Tài liệu bồi dưỡng cảm thụ văn học lớp 4

PHẦN 1: BDHSG LỚP 4
Câu 1: Trong bài Cái trống trường em, nhà thơ Thanh Hào có viết:
Cái trống trường em
Mùa hè cũng nghỉ
Suốt ba tháng liền
Trống nằm ngẫm nghĩ.
Buồn không hả trống
Trong những ngày hè
Bọn mình đi vắng
Chỉ còn tiếng ve?
Dựa và câu hỏi gợi ý dưới đây, hãy nêu những suy nghĩ của em khi đọc đoạn thơ
trên.
a) Đoạn thơ nói về tình cảm của bạn học sinh với đồ vật gì?
b) Bạn ngĩ về đồ vật đó ra sao( khổ thơ 1)? Lời trò chuyện của bạn với đồ vật ( khổ
thơ 2) thể hiện thái độ gì?
c) Qua đoạn thơ, em thấy bạn học sinh gắn bó với ngôi trường của mình như thế
nào?
GỢI Ý
Đoạn thơ nói về tình cảm của bạn hoạc sinh đối với cái trống trường thân yêu. Bạn
nghĩ về trống trường trong những ngày hè, suốt 3 tháng liền, trống phải nằm yên như
đang “ngẫm nghĩ” về điều gì đó. Lời trò chuyệncủa bạn với cái trống trường ở khổ thơ
thứ hai thể hiện thái độ âncần, muốn chia sẻ nỗi buồn mà trống phải trải qua. Đó là nỗi
buồn ngày hè vắng các bạn học sinh, trống phải nằm im cùng với tiếng ve kêu buồn bã.
Qua đoạn thơ, em thấy bạn học sinh gắn bó với ngôi trường của mình như gắn bó với
ngôi nhà thân yêu của mình.
Câu 2: Trong bài Ngôi trường mới, nhà văn Ngô Quân Miện tả cảm xúc của bạn
học sinh trong lớp học như sau:
Dưới mái trường mới, sao tiếng trống rung động kéo dài! Tiếng cô giáo trang
nghiêm mà ấm áp. Tiếng đọc bài của em cũng vang vang đến lạ! Em nhìn ai cũng thấy
thân thương. Cả đến chiếc thước kẻ, chiếc bút chì sao cũng đáng yêu đến thế!
Em hãy cho biết: Ngồi trong lớp học của ngôi trường mới, bạn họa sinh cảm thấy

những âm thanh và sự vật có gì khác lạ? Vì sao bạn có những cảm xúc ấy?
GỢI Ý
Những từ ngữ tả cảm xúc của bạn học sinh khi ngồi trong lớp học của ngôi trường
mới thể hiện sự khác lạ: sao tiếng trống rung động kéo dài; tiếng cô giáo trang nghiêm
mà ấm áp; tiếng đọc bài cũng vang vang đến lạ; nhìn ai cũng thấy thân thương; cả đến
chiếc thước kẻ, chiếc bút chì sao cũng dáng yêu đến thế.
Bạn học sinh có những cảm xúc ấy vì bạn rất trân trọng, yêu quý ngôi trường mới,
yêu thương cô giáo cùng bạn bè đồng thời cũng rất yêu mém những đồ vật luôn gắn bó
với mình trong học tập.
Câu 3: Đọc đoạn trích trong bài Cháu dắt tay bà qua đường dưới đây, em hãy
nêu những suy nghĩ của mình về bạn học sinh giúp bà cụ qua đường:
Tan học về giữa trưa
Nắng rất nhiều mà bà chẳng thấy
1
Qua đường lắm xe, bà dò theo cái gậy
Cái gậy tre run run.
Bà ơi, cháu tên là Hương
Cháu dắt tay bà qua đường.
Bà qua rồi lại đi cùng gậy
Cháu trở về, cháu vẫn còn thương.
(Mai Hương)
GỢI Ý
Bạn học sing là người có tấm lòng nhân hậu. Tan học về, giữa trưa nắng, nhìn thấy
một bà cụ mù lòa đi trên đường phố, bạn đã bộc lộ sự cảm thông và chia sẻ nỗi đau khổ
cùng bà:
Nắng rât nhiều mà bà chẳng thấy
Qua đường lắm xe, bà dò theo cái gậy
Cái gậy trê run run
Tấm lòng nhân hậu của bạn học sinh được thể hiện qua hành động cụ thể: dắt tay à
đi qua đường. Tấm lòng ấy càng đẹp hơn khi hình ảnh bà cụ khơi dậy trong tim một tình

thương sâu nặng đối với con người hoạn nạn:
Bà qua rồi lại đi cùng gậy
Cháu trở về, cháu vẫn còn thương.
Câu 4: Trong bài Lời chào, nhà thơ Nguyễn Hoàng Sơn có viết:
Đi đến nơi nào
Lời chào đi trước
Lời chào dẫn bước
Chẳng sợ lạc nhà
Lời chào kết bạn
Con đường bớt xa.
Đoạn thơ đã giúp em cảm nhận được ý nghĩa của lời chào trong cuộc sống của
chúng ta như thế nào?
GỢI Ý
Những câu thơ nói về ý nghĩa lời chào:
Lời chào dẫn bước
Chẳng sợ lạc nhà
-Ý nói: Lời chào giúp ta dễ làm quên và gần gũi với mọi người. Dù đi đến nơi nào
xa lạ, nếu ta cất lời chào hỏi lịch sự, lễ phép, mọi người sẽ sẵn sàng chỉ dẫn cho ta đến
đúng nơi cần đến. Lời chào có ý nghĩa đẹp đẽ như vậy nên đã được nhà thơ nhân hóa
thành người bạn “dẫn bước” ta đi đến đích, “chẳng sợ lạc nhà”.
Lời chào kết bạn
Con đường bớt xa.
-Ý nói: Lời chào còn giúp ta “kết bạn” (sử dụng biện pháp nhân hóa) để cùng có
thêm niềm vui trên đường đi, làm cho ta thấy con đường như bớt xa.
Có thể nói: Lời chào có ý nghĩa thật đẹp đẽ trong cuộc sống chúng ta; lời chào
xứng đáng là người bạn thân thiết, gắn bó bên ta mãi mãi.
Câu 5: Nhà thơ Nguyễn Duy ca ngợi cây tre trong bài Tre Việt Nam như sau:
Nòi tre đâu chịu mọc cong
Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường
Lưng trần phơi nắng phơi sương

2
Có manh áo cộc tre nhường cho con.
Hình ảnh cây tre trong đoạn thơ trên gợi cho em nghĩ đến phẩm chất gì tốt đẹp của
con người Việt Nam?
GỢI Ý
–Hình ảnh: Nòi tre đâu chịu mọc cong
Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường.
Gợi cho ta nghĩ đến những phẩm chất của con người Việt Nam: ngay thẳng, trung
trực ( “đâu chịu mọc cong”), kiên cường, hiên ngang, bất khuất trong chiến đấu( “nhọn
như chông”).
-Hình ảnh: Lưng trần phơi nắng phơi sương
Có manh áo cộc, tre nhường cho con.
Gợi cho ta nghĩ đến những phẩm chất: sẵn sàng chịu đựng mọi thử thách ( “phơi
nắng phơi sương”), biết yêu thương, chia sẻ và nhường nhịn tất cả cho con cái, chođồng
loại( “có manh áo cộc, tre nhường cho con”).
Câu 7: Bác Hồ kính yêu đã từng viết về các cháu thiếu nhi như sau:
Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn, ngủ, biết học hành là ngoan.
Em hiểu câu thơ trên như thế nào? Qua đó, em biết được tình cảm của Bác Hồ
dành cho thiếu nhi ra sao?
GỢI Ý
Câu thơ của Bác Hồ cho thấy: Trẻ em thật trong sáng, ngây thơ và đáng yêu, giống
như “búp trên cành” đang độ lớn lên đầy sức sống và hứa hẹn tương lai tươi sáng, đẹp
đẽ. Vì vậy, trẻ em biết ăn, ngủ điều độ, biết học hành chăm chỉ đã được coi là ngoan
ngoãn. Câu thơ cho em biết được tình cảm của Bác Hồ dành cho thiếu nhi là tình cảm
tràn đầy yêu thương và quý mến.
Câu 8: Đọc đoạn thơ dưới đây, em có suy nghĩ gì về ước mơ của người bạn nhỏ:
Bóng mây
Hôm nay trời nắng như nung
Mẹ em đi cấy phơi lưng cả ngày

Ước gì em hóa đám mây
Em che cho mẹ suốt ngày bóng râm
(Thanh Hào)
GỢI Ý
Ước mơ của bạn nhỏ trong bài thơ thật giản dị và đáng yêu:
Ước gì em hóa đám mây
Em che cho mẹ suốt ngày bóng râm.
Đó là ước mơ không phải cho bạn mà dành cho mẹ. Bởi vì người mẹ của bạn phải
làm lụng vất vả dưới trời nắng như nung: “Mẹ em đi cấy phơi lưng cả ngày”. Bạn ước
mong được góp phần làm cho mẹ đỡ vất vả trong công việc: “hóa” thành “đám mây” để
che cho mẹ “suốt ngày bóng râm”, giúp mẹ làm việc trên đồng mát mẻ, khỏi bị nắng
nóng. Ước mơ của bạn nhỏ chứa đựng tình yêu thương mẹ vừa sâu sắc vừa cụ thể và
thiết thực nên nó thật đẹp đẽ vàđáng trân trọng.
Câu 9: Hãy nêu cảm nhận của em về đoạn thơ dưới đây của Mai Thị Bích Ngọc:
Em mơ làm mây trắng
Bay khắp nẻo trời cao
Nhìn non sông gấm vóc
3
Quê mình đẹp biết bao!
Em mơ làm nắng ấm
Đánh thức bao mầm xanh
Vươn lên từ đất mới
Mang cơm no áo lành.
GỢI Ý
Đoạn thơ nói vềững ước mơ đẹp đẽ của người bạn nhỏ. Bạn mơ được làm mây
trắng bay khắp nẻo trời cao để ngắm nhìn non sông tươi đẹp. Bạn mơ được làm ánh
nắng ấm áp giúp cho bao mầm xanh vươn lên từ đấ mới, mang lại áo cơm no ấm cho
mọi người, Ước mơ của bạn giúp em thêm yêu quý vẻ đẹp của quê hương đất nước và
mong muốn được loàm những công việc có ích cho quê hương.
Câu 10: Bằng cách nhân hóa, nhà thơ Võ Quảng đã viế về anh Đom Đóm trong bài

