1
CHUYÊN ĐỀ HỆ PHƯƠNG TRÌNH CÓ CÁCH GIẢI KHÔNG MẪU
MỰC LUYỆN THI ĐẠI HỌC (60 BÀI TOÁN CHỌN LỌC)
BÀI1:Giảihệphươngtrìnhsau:
2
2 2
4 1 3 5 2 0
,
4 2 3 4 7
x x y y
x y
x y x
Bàigiải:
2
2 2
4 1 3 5 2 0 1
4 2 3 4 7 2
x x y y
x y x
ĐK:
5
2
3
4
y
x
Cách1
1
:Đặt
2
5
5 2 0
2
u
u y u y
Suyra
2
2
2 2
1
1 4 1 2 2 1 1 3
2
u
x x u x x u u
Đặt
3 3 2 2
2 3 1 0
a x a a u u a u a au u
Màtalạicó:
2
2 2 2
3
1 1 0
2 4
u
a au u a u
nêntacó:
2 5 2a u x y
Do
3 3 5 11
2 5 2
2 2 2 8
x y y
Thếvào
2
tacó:
2
2 2 3 2 5 2 2
y y y
Xéthàmsố:
2
11 5
2 2 3 2 5 2 ;
8 2
f y y y y y
2 11 5
' 2 2 0 ;
8 2
5 2 3 2 5 2
f y y y
y y
Mà
2 2
f
suyra
1
2;
2
y x
lànghiệmduynhấtcủahệ.
CHÚÝ:Ởtrêntasuyra
x
theo
y
.Nếunhưcácbạnsuy
y
theo
x
thìviệcđạohàmsẽtrởnên
dễdànghơnđơichút.
Từ
2
5 4
2 5 2
2
x
x y y
thếvào
2
tacó:
2
2
2
5 4
4 2 3 4 2
2
x
x x
Xét
2
2
2
5 4 3
4 2 3 4
2 4
x
f x x x x
2 2
5 4 4 4 1 4 3
' 8 4 4 0
2 2 4
3 4 3 4
x x
f x x x x x
x x
2
Cách2
Từphươngtrình
1
tanhân2chohaivếphươngtrìnhsuyra:
2
2 4 1 1 5 2 5 2x x y y
Xéthàmsố:
2
1
f t t t
Do
2
' 1 0
f t t t R
Suyra
f t
đồngbiếntrên
R
Mà
1
códạng
2 5 2 2 5 2f x f y x y
.
Cáchgiảicònlạitươngtựnhưtrên.
Vậyhệcónghiệm
1
; ;2
2
x y
∎
BÀI2:Giảihệphươngtrìnhsau:
3
sin 3sin sin 2
;
sin sin
x y y
x y
x y y x
Bàigiải:
3
sin 3sin sin 2 1
sin sin 2
x y y
x y y x
Từ
2 sin sin
x x y y
Xéthàmsố:
sin
f t t t
' cos 1 0
f t t
Suyrahàmsố
f t
nghịchbiếntrên
Vậytừ
2
suyra
x y
Thếvào
1
tacó:
3
sin 3 sin sin 2
x x x
Đặt
3
sin 1;1 1 3 2
m x m m m m
ĐK:
2
3 0 3;0 3;m m m
1;0
m
Đặt
2cosm t
2
;
2 3
t
Suyra
3 2
8cos 6cos 2 cos
2
t
t t
cos3 cos
2
t
t
Do
2
;
2 3
t
nênsuyra
;
2 4 3
t
vậynên
cos cos
2 2
t t
4
3 2
5
2
cos3 cos
4
2
3 2
2 7
t
t k
t k
t
t k
t
t k t k
3
4 2
4
2 5 3
1
4 2
7
2 7 3
k
k t
k
Suyra:
4
arcsin 2 cos 2
7
4
sin 2cos
7
4
arcsin 2 cos 2
7
x r
x r
x r
Vậyhệcónghiệm
4
arcsin 2 cos 2
7
4
arcsin 2 cos 2
7
x y r
r
x y r
∎
BÀI3:Giảihệphươngtrìnhsau:
2 2
2 2
2 3 3 2 1 0
;
4 4 2 4
x y xy x y
x y
