Giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng điện tử áp dụng tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh hà nội

PH N M
1. Tính c p thi t c a

U

tài

S phát tri n như vũ bão c a khoa h c công ngh ,
ngh thông tin, ã tác

ng

n m i m t ho t

ng c a

c bi t là ngành công

i s ng - xã h i, làm thay

i nh n th c và phương th c s n xu t kinh doanh trong nhi u lĩnh v c, nhi u
ngành kinh t khác nhau, trong ó có Ngân hàng. Ngày nay nh ng khái ni m v
ngân hàng i n t , giao d ch tr c tuy n, thanh toán trên m ng... ã tr nên quen
thu c

các nư c phát tri n như: M , Anh, Pháp...và b t

tri n và c nh tranh

u tr thành xu th phát

các ngân hàng thuơng m i t i Vi t Nam. Có th nói phát tri n

các d ch v Ngân hàng d a trên n n t ng công ngh thông tin - ngân hàng i n t là xu hư ng t t y u, mang tính khách quan, trong th i

i h i nh p kinh t qu c t .

Nh nh ng ti n ích, s nhanh chóng, chính xác c a các giao d ch, mà l i ích c a
Ngân hàng i n t là r t l n em l i cho khách hàng, Ngân hàng và cho n n kinh t .
Cùng v i q trình hi n

i hố ngành ngân hàng, Ngân hàng Nông nghi p và phát

tri n Nông thôn Vi t Nam ã xây d ng h th ng ngân hàng lõi (Core banking),
khơng nh ng hồn thi n nh ng nghi p v truy n th ng mà còn t p trung phát tri n
các ng d ng ngân hàng hi n

i trong ó chú tr ng d ch v ngân hàng i n t , áp

ng yêu c u nâng cao năng l c c nh tranh, h i nh p và phát tri n. Ngân hàng Nông
nghi p Hà N i (Agribank Hanoi) là chi nhánh

u tiên trong h th ng tri n khai h

th ng thanh tốn t p chung, ngồi nh ng d ch v Ngân hàng i n t c a h th ng
lõi, Agribank Hanoi còn xây d ng nh ng d ch v riêng mang tính
nhánh như: S n ph m k t n i thanh toán bán hàng và

c trưng c a chi

i tr công n v i khách

hàng.... mang l i nhi u l i ích cho khách hàng và l i nhu n cho ngân hàng.
Xác

nh ư c l i ích c a d ch v Ngân hàng i n t mang l i, Agribank

Hanoi ln tìm tòi các bi n pháp m i nh m phát tri n thành công d ch v , kh ng
nh v th c a mình, vươn xa t m Qu c t luôn là v n
nhánh. Xu t phát t lý do này, tôi xin l a ch n

c p thi t

t ra cho chi

tài: “Gi i pháp phát tri n d ch

v Ngân hàng i n t áp d ng t i Ngân hàng Nông nghi p và phát tri n nông
thôn chi nhánh Hà N i” làm

tài lu n văn th c s c a mình.

1


2. Tình hình nghiên c u

tài

G n ây ã có m t vài
chưa có

tài nghiên c u v d ch v ngân hàng i n t mà

tài nào nghiên c u v gi i pháp phát tri n d ch v Ngân hàng i n t áp

d ng t i Ngân hàng Nông nghi p và phát tri n nông thôn chi nhánh Hà N i. C th
như:
Lu n văn th c sĩ kinh t : “Phát tri n Ngân hàng i n t trong TM T t i Vi t
Nam”, tác gi Ngô Minh H i (2006).
Lu n văn th c sĩ kinh t : “M t s gi i pháp nh m thúc
hàng i n t

y d ch v Ngân

Vi t Nam”, tác gi Lê Th Thanh (2008)

Lu n văn th c sĩ kinh t : “Các gi i pháp phát tri n d ch v Ngân hàng i n t
t i Ngân hàng

u tư và phát tri n chi nhánh

à N ng”, tác gi Hoàng Th Liên

(2009).
3. M c ích nghiên c u

tài

Phân tích th c tr ng, nh ng thu n l i, thành công cũng như nh ng khó khăn,
h n ch trong vi c phát tri n d ch v Ngân hàng i n t t i Agribank Hanoi. T

ó

xu t các gi i pháp phát tri n d ch v ngân hàng i n t t i Agribank Hanoi trong
th i gian t i góp ph n phát tri n các s n ph m d ch v ngân hàng k c các s n
ph m ngân hàng truy n th ng và tăng thêm ti n ích cho khách hàng.
4.
-

i tư ng và ph m vi nghiên c u
i tư ng nghiên c u là các s n ph m c a d ch v Ngân hàng i n t .

- Ph m vi nghiên c u: t i H i s chính và 17 phịng giao d ch tr c thu c c a
Agribank Hanoi.
5. Phương pháp nghiên c u
phù h p v i n i dung, yêu c u, m c ích c a

tài

ra, phương pháp

ư c th c hi n trong quá trình nghiên c u g m phương pháp so sánh, phân tích k t
h p v i phương pháp thăm dò, i u tra theo m u.

2


6. Nh ng óng góp m i c a

tài

Trên cơ s phân tích lý lu n và th c ti n v i suy nghĩ c a b n thân tác gi ,
tài mong mu n làm rõ ư c th c tr ng phát tri n d ch v Ngân hàng i n t t i
Vi t Nam nói chung t

ó ki n ngh các gi i pháp có hi u qu và kh thi t i

Agribank Hanoi nói riêng.
7. B c c c a

tài

Ngoài ph n m

u, k t lu n, ph l c và danh m c các ch vi t t t, tài li u

tham kh o, lu n văn ư c chia thành 3 chương:
Chương 1: T ng quan v ngân hàng i n t
Chương 2: Th c tr ng phát tri n d ch v Ngân hàng

i n t

t i Agribank

Hanoi
Chương 3: M t s gi i pháp góp ph n phát tri n d ch v Ngân hàng i n t t i
Agribank Hanoi.

3

CHƯƠNG I: T NG QUAN V NGÂN HÀNG I N T
1.1. M t s khái ni m cơ b n
1.1.1. Khái ni m Thương m i i n t
Có nhi u khái ni m v thương m i i n t (TM T), nhưng hi u m t cách
t ng quát, TM T là vi c ti n hành m t ph n hay toàn b ho t
b ng nh ng phương ti n i n t . TM T dùng

ng thương m i

ch quá trình mua và bán m t s n

ph m (h u hình) ho c d ch v (vơ hình) thơng qua m t m ng i n t (electronic
network), phương ti n trung gian (medium) ph bi n nh t c a TM T là Internet.
Qua mơi trư ng m ng, ngư i ta có th thi t l p giao d ch, thanh toán, mua bán b t
c s n ph m gì t hàng hoá cho
mang b n ch t như các ho t

n d ch v , k c d ch v ngân hàng. TM T v n

ng thương m i truy n th ng. Tuy nhiên, thông qua

các phương ti n i n t m i, các ho t

ng thương m i ư c th c hi n nhanh hơn,

hi u qu hơn, giúp ti t ki m chi phí và m r ng không gian kinh doanh.
TM T càng ư c bi t t i như m t phương th c kinh doanh hi u qu t khi
Internet hình thành và phát tri n. Chính vì v y, nhi u ngư i hi u TM T theo nghĩa
c th hơn là giao d ch thương m i, mua s m qua Internet và m ng (như m ng

Intranet c a doanh nghi p).
1.1.2. Khái ni m d ch v Ngân hàng i n t
Theo kho n 6 và kho n 10 i u 4 Lu t giao d ch i n t