“ Anh Đôm Đóm” như sau:
Mặt trời gác núi
Bóng tối lan dần
Anh Đóm chuyên cần
Lên đèn đi gác.
Theo làn gió mát
Đóm đi rất êm
Đi suốt một đêm
Lo cho người ngủ.
Đọc đoạn thơ trên, em có suy nghĩ gì về công việc của anh Đom Đóm?
GỢI Ý
-Anh Đom Đóm chuyên cần lên đền đi gác vào lúc “Mặt trời xuống núi/ Bóng tối
lan dần” đây là lúcmọi người đã kết thúc một ngày lao động và chuẩn bị nghỉ ngơi trong
đêm.
-Anh Đom Đóm đã làm việc rất chuyên cần, cẩn thận: “Đi rất êm” theo làn gió
mát; “đi suốt một đêm” để canh giấc ngủ cho mọi người, giúp mọi người yên tâm ngủ
ngon.
Từ những điều trên, ta thấy công việc của anh Đom Đóm mang ý nghĩa rất đẹp:
luôn vì cuộc sống và hạnh phúc của mọi người.
Câu 11: Trong bài Ông và cháu, nhà thơ Phạm Cúc có viết:
Ông vật thi với cháu
Keo nào ông cũng thua
Cháu vỗ tay hoan hô:
“Ông thua cháu, ông nhỉ!”
Bế cháu ông thủ thỉ:
“Cháu khỏe hơn ông nhiều!
Ông là buổi trời chiều
Cháu là ngày rạng sáng.”
Theo em, bằng cách sử dụng các hình ảnh so sánh (khổ thơ 2), người ông muốn nói
với cháu những điều gì sâu sắc?

GỢI Ý
4
Bằng cách sử dụng hình ảnh so sánh (khổ thơ 2), người ông muốn nói với cháu
những điều sâu sắc:
- Cháu khỏe hơn ông nhiều! (Ông muốn nói tới tương lai của cháu thật rạng rỡ:
cháu là người sẽ lớn lên và khỏe hơn ông rất nhiều, đó cũng là điều ông mong mỏi và hi
vọng).
- Ông là buổi trời chiều ( Vì ông đã nhiều tuổi, cuộc sống không còn dài nữa, giống
như “buổi trời chiều” đang báo hiệu một ngày sắp hết.)
- Cháu là ngày rạng sáng ( Vì cháu còn ít tuổi, đang lớn lên, cuộc sống còn đang ở
phía trước, giống như “trười rạng sáng” báo hiệu một ngày mới bắt đầu).
Câu 12: Đọc bài ca dao sau:
Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi! Bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
Em hiểu người nông dân muốn nói với ta điều gì? Cách diễn tả hình ảnh có sự đối
lập ở câu cuối bài đã nhấn mạnh được ý gì?
GỢI Ý
- 2 dòng đầu: Người nông dân đang cày đồng vào buổi ban trưa. Hình ảnh so sánh
“Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày” (mồ hôi đổ ra, rơi nhiều như mưa trên ruộng
cày) ý nói: Công việc của người cày ruộng, làm đồng áng vô cùng vất vả, khó khăn;
- 2 dòng cuối: “Ai ơi…” Người nông dân muốn nhắn gửi: Hỡi người bưng bát cơm
đầy trước khi ăn hãy nhớ: mỗi hạt gạo dẻo hơm đã chứa đựng muôn phần đắng cay, vất
vả của người lao động làm ra nó.
Cách diễn tả hình ảnh có sự đối lập ở câu cuối của bài ca dao “Dẻo thơm một hạt
đắng cay muôn phần” đã nhấn mạnh dược sự vất vả, khó nhọc, nhiều khi còn cả đắng
cay, buồn tủi của người lao động chân tay cày đồng, làm ruộng, sản xuất ra lúa gạo để
nuôi sống con người, góp phần làm cho con người trở nên sung sướng và hạnh phúc.
Câu 13: Em hiểu những câu thơ dưới đây của Bác Hồ muốn nói về điều gì? Nêu

một ví dụ mà em biết để làm rõ điều đó.
Không có việc gì khó
Chỉ sợ lòng không bền
Đào núi và lấp biển
Quyết chí ắt làm nên.
GỢI Ý
Những câu thơ của Bác Hồ muốn nói về lòng kiên trì và ý chí quyết tâm của con
người. Dẫu công việc có khó khăn, to lớn đến đâu (VD như “Đào núi và lấp biển”), nếu
có ý chí quyết tâm cao và lòng kiên trì thì con người nhất định sẽ làm được.
VD: Tấm gương anh Nguyễn Ngọc Ký bị liệt cả hai tay nhưng vẫn quyết tâm và
kiên trì tập luyện để viết được bằng chân, vươn lên đạt thành tích cao trong học tập (qua
câu chuyện “Bàn chân kì diệu”); hoặc tấm gương “Vua tàu thủy” Bạch Thái Bưởi, từ
một cậu bé mồ côi cha, nhờ có ý chí cao đã làm nên sự nghiệp lớn, trở thành một “ bậc
anh hùng kinh tế” trong lịch sử Việt Nam,…
Câu14: đọc đoạn văn sau trong bài “Cánh diều tuổi thơ” của nhà văn Tạ Duy Anh:
Tuổi thơ của tôi được nâng lên từ những cánh diều.
Chiều chiều, trên bãi thả, đám trẻ mục đồng chúng tôi hò hét nhau thả diều thi.
Cánh diều mềm mại như cánh bướm. Chúng tôi vui sướng đến phát dại nhìn lên trời.
5
Tiếng sáo diều vi vu trầm bổng. Sáo đơn, rồi sáo kép, sáo bè,… như gọi thấp xuống
những vì sao sớm.
Em hãy cho biết: Tác giả tả trò chơi thả diều hấp dẫn qua những hình ảnh, từ ngữ
nào? Vì sao tác giả nghĩ rằng “Tuổi thơ của tôi được nâng lên từ những cánh diều”?
GỢI Ý
Tác giả tả trò chơi thả diều qua những từ ngữ và hình ảnh: hò hét nhau thả diều, vui
sướng đến phát dại nhìn lên trời, thấy cánh diều mềm mại như cánh bướm, tiếng sáo
diều vi vu trầm bổng… như gọi thấp xuống những vì sao sớm.
Tác giả nghĩ rằng “Tuổi thơ của tôi được nâng lên từ những cánh diều” vì cánh
diều đã khơi gợi những ước mơ đẹp đẽ và bay bổng cho tuổi thơ của tác giả, làm cho
tuổi thơ của tác giả có nhiều niềm vui và kỉ niệm đáng nhớ.

Câu 15: Trong bài “Quê hương”, nhà thơ Đỗ Trung Quân có viết:
Que hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi
Quê hương nếu ai không nhớ
Sẽ không lớn nổi thành người.
Đoạn thơ đã gợi cho em nghĩ đến những điều gì đẹp đẽ và sâu sắc?
GỢI Ý
Đoạn thơ gợi những điều đẹp, sâu sắc:
- Mỗi người chỉ có một quê hương như là chỉ một mẹ đã sinh ra mình.
- Nếu ai không nhớ quê hương, không yêu quê hương cũng như không nhớ, không
yêu mẹ thì người đó dù to lớn về thân xác cũng không thể nói đã trưởng thành và “lớn
lên” với ý nghĩa là người có tâm hồn đẹp đẽ.
Câu 16: Trong bài “Ngày hôm qua đâu rồi?”, nhà thơ Bế Quốc Kiến có viết:
Em cầm tờ lịch cũ:
-Ngày hôm qua đâu rồi?
Ra ngaòi sân hỏi bố
Xoa đầu em, bố cười.
-Ngày hôm qua ở lại
Trong vở hồng của con
Con học hành chăm chỉ
Là ngày qua vẫn còn.
Em hiểu câu trả lời của bố với con qua những câu thơ trên ý nói gì?
GỢI Ý
Thời gian trôi qua đi là thời gian đã mất. Nhưng người bố vẫn nói với con:
-Ngày hôm qua ở lại
Trong vở hồng của con
Bởi vì: “Con học hành chăm chỉ” thì trong cuốn vở hồng của con sẽ được cô giáo
ghi những điểm tốt, cuốn vở sẽ ghi lại kết quả học hành chăm chỉ của con. Như vậy,
mỗi khi mở vở ra, nhìn thấy kết quả “học hành chăm chỉ”, con có thể cảm thấy “ngày
hôm qua” như vẫn còn in dấu trên trang vở hồng đẹp đẽ. Đó là ý nghĩa sâu sắc mà