x y x x y x y
Bàigiải:
2 2
2 2
2 3 3 2 1 0 1
4 4 2 4 2
x y xy x y
x y x x y x y
Từ
1
tacó:
2
2
2 3 1 1 0
x x y y
Lạicó:
2
1 0
y
suyraphươngtrìnhcó2nghiệm
1
1
2
x y
y
x
2
1
: 1 1 2 3 3 3 1 5 4
TH x y y x x x x x
ĐK:
1
3
x
2
3 5
3
3 1 1 5 4 2
0
3 5
3 1
3 1 1 5 4 2
x x
x x
x x
x
x
x x
Vớiphươngtrình
3 5
3 1
3 1 1 5 4 2
x
x x
;taxéthàmsố
3 5 1
3
3
3 1 1 5 4 2
f x x x
x x
2
9 25
' 3 0
2 5 4 5 4 2
2 3 1 3 1 1
f x
x x
x x
Mà
1 1
f
suyra
1x
lànghiệmduynhất.
SuyraTH
1
hệcó2nghiệmlà
0;1
và
1; 2
.
2
1
: 2 1 2 3 3 5 1 9 4
2
y
TH x y x x x x
ĐK:
1
4
x
4
5 9
3
5 1 1 9 4 2
0 1
5 9
3
5 1 1 9 4 2
x x
x
x x
x y
VN
x x
Vậyhệcó2nghiệmlà
0;1
và
1; 2
∎
BÀI4:Giảihệphươngtrìnhsau:
3 3
1 1 12 18
;
3 2 10 2 3 10
x x y y xy
x y
x y x y
Bàigiải:
3 3
1 1 12 18 1
3 2 10 2 3 10 2
x x y y xy
x y x y
Nhậnthấy
; 0;0
x y
khônglànghiệm.
Từ
3 3 4 4
1 12 18
x y x y xy
ÁpdụngbấtđẳngthứcCauchycho2sốdương
4
x
và
4
y
tacó:
2
4 4 2 2 4 4 2 2
2 12 18 2 12 18 2 3 0
x y x y x y xy x y xy xy
Suyra
2
2
3 3
3
0 0 0
2 4
y y
x y x y x x y
Ápdụngbấtđẳngthức
a b a b
cho
2
tađược:
3 2 10 2 3 10 10 0
x y x y x y Do x y
Suyra
0
x y x y
Từđótađược
4 2
3 3
2 12 18 0
3 3
x y
x x
x x
Vậyhệcóhainghiệmlà
3; 3
và
3; 3
∎
BÀI5:Giảihệphươngtrìnhsau:
3
3
2 0
;
3 3 0
x xy
x y
y xy
Bàigiải:
3
3
2 0 1
3 3 0 2
x xy
y xy
Do
0
x
hoặc
0
y
hoặc
0
x y
khônglànghiệmcủahệ.
Xét
0
0
x
y
.Đặt
3
3
3
3
3
2
2
0
3 2 3 2 0 3
3 3 0
x k
x k
k
y k
k
x
k k k k
k
x
Tacó:
3
3 2
3
3 3 3 1 7 1 7 1 7
k k k k k
5
Suyrahệcónghiệmlà:
3
3
3
3
3
1 7
1 7
1 7
x
y
∎
BÀI6:Giảihệphươngtrìnhsau:
2 2
1
1 2 1 2 3 0
;
30 4 41 5
x y x y
x y x x y y y
x y
x y
Bàigiải:
Cách1:
2 2
1
1 2 1 2 3 0 1
30 4 41 5 2
x y x y
x y x x y y y
x y
Từ
2 2
1 2 1 1 1 2
x x x y y y
Xéthàmsố:
2
2
f t t t t
2
2
2
' 1 2 0
2
t
f t t
t
Suyra
1 1
x y x y
Đốivới
2
tađặt
1
30 4 41 5
u u
u x y u
Xét
1
30 4 41 5
u u
f u u
1
2 1 2
' 30 ln 30 4 ln 4 41
" 30 ln 30 4 ln 4 0
u u
u u
f u
f u
Suyra
' 0
f u
cónghiệmduynhấtthuộckhoảng
0;1
.