ư c Qu c h i Vi t

Nam thông qua ngày 29/11/2005, giao d ch i n t là giao d ch ư c th c hi n b ng
phương ti n i n t . Trong ó, phương ti n i n t là phương ti n ho t
trên công ngh

ng d a

i n, i n t , k thu t s , t tính, truy n d n không dây, quang h c,

i n t ho c công ngh tương t .
Căn c quy

nh nêu trên, giao d ch mua hàng t i qu y và thanh tốn b ng

th tín d ng, t c qu t th vào máy bán hàng

t

ng in ra sao kê th và hóa ơn

bán hàng thì ư c xem là giao d ch i n t vì th tín d ng là phương ti n i n t .
Nh n th y khái ni m giao d ch i n t không ch gi i h n trong ph m vi m ng
Internet và các m ng thông tin khác, mà còn m r ng ra

4

i v i t t c các giao d ch


ư c th c hi n b ng phương ti n i n t . Do ó, giao d ch i n t trong d ch v
ngân hàng là giao d ch b ng phương ti n i n t trong d ch v ngân hàng, nói
cách khác là d ch v ngân hàng ư c giao d ch b ng phương ti n i n t (g i t t
là “d ch v ngân hàng i n t ”).
Xét th y d ch v ngân hàng i n t là d ch v ngân hàng ư c giao d ch
b ng phương ti n i n t , s phát tri n c a nó tùy thu c vào s phát tri n c a các
phương ti n i n t - t c tùy thu c vào thành t u khoa h c công ngh ,

c bi t là

cơng ngh thơng tin và vi n thơng. Do ó, nh ng thành t u m i c a khoa h c cơng
ngh có nh hư ng nh t
ra nh ng v n

m i

nh

i v i s phát tri n d ch v ngân hàng i n t và

t

i v i mơi trư ng pháp lý. Vì v y, nghiên c u d ch v ngân

hàng i n t ph i g n li n v i nghiên c u mơi trư ng pháp lý..

1.2. Q trình phát tri n c a d ch v ngân hàng i n t trên th gi i và
Vi t Nam
1.2.1. Cơ s k thu t cho phát tri n thương m i i n t .
S hình thành và phát tri n c a thương m i i n t toàn c u ư c d a trên n n
t ng c a công ngh Internet (hi u là các phân m ng và do ó bao qt các máy tính
trên tồn th gi i) và các ngành cơng ngh tính tốn, vi n thơng và s hố cũng như
vi c áp d ng ph bi n các công ngh này vào ho t

ng kinh t xã h i.

V công ngh Internet, trang Web: sau khi ra

i, công ngh này phát tri n

m t cách r t m nh m c v ph m vi bao ph l n ph m vi ng d ng và ch t lư ng
v n hành. N u như nó ã

t

n m c 50 tri u ngư i s d ng trong vịng 04 năm thì

i n tho i ph i m t 74 năm, radio ph i m t 38 năm, PC m t 16 năm, máy truy n
hình m t 13 năm. S máy ch Internet và s nư c n i m ng Internet tăng r t nhanh
ng th i s trang Web cũng tăng v i t c
1993 là 130 trang thì t i cu i năm 1998 ã lên

t bi n. S trang Web vào gi a năm
n 3,69 tri u trang,

n năm 2010

con s này ã là 255 tri u trang Web.

i u này làm gia tăng r t l n giá tr c a m ng

Internet, t o i u ki n thu n l i thúc

y các công ty, ngư i tiêu dùng, chính ph

tham gia tích c c vào thương m i i n t qua m ng Internet. Cơng ngh chíp i n

5


t phát tri n r t m nh làm gia tăng kh năng tính tốn và x lý d li u lên g p nhi u
l n

ng th i gi m m nh giá thành, t o i u ki n cho nhi u ngư i có th ti p c n

v i m ng Internet. Cho t i nay theo nhi u chuyên gia kh ng

nh thì

nh lu t

Moore s v n ln úng ít nh t là trong nhi u năm t i, có nghĩa là cho phép
nhanh t c

qui mô x lý, thúc

y

y s phát tri n c a thương m i i n t ( nh lu t

Moore cho r ng: c sau 18 tháng kh năng x lý c a chíp tăng g p ơi cịn giá tính
tốn thì gi m 25%).
Cơng ngh ph n m m phát tri n v i t c
Các h th ng ph n m m ho ch

nhanh không kém gì ph n c ng.

nh tài nguyên doanh nghi p (EFR) và qu n lý tri

th c (KM) s giúp cho nhi u công ty c i ti n năng l c, cơ c u qu n lý cho phù h p
v i i u ki n phát tri n c a thương m i i n t toàn c u, nâng cao t c

và kh

năng x lý d li u, thông tin c a các công ty trong b i c nh m i cơng ty ang tích
c c tham gia vào n n thơng m i toàn c u thông qua m ng Internet.
Công ngh vi n thông cũng phát tri n m nh m , vư t b c trong c hai lĩnh v c
công ngh băng r ng (broadband) và vi n thông vô tuy n di

ng. Vi c phát tri n

băng r ng làm gia tăng kh năng chuy n t i d li u v i kh i lư ng l n và nhanh
trên m ng Internet lên hàng megabit/giây. V i t c

như v y cho phép th c hi n

các giao d ch thương m i i n t m t cách nhanh chóng v i t c

cao.

1.2.2. Vài nét v s phát tri n c a ngân hàng i n t trên th gi i.
Có th nói, thương m i i n t
nh ng năm g n ây. M i d

ang có m t t c

phát tri n r t cao trong

ốn ưa ra ngày hơm nay có th nhanh chóng tr nên

l c h u trong th i gian ng n sau ó. Tình hình phát tri n thương m i i n t trên th
gi i trong th i gian qua có th tóm t t b ng nh ng nét khái quát như sau:
- Thương m i i n t tuy phát tri n r t nhanh nhưng quy mơ cịn r t nh : t ng
doanh s thương m i i n t trên th gi i năm 1999 là 111 t USD, ch tương ương
0,37% t ng doanh s giao d ch thương m i b ng m i phương ti n (kho ng 30000 t
USD). Tuy nhiên cũng ph i th y r ng s phát tri n c a thương m i i n t không
bi u hi n

quy mô hi n t i c a nó mà

t c

hi u c m t xu th .

6

gia tăng c c kỳ nhanh chóng, báo


- Ho t

ng thương m i i n t t p trung vào m t s nư c tiên ti n. Trong ó

riêng M chi m trên m t n a, nhưng ch y u v n trong lĩnh v c thương m i n i
a:
ơn v tính: T
QU C GIA

1999

2003

M

74

708

Châu Âu

19

430

Các vùng khác

18

179

Tồn th gi i

111

ơ la m

1317

B ng 1.1: Doanh thu thương m i i n t theo t ng khu v c
QU C GIA

1999

2003

M

50

634

Châu Âu

15

367

Các vùng khác

15

139

Toàn th gi i

80

1140

B ng 1.2: Doanh thu thương m i i n t gi a doanh nghi p - doanh nghi p
QU C GIA

1999

2003

M

24

75

Châu Âu

4

64

Các vùng khác

3

39

Toàn th gi i

31

178

B ng 1.3: Doanh thu thương m i i n t gi a doanh nghi p - khách hàng
(Ngu n: Forrester reseach, Gartner Group)
M c dù s ngư i s d ng Internet thông tin tăng nhanh trong nh ng năm g n
â, i u này t o i u ki n h t s c thu n l i cho thương m i i n t phát tri n m nh
m trong nh ng năm t i. Tuy nhiên, hi u bi t và nh n th c
i nt

i v i ông

y

v thương m i

o con ngư i và doanh nghi p v n còn là m t v n

7

áng


quan tâm, không ch

các nư c ch m phát tri n mà cịn

các nư c cơng nghi p

phát tri n.
Do tính ch t tồn c u c a thương m i i n t qua m ng Internet nên có nhi u
nh ch , t ch c qu c t quan tâm

n vi c xây d ng khung toàn c u cho thương

m i i n t phát tri n bao g m các lu t

nh, các

nh ch

thúc

y s phát tri n

c a thương m i i n t cho úng v i ý nghĩa c a nó.
Tháng 12.1995

ih i

ng Liên hi p qu c ra Ngh quy t yêu c u các Chính

ph và t ch c qu c t áp d ng các bi n pháp

m b o an toàn pháp lý c a các

giao d ch i n t nên cơ s khuy n ngh c a U ban Liên hi p qu c t v lu t
thương m i qu c t

