bài giảng pháp luật đai cương, lý luận mác lênin về nhà nước và pháp luật











GV: ThS. Phạm Thị Diệp Hạnh
GV: ThS. Phạm Thị Diệp Hạnh
CH NG 1: LÝ LU N MÁC – LÊNIN ƯƠ Ậ
CH NG 1: LÝ LU N MÁC – LÊNIN ƯƠ Ậ
V NHÀ N C VÀ PHÁP LU TỀ ƯỚ Ậ
V NHÀ N C VÀ PHÁP LU TỀ ƯỚ Ậ


I – Môn học Lý luận Mác – Lênin về NN và
PL
1. Định nghĩa:
Là một môn khoa học xã hội, nghiên cứu
những hiện tượng xã hội về NN và PL.
2. Đối tượng nghiên cứu:

Những nguyên nhân, điều kiện phát sinh
Nhà nước và pháp luật

Các kiểu Nhà nước và pháp luật

Bản chất, hình thức, chức năng của Nhà

nước và pháp luật, đặc biệt là Nhà nước và
pháp luật XHCN

Mối quan hệ hữu cơ giữa NN và PL
II – Nguồn gốc, bản chất của NN và PL
1. Một số quan điểm trước Mác

Các nhà tư tưởng theo Thuyết thần học


Những nhà tư tưởng theo Thuyết gia
trưởng

Quan điểm của các học giả tư sản
2.
2.
Quan điểm Mác-Lênin
Quan điểm Mác-Lênin
2.1. Nguồn gốc phát sinh Nhà nước

 !
"#$%&'$ ($)*+
,(
-
$) &.$&
/&012%&'$ &3*)4
&5$/6 
7*,83
 
a) Nguyên nhân căn b n Nhà n c ra ả ướ

a) Nguyên nhân căn b n Nhà n c ra ả ướ
đ i:ờ
đ i:ờ

Tư hữu về tư liệu sản xuất

Mâu thuẫn giai cấp sâu sắc

b) Khái ni mệ
b) Khái ni mệ
“Nhà nước là một tổ chức đặc biệt
của , một bộ máy chuyên làm
nhiệm vụ cưỡng chế và thực hiện các
chức năng quản lý đặc biệt nhằm duy trì
trật tự xã hội, thực hiện mục đích bảo vệ
địa vị của trong xã hội”
So sánh Nhà n c v i Th t c, B l cướ ớ ị ộ ộ ạ
So sánh Nhà n c v i Th t c, B l cướ ớ ị ộ ộ ạ
NHÀ N CƯỚ TH T C, B L CỊ Ộ Ộ Ạ
Phân chia và qu n lý dân c ả ư
thành các đ n v hành chính ơ ị
theo lãnh thổ
Hình thành và duy trì trên c ơ
s huy t th ngở ế ố
Thi t l p quy n l c công c ng ế ậ ề ự ộ
không hòa nh p v i dân c , ậ ớ ư
b o v l i ích c a giai c p ả ệ ợ ủ ấ
th ng tr .ố ị
Quy n l c do dân c t t ề ự ư ự ổ
ch c không mang tính chính tr ứ ị

và tính giai c pấ
Nhà n c có 1 b máy c ng ướ ộ ưỡ
ch chuyên làm nhi m v qu n ế ệ ụ ả
lý
Bi n pháp tr ng ph t do c ng ệ ừ ạ ộ
đ ng ng i dân trong th t c ồ ườ ị ộ
quy t đ nhế ị
Đ t ra các lo i thu đ duy trì ặ ạ ế ể
Nhà n cướ
Ng i dân không ph i n p ườ ả ộ
thuế
c) Bản chất của Nhà nước

2.2. Nguồn gốc phát sinh pháp luật
2.2. Nguồn gốc phát sinh pháp luật
Nguyên nhân ra đời Nhà nước cũng là
nguyên nhân ra đời PL.

Tư hữu về tư liệu sản xuất

Mâu thuẫn giai cấp sâu sắc
a) Khái niệm
Pháp luật là quy tắc điều
chỉnh , do Nhà nước ban hành
và có tính
b)
b)
Đặc trưng của pháp luật
Đặc trưng của pháp luật


Là ý chí của giai cấp thống trị

Được đảm bảo thực hiện bằng

Có tính cưỡng chế chung.