người bố muốn nói với con trong đoạn thơ trên.
Câu 17: Đọc đoạn thơ dưới đây trong bài “ Khi mẹ vắng nhà” của nhà thưo Trần
Đăng Khoa, em có suy nghĩ gì về câu trả lời của tác giả đối với me?
Mẹ bảo em: Dạo này ngoan thế!
6
-Không, mẹ ơi! Con đã ngoan đâu!
Áo mẹ chưa bạc màu
Đầu mẹ nắng cháy tóc
Mẹ ngày đêm khó nhọc
Con chưa ngoan, chưa ngoan!
GỢI Ý
Câu trả lời của tác giả đối với mẹ trong đoạn thơ cho thấy: người con chưa thể yên
lòng nhận lời khen của mẹ, bởi vì sự cố gắng chăm ngoan của con dù to lớn đến đâu
cũng không thể sánh bằng công sức khó nhọc của mẹ dành cho con. Một khi mẹ vẫn
còn ngày đêm vất vả, khó nhọc: Áo mẹ mưa bạc màu
Đầu mẹ nắng cháy tóc
Tác giả luôn cảm thấy mình “chưa ngoan” vì chưa đền đáp được công ơn trời biển
của mẹ. Qua câu trả lời, những suy nghĩ của tác giả đã cho thấy tình cảm yêu thương
và lòng hiếu thảo của con đối với người mẹ kính yêu.
Câu 18: Trong bài “Tiếng chim buổi sáng”, nhà thơ Định Hải viết:
Tiếng chim lay động lá cành
Tiếng chi đánh thức trời xanhdậy cùng
Tiếng chim vỗ cánh bầy ong
Tiếng chim tha nắng rải đồng vàng thơm.
Theo em, nhà thơ đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để miêu tả tiếng chim buổi
sáng? Biện pháp nghệ thuật đó giúp em cảm nhận được tiếng chim buổi sáng có ý nghĩa
như thế nào?
GỢI Ý
Tác giả dùng biện pháp nhân hóa để miêu tả tiếng chim buổi sáng. Các động từ
“lay”, “đánh thức” gợi cho ta nghĩ đến những hoạt động của con người. Biện pháp nhân

hóa giúp ta cảm nhận được tiếng chim buổi sáng có ý nghĩa thật sâu săc: Tiếng chim
không chỉ làm cho những vật xung quanh trở nên tràn đầy sức sống (lay động lá cành,
đánh thức chồi xanh) mà còn thôi thúc chúng đemlại những lợi ích thiết thực cho con
người (vỗ cánh bầy ong đi tìm mật cho đời, tha nắng rải dồng vàng thơm – làm nên
những hạt lúa nuôi sống con người).
Câu 19: Viết về người mẹ, nhà thơ Trần Quốc Minh có những hình ảnh so sánh
rất hay trong bài thơ “Mẹ” :
Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con.
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
Hãy cho biết: Những hình ảnh so sánh trong đoạn thơ đã giúp em cảm nhận được
điều gì đẹp đẽ ở người mẹ kính yêu?
GỢI Ý
Những hình ảnh so sánh:
Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
Cho thấy: Người mẹ rất thương con, mẹ có thể thức thâu đêm suốt sáng để canh
cho con ngủ ngon giấc; hơn cả những ngôi sao “thức” (soi sáng) trong đem, bởi vì khi
trời sáng thì sao cũng không thể “thức” được nữa.
Hình ảnh so sánh:
7
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
Cho thấy: Mẹ còn đem đến ngọn gió mát trong đêm hè, giúp cho con ngủ say(giấc
tròn); có thể nói: mẹ là người luôn đêm đến cho con những điều tốt đẹp trong suốt cả
cuộc đời – ngọn gió của con suốt đời.
Câu 21: Trong bài “ Bè xuôi sông La”, nhà thơ Vũ Duy Thông có viết:
Sông La ơi sông La
Trong veo như ánh mắt

Bờ tre xanh im mát
Mươn mướt đôi hàng mi
Hãy cho biết: Đoạn thơ miêu tả những nét đẹp gì của dòng sông La. Qua đoạn thơ,
em thấy dược tình cảm của tác giả với dòng sông quê hương như htế nào?
GỢI Ý
Đoạn thơ miêu tả những nét đẹp của dòng sông La:
-Nước sông La “Trong veo như ánh mắt”: ý nói nước sông rất trong như ánh mắt
trong trẻo và chứa chan tình cảm của con người.
- Bờ tre xanh mát bên sông “Mươn mướt đôi hàng mi”: ý nói bờ tre rất đẹp, đẹp
như hàng mi “mươn mướt” (bóng láng và mỡ màng, nhìn thấy thích mắt) trên đôi mắt
của con người.
Qua đoạn thơ ta thấy được tình cảm yêu thương tha thiết và gắn bó sâu nặng của
tác giả đối với dòng sông quê hương.
Câu 22: Tả bãi ngô đến kì thu hoạch, nhà văn Nguyên Hồng viết:
Trời nắng chang chang, tiếng tu hú gần xa ran ran. Hoa ngô xơ xác như cỏ may. Lá
ngô quắt lại rủ xuống. Những bắp ngô đã mập và chắc, chỉ còn chờ tay người đến bẻ
mang về.
Theo em, cách dùng từ ngữ, hình ảnh của tác giả trong đoạn văn trên có đặcđiểm gì
nổi bật?
GỢI Ý
Nhữgn từ ngữ, hình ảnh nổi bật trong đoạn văn:
- Từ láy gợi tả sự vật, âm thanh một cách sinh động: (nắng) chang chang, (tiếng tu
hú) ran ran. (hoa ngô) xơ xác.
- Hình ảnh gợi tả sự vật một cách hấp dẫn: hoa ngô xơ xác như cỏ may; lá ngô quắt
lại rủ xuống; bắp ngô đã mập và chắc.
Ngoài ra, cách dùng nhiều từ láy còn tạo nên nhịp điệu câu văn nhịp nhàng, hấp
dẫn. VD: trời nắng chang chang, tiếng tu hú gần xa ran ran.
Câu 23: Trong bài “Bài hát trồng cây”, nhà thơ Bế Kiến Quốc có viết:
Ai trồng cây
Người đó có tiếng hát

Trên cành cây
Chim hót lời mê say.
Ai trồng cây
Người đó có ngọn gió
Rung cành cây
Hoa lá đùa lay lay.
8
Theo em, qua hai khổ thơ trên, tác giả muốn nói với chúng ta điều gì?
GỢI Ý
Qua hai khổ thơ, tác giả muốn nói với chúng ta về những niềm vui, hạnh phúc của
người trồng cây. Trước hết, người trồng cây sẽ được nghe tiếng chim reo vui trên cành
lá như những lời hát say mê lòng người (Trên vòm cây-Chim hót lời mê say). Sau nữa,
người trồng cây còn được tận hưởng những làn gió mát và được rung động trước cảnh
gió về đùa vui cùng hoa lá ( Rung cành cây-Hoa lá đùa lay lay). Qua đó, tác giả muốn
ca ngợi vẻ đẹp của việc trồng cây, làm cho ta thêm mến yêu và quý trọng người trồng
cây.
Câu 24: Đọc đoạn thơ sau trong bài “Tiếng chổi tre” của nhà thơ Tố Hữu:
Nhớ em nghe
Tiếng chổi tre
Chị quét
Những đêm hè
Đêm đông gió rét
Tiếng chổi tre
Sớm tối
Đi về
Giữ sạch lề
Đẹp lối
Em nghe!
Em hiểu vì sao tác giả muốn nhắc nhở chúng ta nhớ đến “tiếng chổi tre”?
GỢI Ý

Qua đoạn thơ, tác giả muốn nhắc nhở chúng ta nhớ đến “tiếng chổi tre” vì nó gợi
cho ta nghĩ đến hình ảnh chị lao công đang làm việc trong “những đêm hè” hay “đêm
đông giá rét”. Chị làm việc thầm lặng trong đêm, khi mọi người đã ngủ ngon hoặc đang
được sống những giây phút ấm cúng bên gia đình. Công việc của chị tuy nhỏ nhưng làm
môi trường thêm sạch đẹp và góp phần đem hạnh phúc đến cho mọi người. Đó cũng là
một vẻ đẹp đáng trân trọng trong cuộc sống của chúng ta.
Câu 25: Trong bài “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ”, nhà thơ Nguyễn
Khoa Điềm có viết:
Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ
Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ em nằm tren lưng.
Hãy nêu những suy nghĩ của em về hình ảnh “ mặt trời” được diễn tả trong hai câu
thơ cuối của đoạn thơ trên.
GỢI Ý
Hình ảnh “mặt trời” được diễn tả trong hai câu cuối của đoạn thơ với hai ý nghĩa
khác nhau.
-Trong câu “Mặt trời của bắp thì nằm trênđồi”, hình ảnh “mặt trời” gợi cho ta nghĩ
đến nguồn ánh sáng và những tia nắng ấm áp giúp cho cây bắp lớn lên. hạt bắp thêm
chắc mẩy. Vì vậy, có thể nói là “mặt trời của bắp”
-Trong câu “Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng”, hình ảnh “mặt trời” gợi cho ta
liên tưởng đến em bé (người con) đang nằm trên lưng mẹ. Em bé được mẹ che chở bằng
9
tình yêu thương. Em bé là niềm hi vọng lớn lao và đẹp đẽ của người mẹ. Vì vậy, có thể
nói: em là “mặt trời của mẹ”
Trong câu thơ cuối, “mặt trời” đượcdùng với phép ẩn dụ (so sánh ngầm).
Câu 26: Trong bài “Lượm”, nhà thơ Tố Hữu viết về chú bé liên lạc trong kháng
chiến chống Pháp như sau:
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh

Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh.
Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng.
Em hãy cho biết: Đoạn thơ đã sử dụng những từ láy và hìnhảnh so sánh nào để
miêu tả chú bé Lượm? Những từ láy và hình ảnh so sánh đó đã giúp thấy được những
điểm gì đáng yêu ở chú bé liên lạc?
GỢI Ý
Đoạn thơ đã sử dụng những từ láy và hình ảnh so sánh để miêu tả chú bé Lượm:
- Từ láy: loắt choắt, xinh xinh, thoăn thoắt, nghênh nghênh.
- Hình ảnh so sánh: (như) con chim chích nhảy trên đường vàng.
Các từ láy giúp ta thấy được những điểm đáng yêu của chú bé liên lạc: Lượm là
một chú bé có thân hình rất nhỏ bé(loắt choắt), mang cái sắc cũng rất nhỏ (xinh xinh)
nhưng đôi chân lại nhanh nhẹn (thoăn thoắt) và dáng đi thì lọ rõ vẻ hồn nhiên, tự tin
(đầu nghênh nghênh). Hình ảnh so sánh (con chim chích nhảy trên đường vàng) càng
làm cho ta thấy rõ sự nhanh nhẹn, vẻ ngây thơ và đáng yêu của chú bé liên lạc.
Câu 27: Đọc bài thơ sau:
Võ Thị Sáu
Người con gái trẻ măng
Giặc đem ra bãi bắn
Đi giữa hai hàng lính
Vẫn ung dung mỉm cười.
Ngắt một đóa hoa tươi
Chị cài lên mái tóc
Đầu ngẩng cao bất khuất
Ngay trong phút hi sinh
Bây giờ dưới gốc dương
Chị nằm nghe biển hát.