(United Nations Comission on International Trade Law:

UNCITRAL) v giá tr pháp lý c a các d li u chuy n giao i n t .
Tháng 12.1992, H i ngh c a t ch c “H i ngh Liên h p qu c v thương m i
và phát tri n” (UNCTAD) h p t i Cartagena (Colombia)

xu t sáng ki n v hi u

qu thương m i nh m giúp các doanh nghi p nh và v a tham gia vào sâu hơn buôn
bán qu c t . Tháng 10.1994 t i Colombus (Ohio, M ), UNCTAD chính th c
xư ng chương trình “tâm i m m u d ch” (Trade point)

các nư c

cung c p

d ch v giao d ch buôn bán, cung c p thông tin kinh t thương m i làm c a ngõ d n
các doanh nghi p gia nh p vào m ng i n t toàn c u. Như v y, tuy Trade Point là
m t chương trình khác nhưng m t trong ba ch c năng c a Trade Point có liên quan
t i thương m i i n t . Các Trade Point có liên k t v i nhau thành m t “m ng toàn

c u các tâm i m m u d ch” (Global Trade Point Network, g i t t là GTPNet),
m ng này dùng

“h tr các nư c ang phát tri n trong n l c tìm cách thư ư c

l i ích trong vi c tham gia vào liên l c i n t toàn c u”. Tháng 10.1994, H i ngh
B trư ng các nư c thành viên UNCTAD tuyên b

ng h chương trình ó. Vào

tháng 9.1998 m ng Trade Point có 167 i m, trong ó 44 ã ho t

ng, 21 ang

trong giai o n kh i phát, 84 còn ang trong giai o n th nghi m. S g n bó gi a
chương trình Trade Point v i thương m i i n t
Tháng 12.1996,

ih i

ang tăng d n.

ng Liên hi p qu c ra ngh quy t yêu c u các chính

ph và t ch c qu c t áp d ng m i bi n pháp c n thi t nh m phát hành và ph bi n

8


r ng rãi n i dung

o lu t m u v thương m i i n t do U ban liên hi p qu c v

lu t thương m i qu c t (UNCITAD) th o ra.
Tháng 4.1997, U ban châu Âu phát hành m t tài li u mang tính chính sách,
v ch khn kh cho thương m i i n t

Châu Âu. Tháng 7.1997, liên minh châu

Âu ra tuyên b c p B trư ng t i Bonn ng h thương m i i n t .
Tháng 11.1997, t i cu c h p

Vancouver, các nư c t ch c APEC ã v ch ra

m t chương trình công tác v thương m i iên t trong khu v c APEC và thành l p
m t t ch c g i tên là “l c lư ng

c nhi m c a APEC v thương m i i n t ”

(APEC Electronic Commerce Task Force) do Singapore và Australia làm
t ch v i chương trình ho t

ng ch

ng hai bư c (làm cho các nư c thành viên hi u rõ v

thương m i i n t và các tác

ng c a nó):

- Tri n khai d n vi c ng d ng thương m i i n t trong t ng nư c và gi a
các nư c thành viên.
+ Trong ASEAN ã có hàng lo t ho t

ng t p th : Tháng 10.1997 ASEAN t

ch c h i ngh bàn tròn v thương m i i n t t i Mã lai. Tháng 7.1998 “ti u ban
i u ph i v

thương m i

i n t ” c a ASEAN (Coordinating Committee on

Electronic Commerce - CCEC) h p h i ngh l n th nh t. Tháng 9.1998 CCEC h p
h i ngh l n th hai t i Jarkarta.
Tháng 9.1998 UNCTAD ph i h p v i UNDP t ch c h i th o khu v c các
nư c A-r p v thương m i i n t

( Cairo).

Tháng 11.1998 UNCTAD ra tuyên b báo chí kêu g i các nư c ang phát tri n
tăng cư ng tham gia thương m i i n t , nh t là các doanh nghi p v a và nh và
kêu g i hành

ng

các nư c ang phát tri n ư c hư ng các i u ki n tương

ương khi ti p c n v i các phương ti n c a thương m i i n t .
Tháng 9.1998 H i ngh l n th hai Ti u ban i u ph i v thương m i i n t

c a ASEAN (t i Jakarta) thông qua l n th nh t b n “Các nguyên t c ch

ov

thương m i i n t

ưa ra

ASEAN”. Tháng 1.1999 thông qua l n cu i

H i ngh b trư ng kinh t ASEAN (l n th 30) phê chu n.

9

chu n b


Tháng 11.1998 APEC cơng b

“Chương trình hành

ng c a APEC” v

thương m i i n t ”. H u h t các ngh quy t tuyên b , h i th o và chương trình nói
trên

u nh n m nh hai ý tư ng ch y u:
- M t là t p trung n l c phát tri n thương m i i n t gi a các doanh nghi p

nào mà ã có hi u bi t v thương m i i n t và có i u ki n tri n khai thương m i

i nt .
- Hai là, vai trị c a Chính ph t p trung vào vi c c i t o môi trư ng, giúp th
nghi m và hình thành các chính sách phát tri n.
Thương m i i n t qua Internet/Web ã t i th i i m mà các nhà doanh
nghi p
tích c c

t ra m t s v n

c nh tranh, và v vi c l p ra m t cơ quan trung gian

i u ti t hình th c này.

M i ây ã thành l p “T ch c

i tho i kinh doanh toàn c u qua Internet”

bao g m các nhà i u hành c a các hãng s n xu t máy tính c a M (International
Business Machines Corp, Internet Provider America Online Inc) c ng v i “The
bank of Tokyo-Mitsubisi, hãng
Bertalsmann AG (c a

i n t

Nh t Fujitsu Ltd, và cơng ty gi i trí

c). M c tiêu c a t ch c này là tr thành ti ng nói c a

thương m i i n t toàn th gi i nh m ưa ra các khuy n ngh v chính sách liên
quan t i s phát tri n c a thương m i i n t tồn c u. Ngồi ra kho ng 100 cơng ty

ã l p m t liên minh toàn c u nh m
ti n hành ho t

nh ra các tiêu chu n công nghi p cho vi c

ng kinh doanh trên Internet/Web.

