh nhân TL mn tính t nguyn tham gia vào th nghim lâm
sàng và đc chia ngu nhiên vào ba nhóm điu tr: Nhóm 1 điu tr bng
phng pháp vt lý tr liu và vn đng tr liu, nhóm 2 điu tr vn đng tr
liu, nhóm 3 điu tr bng t vn thay đi hành vi. Trong 4 tun đu, không có
s khác bit kt qu điu tr gia các nhóm, sau 6 tháng nhóm 1 gim cng
đ đau hn các nhóm còn li. Th nghim cho thý các phng pháp điu tr
riêng bit không hiu qu đ ci thin TL mn tính [113].
1.4.2.2. Can thip bng tác đng vào h thng chm sóc sc khe
Ti Anh các bác s gia đình là ni liên h
đu tiên các bnh nhân tìm
kim chm sóc sc khe, Chính ph Vng quc Anh d đnh rng các bác s
gia đình s có trách nhim trong vic qun lý, cp giy chng nhn bnh tt

và đa ra li khuyên đn các b phn qun lý lao đng ca các đi tng trên.
Coole C. và cng s qua nghiên cu 441 bác s gia đình thy rng 76,8% các
bác s cha đáp ng đc nhim v, do vy, mt chng trình hot đng
nhm thay đi nhn thc ca các bác s gia đình v vai trò ca h đ đáp ng
đc nhu cu ca chính ph đã đc thc hin [56].
au tht lng mn tính là mt bnh ph bin đòi h
i có s chm sóc
sc khe thng xuyên và tuân th các hng dn theo nhng ngi chm
sóc sc khe trong khong thi gian dài. Wasiak R. đa ra mô hình qun lý,
chm sóc bnh nhân TL gm nhng ngi chm sóc sc khe ngh nghip,
các hãng bo him lao đng, các bác s gia đình…s phi hp hot đng ca
nhng đi tng này đóng vai trò quan trng đ qun lý, chm sóc, giáo d
c
nâng cao kin thc cho bnh nhân TL [122].
Vai trò ca y t c s trong hot đng ca chng trình rt quan trng.
Werner EL thc hin mt nghiên cu so sánh kin thc, thái đ và thc hành

15
ca 1105 bác s vt lý tr liu và bác s chuyên khoa xng khp trong ba
qun ca Na Uy v qun lý và điu tr cho nhng bnh nhân TL. Kt qu
nghiên cu cho thy các bác s chuyên khoa xng khp có s lng bnh
nhân TL ln nht trong tng s bnh nhân ca h nên h th hin quan tâm
mc đ cao nht cho nhóm bnh nhân này. Không có s khác bit c bn v

kin thc gia các nhóm bác s, 77% bác s vt lý tr liu s tham kho vi
bác s thn kinh nhng trng hp đau thn kinh ta cp tính, trong khi ch
24% bác s chuyên khoa xng khp làm nh vy. 65% các bác s và 10%
bác s chuyên khoa xng khp gii thiu bnh nhân TL mn tính điu tr
vt lý tr liu. Các bác s và bác s vt lý tr liu có s h
p tác tt, trong khi

các bác s chuyên khoa xng khp dng nh ít khi gii thiu bnh nhân
nhng phng pháp cha bnh khác. Mt phn nm các bác s và bác s
chuyên khoa xng khp và 13% bác s vt lý tr liu chn đoán TL cp tính
có da vào phim xquang. Rt ít bác s cho rng có th cha khi TL, ngoài
ra ít ngi tin rng có th tìm thy mt nguyên nhân chính xác cho bnh nhân
TL [124].
1.4.2.3. Can thip bng các phng pháp ni khoa
305 bnh nhân TL đc Liu M, Huang ZM chia mt cách ngu nhiên
thành hai nhóm, mt nhóm 153 bnh nhân điu tr bng phng pháp phong
b thn kinh và mt nhóm 152 bnh nhân điu tr bng sóng cc ngn vi
dòng điu bin tn s trung bình phi hp vi mát xa và tp luyn chc nng.
Kt qu sau điu tr, mc đ đau và tm vn đng ct sng th
t lng đc ci
thin  c hai nhóm và kt qu điu tr ca nhóm phong b thn kinh tt hn
nhóm điu tr sóng cc ngn kt hp vi Massage [85].
Mt báo cáo v tác dng điu tr ca diclofenac kt hp vi điu tr
bng đng lc quang hc cho các bnh nhân đau tht lng kèm cao huyt áp
thy:
điu tr diclofenac đa vào tnh mch thi gian ngn trc khi điu tr