Thực hư những tác dụng trái ngược của táo mèo cùng tìm hiểu quả táo mèo và những tác dụng ít biết của táo mèo một số bài thuốc cụ thể từ táo mèo

Thực hư những tác
dụng trái ngược
của táo mèo? Cùng
tìm hiểu: quả táo mèo
và những tác dụng ít
biết của táo mèo. Một
số bài thuốc cụ thể
từ táo mèo.
1.Thực hư những tác
dụng trái ngược của
táo mèo?
Một đặc sản mà khách du lịch Sa Pa
thường mang về làm quà là táo mèo, được giới
thiệu có tác dụng bổ dưỡng cơ thể, giúp người
sau bệnh ăn uống ngon miệng, đồng thời lại có
tác dụng giảm cân, giảm mỡ máu cho người
thừa cân béo phì. Thực hư thế nào về hai tác
dụng trái ngược nhau của cùng một loại quả
này?

Tác dụng trái ngược của táo mèo

Táo mèo cũng là sơn tra
Táo mèo là tên người H’Mông gọi quả sơn tra (Fructus
Crataegi) thu hái từ một số cây thuộc chi sơn
tra (Crataegus), họ hoa hồng (Rosaceae). Chi sơn tra có
khoảng 280 loài, phân bố ở nhiều quốc gia: Nga, Ba Lan,
Hungary, Ðức, Anh, Thuỵ Sĩ, Pháp, Trung Quốc, Hàn quốc,
Nhật bản, Việt Nam… trong đó, quả của cây C. pinnatifida,
C. monogyna , C. oxycantha và C. laevigata được sử dụng
nhiều nhất.

Tuỳ theo quốc gia mà cách phát âm tên vị thuốc khác biệt ít
nhiều. Chẳng hạn, người châu Âu gọi sơn tra là Hawthorn,
người Trung quốc gọi làShanzha, người Nhật bản gọi
là Sanzashi, người Hàn Quốc gọi làSansaja… Ở Việt Nam,
cây sơn tra mọc tự nhiên và trồng ở các tỉnh Lạng Sơn, Lai
Châu, Lào Cai, Sơn La… trên các dãy núi cao 1.500 –
2.000m. Tiếng dân tộc H’Mông gọi sơn tra là Tu di, tức táo
mèo.
Giúp ăn uống ngon miệng
Theo y học cổ truyền, sơn tra có vị chua ngọt, tính hơi ấm,
quy kinh can, tỳ, vị, thuộc nhóm thuốc tiêu thực hoá tích,
giúp tiêu hoá do tăng bài tiết axit mật và pepsin dịch vị.
Công dụng chủ yếu là điều trị các chứng rối loạn tiêu hoá do
ăn nhiều thịt, dầu mỡ, trẻ em ăn sữa không tiêu… Đây chính
là tác dụng giúp ăn uống ngon miệng của vị thuốc này.
Thực nghiệm invivo cho thấy dịch chiết sơn tra có tác dụng
ức chế trực khuẩn E.coli, trực trùng lị, bạch hầu, thương hàn,
tụ cầu vàng khá mạnh. Khi sao đen (sơn tra thán) có thể hấp
thu hầu hết độc tố của vi khuẩn và các chất hoại tử, làm giảm
kích thích thành ruột, giảm nhu động ruột, cầm tiêu chảy,
kiết lị do nhiều nguyên nhân khác nhau.
Hạ mỡ máu, kháng khuẩn, bảo vệ gan
Nghiên cứu hiện đại cho thấy, sơn tra có tác dụng kháng
khuẩn, cường tim, làm giãn động mạch vành, chống rối loạn
nhịp tim, hạ áp, bảo vệ tế bào gan, tăng cường công năng
miễn dịch, trấn tĩnh an thần, chống co thắt, ức chế quá trình
ngưng tập tiểu cầu, điều chỉnh rối loạn lipit máu, xơ vữa
động mạch, huyết áp cao, phòng ngừa đau thắt ngực, nhồi
máu cơ tim, béo phì, lị trực khuẩn cấp, viêm ruột cấp, tiêu
chảy do nhiễm giun sán, viêm cầu thận cấp và mạn tính, hậu