Thương m i i n t nói chung ư c nhìn nh n như m t s phát tri n t nhiên
t t y u c a thương m i trong m t n n kinh t s hoá.
M t trong nh ng v n

l n nh t mà Internet

t ra là: Internet và các m ng

thơng tin s hố là m t không gian qu c t không biên gi i, m t không gian a c c
mà không tác nhân hay nhà nư c nào có th ki m sốt hồn tồn, m t khơng gian
khơng thu n nh t trong ó m i ngư i có th ho t

ng, t th hi n và làm vi c theo

cách riêng. Tóm l i là m t khơng gian t do và do ó pháp lu t v n mang b n tính
v ch ph m vi ng d ng theo t ng lãnh th , d a trên các hành vi các lo i hình

10

ng


nh t và n

r ng chính s

nh, khó có th

t trong lĩnh v c Internet (th m chí m t s ngư i cho

i kháng gi a pháp lu t và t hành ã th c

y s phát tri n c a

Internet như m t m ng không ch u b t c s ràng bu c nào)
Nhưng b n ch t có qu n lý c a xã h i không cho phép như v y: trong khi i
theo xu hư ng tồn c u hố kinh t con ngư i ph i có s l a ch n v chính tr và
o

c. Vì th , các nư c ang cùng nhau xem xét và ưa ra các quy

ch nh khơng gian này: ai có th m quy n ưa ra nh ng quy
phương th c nào và hi u qu

n âu. M i nư c

tích c c vào cu c àm tho i qu c t

nh i u

nh ó, theo nh ng

u có trách nhi m ph i tham gia

ó mà ch c ch n s

ưa t i m t cách th c i u

ch nh khác v ch t so v i các i u ch nh thông thư ng cu lu t phát hi n hành, nói
cách khác ã phát sinh nhu c u b c bách ph i có m t “lu t chơi” m i.
T i nay ã có hàng lo t h i th o qu c t v pháp lu t v không gian, v H p
ng thương m i i n t , và U ban liên hi p qu c v lu t thương m i qu c t
(UNCITRAL) ã th o m t b n quy

nh v “ch ký i n t ” (Electronic signature)

và “ch ký s hoá” (digital signature)
1.2.3. Các d ch v ngân hàng i n t trên th gi i
1.2.3.1 D ch v cung c p thông tin v tài kho n cho khách hàng
D ch v Ngân hàng tr c tuy n này cho phép khách hàng th c hi n các giao
d ch tr c tuy n sau ây:
- Tóm lư c v nh ng s n ph m, d ch v

ã giao d ch v i Ngân hàng, xem s

dư tài kho n (Account Summary)
- Ki m tra chi ti t các nghi p v

ã giao d ch (Transaction History).

- Ki m tra tình tr ng các th ghi N , th ghi Có (Credit/Debit Card Enquyry).
- Ki m tra tình tr ng các Sec ã phát hành, xem chúng ã ư c thanh toán hay
chưa, b t ch i thanh toán hay ang trong tình tr ng ch
Enquyry).

11

i chi tr (Cheque Status


1.2.3.2. D ch v Ngân hàng i n toán (Computer Banking)
Là nh ng d ch v cho phép khách hàng có th giao d ch v i Ngân hàng b ng
cách s d ng m ng Internet hay Intranet k t n i v i máy ch c a Ngân hàng
th c hi n, nh n và thanh tốn hóa ơn...
1.2.3.3. Th ghi n (Debit Card)
Th

ư c s d ng t i nh ng máy ATM hay máy thanh toán t i nh ng i m

bán hàng (Point of sale-POS) cho phép khách hàng s d ng ư c b ng cách ghi N
tr c ti p vào tài kho n c a h .
1.2.3.4. Thanh toán tr c ti p (Direct payment)
Là hình th c thanh tốn cho phép khách hàng t

ng thanh tốn các hóa ơn

hay lương, tr c p cho nhân viên b ng cách chuy n ti n i n t . Các kho n chi tr
ư c chuy n i n t t tài kho n c a h
tin v ngư i th hư ng có th

n tài kho n ngư i th hư ng. Các m u

ư c cài s n trư c hàng tháng n u c n.

1.2.3.5. G i và thanh toán hóa ơn i n t (Electronic bill presentment and
payment – EBPP)
ây là m t hình th c hóa ơn thanh toán ư c g i tr c ti p

n khách hàng

b ng e-mail ho c b ng m t thông báo trên tài kho n Ngân hàng i n t . Sau ó,
khách hàng s ra thơng báo

ng ý chi tr , vi c thanh toán ư c i n t hóa tr c

ti p t tài kho n khách hàng.
1.2.3.6. Th tr lương (Payroll Card)
M t lo i th tích tr giá tr (stored-value card) ư c phát hành b i các doanh
nghi p thay cho vi c thanh toán lương tr c ti p, v i th lương cho phép ngư i làm
công nh n lương tr c ti p t i máy ATM hay s d ng máy thanh toán t i các i m
bán hàng. Lương công nhân ư c các doanh nghi p n p vào th m t cách i n t .
1.2.3.7. Ghi n

ư c y quy n trư c (Preauthorized debit)

ây là hình th c thanh tốn mà cho phép khách hàng y quy n cho Ngân hàng
t

ng thanh toán các kho n thư ng xun, các hóa ơn có tính ch t

12

nh kỳ t tài

kho n c a h vào ngày c th v i m t s ti n c th . Kho n thanh toán này s
chuy n i n t t tài kho n khách hàng
1.2.3.8. D ch v

n tài kho n ngư i th hư ng.

u tư (Investment Services)

D ch v này cung c p nhi u lo i s n ph m và d ch v
tuy n như

ư c

u tư tài chính tr c

u tư ch ng khốn, m tài kho n ti t ki m qua m ng…

1.2.3.9. D ch v cho vay t

ng

V i d ch v này khách hàng có th vay ti n c a Ngân hàng thông qua các máy
cho vay t

ng ALM (Automated Loan Machines). Vi c duy nh t mà khách hàng

ph i làm là nh p vào máy các thông tin c n thi t và tr l i m t s câu h i do máy
ưa ra.
1.2.3.10. D ch v Ngân hàng t ph c v

S d ng d ch v này khách hàng s thao tác v i các máy giao d ch t ph c v ,
ó là nh ng máy ATM (Automatic Teller Machines) v i nhi u ch c năng, cho phép
khách hàng rút ti n t tài kho n, n p ti n vào tài kho n, ki m tra s dư, chuy n
kho n, vay,

u tư c phi u, m tài kho n, phát hành Séc, cung c p cũng như truy

c p thông tin…

các nư c phát tri n các máy ATM có ch c năng g n b ng m t chi

nhánh Ngân hàng.
1.2.4. L ch s v s phát tri n c a Ngân hàng i n t t i Vi t Nam
Hi n nay, Ngân hàng i n t t n t i dư i hai hình th c: hình th c Ngân hàng
tr c tuy n, ch t n t i d a trên môi trư ng m ng Internet, cung c p d ch v 100%
thông qua môi trư ng m ng; và mơ hình k t h p gi a h th ng Ngân hàng thương
m i truy n th ng và i n t hoá các d ch v truy n th ng, t c là phân ph i nh ng
s n ph m d ch v cũ trên nh ng kênh phân ph i m i. Ngân hàng i n t t i Vi t
Nam ch y u phát tri n theo mơ hình này.
T năm 1994, NH Ngo i thương Vi t Nam tri n khai d ch v Homebanking.
n năm 1999, NH Ngo i thương Vi t Nam th c hi n d ch v Ngân hàng bán l
u tiên

Vi t Nam.

n tháng 11/2002, NH Công Thương Vi t Nam khai trương

13

d ch v này. Hi n nay,

i v i d ch v PC-banking, trên th trư ng có vài NHTM

cung c p d ch v Ngân hàng t i nhà “home-banking” (Vietcombank, Techcombank,
ACB, Eximbank ...) và 2 Ngân hàng nư c ngồi là ANZ và Citibank. D ch v
Phone-banking, có các ngân hàng cung c p là VCB, ACB, Techcombank, HSBC,
ANZ và Citibank… D ch v Mobile-banking thì có Ngân hàng Nông nghi p và phát
tri n nông thôn Vi t Nam,