(Phan Thị Thanh Nhàn)
Theo em, nhà thơ muốn ca ngợi điều gì ở người nữ anh hùng trẻ tuổi Võ Thị Sáu?
Những từ ngữ, hình ảnh nào trong bài thơ cho em biết điều đó?
GỢI Ý
Nhà thơ muốn ca ngợi thái độ lạc quan yêu đời, tinh thần hiên ngang bất khuất
trước kẻ thù và cái chết của người nữ anh hùng trẻ tuổi Võ Thị Sáu.
10
Những từ ngữ, hình ảnh trong bài thơ cho biết điều đó là: Trên đường ra pháp
trường, chị Sáu đi giữa hai hàng lính nhưng vẫn “ung dung mỉm cười”, vẫn “ ngắt một
đóa hoa tươi” để “cài lên mái tóc”. Trước cái chết, chị vẫn ngẩng cao đầu với thái độ
hiên ngang bất khuất (“Đầu ngẩng cao bất khuất”), xứng đáng là người nữ anh hùng trẻ
tuổi được mọi người kính phục.
Câu 28: Trong bài “Hoa quanh lăng Bác”, nhà thơ Nguyễn Bao có viết:
Mùa đông đẹp hoa mai
Cúc mùa thu thơm mát
Xuân tươi sắc đào hoa
Hè về sen tỏa ngát.
Như các chú đứng gác
Thay phiên nhau đêm ngày
Hoa nở quanh lăng Bác
Suốt bốn mùa hương bay.
Đoạn thơ đã giúp em cảm nhận được điều gì về hoa quanh lăng Bác?
GỢI Ý
Cảm nhận về hoa quanh lăng Bác như sau:
- Hoa quanh lăng Bác nở rất đẹp suốt cả bốn mùa trong năm( xuân, hạ, thu, đông):
Mùa đông đẹp hoa mai
Cúc mùa thu thơm mát
Xuân tươi sắc hoa đào
Hè về sưn tỏa ngát
- Hoa nở, hương bay bên lăng Bác suốt cả bốn mùa giống như các chiến sĩ đứng

canh bên lăng Bác để Bác “ngủ ngon”:
Như các chú đứng gác
Thay phiên nhau đêm ngày
Hoa nở quanh lăng Bác
Suốt bốn mùa hương bay.
Có thể nói: Hoa quanh lăng Bác cũng đ mãi như tấm lòng người Việt Nam đối với
Bác Hồ kính yêu.
Câu 29: Trong bài “Tuổi ngựa”, nhà thơ Xuân Quỳnh có viết:
Tuổi con là tuổi Ngựa
Nhưng mẹ ơi, đừng buồn
Dẫu cách núi, cách rừng
Dẫu cách sông, cách biển
Con tìm về với mẹ
Ngựa con vẫn nhớ đường.
Hãy cho biết: Người con muốn nói với mẹ điều gì? Điều đó cho ta thấy tình cảm
gì của người con đối với mẹ?
GỢI Ý
Qua đoạn thơ, ta thấy người con muốn nói với người mẹ: Tuổi con là “tuổi Ngựa”
nên có thể chạy rất nhanh và đi rất xa. Nơi con đến có thể rất xa mẹ (“cách núi cách
rừng”, “cách sông cách biển”). Nhưng mẹ đừng buồn, vì con vẫn luôn nhớ đường để tìm
về với mẹ (“Con tìm về với mẹ-Ngựa con vẫn nhớ đường”). Điều đó cho thấy tình cảm
yêu thương và gắn bó sâu nặng của người con đối với mẹ.
11
Câu 30: Đọc bài thơ sau:
Chú bò tìm bạn
Mặt trời rúc bụi tre
Buổi chiều về nghe mát
Bò ra sông uống nước
Thấy bóng mình, ngỡ ai.
Bò chào: “Kìa anh bạn!

Lại gặp anh ở đây!”
Nước đang nằm nhìn mây
Nghe bò, cười toét miệng.
Bóng bò chợt tan biến
Bò tưởng bạn đi đâu
Cứ ngoái trước nhìn sau
“Ậm ò.” tìm gọi mãi.
(Phạm Hổ)
Em thấy hình ảnh chú bò có những nét gì ngây thơ và đáng yêu?
GỢI Ý
Hình ảnh chú bò có những nét ngây thơ và đáng yêu: Bò ra sông uống nước, thấy
bóng mình lại ngỡ tưởng là một người bạn cùng loài. Bò chào hỏi rất thân thiện, làm
cho nước cũng phải “cười toét miệng”, tan biến cả bóng bò. Đã vậy, bò lại còn tưởng
“bạn” đi đâu mất nên cứ “ậm ò…” tìm gọi mãi. Những điều đó cho thấy sự “ngây ngô”
của chú bò nhưng lại càng chứng tỏ nét hồn nhiên của tuổi thơ và khát khao muốn có
bạn của chú bò, do vậy thật đáng yêu.
Câu 31: Trong bài “Dòng sông mặc áo”, nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo có viết:
Sáng ra thơm đến ngẩn ngơ
Dòng sông đã mặc bao giừo áo hao
Ngước lên bỗng gặp la đà
Ngàn hoa bưởi đã nở nhòa áo ai.
Những câu thơ trên đã giúp em phát hiện ra gì của dòng sông quê hương tác giả?
GỢI Ý
Vẻ đẹp của dòng sông ở quê hương tác giả: Sông cũng như người, được mang trên
mình chiếc áo rất đặc biệt. Đó là chiếc áo vừa có hương thơm (“thơm đến ngẩn ngơ”)
vừa có màu hoa đẹp và hấp dẫn (“Ngàn hoa bưởi đã nở nhòa áo ai”). Dòng sông được
mặc chiếc áo đó dường như cũng trở nên đẹp hơn và làm cho tác giả thấy ngỡ ngàng,
xúc động.
Câu 32: Nghĩ về Bác Hồ kính yêu, trong bài “Việt Nam có Bác”, nhà thơ Lê Anh
Xuân có viết:

Bác là non nước trời mây,
Việt Nam có Bác mỗi ngày đẹp hơn.
Còn cao hơn đỉnh Trường Sơn,
Nghìn năm chung đúc tâm hồn ông cha.
Điệu lục bát, khúc dân ca,
Việt Nam là Bác, Bác là Việt Nam.
12
Em hiểu cách nói có ý so sánh của câu thơ cuối (Việt Nam là Bác, Bác là Việt
Nam) trong đoạn thơ trên như thế nào?
GỢI Ý
Cách nói có ý so sánh của câu thơ cuối (VN là Bác, Bác là VN) trong đoạn thơ cho
thấy: BH là vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc VN. Những truyền thống đẹp đẽ và cao quý
của cha ông ta hàng nghìn năm đã chung đúc nên tâm hồn Bác. Đất nước VN thân yêu
gắn liền với hình ảnh BH vĩ đại và hình ảnh BH chính là hình ảnh tiêu biểu cho đất
nước VN.
Câu 33: Trong bài “Con chim chiền chiện”, nhà thơ Huy Cận có viết:
Chim bay, ,chim sà
Lúa tròn bụng sữa
Đồng quê chan chứa
Những lời chim ca.
Bay cao, cao vút
Chim biến mất rồi
Chỉ còn tiếng hót
Làm xanh da trời.
Hãy nêu những nét đẹp của đồng quê Việt Nam được tác giả miêu tả qua hai khổ
thơ trên.
GỢI Ý
Những nét đẹp của đồng quê VN được tác giả miêu tả qua hai khổ thơ:
-Khổ thơ 1:Tả cánh chim chiền chiện tự do bay lượn và ca vang trên cánh đồng lúa
đẹp (đang “tròn bụng sữa”). Hình ảnh cánh đồng “chan chứa những lời chim ca” gợi vẻ

đẹp của niềm vui và sự ấm no của đồng quê VN.
-Khổ thơ 2: Tả cánh chim chiền chiện bay cao, cao mãi như biến vào bầu trời, chỉ
để lại tiếng hót “làm xanh da trời”. Đó là hình ảnh gợi cho ta nghĩ đến một không gian
cao rộng, tràn ngập vẻ đẹp thanh bình của đồng quê VN.
Câu 34: Trong bài “Tiếng ru”, nhà thơ Tố Hữu có viết:
Con ong làm mật, yêu hoa
Con cá bơi, yêu nước; con chim ca , yêu trời
Con người muốn sống, con ơi
Phải yêu đồng chí, yêu người anh em.
Em hiểu nội dung những “lời ru” trên như thế nào? Qua “lời ru” đó, tác giả muốn
nói lên điều gì?
GỢI Ý
Nội dung những “lời ru” (Trích trong bài “Tiếng ru”)” Con ong muốn làm nên mật
ngọt thì phải yêu hoa; con cá muốn bơi được phải yêu nước; con chim muốn hót ca
vang thì phải yêu bầu trời; con người muốn sống thì phải yêu đồng chí(những người
cùng chí hướng), yêu anh em bè bạn của mình. Qua “lời ru” đó, tác giả muốn nói lên ý
nghĩa: Trong cuộc sống, con người phải biết yêu thương những gì gắn bó thân thiết với
mình, giúp cho mình tồn tại và sống hữu ích.
Câu 35: Trong bài “Ngày em vào Đội”, nhà thơ Xuân Quỳnh có viết:
Màu khăn tuổi thiếu niên
Suốt đời tươi thắm mãi
Như lời ru vời vợi
13
Chẳng bao giờ cách xa.
Qua đoạn thơ trên,tác giả muốn nói với các em đội viên Đội Thiếu niên Tiền phong
Hồ Chí Minh điều gì?
GỢI Ý
Qua đoạn thơ, tác giả muốn nói với các em đội viên Đội TNTP HCM: Màu khăn
quàng đỏ của Đội viên Đội TNTP HCM tượng trưng cho màu cờ của Tổ quốc sẽ “tươi
thắm mãi” trong cuộc đời của các em, giống như “lời ru vời vợi” chứa chan tình yêu