sản, ứ trệ gây đau bụng…
Các nhà y học Trung Quốc đã dùng viên Sơn Tra Giáng
Mỡ (mỗi viên chứa 0,06g bột chiết sơn tra) điều trị rối loạn
lipit máu với liều uống mỗi ngày ba lần, mỗi lần hai viên,
liệu trình bốn tuần. Kết quả cho thấy, nồng độ cholesterol và
triglycerid huyết thanh giảm với tỷ lệ 76% và 88%. Người
châu Âu đã sử dụng sơn tra để làm thuốc từ thế kỷ thứ nhất
trước Công nguyên. Đến thập niên 70 của thế kỷ trước, vai
trò của sơn tra trong việc tăng cường chức năng tuần hoàn,
giảm mỡ máu, giãn mạch, điều hoà huyết áp đã được chứng
minh. Chiết xuất sơn tra có mặt trong hơn 100 đặc chế trị
bệnh tim mạch như: Crataegutt, Eurython, Esbericard,
Cratamed
Chất nào trong táo mèo bảo vệ tim mạch?
Theo TS Dharmananda (giám đốc viện Y học cổ truyền,
Portland, Oregon) các tác dụng sinh học của sơn tra có liên
quan đến bốn nhóm hợp chất chủ yếu: các flavonoid
(hyperoside, luteolin-7-glucoside, rutin, quercetin, vitexin,
vitexin rhamnosides), Oligomeric procyanidins và flavans
(catechin, epicatechin polymers), các dẫn xuất Triterpene
(oleanolic axit, ursolic axit), các axit hữu cơ (citric, tartaric,
ascorbic), các phenolic đơn giản (chlorogenic axit, caffeic
axit). Các flavonoid làm gia tăng lưu lượng máu qua động
mạch vành, tăng nhịp tim, giãn mạch vành, giảm xơ vữa
động mạch. Sơn tra còn cho tác dụng tốt trong các trường
hợp nghẽn mạch máu tim. Kết quả thực nghiệm tại phòng thí
nghiệm dược lý – viện cây thuốc và tinh dầu Nga cho thấy
chiết xuất sơn tra có đặc tính chống nghẽn mạch rõ rệt; cải
thiện việc đưa oxy về tế bào cơ tim; giảm cholesterol,
triglycerid, độ quánh của máu và fibrinogen…

Nhiều thử nghiệm lâm sàng cũng đã chứng minh tác dụng
bảo vệ tim của chiết xuất sơn tra: tăng cường tuần hoàn tim
và não bộ trong các trường hợp nghẽn mạch, đau thắt ngực,
tăng huyết áp, chậm nhịp tim. Các amin trong sơn tra có tác
dụng tăng cường hoạt động cơ tim, nên vị thuốc này khá
hiệu quả với các trường hợp suy tim (được chỉ định cho suy
tim độ 1 và 2, đau thắt ngực, chậm nhịp tim).
Tóm lại, sơn tra không những là vị thuốc có tác dụng giúp
tiêu hoá, mà còn có khả năng phòng chống các rối loạn
chuyển hoá lipid, giảm mỡ máu, điều hoà hoạt động tim
mạch. Tuy nhiên, nếu đang điều trị bệnh tim mạch, người
dùng cần tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị trước khi sử dụng
sơn tra.
PGS.TS.DS Nguyễn Phương Dung
Phó trưởng khoa y học cổ truyền;
trưởng bộ môn bào chế, đại học Y dược TP.HCM
2. Cùng tìm hiểu:
quả táo mèo và những
tác dụng ít biết của
táo mèo.

1. Quả táo mèo là quả gì? Nguồn gốc của táo mèo?
Quả táo mèo hay còn gọi là quả Sơn Tra. Táo mèo có nguồn
gốc chính từ xã Nậm Khắt – huyện Mù Cang Chải. Táo mèo
là cây kinh tế của bà con nhân dân xã Nậm Khắt. Hiện chưa
có ai đếm được trên địa bàn có bao nhiêu cây táo mèo. Theo
Bí thư của xã là Thào A Sinh cho biết, năm 2011 cả xã thu
được trên 250.000 tấn táo mèo. Đây là một phần quan trọng
trong khoản thu nhập của bà con. Điều thú vị là cây táo
mèo hoàn toàn mọc tự nhiên, không ai trồng cả, cây mọc