ông Á, ACB và Techcombank… Hi n nay, h th ng

ngân hàng ã cung c p ư c d ch v Internet banking nhưng ch m i

m c cho

phép truy c p v thơng tin tài kho n, có m t s Ngân hàng ã th c hi n ư c các
giao d ch chuy n ti n v i các tài kho n khác trong cùng h th ng ho c thanh toán
qua tài kho n Internet banking như Agribank, Vietcombank... còn các Ngân hàng
khác ch m i d ng l i

vi c thi t l p các trang web ch y u

gi i thi u Ngân

hàng và cung c p thông tin d ch v .
Bên c nh ó,

ph c v cho h th ng thanh tốn cho TM T, VASC ã xây

d ng c ng thanh toán VASC Payment

làm cơ s cho h th ng thanh toán qua

m ng Internet và h th ng qu n lý ch ng ch s - VASC CA (Certificate Authority),
cung c p ch ký i n t và ch ng nh n i n t

làm cơ s pháp lý cho giao

d ch i n t , t o ni m tin cho khách hàng cũng như nhà cung c p d ch v , là xương
s ng cho s phát tri n thương m i i n t trong th i gian t i.
1.2.5. Ngân hàng i n t - s l a ch n chi n lư c c a ngành cơng nghi p ngân
hàng. (Vai trị c a ngân hàng i n t trong th i kỳ h i nh p)
Vi c phát tri n các d ch v thanh toán i n t tiên ti n giúp chu chuy n v n
tăng nhanh và áp ng t t hơn các nhu c u thanh toán c a n n kinh t
ang thay

t nư c

i nhanh chóng. Chính i u ó s làm cho lu ng ti n t m i phía ch y

vào Ngân hàng s r t l n và ư c i u hòa v i h s h u ích cao, làm thay

i cơ

c u ti n lưu thông, chuy n t n n kinh t ti n m t qua n n kinh t chuy n kho n.
Thông qua h th ng Ngân hàng i n t , Ngân hàng có th ki m soát h u h t
các chu chuy n ti n t , cũng t

ó có th h n ch

b t h p pháp, tham nhũng…

14

ư c các v r a ti n, chuy n ti n


V i các ngu n d li u ư c truy c p k p th i, chính xác qua h th ng m ng
thông tin, Ngân hàng Trung Ương có th phân tích, l a ch n các gi i pháp, s d ng
các công c
t

i u ti t, ki m soát cung ng ti n t t i ưu nh m i u hòa, n

i n i và

i ngo i ch

ng, có

i u ki n

thương m i, cán cân thanh toán, và di n bi n t c

nh ti n

ánh giá tình hình cán cân
phát tri n kinh t . Ngân hàng

Trung Ương s nâng cao hơn vai trị c a mình, phát huy h t ch c năng c a mình
n u như vi c ng d ng Ngân hàng i n t ngày càng ư c

y m nh trong h th ng

Ngân hàng.
M ng thông tin giúp cho ho t

ng thanh tra, giám sát Ngân hàng ch t ch ,

k p th i ch n ch nh nh ng vi ph m, gi v ng an toàn h th ng. Vi c qu n lý h
th ng kho qu , in n ti n, t ch c i u hành văn phòng, qu n lý h sơ cán b , ào
t o hu n luy n nghi p v , h i h p t xa trong nư c và qu c t …

u có th

ng

d ng qua m ng thông tin s r t thu n ti n, gi m ư c áng k chi phí i l i, chi phí
t ch c, ti t ki m th i gian…
u tư tín d ng cũng s thay
lên m ng

i l n. Các d án

u tư cũng có th

ư c ưa

chào m i các Ngân hàng thương m i. Máy tính i n t phân tích các

d li u truy c p, ưa ra các phương án
th y rõ nh ng i u c n tư v n

l a ch n t i ưu. Ngân hàng thương m i

b khuy t vào d án

m b o kh năng th c thi.

Ngồi ra, m ng thơng tin cung c p cho các t ch c tín d ng n m ư c di n
bi n c a các th trư ng: ti n t , ch ng khoán, h i oái. Nh ng di n bi n v lãi su t,
giá c phi u, t giá h i oái. Các lu ng v n kh d ng ư c chào m i trên th trư ng
liên Ngân hàng ph n ánh qua m ng s giúp cho Ngân hàng có các chính sách úng
n và ho ch

nh các phương án ho t

ng phù h p.

Có th nói, Ngân hàng i n t có vai trị vơ cùng to l n trong h th ng Ngân
hàng, nó ang tác

ng

n các Ngân hàng, xúc ti n vi c sáp nh p, h p nh t, hình

thành các Ngân hàng l n, nâng cao ngu n v n t có
thơng tin hi n

i

ương

M t khác, nó cũng

s c trang b công ngh

u v i cu c c nh tranh kh c li t giành l i th v mình.
y m nh vi c liên k t, h p tác gi a các Ngân hàng ngày

càng ch t ch , phát tri n a d ng, m nh m , r ng kh p trong nư c và th gi i…

15


thi t l p các

án phát tri n nghi p v kinh doanh s n ph m và d ch v m i, s

d ng m ng lư i thanh tốn i n t , thơng tin r i ro, tư v n pháp lu t, ki m tốn
phịng ng a, l p qu b o toàn ti n g i, xây d ng các chương trình
chương trình ph i h p ào t o, nâng cao trình

ng tài tr , l p

cán b nhân viên, k c các hình

th c h p tác trong lĩnh v c d ch v và văn hóa xã h i….
1.2.6. S ra

i c a các s n ph m và d ch v ngân hàng i n t t i các ngân

hàng thương m i Vi t Nam
V nguyên t c, th c ch t c a d ch v ngân hàng i n t là vi c thi t l p m t
kênh trao

i thơng tin tài chính gi a khách hàng và ngân hàng nh m ph c v nhu

c u s d ng d ch v ngân hàng c a khách hàng m t cách nhanh chóng, an tồn và
thu n ti n. Sau r t nhi u tìm tịi, th nghi m và ng d ng, hi n nay d ch v ngân
hàng i n t

ư c các ngân hàng thương m i Vi t Nam cung c p qua các kênh

chính sau ây: ngân hàng t i nhà (Home-banking, Internet-banking); ngân hàng t
ng qua i n tho i (Phone-banking, Mobile banking); ngân hàng qua m ng không
dây (Wireless-banking)…
a. D ch v ngân hàng t i nhà (Home-banking):
Home-banking là kênh phân ph i d ch v c a ngân hàng i n t , cho phép
khách hàng th c hi n h u h t các giao d ch chuy n kho n v i ngân hàng (nơi khách
hàng m tài kho n) t i nhà, t i văn phịng cơng ty mà khơng c n

n ngân hàng.

ng d ng và phát tri n Home-banking là m t bư c ti n nhanh chóng c a các
ngân hàng thương m i Vi t Nam trư c s c ép r t l n c a ti n trình h i nh p toàn
c u v d ch v ngân hàng.

ng v phía khách hàng, Home-banking ã mang l i

nh ng l i ích thi t th c: nhanh chóng- an toàn- thu n ti n. Và kh u hi u “D ch v
ngân hàng 24/7” chính là ưu th l n nh t mà mơ hình ngân hàng “hành chính”
truy n th ng khơng th nào sánh ư c. Hi n nay, d ch v Home-banking t i Vi t
Nam ã ư c nhi u ngân hàng t i Vi t Nam ng d ng và tri n khai r ng rãi như:
Ngân hàng nông nghi p Vi t Nam, Ngân hàng công thương Vi t Nam; Ngân hàng
ngo i Thương VN; Ngân hàng k thương, Ngân hàng xu t nh p kh u Vi t Nam…