thương của người mẹ luôn gần gũi bên em, tiếp thêm sức mạnh cho các em vươn lên
trong cuộc sống.
============
PHẦN II: TUYỂN TẬP ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI
Đề 36: Trong bài Dừa ơi, nhà thơ Lê Anh xuân có viết:
Dừa vẫn đứng hiên ngang cao vút,
Lá vẫn xanh rất mực dịu dàng,
Rễ dừa bám sâu vào lòng đất,
Như dân làng bám chặt quê hương.
Em hãy cho biết: hình ảnh cây dừa trong đoạn thơ trên nói lên những đIều gì đẹp
đẽ của người dân mièn Nam trong kháng chiến chống Mĩ?
Gợi ý
-Câu Dừa vẫn đứng hiên ngang cao vút có ý ca ngợi phẩm chất kiên cường, anh
dũng, hiên ngang, tự hào trong chiến đấu.
-Câu Lá vẫn xanh rất mực dịu dàng ý nói phẩm chất vô cùng trong sáng, thuỷ
chung, dịu dàng, đẹp đẽ trong cuộc sống.
-Các câu: Rễ dừa bám sâu vào lòng đất/ Như dân làng bám chặt quê hương ýnói
phẩm chất kiên cường bám trụ, gắn bó chặt che xvới mảnh đất quê hương miền Nam.
Đề 37 Tả cảnh đẹp ở Sa Pa nhà văn Nguyễn Phan Hách đã viết:
Thoắt cái, lác đác lá vàng rơi trong khoảnh khắc mùa thu. Thoắt cá, trắng long lanh
một cơn mưa tuyết trên những cành đào, lê, mận. Thoắt cái, gió xuân hây hẩy nồng nàn
với những bông hoa lay ơn màu đen nhung hiếm quý.
Em có nhận xét gì về cách dùng từ, đặt câu ở đoạn văn trên? Nêu tác dụng của cách
dùng từ, đặt câu đó?
Gợi ý
-Nhận xét: Dùng 3 làn từ ngữ “thoắt cái” (điệp ngữ) ở đầu câu; câu 1 đảo bổ ngữ
“lác đác” lên trước; câu 2 đảo vị ngữ “trắng long lanh” lên trước.
-Tác dụng: Điệp ngữ “Thoắt cái gợi tả cảm xúc đột ngột ngỡ ngàng, nhấn mạnh sự
thay đổi nhanh chóng của thời gian, đến mức gây bất ngờ; dùng đảo ngữ để nhấn mạnh,
làm nổi bật vẻ đẹp nên thơ của sự biến đổi về cảnh sắc thiên nhiên ở Sa Pa.

Đề 38: Trong bài Bóc lịch, nhà thơ Bùi Kiến Quốc có viết:
Ngày hôm qua ở lại
Trong vở hồng của con
Con học hành chăm chỉ
Là ngày qua vẫn còn.
14
Nhà thơ muốn nói với em điều gì qua đoạn thơ trên:
Gợi ý
Nhà thơ muốn nói: Kết quả học tập chăm chỉ của ngày hôm qua được thể hiện rõ
trên trang vở hồng đẹp đẽ của tuổi thơ;’ nó sẽ được lưu giữ mãi mãi cùng với thời gian.
Vì vậy có thể nói ngày hôm qua sẽ không bao giờ bị mất đi.
Đề 39:
Bóng mây
Hôm nay trời nắng như nung
Mẹ em đi cấy phơi lưng cả ngày
Ước gì em hoá đám mây
Em che cho mẹ suốt ngày bóng râm.
Đọc bài thơ trên, em thấy được những nét gì đẹp về tình cảm của người con đối
với người mẹ?
Gợi ý
Những nét đẹp về tình cảm của người con đối với mẹ qua bài thơ Bóng mây là:
-Thương mẹ phải làm việc vất vả: phơi lưng đi cấy cả ngày dưới trời nắng nóng
(nóng như nung).
-Ước mong được góp phần làm cho mẹ đỡ vất vả trong công việc: hoá thành bóng
mấy để che cho mẹ suốt ngày bóng râm, giúp mẹ làm việc trên đồng mát mẻ, khỏi bị
nắng nóng. Đó là tình thương vừa sâu sắc vừa rất cụ thể và thiết thực của người con đối
với mẹ.
Đề 40: Trong bài Vàm cỏ đông, nhà thơ Hoài Vũ có viết:
Đây con sông như dòng sữa mẹ
Nước về xanh ruộng lúa vườn cây.

Và ăm ắp như lòng người mẹ
Chở tình thương trang trải đêm ngày.
Đọc đoạn thơ trên, em cảm nhận được vẻ đẹp đáng quý của dòng sông quê hương
như thế nào?
Gợi ý
-Dòng sông quê hương đưa nước về làm cho những ruộng lúa, vườn cây xanh tươi,
đầy sức sống. Vì vậy, nó được ví như dòng sữa mẹ nuôi dưỡng các con khôn lớn.
-Nước sông ăm ắp đầy như tấm lòng người mẹ tràn đầy tình thương yêu, luôn sẵn
sàng chia sẻ (trang trải đêm ngày) cho những đứa con, cho cả mọi người.
Những vẻ đẹp ấm áp tình người đó làm cho ta thêm yêu quý và gắn bó với dòng
sông quê hương.
Đề 41: Trong bài Cô giáo lớp em, nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh có viết:
Cô dạy em tập viết
Gió đưa thoảng hương nhài
Nắng ghé vào cửa lớp
Xem chúng em học bài.
Em hãy cho biết: khổ thơ trên đã sử dụng biẹn pháp nghệ thuật gì nổi bật? Biện
pháp nghệ thuật đó giúp em thấy được điều gì đẹp đẽ của các bạn học sinh?
Gợi ý
-Khổ thơ trên đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hoá.
15
-Tác dụng của biện pháp nghệ thuật nhân hoá là: cho thấy được tinh thần học tập
rất chăm chỉ của các bạn học sinh (làm cho nắng như đứa trẻ nhỏ đang tung tăng chạy
nhả cũng muốn dừng lại ghé vào cửa lớp để xem các bạn học bài).
Đề 42: Trong bài Việt Nam thân yêu, nhà thơ Nguyễn Đình Thi có viết:
Việt Nam đất nước ta ơi!
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn
Cánh cò bay lả rập rờn
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều.
Đọc đoạn thơ trên, em cảm nhận được điều gì về đất nước Việt Nam?

Gợi ý
Đọc đoạn thơ trên em cảm nhận được:
-Đất nước Việt Nam thật giàu đẹp, đáng yêu, thể hiện qua hình ảnh: biển lúa rộng
mênh mông (hứa hẹn sự no ấm), cánh cò bay lả rập rờn (gợi nét giản dị đáng yêu).
-Đất nước Việt Nam thật đáng tự hào với cảnh hùng vĩ mà nên thơ, thẻ hiện qua
hình ảnh đỉnh Trường Sơn cao vời cợi sớm chiều mây phủ.
Đề 43: Kết thúc bài Tre Việt Nam, nhà thơ Nguyễn Duy viết:
Mai sau,
Mai sau,
Mai sau,
Đất xanh tre mãi xanh màu tre xanh.
Em hãy cho biết những câu thơ trên nhằm khẳng định điều gì? Cách diễn đạt của
nhà thơ có những gì độc đáo, góp phần khẳng định điều đó?
Gợi ý
-Những câu thơ kết thúc của bài Tre Việt Nam nhằm khẳng định một màu xanh
vĩnh cửu của tre Việt Nam, sức sống bất diệt của con người Việt Nam, truyền thống cao
đẹp của dân tộc Việt Nam.
-Cách diễn đạt độc đáo của nhà thơ góp phần khẳng định điều đó:
+Thay đổi cách ngắt nhịp và ngắt dòng (Mai sau, / Mai sau, /Mai sau) với biệnpháp
sử dụng đIệp ngữ “Mai sau” góp phần gợi cảm xúc về thời gian và không gian như mở
ra vô tận, tạo cho ý thơ âm vang bay bổng và đem đến cho người đọc những liên tưởng
thú vị.
+Dùng từ “xanh” ba lần trong một dòng thơ với những sự kết hợp khác nhau (xanh
tre, xanh màu, tre xanh) tạo ra những nét nghĩa đa dạng, phong phú và khẳng định sự
trường tồn của màu sắc, của sức sống dân tộc.
Đề 44: Trong bài Về thăm nhà Bác, nhà thơ Nguyễn Đức Mậu có viết:
Ngôi nhà thuở Bác thiếu thời
Nghiêng nghiêng mái lợp bao đời nắng mưa
Chiếc giường tre quá đơn sơ
Võng gai ru mát những trưa nắng hè.

Em hãy cho biết: đoạn thơ giúp ta cảm nhận được đIều gì đẹp đẽ, thân thương?
Gợi ý
-Hình ảnh ngôi nhà của Bác lúc thiếu thời thật đơn sơ, giản dị như bao ngôi nhà
của làng quê Việt Nam: Mái nhà tranh nghiêng nghiêng từng trải bao mưa nắng, chiếc
giường tre đơn sơ, chiếc võng gai ru mát những trưa nắng hè.
16
-Sống trong ngôi nhà đó, Bác Hồ được lớn lên trong tình thương yêu của gia đình:
võng gai ru mát những trưa nắng hè.
Đề 45: Trong bài thơ Con cò, nhà thơ Chế Lan Viên có viết:
Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.
Hai dòng thơ trên đã giúp em cảm nhận được ý nghĩa gì đẹp đẽ?
Gợi ý
Tình cảm yêu thương của mẹ dành cho con thật to lớn và không bao giờ vơi cạn.
Dù con đã khôn lớn, dù có đi hết đời (sống trọn đời), tình thương của mẹ đối với con
như vẫn còn sống mãi, vẫn theo con để quan tâm lo lắng, giúp đỡ con, tiếp cho con
thêm sức mạnh vươn lên trong cuộc sống. Có thể nói tình thương của mẹ là tình thương
bất tử!
Đề 46:
Quê hương là cánh diều biếc
Tuổi hơ con thả trên đồng
Quê hương là con đò nhỏ
Êm đềm khua nước ven sông.
(Quê hương của Đỗ Trung Quân)
Đọc đoạn thơ trên, em thấy được những ý nghĩ và tình cảm của nhà thơ đối với quê
hương như thế nào?
Gợi ý
Tác giả bộc lộ những suy nghĩ về quê hương thông qua những hình ảnh rất cụ thể:
-Cánh diều biếc thả trên đồng đã từng in đậm dấu ấn tuổi thơ đẹp dẽ thơ mộng trên
quê hương.