khắp mọi nơi trong xã.
Cây táo mèo ( Ảnh)
Ngay tại sân UBND xã cũng có cây táo mèo 300 năm tuổi,
rất rêu phong mà không có dấu hiệu gì cằn cỗi. Những cây
táo mèo này hàng trăm năm nay là nguồn thu của bà con
nhân dân nhưng điều lạ là xã không chia cho các gia đình
chăm sóc. Khi táo mèo chín thì xã quy định 1 ngày hái táo
mèo, tất cả mọi người trong xã đồng loạt leo táo hái quả, nhà
nào có đông người thì hái được nhiều, nhà nào không có lực
lượng lao động thì hái được ít, không ai tị nạnh với ai, tất cả
đều vui vẻ như ngày hội. Những nhà hái được quá nhiều thì
chia sẻ bớt cho người hái được quá ít. Một cử chỉ đẹp đẽ đầy
ý nghĩa nhân văn. Dù cây táo mèo mọc ở đất nhà ai đi nữa
thì vẫn là của chung, thuộc sở hữu toàn dân.
2. Những tác dụng của quả táo mèo

Táo mèo có vị chua ngọt, tính hơi ấm, quy kinh can, tì, vị,
thuộc nhóm thuốc tiêu thực hóa tích, giúp tiêu hóa do tăng
bài tiết axit mật và pepsin dịch vị. Công dụng chủ yếu
của táo mèo là điều trị các chứng rối loạn tiêu hóa do ăn
nhiều thịt, dầu mỡ, trẻ em uống sữa không tiêu.
Theo Y học cổ truyền, táo mèo có vị chua ngọt thuộc nhóm
tiêu thực hóa tích, giúp dịch vị tăng bài tiết acid mật và
pepsin dịch vị, chủ yếu điều trị các chứng rối loạn tiêu hóa
do ăn nhiều thịt, dầu mỡ, trẻ em ăn sữa không tiêu, giúp ăn
ngon miệng.
Dịch chiết táo mèo có tác dụng ức chế trực khuẩn E.Coli, lỵ,
bạch hầu, thương hàn, tụ cầu vàng khá mạnh.

Nghiên cứu hiện đại cho thấy: Táo mèo có tác dụng kháng
khuẩn, cường tim, làm giãn mạch vành, chống rối loạn nhịp
tim, hạ áp, bảo vệ tế bào gan, tăng cường công năng miễn
dịch, trấn tĩnh an thần, ức chế ngưng tập tiểu cầu, điều chỉnh
rối loạn lipid máu, xơ vữa động mạch, huyết áp cao, phòng
ngừa đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, béo phì, viêm cầu thận
cấp và mãn tính, hậu sản, ứ trệ, giảm kích thích ruột, tiêu
chảy, lỵ.

Một số vài thuốc từ quả táo mèo:
1. Chữa trị chứng đầy bụng bằng táo mèo: Bạn lấy 30g
táo mèo khô, sắc lấy nước uống thay trà trong ngày, cần
uống 2-3 ngày.
2.Táo mèo giúp chữa rối loạn mỡ máu: Bạn lấy 50g táo
mèo thái phiến đem nấu với 50g gạo tẻ thành cháo. Sau đó,
bạn cho đường phèn vừa ngọt, chia vài lần ăn trong ngày.
3. Trị huyết áp cao, phòng biến chứng bằng táo mèo: Bạn
sao đen 12g táo mèo, 12g thảo huyết minh, 9g hoa cúc trắng.
Sau đó, bạn tán nhỏ hãm với nước sôi trong bình kín khoảng
20 phút, có thể uống thay trà trong ngày.
4. Táo mèo giúp tăng cường khả năng tiêu hóa: Dùng
200gr táo mèo, rửa sạch, bỏ hạt ngâm với 300 ml rượu trắng
(chú ý ngày lắc bình 1 lần). Sau một tuần đem ra uống. Ngày
uống 2 lần, mỗi lần 10-15 ml. Sau khi uống hết rượu, trái táo
mèo còn lại trộn với đường kính ăn dần.
5. Chữa gan nhiễm mỡ bằng táo mèo: Mỗi ngày ăn 5-7
quả táo mèo, hoặc dùng 10-15 quả sắc nước uống.
6. Táo mèo còn chữa cao huyết áp, mỡ máu cao: Táo mèo
15gr, lá sen 15gr sắc nước uống thay trà trong ngày.
3.Một số bài thuốc cụ