16


D ch v ngân hàng t i nhà ư c xây d ng trên m t trong hai n n t ng: h th ng các
ph n m m ng d ng (Software Base) và n n t ng công ngh web (Web Base).
Thông qua h th ng máy ch , m ng Internet và máy tính cá nhân c a khách hàng,
thơng tin tài chính s

ư c thi t l p, mã hố, trao

khách hàng. M c dù có m t s

i và xác nh n gi a ngân hàng và

i m khác bi t, nhưng nhìn chung, chu trình s d ng

d ch v ngân hàng t i nhà bao g m các bư c cơ b n sau ây:
+ Bư c 1: Thi t l p k t n i.
Khách hàng k t n i máy tính c a mình v i h th ng máy tính c a ngân hàng
qua m ng Internet, sau ó truy c p vào trang web c a ngân hàng ph c v mình
(ho c giao di n ngư i s d ng c a ph n m m). Sau khi ki m tra và xác nh n khách
hàng (User ID, Password…), khách hàng s

ư c thi t l p m t ư ng truy n b o

m t (https) và ăng nh p (login) vào m ng máy tính c a ngân hàng.
+ Bư c 2: Th c hi n yêu c u d ch v .
D ch v NH T r t phong phú và a d ng, có th là truy v n thông tin tài
kho n, thi t l p nghi p v chuy n ti n, h y b vi c chi tr séc, thanh toán i n t …
và r t nhi u các d ch v tr c tuy n khác. Trên website (ho c giao di n ngư i s
d ng) có s n h th ng Menu ch n l a và hư ng d n c th các bư c

th c hi n

quá trình giao d ch. T t c m i vi c khách hàng ph i làm ch là ch n d ch v , cung
c p thông tin theo yêu c u c a d ch v và c a ngân hàng.
Bư c 3: Xác nh n giao d ch, ki m tra thơng tin và thốt kh i m ng (thông
qua ch ký i n t , xác nh n i n t , ch ng t

i n t …); Khi giao d ch ư c th c

hi n hoàn t t, khách hàng ki m tra l i giao d ch và thoát kh i m ng, nh ng thông
tin ch ng t c n thi t s

ư c qu n lí, lưu tr và g i t i khách hàng khi có yêu c u.

i v i m i Ngân hàng khác nhau, quy trình nghi p v cũng tương t cùng v i m t
vài

c trưng riêng c a m i Ngân hàng.
b. D ch v ngân hàng t

ng qua i n tho i (Phone-banking)

Phone-banking là h th ng t

ng tr l i ho t

ng 24/24, khách hàng nh n

vào các phím trên bàn phím i n tho i theo mã do ngân hàng quy
c u h th ng tr l i thông tin c n thi t.

17

nh trư c,

yêu


Cũng như Home-banking, d ch v ngân hàng ư c cung c p qua m t h
th ng máy ch và ph n m m qu n lý

t t i ngân hàng, liên k t v i khách hàng

thông qua t ng ài c a d ch v . Thông qua các phím ch c năng ư c
trư c, khách hàng s

ư c ph c v m t cách t

nh nghĩa

ng ho c thông qua nhân viên t ng

ài.
Khi ăng ký s d ng d ch v Phone-banking, khách hàng s
m t mã khách hàng, ho c mã tài kho n và tuỳ theo d ch v

ư c cung c p

ăng ký, khách hàng có

th s d ng nhi u d ch v khác nhau. Nhìn chung, quy trình s d ng d ch v Phonebanking như sau:
ăng ký s d ng d ch v : Khách hàng ph i cung c p các thông tin c n thi t
và ký h p
c p2s

ng s d ng d ch v Phone-banking. Sau ó, khách hàng s

ư c cung

nh danh (duy nh t) là Mã khách hàng và Mã khóa truy nh p h th ng,

ngồi ra khách hàng cịn ư c cung c p m t Mã tài kho n nh m t o s thu n ti n
trong giao d ch cũng như

m b o an toàn và b o m t.

X lý m t giao d ch: Khi khách hàng g i t i t ng ài, nh p mã khách hàng
và khóa truy nh p d ch v , theo l i nh c trên i n tho i, khách hàng ch n phím
ch c năng tương ng v i d ch v mình c n giao d ch. Khách hàng có th thay
ch nh s a trư c khi xác nh n giao d ch v i Ngân hàng, ch ng t giao d ch s

i,
ư c

in ra và g i t i khách hàng khi giao d ch ư c x lý xong.
Các d ch v

ư c cung c p: qua Phone-banking, khách hàng có th s d ng

r t nhi u d ch v Ngân hàng như: hư ng d n s d ng d ch v , gi i thi u thông tin
v d ch v Ngân hàng, cung c p thông tin tài kho n và b ng kê các giao d ch, báo
N , báo Có, cung c p thơng tin Ngân hàng như lãi su t, t giá h i oái, chuy n ti n,
thanh toán hóa ơn và d ch v h tr khách hàng… và nhi u d ch v khác. Tuy
nhiên, t i Vi t Nam, các d ch v Ngân hàng m i t m th i cung c p d ch v tra c u
thông tin tài kho n và cung c p thông tin tài chính Ngân hàng.
c. D ch v ngân hàng qua TD (Mobile-banking)
Mobile-banking là m t kênh phân ph i s n ph m d ch v ngân hàng qua h
th ng m ng i n tho i di

ng. V nguyên t c, ây chính là quy trình thơng tin

18


ư c mã hoá, b o m t và trao

i gi a trung tâm x lý c a ngân hàng và thi t b di

ng c a khách hàng ( TD , Pocket PC, Palm…). D ch v này ã ư c các ngân
hàng tri n khai trong vài năm g n ây, do tính ch t thu n ti n, nhanh chóng

trưng c a nó v i các d ch v cung c p như: V n tin s dư, thông báo bi n
dư tài kho n, chuy n kho n, n p ti n cho thuê bao di

c

ng s

ng...

d. D ch v ngân hàng qua Internet (Internet banking):
Internet-banking là d ch v cung c p t
v NH thông qua ư ng truy n Internet.
ph m và d ch v NH t i khách hàng

ng các thông tin s n ph m và d ch

ây là m t kênh phân ph i r ng các s n

b t c nơi âu và b t c th i gian nào. V i

máy tính k t n i Internet, khách hàng có th truy c p vào website c a NH
cung c p các thông tin, hư ng d n

y

ư c

các s n ph m, d ch v c a Ngân hàng.

Bên c nh ó, v i mã s truy c p và m t kh u ư c c p, khách hàng cũng có th

xem s dư tài kho n, in sao kê…Internet-banking còn là m t kênh ph n h i thông
tin hi u qu gi a khách hàng và Ngân hàng. Các d ch v Internet-banking cung c p:
- Xem s dư tài kho n t i th i i m hi n t i.
- V n tin l ch s giao d ch
- Xem thông tin t giá, lãi su t ti n g i ti t ki m
- Thanh tốn hóa ơn i n, nư c, i n tho i.
- Khách hàng có th g i t t c các th c m c, góp ý v s n ph m, d ch v c a
Ngân hàng và ư c gi i quy t nhanh chóng.
e. Kiosk ngân hàng
Là s phát tri n c a d ch v ngân hàng hư ng t i vi c ph c v khách hàng
v i ch t lư ng cao nh t và thu n ti n nh t. Trên ư ng ph s
v i ư ng k t n i Internet t c

t các tr m làm vi c

cao. Khi khách hàng c n th c hi n giao d ch ho c

yêu c u d ch v , h ch c n truy c p, cung c p s ch ng nh n cá nhân và m t kh u
s d ng d ch v c a h th ng ngân hàng ph c v mình.
phát tri n áng lưu tâm cho các nhà lãnh

ây cũng là m t hư ng

o các ngân hàng thương m i Vi t Nam.