Suyra
f u
cótốiđahainghiệm.Hainghiệmđólà
0
u
hoặc
1
u
Với
0
1
0
1
2
x y
u x y
x y
Với
1 0
1
1 1
x y x
u
x y y
Vậyhệcóhainghiệmlà
1 1
;
2 2
và
0; 1
Cách2
2 2
1
1 2 1 2 3 0 1
30 4 41 5 2
x y x y
x y x x y y y
x y
Đặt
1
2 30 4 41 5
u u
u x y u
Xét
1
30 4 41 5
u u
f u u
1
2 1 2
' 30 ln 30 4 ln 4 41
" 30 ln 30 4 ln 4 0
u u
u u
f u
f u
Suyra
' 0
f u
cónghiệmduynhấtthuộckhoảng
0;1
.
6
Suyra
f u
cótốiđahainghiệm.Hainghiệmđólà
0
u
hoặc
1
u
Với
1 1 1u x y x y
2
1 2 1 2 0 0 1
x x x y
Với
0
u x y
Suyra
2
2
1 1 2 1 1 1 2 0
x x x x
Đặt
2 2
2 2 2
2 2
2 2
2
2
2 1
2 ; 0 2
1
2 3
2 3; 0
2
v u x
u x u u x
v u
v x x
x
v x x v
1
1 1 0 ; 0
2 2
v u
v u u v u v Do u v
1
2
x y
.Từđóthulạikếtquảtrên ∎
BÀI7:Giảihệphươngtrìnhsau:
2 2
3 1
;
1 2
1
1 2 1
x y
x y
x y
x x
Bàigiải:
2 2
3 1 1
1 2
1 2
1 2 1
x y
x y
x x
ĐK:
1
1;1 \
2
1 1
3 3
x
y
Từ
2
2
1 3 1
x y
Đặt
sin
3 cos
x u
y u
Thếvào
1 2sin cos
2 3 cos sin 2 3 cos 2 sin
1 2sin 1 sin
u u
u u u u
u u
Suyra:
cos 3 sin sin 2 3 cos 2
cos cos 2
3 6
2
2
2
18 3
u u u u
u u
u k
k
u k
2 1 0
2
u k x y
(loại)
7
Dogóc
2
3
k
đốivớisinchỉđổigiátrịkhi
0;1; 2
k
vàkhi
3
0
k
k
thìcácgiátrịsẽtrởlại
nhưcũnêntachỉchọn
0;1; 2
k
.