-Con đò nhỏ khua nước trên dòng sông quê hương với âm thanh nhẹ nhàng, êm
đềm mà lắng đọng;
Có thể nói, những sự vật đơn sơ, giản dị trên quê hương luôn có sự gắn bó với con
người và đã trở thành những kỉ niệm không thể nào quên. Nghĩ về quê hương như vậy,
chứng tỏ tình cảm của tác giả đối với quê hương thật sâu sắc và đẹp đẽ.
Đề 47: Hãy ghi lại vài dòng cảm nhận của em về vẻ đẹp của rừng mơ Hương Sơn
được gợi tả qua đoạn thơ sau:
Rừng mơ ôm lấy núi
Mây trắng đọng thành hoa
Gió chiều đông gờn gợn
Hương bay gần bay xa.
(Rừng mơ của Trần Lê Văn).
Gợi ý
-Rừng mơ bao quanh núi được nhân hoá (ôm lấy núi) cho thấy sự gắn bó gần gũi,
thân thiết và thắm đượm tình cảm của cảnh vật thiên nhiên.
-Hoa mơ nở trắng như mây trên trời đọng (kết) lại.
-Gió chiều đông nhẹ nhàng (gờn gợn) đưa hương hoa mơ lan toả đi khắp nơi.
Có thể nói: đoạn thơ đã vẽ ra bức tranh mang vẻ đẹp của đất trời hoà quyện trong
rừng mơ Hương Sơn.
Đề 48: Trong bai Tiếng hát mùa gặt, nhà thơ Nguyễn Duy có viết:
Gió nâng tiếng hát chói chang
17
Long lanh lưỡi hái liếm ngang chân trời.
Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì nổi bật ở hai câu thơ trên? Nhờ biện
pháp nghệ thuật nổi bật đó, em cảm nhận được nội dung, ý nghĩa gì đẹp đẽ?
Gợi ý
-Biện pháp nghệ thuật nổi bật ở hai câu thơ là biện pháp nhân hóa (thể hiẹn rõ
những từ gnữ chỉ đặc điểm của người: nâng, liếm).
-Nội dung, ý nghĩa đẹp đẽ: cảnh mùa gặt ở nông thôn Việt Nam thật vui tươI, náo
nức (Gió nâng tiếng hát chói chang); cánh đồng lúa tốt mênh mông hứa hẹn một cuộc

sống ấm no (Long lanh lưỡi hái liếm ngang chân trời). Những cảnh đó gợi cho ta thấy
không khí đầm ấm, thanh bình nơi thôn quê khi mùa gặt đến.
Đề 49: Trong bài Phong cảnh Hòn Đất, nhà văn Nguyễn Anh Đức mieu tả cảnh
Hòn Đất như sau:
Xa quá khỏi Hòn một đỗi là bãi Tre. Thấp thoáng những cây tre đằng ngà cao vút,
vàng óng, những cây tre lâu nay vẫn đứng đấy, bình yên và thanh thản, mặc cho bao
nhiêu năm tháng đã qua đi, mặc cho bao nhiêu gió mưa đã thổi tới. Sau rặng tre ấy, biển
cả còn lâu đời hơn, vẫn đang giỡn sóng, mang một màu xanh lục.
Theo em, ngoài vẻ đẹp của cảnh vật (tre đằng ngàa, biển cả), đoạn văn còn cho ta
thấy vẻ đẹp gì của cảnh vật quê hương? Biện pháp nghệ thuật nào giúp cho em nhận
biết được điều đó?
Gợi ý
-Ngoài vẻ đẹp của cảnh vật (tre đằng ngà, biển cả), đoạn văn còn cho ta thấy vẻ đẹp
của con người trên quê hương.
-Biện pháp nghệ thuật nhân hoá giúp ta nhận thắy được điều đó: cây tre vẫn đứng
đấy bình yên và thanh thản, biển cả vẫn đang giỡn sóng (tre và biển mang những đặc
điểm của con người). Nói đến cây tre hay nói đến biển cả cũng là nói đến con người với
vẻ đẹp nổi bật: sự bền bỉ, anh dũng, kiên cường trước mọi thử thách của thời gian (mặc
cho bao nhiêu năm tháng đã đi qua, mặc cho bao nhiêu gió mưa đã thổi tới, biển cả
còn lâu đời hơn,…).
Đề 50: Trong bài Hạt gạo làng ta, nhà thơ Trần Đăng Khoa có viết:
Hạt gạo làng ta
Có bão tháng bảy
Có mưa tháng ba
Giọt mồ hôI sa
Những trưa tháng sáu
Nước như ai nấu
Chết cả cá cờ
Cua ngoi lên bờ
Mẹ em xuống cấy…

Đoạn thơ giúp em hiểu được ý nghĩa gì của hạt gạo? Hãy nêu rõ tác dụng của điệp
ngữ và hình ảnh đối lập được sử dụng trong đoạn thơ trên?
Gợi ý
-ý nghĩa của hạt gạo: Hạt gạo phải trải qua biết bao thử thách khó khăn của thiên
nhiên với những cơn bão tháng báy (thường là bão to), những trận mưa tháng ba
( thường là mưa lớn). Nhưng điều quan trọng hơn là hạt gạo còn có những giọt mồ hôi
18
của con người lao động cần cù trong những ngày nắng nóng (Nước như ai nấu/ Chết cả
cá cờ/ Cua ngoi lên bờ Mẹ em xuống cấy).
-Đoạn thơ sử dụng điệp ngữ có nhằm nhấn mạnh khó khăn của thiên nhiên; sử
dụng hình ảnh đối lập Cua ngoi lên bờ nhưng Mẹ em xuống cấy. Nhằm gợi tả hình ảnh
lao động vất vả của người mẹ, đồng thời nhấn mạnh giá trị to llớn của hạt gạo được làm
ra.
Đề 51: Trong bài Tiếng hát mùa gặt, khi tả cảnh bà con nông dân tuốt lúa dưới
đêm trăng sáng, nhà thơ Nguyễn Duy viết:
Mảnh sân trăng lúa chất đầy
Vàng tuôn trong tiếng máy quay xập xình.
Theo em, ở dòng thơ thứ nhất, trong hai cách ngắt nhịp dưới đây:
-Mảnh sân/ trăng lúa chất đầy.
-Mảnh sân trăng/ lúa chất đầy.
Em chon cách ngắt nhịp nào? Vì sao?
Gợi ý
Mỗi cách ngắt nhịp có sức gợi tả, gợi cảm riêng. Theo cách ngắt nhịp thứ
nhất(Mảnh sân / trăng lúa chất đầy),câu thơ được hiểu: trên sân, cả lúa, cả trăng đều
chất đầy, đều tràn ngập. Cảnh tượng này vừa gợi sự no đủ, vừa gợi cảm giác thơ mộng.
Cách ngắt nhịp thứ hai (Mảnh sân trăng / lúa chất đầy) thì gợi được ở người đọc về một
mảnh sân tràn ngập ánh trăng, lung linh huyền ảo, trên đó lúa chất đầy. Tuy nhiên cách
ngts nhịp thứ hai có phần khiên cưỡng, thiếu tự nhiên. Do đó cách ngắt nhịp thứ nhất
vẫn hợp lí hơn.
Đề 52:

Con đi trăm núi ngàn khe
Không bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm.
(Tố Hữu)
Theo em, trong câu thơ trên trăm có bằng 99+1 và ngàn có bằng 999+1 hay
không? Vì sao?
Gợi ý
Trong câu thơ này trăm không phải là con số chính xác 99+1 và ngàn không phảI
là 999+1. Trăm và ngàn ở đây được hiểu theo nghĩa bóng, chỉ số nhiều. Dòng thơ “Con
đi trăm núi ngàn khe” muốn nói: Con đã đi qua rất nhiều núi, nhiều khe, đã vợt qua rất
nhiều khó khăn gian khổ trên những dặm đường kháng chiến.
Đề 53: Đoạn thơ Khúc hát ru của nhà thơ Nguỹen Khoa Điềm nói về tình cảm của
người mẹ miền núi vừa nuôi con vừa tham gia công tác kháng chiến có hai câu:
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng.
Em hiểu câu thơ “Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng” như thế nào?
Gợi ý
Câu thơ “Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng” gợi ở người đọc cảnh tượng:
Khi cầm chàygiã gạo, theo mỗi nhịp chày, thân hình của người mẹ lại chao nghiêng. Em
bé ngủ trên lưng mẹ nên giấc ngủ của em cũng dường như nghiêng theo dáng mẹ. Đó là
hình ảnh rất thật nhưng cũng rất thơ qua ngòi bút tinh tế của tác giả. Tấm lưng gầy của
19
người mẹ miền núi rất vất vả qua lao động để nuôi con, nuôi bộ đội đánh Mĩ lại chính là
chiếc nôi êm để em bé ngủ ngon lành.
Đề 54: Trong bài Cây dừa của nhà thơ Trần Đăng Khoa có đoạn:
Cây dừa xanh toả nhiều tàu
Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng.
Thân dừa bạc phếch tháng năm,
Quả dừa-đàn lợn con nằm trên cao.
Đêm hè hoa nở cùng sao
Tàu dừa-chiếc lược chải vào mây xanh…