19


1.3. Ưu, như c i m c a d ch v Ngân hàng i n t
a. Ưu i m

- Nhanh chóng, thu n ti n:
Ngân hàng i n t giúp khách hàng liên l c v i ngân hàng m t cách nhanh
chóng, thu n ti n
(24/7) và

th c hi n m t s nghi p v ngân hàng t i b t kỳ th i i m nào

b t c nơi âu.

i u này

c bi t có ý nghĩa

là nh ng khách hàng có ít th i gian

i

i v i khách hàng

c bi t

n các qu y giao d ch v i ngân hàng.

ây là l i ích mà các giao d ch ngân hàng truy n th ng khó có th

t ư cv it c

nhanh, chính xác so v i ngân hàng i n t .
- Ti t ki m chi phí, tăng thu nh p
Ngân hàng i n t không nh ng ti t ki m v th i gian, mà cịn ti t ki m chi

phí hơn r t nhi u so v i giao d ch truy n th ng,
internet. T

c bi t là các giao d ch qua

ó góp ph n tăng s lư ng giao d ch khách hàng, gi m chi phí nhân

cơng và tăng phí d ch v cho ngân hàng.
- M r ng ph m vi ho t

ng, tăng kh năng c nh tranh

Ngân hàng i n t là m t gi i pháp c a ngân hàng thương m i
ch t lư ng d ch v và hi u qu ho t

nâng cao

ng, qua ó nâng cao kh năng c nh tranh c a

các ngân hàng thương m i. Hơn n a, ngân hàng i n t còn giúp các ngân hàng
thuơng m i th c hi n ư c chi n lư c "tồn c u hố" mà không c n m thêm chi
nhánh

trong nư c cũng như

nư c ngồi. Ngân hàng i n t cũng là cơng c

qu ng bá, khu ch trương thương hi u c a ngân hàng thương m i m t cách sinh
ng, có hi u qu .
- Nâng cao hi u qu s d ng v n

Thông qua các d ch v ngân hàng i n t , các l nh chi tr , nh thu c a khách
hàng ư c th c hi n nhanh chóng, t o i u ki n chu chuy n nhanh v n ti n t , trao
i ti n - hàng. Qua ó

y nhanh t c

lưu thơng hàng hố, ti n t , nâng cao hi u

qu s d ng v n.

20


- Tăng kh năng chăm sóc và thu hút khách hàng
T nh ng ti n ích ng d ng t công ngh hi n

i áp d ng trong ngân hàng

i n t , ngân hàng ã thông qua m ng vi n thông, m ng Internet thu hút và gi
khách hàng s d ng d ch v , giao d ch v i ngân hàng, tr thành khách hàng truy n
th ng c a ngân hàng. V i mơ hình ngân hàng hi n

i, kinh doanh a năng nên kh

năng phát tri n, cung ng các d ch v cho nhi u

i tư ng khách hàng, nhi u lĩnh

v c kinh doanh là r t cao.
- Cung c p d ch v tr n gói

Ưu i m n i b t c a d ch v Ngân hàng i n t là có th cung c p d ch v
tr n gói. Theo ó các ngân hàng có th liên k t v i các công ty B o hi m, cơng ty
ch ng khốn, cơng ty tài chính khác...

ưa ra các s n ph m ti n ích

ng b

nh m áp ng căn b n các nhu c u c a khách hàng.
b. Như c i m
T i Vi t Nam, ti n trình phát tri n ngân hàng i n t
công nh t

ã

t ư c nh ng thành

nh, tuy nhiên bên c nh ó cịn có nh ng h n ch như:

- D ch v ngân hàng i n t còn chưa tho mãn khách hàng

nh ng c p

cao

hơn như vi c g i ti n vào tài kho n, vi c ăng ký s d ng d ch v … còn ph i t i
tr c ti p giao d ch t i chi nhánh ngân hàng, ho c các d ch v ngân hàng i n t ch t
lư ng cao hơn còn chưa ư c phát tri n như d ch v qu n lý qu

u tư, d ch v

a

c, cho thuê tài chính…
- Cơ s h t ng còn y u kém như ch t lư ng m ng, t c
thu t ho c thi t b

u cu i không

ư ng truy n, l i k

m b o ch t lư ng d n t i ch t lư ng d ch v

chưa cao. Bên c nh ó, h th ng ngân hàng i n t c a các ngân hàng còn phát
tri n chưa có s ph i h p, liên thơng c n thi t nh m phát huy cao nh t hi u qu c a
d ch v m i này.
- Giao d ch ngân hàng i n t còn ph thu c nhi u vào ch ng t lưu tr truy n
th ng, chưa th

i n t hoá m i ch ng t giao d ch. Ngoài ra, vi c s d ng ch ký

21


i n t , ch ng nh n i n t chưa ư c ph bi n r ng rãi và chưa th hi n ư c ưu
th so v i ch ký thơng thư ng.
- Bên c nh ó, nh ng r i ro m i như hacker (tin t c), virus máy tính có th có
nh ng tác h i r t l n khơng ch
m t lịng tin c a khách hàng

i v i ngân hàng mà còn

i v i khách hàng, gây

i v i d ch v ngân hàng.

- M t lý do quan tr ng n a ó là quy mơ và ch t lư ng c a TM T còn r t th p
và phát tri n ch m, c n có m t h th ng TM T
hoá d ch v trên m ng, t o ti n
1.4. i u ki n

m nh

cung c p t t c hàng

cho d ch v ngân hàng i n t phát tri n.

phát tri n d ch v ngân hàng i n t t i Vi t Nam

1.4.1. i u ki n pháp lý
D ch v ngân hàng i n t v i vi c s d ng cơng ngh m i ịi h i khn
kh pháp lý m i. Các d ch v Ngân hàng i n t ch có th tri n khai ư c hi u qu
và an toàn khi các d ch v này ư c công nh n v m t pháp lý.
Ngày 29/11/2005, Qu c h i nư c C ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam ã
thông qua lu t giao d ch i n t s 51/2005/QH11. Lu t Giao d ch i n t Vi t
Nam chính th c có hi u l c ngày 1/3/2006.
ngh

n cu i năm 2007, b n trong s năm

nh hư ng d n Lu t Giao d ch i n t

ã ư c ban hành, v cơ b n hoàn

thành khung pháp lý cho vi c tri n khai ng d ng giao d ch i n t trong các lĩnh
v cl nc a

i s ng xã h i.