thể từ táo mèo.
1.Chữa bệnh hay chóng mặt bằng dấm táo mèo
Dấm táo mèo ngoài tác dụng giảm cân còn có tác dụng chữa
chứng chóng mặt.
Bài thuốc:
* Mỗi ngày 2,3 lần, mỗi lần 1 cốc nước có fa 2 thìa nhỏ dấm
+ mật ong.
* Sau 15 ngày sẽ giảm, 1 tháng sẽ khỏi.
2.Hạ mỡ máu bằng táo mèo
Quả táo mèo còn có tên gọi là quả chua chát. Táo mèo
mọc hoang và được trồng tại các tỉnh Yên Bái, Lai Châu,
Sơn La, Lào Cai Quả táo mèo thu hoạch vào mùa thu. Vì
vậy, vào các tháng 8, 9, 10, tại chợ của các tỉnh vùng cao
Tây Bắc thường bày bán táo mèo tươi. Quả táo mèo hình
trứng, khi chín màu vàng lục ăn có vị chua, hơi chát. Làm
thuốc có thể dùng tươi hoặc phơi khô. Trong Đông y, táo
mèo có tác dụng giúp tiêu hóa thức ăn, tăng cường miễn
dịch, giảm cholesterol, giúp hạ mỡ máu, rối loạn lipid máu,
đại tiện xuất huyết
Một số bài thuốc chữa bệnh có sử dụng quả táo mèo:
Kích thích tiêu hóa: 200g táo mèo, rửa sạch, bỏ hạt ngâm với
300ml rượu trắng (chú ý ngày lắc bình 1 lần). Sau một tuần
đem ra uống. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 10-15 ml. Sau khi
uống hết rượu, trái táo mèo còn lại trộn với đường kính ăn
dần.
Táo mèo
Chữa rối loạn lipid máu: Táo mèo 50g, gạo tẻ 50g, đường
phèn vừa đủ. Táo mèo bỏ hạt, thái phiến, đem nấu với gạo tẻ
thành cháo, chế thêm đường phèn, chia ăn vài lần trong
ngày.

Giúp hạ mỡ máu: Táo mèo và lá sen, mỗi vị 15g đem sắc lấy
nước uống thay trà trong ngày. Uống liên tục trong 15 ngày.
Nghỉ vài ngày lại sắc uống, mỗi liệu trình điều trị là 15 ngày.
Trị chứng đầy bụng: 30g táo mèo phơi khô sắc nước uống
thay trà hàng ngày. Dùng trong 3 ngày.
Đặc biệt, quả táo mèo có công dụng rất tốt trong trị bệnh
tăng huyết áp và phòng chống tích cực các biến chứng do
tăng huyết áp gây ra.
Bài 1: Táo mèo sao đen 12g, thảo quyết minh 12g, hoa cúc
trắng 9g. Ba thứ sấy khô, tán nhỏ, hãm với nước sôi trong
bình kín, sau 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong
ngày. Bài thuốc này có tác dụng sơ phong, tán nhiệt, bình
can, giáng áp, nhuận tràng thông tiện thích hợp cho những
người bị tăng huyết áp có kèm theo táo bón kéo dài. Uống
trong 10 ngày.
Bài 2: Táo mèo 12g, hoàng kỳ 45g, cát căn 20g, tang ký sinh
20g, đan sâm 30g. Tất cả đem sắc 2 lần, mỗi lần 30 phút, sau
đó cô lại còn khoảng 300-400ml, chia uống vài lần trong
ngày. Công dụng: Bổ khí hoạt huyết, ích tâm kiện não, phù
hợp cho người bị tăng huyết áp có kèm theo rối loạn tuần
hoàn não (mệt mỏi, khó thở, ngại hoạt động, kém ăn, dễ vã
mồ hôi ). Mỗi liệu trình uống trong 15 ngày, nghỉ 20 ngày
lại tiếp tục uống.
Bài 3: Sinh địa 200g, táo mèo 500g, đường trắng 100g. Sinh
địa rửa sạch, thái lát; táo mèo bỏ hạt, thái phiến. Hai thứ đem
sắc trước cho thật nhừ, cho thêm đường rồi đánh nhuyễn
thành dạng cao lỏng, mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 2 thìa
canh. Công dụng: Dưỡng âm lương huyết, dùng cho người
tăng huyết áp thuộc thể âm hư, biểu hiện bằng các triệu
chứng người gầy, lòng bàn tay, bàn chân nóng, hay có cảm

giác sốt nhẹ về chiều, miệng khô họng khát Uống liên tục
trong 20 ngày.
Bác sĩ Thu Lan.
Sưu tầm.