sin
18
0
cos
18
18
3
x
k u
y
11
sin
18
11
1
11
cos
18
18
3
x
k u
y
5
sin
18
5
2
5
cos
18
18
3
x
k u
y
Vậyhệcó3nghiệmnhưtrên ∎
BÀI8:Giảihệphươngtrìnhsau:
1
2
,
1 1
y
x
x y
x y
x y
y x
Bàigiải:
Cách1
Từ
1
1 1
0;
0
4
2 2
1 & 2
1 1
1
0
0;
2 2
4
x
x y y
y x x
y
1
1
2
ln 1 ln ln
y x
y x
xy
y x
y x xy y y x x
Xéthàmsố:
1
ln 1 ln ln 0;
4
f y y x xy y y x x y
2
' ln 1 . ln 1
1
1 1
1
= ln
x
f y xy y x y
xy
x
x
y xy
8
Mặtkhác:
0
1 1
4 ln ln 4 0
1
0;
4
x
x x
y
y y
2
1
' ln 4
1
x
f y g y
xy
Xét
2
1 1
ln 4 0;
1 4
x
g y y
xy
3
2
' 0 0
1
x x
g y Do x
xy
2
0 0 ln 4 1
y g y g x
Mà
2
1 1
0; 0;
4 16
x x
2
17
ln 4 1 ln 4 1 ln 4 0
16
x
0 ' 0
g y f y
Vậy
f y
đồngbiếntrên
1
0;
4
Mà
0
f x x y
Thếvào
(1)
1 1
2
2 16
x x y
1 1
;
16 16
S
Cách2
Từ
1
1 1
0;
0
4
2 2
1 & 2
1 1
1
0
0;
2 2
4
x
x y y
y x x
y
1
4
1
1
4
x y y
y x x
Thếvào
1 1 1 1
2
4 4
y
x
y y x x
y x
Xéthàm
1 1 1
0;
4 4
t
f t t t t
t
1 1
ln ln
4
f t t t t
t
Đạohàm2vếtacó:
2
1 1
1
'
1 1
2
ln *
1 1
4
4
t
f t
t
t
t t
f t t
t t
t
9
Mặtkhác:
2
1 1 1 1 1 1
0;
4 2 4
t t t t
t t t
2
2
1 1 4 2 4
0; 4 * ln 4 **
4
4 4 4
t t t
t
t
t t t t
Đặt
1
0;
2
; a t a
4 3
4 3 2
4 2 4
** ln 4
4 4 4
a a
a a a
Mà
4 3 3 2 4 2
4 3 2 4 3 2 4 3 2 4 3 2
4 2 4 2 8 2 8
1 1
4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4
a a a a a a
a
a a a a a a a a a a a a
3 4
1
0;
2
Do a a a
Xéthàmsố:
4 3 2
4 4 4
f a a a a
3 2
' 16 12 2
0
1
' 0
4
1
2
f a a a a
a
f a a
a
Lậpbảngbiếnthiên
1 257
0 4
4 64
f f a f
1 1 64
4 257
f a
2 2
1 33 33
8 8 8
4 4 4
a a
4
4 3 2
4 3 2
2 33
1
4 4 4
4 4 4 4
a
a
a a a
a a a
4
4 3 2
2 4
2 2
4 1 4
4 4 4
4
a
a a a
a a a
Đặt
1
2; ; z z
a
Xéthàmsố:
4 2
4 4 4
f z z z z
3
' 16 2 4 0 2
2 64
f z z z z
f z f
2 33
1 1
32
f z
10
4
4 3 2 4 3 2
4 3 2 4 3 2
33 33 2 33 33
1 1
32 4 4 4 4 4 4
4 4 4 4 4 4 4 4
a
a a a a a a
a a a a a a
33 33 528
16 4 257
17 33 271
1
16 4 257
f a
f a
33 271
ln 4 1 ln 4 0
4 257f a
2
2
'
33 2 33 4 2 4
0 ln 4 1 ln 4 1 ln 4 ln 4
4 4
4 4 4
f t
t t t
a
f a f z f a f t
t t t t
Do
0 ' 0
f t f t
1 1
2
2 16
x y
x x y
Vậy
1 1
;
16 16
S
∎
BÀI9:Giảihệphươngtrìnhsau:
2
2
4 5 2
2 18
25 9 9 4
1
;