Ngày 9/6/2006, Chính ph

ban hành Ngh

Thương m i i n t v i vi c th a nh n ch ng t
ương ch ng t truy n th ng trong m i ho t
nh n chào hàng, giao k t h p
Ngày 15/2/2007, Ngh

ng cho

nh s

i n t có giá tr pháp lý tương

ng thương m i t chào hàng, ch p

n th c hi n h p

nh s 26/2007/N -CP quy

s và D ch v ch ng th c ch ký s

ư c ban hành. Ngh

ký s và các n i dung c n thi t liên quan

57/2006/N -CP v

ng.
nh chi ti t v Ch ký
nh này quy

nh v ch

n s d ng ch ký s (bao g m ch ng

thư s , vi c qu n lý, cung c p và s d ng d ch v ch ng th c ch ký s ).
nh ng quy

nh n n t ng

thi t l p m t cơ ch

22

ây là

m b o an ninh an toàn cũng như

tin c y c a các giao d ch i n t , là i u ki n tiên quy t v m t k thu t

thúc

y ng d ng thương m i i n t r ng rãi trong xã h i.
Ngày 23/2/2007, Chính ph ban hành Ngh

nh s 27/2007/N -CP quy

nh chi ti t thi hành Lu t Giao d ch i n t trong ho t
này ra

i nh m

m b o các i u ki n c n thi t

ng tài chính. Ngh

nh

hình thành và phát tri n m t

môi trư ng giao d ch i n t an tồn, hi u qu ; giúp Chính ph qu n lý ư c giao
d ch i n t trong ho t

ng nghi p v tài chính, gi m thi u h u qu x u phát sinh

trong giao d ch i n t như tr n thu , gian l n khi l p hóa ơn ch ng t .
Ngày 8/3/2007, Ngh
ho t

ng ngân hàng ư c ban hành t p trung hư ng d n vi c áp d ng Lu t Giao

d ch i n t cho các ho t
v môi trư ng pháp lý
qu

nh s 35/2007/N -CP v Giao d ch i n t trong
ng ngân hàng c th , b o

m nh ng i u ki n c n thi t

c ng c , phát tri n các giao d ch i n t an toàn và hi u

i v i h th ng ngân hàng.

1.4.2. i u ki n khoa h c công ngh
An ninh b o m t ã tr thành v n

s ng còn c a ngành Ngân hàng trong

th i i n t hóa. An ninh b o m t cũng là m i quan tâm hàng
khi quy t

u c a khách hàng

nh l a ch n hình th c thanh tốn phi ti n m t. Vì v y n u thi u nh ng

bi n pháp an toàn b o m t thì vi c phát tri n d ch v Ngân hàng i n t không th
th c hi n ư c.

a. Mã hóa ư ng truy n:
gi bí m t khi truy n t i thơng tin gi a hai th c th nào ó ngư i ta ti n
hành mã hóa chúng. Mã hóa thơng tin là chuy n thông tin sang m t d ng m i khác
d ng ban

u, d ng m i này ư c g i chung là văn b n mã hóa. Có hai thu t tốn

mã hóa: Thu t tốn quy ư c, cịn g i là thu t tốn mã hóa
g i và ngư i nh n s dùng chung m t chìa khóa.

i x ng. Theo ó, ngư i

ó là m t mã s bí m t dùng

mã hóa và gi i mã m t thơng tin mà ch có ngư i nh n và ngư i g i bi t ư c. Tuy
nhiên, v i thu t tốn này cịn nhi u v n

t ra, ví d : s lư ng các khóa s tăng

r t nhi u khi lư ng khách hàng tăng kéo theo vi c qu n lý s

23

ư c t ch c như th


nào… Thu t tốn mã khóa cơng khai, cịn ư c g i là thu t tốn mã hóa b t
x ng, gi i quy t ư c v n
toán mã hóa b t

trao

i khóa

thu t tốn quy ư c. Theo ó, thu t

i x ng s quy ư c vi c s d ng 2 khóa, m t khóa dùng

hóa và khóa cịn l i dùng

i
mã

gi i mã. Vi c nh n m t thông tin ư c th c hi n an

toàn và b o m t khi thơng báo m t khóa (khóa chung) và gi bí m t khóa cịn l i
(khóa bí m t). B t kỳ khách hàng nào cũng có th mã hóa thơng tin

ngh c a

mình b ng cách s d ng khóa chung nhưng ch duy nh t ngư i s h u khóa bí m t
m i có th gi i mã và

c ư c thơng tin ó.

ây là cơng ngh an tồn b o m t thơng tin trên các ng d ng và

c bi t s

d ng trong giao d ch Ngân hàng i n t . Thu t tốn mã hóa cơng khai ư c s d ng

trong cơng ngh mã hóa ư ng truy n và ch ký i n t . Ch ký i n t dùng
gi s riêng tư c a thông tin. Vi c mã hóa ư ng truy n s bao bên ngồi

m

b o thơng tin ư c an tồn.
b. Ch ký i n t :
Ch ng ch s (CA) là m t t p tin có ch a

ng d li u v ngư i ch s h u.

Các d li u này ư c nhà cung c p ch ng ch s xác nh n và ch ng th c. Ngư i s
d ng s dùng ch ng ch s mà mình ư c c p
ch ký i n t này

ký vào thông i p i n t . Vi c ký

ng nghĩa v i vi c mã hóa thơng i p trư c khi g i i qua

ư ng truy n Internet. Lúc này ch ng ch s c p cho khách hàng ư c xem như là
ch ký i n t . Ch ký i n t là d li u ã ư c ký và mã hóa b i và ch duy nh t
b i ngư i ch s h u.
ư ng truy n và xác

ây là công ngh c p mã b t

i x ng mã hóa d li u trên

nh r ng: v phía khách hàng ư c xác nh n là ang giao

d ch, v phía Ngân hàng ư c xác nh n là ang th c hi n giao d ch v i khách hàng.
Ch ng ch s do m t ơn v ho t

ng trong lĩnh v c ph n m m ư c Ngân hàng

ch qu n l a ch n làm nhà cung c p, c p cho khách hàng khi s d ng d ch v này.
c. Công ngh b o m t
- SET (Secure Electronic Transaction): là m t giao th c b o m t do
Microsoft phát tri n, SET có tính riêng tư, ư c ch ng th c và r t khó xâm nh p

24


nên t o ư c

an toàn cao, tuy nhiên, SET ít ư c s d ng do tính ph c t p và s

ịi h i ph i có các b

c card

c bi t cho ngư i s d ng. - SSL (Secure Socket

Layer): là công ngh b o m t do hãng Nestcape phát tri n, tích h p s n trong b
trình duy t c a khách hàng, ó là m t cơ ch mã hóa (encryption) và thi t l p m t
ư ng truy n b o m t t máy c a Ngân hàng

n khách hàng (https), SSL ơn gi n

và ư c ng d ng r ng rãi.

1.4.3. i u ki n v con ngư i
a. M c s ng c a ngư i dân
M c s ng là m t nhân t quan tr ng

phát tri n các d ch v thanh toán

i n t . Khi ngư i dân ph i s ng v i thu nh p th p, hay nói cách khác có ít ti n thì
có l h s không quan tâm

n các d ch v Ngân hàng. H s dùng ti n m t thay vì

các d ch v thanh toán i n t . Do v y, phát tri n kinh t và c i thi n m c s ng luôn
luôn là nh ng y u t tiên quy t cho vi c phát tri n các d ch v Ngân hàng i n t .
b. S hi u bi t và ch p nh n các d ch v Ngân hàng i n t
Thói quen và s yêu thích dùng ti n m t, tính “ì” c a khách hàng trư c các
d ch v m i có th là nh ng tr ng i chính cho vi c phát tri n các d ch v Ngân
hàng i n t . S ph bi n c a các d ch v Ngân hàng i n t liên quan ch t ch t i
s ch p nh n c a khách hàng hơn là nh ng gì mà phía m i chào
cung ng d ch v

ưa ra. S ch ng có lý do nào cho các Ngân hàng cung c p

các d ch v Ngân hàng i n t mà không ư c s ch p nh n c a khách hàng. S
hi u bi t c a ông

o khách hàng v các d ch v Ngân hàng i n t và ích l i c a

các d ch v này là h t s c c n thi t. Rõ ràng, các d ch v Ngân hàng i n t là các
d ch v hi n
.

i và t t. Tuy v y, chúng ta không th cho r ng có các d ch v t t là

xúc ti n các d ch v Ngân hàng i n t các Ngân hàng cung c p các d ch v

này c n ph i làm cho khách hàng bi t r ng có nh ng d ch v như v y và hư ng d n
h s d ng các d ch v

ó.

25