Thể hiện tính
c) Bản chất của pháp luật
Pháp luật mang tính giai cấp và xã hội.
So sánh PL v i phong t c, t p quánớ ụ ậ
So sánh PL v i phong t c, t p quánớ ụ ậ
PHÁP LU TẬ PHONG T C, T P Ụ Ậ
QUÁN
Là ý chí c a giai c p th ng trủ ấ ố ị Là chu n m c chung c a XHẩ ự ủ
Đ c đ m b o th c hi n ượ ả ả ự ệ
b ng quy n l c Nhà nằ ề ự ước
Đ c đ m b o th c hi n ượ ả ả ự ệ
b ng d lu n XHằ ư ậ
Mang tính c ng ch chung, ưỡ ế
có th tác đ ng lên t t c ể ộ ấ ả
m i ng i trong XHọ ườ
Ph m vi tác đ ng “h p h n”ạ ộ ẹ ơ
Th hi n tính toàn di n và ể ệ ệ
đi n hìnhể
Ch đi u ch nh 1 khía c nh ỉ ề ỉ ạ
nào đó
III.
III.
Các ki u, hình th c, ch c năng c a NN và ể ứ ứ ủ
Các ki u, hình th c, ch c năng c a NN và ể ứ ứ ủ

PL
PL
1. Các kiểu, hình thức, chức năng của NN
1.1. Kiểu Nhà nước:
Là khái niệm dùng để chỉ những nhà nước
cùng ra đời trên một và cùng có
một bản chất giai cấp nhất định
1.2. Hình th c Nhà n c ứ ướ
1.2. Hình th c Nhà n c ứ ướ
Là cách tổ chức quyền lực Nhà nước và
những phương pháp để thực hiện quyền
lực Nhà nước
Gồm:
+ Hình thức tổ chức
+ Hình thức chính thể
a) Hình th c t ch c Nhà n cứ ổ ứ ướ
a) Hình th c t ch c Nhà n cứ ổ ứ ướ
:
:
Là sự cấu tạo Nhà nước thành các đơn
vị hành chính lãnh thổ và xác lập những
mối quan hệ qua lại giữa các cơ quan Nhà
nước, giữa trung ương với địa phương
*) Nhà nước đơn nhất
*) Nhà nước liên bang
*) Nhà nước liên minh
b) Hình thức chính thể:
Là cách tổ chức để lập ra các cơ quan tối
cao của Nhà nước và xác lập những mối
quan hệ cơ bản của các cơ quan đó và

giữa nhà nước với công dân
CH t ng ổ
th ngố
CH đ i ạ
nghị
CH XHCN
1.3. Ch c năng c a Nhà n c:ứ ủ ướ
1.3. Ch c năng c a Nhà n c:ứ ủ ướ
Là những phương hướng hoạt động cơ
bản của Nhà nước
Bao gồm:

Các chức năng đối nội: là những hoạt
động chủ yếu của Nhà nước trong nội bộ
đất nước.

Các chức năng đối ngoại: thể hiện vai
trò của Nhà nước trong quan hệ với các
nước, dân tộc khác
2. Các kiểu, hình thức, chức năng của
PL:
2.1. Kiểu pháp luật:
Tương ứng với 4 kiểu N/nước có 4
kiểu PL:
2.2. Hình thức của pháp luật
2.3. Chức năng của pháp luật
2.3. Chức năng của pháp luật
Gắn liền với chức năng của Nhà nước:

Ấn định tổ chức của quốc gia, của xã hội




Định ra những mẫu mực, khuôn phép
cho những hành động hoặc cách cư xử
của nhân dân


2.4.
2.4.
M t s h th ng PL c b n trên th ộ ố ệ ố ơ ả ế
M t s h th ng PL c b n trên th ộ ố ệ ố ơ ả ế
gi iớ
gi iớ
1.1 Khái niệm

Là hệ thống pháp luật hình thành ở Anh, sau đó là ở
Hoa Kỳ và các nước thuộc địa của Anh, Mỹ.

Chủ yếu là pháp luật bất thành văn
1.2 Đặc điểm:

Án lệ trở thành nguồn quan trọng của hệ thống pháp
luật này

Luật công bình

Tranh tụng bằng lời công khai tại phiên toà.

Vai trò của luật sư là quan trọng

2.1 Khái niệm:

Là hệ thống pháp luật hình thành lần đầu tiên ở La
Mã cổ đại, sau này phát triển ở Pháp và các nước
TBCN ở lục địa Châu Âu.

Là luật thành văn, được xây dựng trong các văn bản
luật.
2.2. Đặc điểm:

Không coi trọng án lệ

Hệ thống pháp luật được hệ thống hoá và pháp điển
hoá

Gắn liền với tố tụng thẩm vấn.
3.1. Khái niệm:

Là hệ thống pháp luật hình thành ở các nước Hồi
giáo, chịu nhiều ảnh hưởng của tôn giáo.
3.2. Đặc điểm:

Pháp luật của các nước Hồi giáo gồm 2 hệ thống:
+ Hệ thống pháp luật của đạo hồi:
+ Hệ thống pháp luật do Nhà nước ban hành:
4.1. Khái niệm:

Là hệ thống pháp luật hình thành ở Ấn Độ, mang màu
sắc tôn giáo (đạo Hindu, đạo Phật, đạo Hồi).
4.2. Đặc điểm


Chịu ảnh hưởng nhiều bởi các tư tưởng của

Luật tục vẫn chiếm một vị trí quan trọng, có hiệu lực
pháp lý rất cao và sâu rộng.

Cũng chịu ảnh hưởng của hệ thống pháp luật Anh về
án lệ và pháp điển hoá luật pháp.