Theo em, phép nhân hoá và so sánh được thể hiện trong những từ gnừ nào ở đoạn
thơ trên? Thử phân tích cái hay của phép nhân hoá và phép so sánh trong đoạn thơ trên?
Gợi ý
-Phép nhân hoá được sử dụng trong các từ ngữ: Dang tay đón gió; gật đầu gọi
trăng. Các từ ngữ này có tác dụng làm cho vật vô tri là cây dừa cũng có những biểu
hiện tình cảm như con người. Dừa cũng mở rộng vòng tay đón gió, cũng gật đầu mời
gọi trăng lên. Qua cách nói nhân hoá, cảnh vật trở nên sống động, có đường nét, hình
khối, có hồn và có sức gợi tả, gợi cảm cao.
-Phép so sánh được thể hiện trong các từ ngữ: quả dừa (giống như) đàn lợn con;
tàu dừa (giống như) chiếc lược. Cách so sánh ở đây khá bất ngờ, thú vị, thể hiện sự liên
tưởng, tưởng tượng phong phú của tác giả. Cách so sánh này cũng có tác dụng làm cho
cảnh vật trở nên sống động, có đường nét, có hình khối, có sức gợi tả, gợi cảm cao.
Đề 55: Trong bài Nghe thầy đọc thơ của nhà thơ Trần Đăng Khoa, có đoạn:
Em nghe thầy đọc bao ngày
Tiếng thơ đỏ nắng xanh cây quanh nhà
Mái chèo nghe vọng sông xa
Êm êm nghe tiếng của bà năm xưa
Nghe trăng thở động tàu dừa…
Theo em, cuộc sống xung quanh được gợi lên như thế nào trong tâm trí của cậu học
trò khi nghe thầy giáo đọc thơ?
Gợi ý
Cuộc sống xung quanh được gợi lên trong tam trí của cậu học trò khi nghe thầy đọc
thơ bao gồm:
-Các hình ảnh: nắng chói chang, cây cối xanh tươI;
-Cácam thanh: tiếng mái chèo quẫy nước, khua nước vọng lại từ một dòng sông
hiện về trong kí ức; tiếng ru ạ ời của người bà ru cháu trong những năm tháng cậu học
trò còn thơ bé; tiếng tàu dừa cựa mình dưới ánh trăng khuya…
Cuộc sống được gợi lên, gợi ra có sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại.
Đề 56: Trong bài Tre Việt Nam của nhà thơ Nguyễn Duy có đoạn:
Bão bùng thân bọc lấy thân

Tay ôm tay núi tre gần nhau thêm.
Thương nhau tre chẳng ở riêng
Luỹ thành từ đó mà nên hỡi người.
20
Trong đọan thơ trên, tác giả đã sử dụng cách nói gì để ca ngợi những phẩm chất tốt
đẹp của tre: sự đùm bọc, đoàn kết? Cách nói này hay ở chỗ nào?
Gợi ý
-Trong đoạn thơ này, tác giả sử dụng cách nói nhân hoá để nói về những phẩm chất
tốt đẹp của tre: sự đùm bọc, đoàn kết. Nhân hoá ở đây nghĩa là gán cho tre những đặc
tính của người: những thân tre bao bọc, che chở cho nhau; tay tre ôm núi nhau quấn
quýt; họ hàng nhà tre sốngquây quần, ấm cúng bên nhau
-Cách nói nhân hoá làm cho cảnh vật trở nên sang động. Những cây tre như những
sinh thể mang hồn người. Cách nói này giúp tác giả thể hiện được hai tầng nghĩa: vừa
nói được những phẩm chất tốt đẹp của cây tre Việt Nam, vừa nói được những phẩm chất
tốt đẹp, những truyền thống cao đẹp của con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam.
Đề 57: Trong bài Hành trình của bầy ong của rnhà thơ Nguyễn Đức Mậu, có
những câu thơ:
Với đôi cánh đãm nắng trời
Bầy ong bay đến trọn đời tìm hoa.
Bầy ong giong ruổi trăm miền
Rù rì đôi cánh nối liền mùa hoa.
a) Theo em, tác giả dùng từ đẫm ở trên có hay không? Vì sao?
b) Em hiểu nghĩa câu thơ Rù rì đôi cánh nối liền mùa hoa là thế nào?
Gợi ý
a) Trong dòng thơ đầu, từ đẫm được tác gỉa dùng hay và sáng tạo. Nghĩa đen của
từ này chỉ trạng thái ướt sũng (ví dụ: áo đẫm mồ hôi; khăn đẫm nước.). ở dòng thơ trên,
tác giả dùng từ đẫm theo nghĩa bóng, chỉ cảnh tượng ánh nắng chiếu vào đôi cánh bầy
ong, khiến cho đôi cánh của bầy ong lai láng nắng trời. Cách dùng từ này gợi được ở
người đọc một hình tượng đẹp.
b) Câu thơ Rù rì đôi cánh nối liền mùa hoa muốn diễn tả ý: Bầy ong làm việc

chăm chỉ từ mùa hoa này sang mùa hoa khác (xuân, hạ, thu, đông), ở khắp rừng sâu và
biển xa, làm cái cầu nối giữa các mùa hoa, giữa mọi miền đất nước.
Đề 58: Trong bài thơ Đàn bò trên đồng cỏ hoàng hôn, nhà thơ Nguyễn Đức Mậu
viết:
Gợi ý
Cái mới lạ, đồng thời là cái hay của hai dòng thơ chủ yếu được biểu hịên ở cách
nói gặm cả hoàng hôn, gặm buổi chiều xót lại. Cảnh thực mà nhà thơ miêu tả ở đây là:
Chiều muộn, hòang hôn buông xuống, nhưng đàn bò vẫn mải miết gặm cỏ. Nói cách
khác, đàn bò gặm cỏ trong cảnh hoàng hôn, cảnh chiều muộn. Cảnh thực đó được tái
hiện lại qua sự tưởng tượng của nhà thơ: ở đây, dường như đàn bò không chỉ gặm cỏ,
mà gặm cả hoàng hôn đang bao trùm lên đồng cỏ, gặm cả những tia nắng cuối cùng còn
sót lại trên đồng cỏ. Cảnh vật như hoà quyện vào nhau thật thơ mộng.
Đề 59: Đọc đoạn thơ sau:
Hôm qua còn lấm tấm
Chen lẫn màu lá xanh
Sáng nay bừng lửa thẫm
Rừng rực cháy trên cành.
Theo em, điều gì gây ấn tượng mạnh nhất cho người đọc qua đoạn thơ này?
Gợi ý
21
Điều gây ấn tượng mạnh nhất cho người đọc khi đọc đoạn thơ này là tác giả tạo
yếu tố bất ngờ bằng cách thể hiện sự phát triển đột biến của hoa phượng: hôm qua- còn
lấm tấm > < hôm nay- rừng rực cháy trên cành. Dưới cái nhìn của nhà thơ, dường như
thời gian đi nhanh hơn, cho nên hoa phượng dường như nở nhanh hơn. ấn tượng về sự
bất ngờ, sự phát triển đột biến của hoa phượng cũng từ đó mà sinh ra.
Đề 60: Trong bài thơ Quạt cho bà ngủ của nhà thơ Thạch Quỳ, có đoạn:
Bàn tay bé nhỏ
Vẫy quạt thật đều
Ngấn nắng thiu thiu
Đậu trên tường trắng.

Căn nhà đã vắng
Cốc chén nằm im
Đôi mắt lim dim
Ngủ ngon bà nhé.
Trong hai khổ thơ trên, mọi vật được tả có nét chung gì? Tình cảm của người cháu
thương bà được thể hiện như thế nào?
Gợi ý
Mọi vật được nói tới trong hai khổ thơ có nét chung là: Dưới hơi mát nhè nhẹ từ
bàn tay vẫy quạt của cô bé, mọi vật xung quanh dường như cũng buồn ngủ lây (nắng
thiu thiu, căn nhà vắng, cốc chén nằm im.).
Tình cảm của người cháu thương bà đựơc thể hiện rất rõ nét qua một số chi tiết: Cô
bé ngồi quạt rất lâu để cho bà ngủ vì bà đang bị mệt, đang cần yên tĩnh. Cô bé dường
như dồn tình thương yêu đối với bà vào đôi bàn tay vẫy quạt đều đặn, rất kiên trì của
mình.
Đề 61:
Đêm đêm tiếng thậm tiếng thình
Cối gạo đầy cả nghĩa tình nước non.
(Qua Thậm Thình của Nguyễn Bùi Vợi)
-Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì trong câu thơ Đêm đêm tiếng thậm tiếng
thình? Nói rõ cái hay của biện pháp nghệ thuật ấy?
-Câu Cối gạo đầy cả nghĩa tình nước non ý nói gì?
Gợi ý
-Trong câu thơ Đêm đêm tiếng them tiếng thình, tác giả sử dụng biện pháp nghệ
thuật chơi chữ. Cụ thể thậm, thình vừa là những tiếng tượng thanh gợi tả tiếng chày giã
gạo vọng lại từ thời vua Hùng, lại vừa là hai tiếng trong địa danh Thậm Thình thuộc
huyện Phong Châu, tỉnh Phú Thọ (tục truyền đây là nơi vua Hùng dựng lầu và kho chứa
gạo).
-Câu thơ Cối gạo đầy cả nghĩa tình nước non gợi tả ý: lòng dân ta thiết tha yêu
nước. Theo lời phán bảo của vua Hùng, nhân dân đã dựng lầu giã gạo, đêm đêm giã gạo
và hình ảnh cối gạo đầy cả nghĩa tình nước non là tượng trưng cho tấm lòng, tình cảm

của người dân đối với đất nước, với vua Hùng.
Đề 62: Trong bài thơ Luỹ tre của nhà thơ Nguyễn Công Dương có đoạn:
Mỗi sớm mai thức dậy
Luỹ tre xanh rì rào
Ngọn tre cong vọng vó
22
Kéo mặt trời lên cao.
Trong đoạn thơ trên, em thích nhất hình ảnh thơ nào? Nói rõ vì sao em thích?
Gợi ý
Hình ảnh gay ấn tượng mạnh cho người đọc và thể hiện sự liên tưởng, tưởng tượng
dộc đáo của tác giả là hình ảnh:
Ngọn tre cong vọng vó
Kéo mặt trời lên cao.
Các sự vật: ngọn tre-vọng vó-mặt trời vốn dĩ không liên quan tới nhau. Nhưng qua
liên tưởng, tưởng tượng của tác giả thể hiện trong hai dòng thơ trên, các sự vật này
dường như có sự liên hệ với nhau: ngọn tre cong cong như cái vọng vó, cái vọng vó lại
đang kéo mặt trời lên cao. Cảnh vật như hoà quyện vào nhau, tạo nên sự sống động cho
hình ảnh thơ.
Đề 63:
Đời cha ông với đời tôi
Như con sông với chân trời đã xa
Chỉ còn truyện cổ thiết tha
Cho tôi nhận mặt cha ông của mình.
(Truyện cổ nước mình - Lâm Thị Mỹ Dạ)
Em hiểu thế nào vè nội dung của hai dòng thơ: Chỉ còn truyện cổ thiết tha-Cho tôI
nhận mặt cha ông của mình?
Gợi ý
Qua hai dòng thơ Chỉ còn truyện cổ thiết tha . Cho tôi nhận mặt cha ông của
mình tác giả muốn diễn tả ý: Từ xưa đến nay, từ quá khứ đến hiện tại là một kkhoảng
cách thời gian dằng dặc. Các truyện cổ dân gian thực sự là cái cầu nối quá khứ với hiện

tại. Qua truyện cổ, người đọc thời nay hiểu được cha ông ngày xưa, cụ thể hiểu được
đời sống vật chất và tinh thần, tâm hồn và tính cách, phong tục tập quán và các quan
niệm đạo đức. của cha ông ngày xưa. Hình ảnh của cha ông ngày xưa in dấu khá rõ
trong các truyện cổ dân gian. Vì vậy, có thể nói truyện cổ đã giúp chúng ta nhận biết
được gương mặt của các cha ông ngày xưa.
Đề 64: Viết lại một khổ thơ trong bài Hạt gạo làng ta của nhà thơ Trần Đăng Khoa
mà em thích nhất; nói rõ vì sao em thích khổ thơ này?
Gợi ý
Em thích nhất khổ thơ:
Hạt gạo làng ta
Có vị phù sa
Của sông Kinh Thầy
Có hương sen thơm
Trong hồ nước đầy.
Bởi vì ở khổ thơ này tác giả đã lí giải -theo cách nói của nhà thơ- hạt gạo quê
hương thơm ngon là do có sự kết tụ của sự màu mỡ của đất đai, hương thơm của hoa và
công sức của con người. Từ có được lặp lại nhiều lần đã góp phần nói lên điều đó.
Đề 65 :
Về thăm nhà Bác, làng Sen
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng
Có con bướm trắng lượn vòng
Có chùm ổi chín vàng ong sắc trời.
23
(Về thăm nhà Bác-Nguyễn Đức Mậu)
Đoạn thơ trên có những hình ảnh đẹp nào? Theo em, tác giả sử dụng từ thắp và
vàng ong có haykhông? Vì sao?
Gợi ý
-Những hình ảnh đẹp trong đoạn thơ là: hàng râm bụt thắp lửa hồng; con bướm
trắng lượn vòng; chùm ổi chín vàng.
-Hai từ thắp, vàng ong được sử dụng sáng tạo và hay. Từ thắp vốn dùng để chỉ

hoạt động: châm lửa cho cháy lên, thắp đèn. ở đây từ thắp được dùng theo nghĩa bóng
chỉ sắc đỏ của hoa râm bụt như ngọn lửa được thắp lên. Cách dùng từ này làm cho cảnh
vật miêu tả trở nên sống động và gợi được ở người đọc sự liên tưởng thú vị.
-Từ vàng ong cũng được dùng rất hay. Nó vừa gợi tả được màu vàng của chùm ổi
chín, vừa nêu được mối quan hệ giữa đất trời và cây cối. Cảnh sắc vàng của cây cối
chính là sắc vàng của bầu trời, mặt đất, cảnh vật. Từ vàng ong cũng gợi được sự lien
tưởng thú vị ở người đọc.
Đề 66: Xét về mục đích nói thì các câu sau thuộc kiểu câu gì? Em có cảm nhận như
thế nào khi đọc ccác câu thơ đó?
Đẹp lắm anh ơi! Con sông Ngàn Phố!
Sáng cả đôi bờ hoa bưởi trắng phau!
(Mùa hoa bưởi – Tô Hùng)
Gợi ý
-Xét về mục đích thì cả ba câu trong dòng thơ là câu cảm.
-Cảm nhận của em khi đọc các câu thơ đó là:
+Về cảnh vật: Mấy dòng trên gợi ra cảnh tượng: giữa mùa hoa bưởi, làng mạc dọc
hai bờ sông Ngàn Phố như sáng lên với màu hoa bưởi nở trắng phau.
+Qua đó, tác giả thể hiện tình yêu tha thiết đối với quê hương tươi đẹp.
Đề 67:
Đồng chiêm phả nắng lên không
Cánh cò dẫn gió qua thung lúa vàng.
Gió nâng tiếng hát chói chang,
Lung linh lưỡi hái liếm ngang chân trời.
(Tiếng hát mùa gặt-Nguyễn Duy)
Trong đoạn thơ trên, cánh đồng lúa chín được tả có màu sắc, âm thanh, hình ảnh gì
đẹp? Tác giả tả lưỡi hái đẹp và sắc bằng những từ ngữ nào?
Gợi ý
-Trong đoạn thơ trên, cánh đồng lúa chín được tả với màu sắc, âm thanh, hình ảnh
đẹp là:
+Màu sắc: vàng (của đồng lúa, của nắng).

+Âm thanh: tiếng hát.
+Hình ảnh: cánh cò dẫn gió qua thung lúa vàng; long lanh lưỡi hái liếm ngang
chân trời.
-Lưỡi hái đẹp và sắc được tác giả tả trong dòng thơ cuối, với các từ ngữ: long lanh
lưỡi hái (lưỡi hái phản chiếu ánh mặt trời sáng long lanh); liếm ngang chân trời (hình
ảnh diễn tả việc gặt lúa bằng hái của người nông dân: lưỡi hái sắc đưa ngang cắt rời
thân lúa, được phóng đại thành hình ảnh lưỡi hái liếm ngang chân trời).
Đề 68:
Hiên tây xanh mát bóng râm
24
Đơn sơ cây ổi cứ ngầm đơm hoa
Quả tơ nấp dưới lá già
Để sang thu bỗng oà ra ngọt ngào…
Nêu nhận xét của em về nghệ thuật miêu tả trong đoạn thơ trên. Với cách miêu tả
ấy, nhà thơ đã giúp em cảm nhận được hình ảnh cây ổi đẹp như thế nào?
Gợi ý
-Nghệ thuật miêu tả: Hình ảnh, màu sắc rất dịu nhẹ, khiêm nhường (xanh mát bóng
râm; đơn sơ cây ổi; ngầm đơm hoa; quả tơ núp dưới lágià…); Những sự vật (cây ổi) vẫn
ẩn chứa một sức sống, vẫn phát triển sinh sôi mạnh mẽ (ngầm đơm hoa, quả tơ núp dưới
lá chứa đựng hương thơm, vị ngọt ).
-Qua sự miêu tả mang tính nghệ thuật của nhà thơ, hình ảnh cây ổi hiện lên rất đẹp
trong tâm tưởng người đọc. Cây ổi có sức sống âm thầm nhưng mạnh mẽ, mang lại hoa
thơm, quả ngọt cho đời.
Đề 69:
Làng quê tôi đã khuất hẳn, nhưng tôi vẫn đăm đắm nhìn theo. Tôi đã đi nhiều nơi,
đóng quân nhiều chỗ phong cảnh đẹp hơn đây nhiều, nhân dân coi tôi như người làng và
cũng có người yêu tôi tha thiết, nhưng sao sức quyến rũ, nhớ thương vẫn không mãnh
liệt, day dứt bằng mảnh đất cọc cằn này.
(Tình quê hương-Nguyễn Khải)
Đọc đoạn văn, em hiểu và có những cảm xúc gì với quê hương, làng xóm?

Gợi ý
Tình cảm của anh bộ đội trong đoạn văn này vừa tha thiết vừa mãnh liệt như không
muốn rời xa nơi chôn rau cắt rốn của mình.
Mỗi người đều gắn bó với nơi mình đã sinh ra và lớn lên, nơi mình từng có nhiều
kỉ niệm. Nơi đó là xóm làng, là phường xã, nơi đó cũng là quê hương của mỗi người.
Đề 70:
Nòi tre đâu chịu mọc cong
Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường.
Lưng trần phơi nắng phơi sương
Có manh áo cộc tre nhường cho con
(Tre Việt Nam-Nguyễn Duy)
Em thấy đoạn thơ trên có những hình ảnh nào đẹp? Hãy nêu ý nghĩa đẹp đẽ và sâu
sắc của những hình ảnh đó.
Gợi ý
Đoạn thơ trên của nhà thơ Nguyễn Duy có những hình ảnh đẹp sau đây:
-Hình ảnh (măng tre) nhọn như chông gợi cho ta thấy sự kiêu hãnh, hiên ngang,
bất khuất của loài tre (hay cũng chính là của dân tộc Việt Nam!).
-Hình ảnh (cây tre) lưng trần phơi nắng phơi sương có ý nói lên sự dãi dầu, chịu
đựng mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống…
-Hình ảnh có manh áo cộc tre nhường cho con gợi cho ta nghĩ đến sự che chở, hi
sinh tất cả mà người mẹ dành cho con; thể hiện lòng nhân ái và tình mẫu tử thật cảm
động…
Đề 71:
Tôi muốn ngày nào lớp cũng đông vui
Dẫu tháng ba còn đi qua năm học.
25