3 6 3 6
x
y x
x y
x y
xy xy x y y y
Bàigiải:
2
2
4 5 2
2 18
25 9 9 4 1
1
3 6 3 6 2
x
y x
x y
xy xy x y y y
ĐK:
2
3
x
Cách1
4
4
2 3 6 0
3 6 0
x y
y x y y x y x y
y y
Xéthàmsốsau:
4
3 6f y y y
3
3
' 4 3
3
' 0
4
f y y
f y y
Mà
3
3
0
4
f
suyra
0 lim
x
f y y Do f y
Dovậy
x y
suyra
2
2
2 18
1 25 9 9 4 3
1
x
x x
x x
Nếu
2
3
x
2 2 2
4 2 18
25 9 9
1
x x x
11
Đặt
2
2 2 2
4 4 4 2
9 0 ; 3;3
9 9 3
u u x u
x u u
2
2
2
18 9
9
3 25 9
2 13
u
u
u
u
2 2 2 2
4 3 2
3 2
2 25 9 13 9 13 36 9
18 8 234 209 0
1 17 25 209 0
1
u u u u u
u u u u
u u u u
u
Do
3 2
17 25 209
u u u
vônghiệmtrong
3;3
Suyra
2
0
2
x Do x
Nếu
2
3
x
thìtachiahaivếcủa
3
cho
x
tađượcphươngtrình
2 2 2
4 2 18
25 9 9
1
x x x
Tiếptụcđặt
2
2
3
a x a
Xéthàmsố
4 2 18
25 9 9
1
f a
a a a
.Dễthấy
2
2
2
18 2 18
' 0
4
1
9
f a
a
a
a
a
Suyra
2
0
3
f a f
.Vậysuyrahệcónghiệm
2
2
x y
Cách2
Từ
2
2
2
3 31
2 1 2 0
4 8
x y y y x y
2
2
2 18
1 25 9 9 4
1
x
x x
x x
Nếu
2
2 2
2 9 9 4 2 18
25
3
x
x
x x x
Mà
2
2 2
9 9 4
25 25
2 18 9 162
25
2 13
x
x
x x
suyrađược
2
2 2
9 9 4 2 18
25
x
x x x
vônghiệm.
Nếu
2 2 2
2 4 2 18
25 9 9 4
3 1
x
x x x
Đặt
2
1
t
x
18
4 25 9 9 4 2
1
t
t t
t
12
18
9 1 9 4 2 16
1
36 2 2 2 4
1
1 9 4
18 4
2 0
1
1 9 4
t
t t
t
t t t
t
t
t
t
t
t
Với
9
0
4
t
tacó
18 18
4
1 9 4t
và
4 3 18
1 4
1 1 4
t
t t
Nên
18 4
0
1
1 9 4
t
t
t
suyra
2
2
2
t x y
∎
BÀI10:Giảihệphươngtrìnhsau:
;
4
y x
y
x y
x y
x
Bàigiải:
1
4 2
y x
y
x y
x
ĐK:
0
0
x
y
Tacó:
4
4
log
4
4
log 4
y
x
x
x
x
y
x
y
Dễthấyrằng
1
1
x
y
Xéthàmsố:
4
ln 4 0; 1
log
x
x
f x x x
4
2
4
1
log
ln 4
' 0; 1
log
x
x
f x x x
' 0
f x x e
Mà
' 2 0
f
suyra
f x
làhàmsốnghịchbiếntrên
1; e
.Suyraphươngtrìnhcó
nghiệmduynhất
2
x
2
y
Vậyhệcónghiệm
2
x y
∎
BÀI11:Giảihệphươngtrìnhsau:
2
2 2
2
3 2
9
2 6ln
;
9
2 1
y y
x y x xy y
x y
x x
x x y
Bàigiải:
2
2 2
2
3 2
9
2 6 ln 1
9
2 1 2
y y
x y x xy y
x x
x x y
13
Dễthấy
; 0;0
x y
khônglànghiệmcủahệ.
Từ
1
tasuyra
3 2 3 2
2 6 ln 9 2 6 ln 9
x x x x y y y y
Xéthàmsố:
3 2
2 6ln 9
f t t t t t
2
2
6
' 3 2
9
f t t
t
2
2 2 2
2
2
:
3
6
' 0 3 2 0 3 2 9 36 0
9
ĐKf t t t tt t
t
Mà
lim '
t
f t
và
lim '
t
f t
nên
' 0f t t
Suyra
x y
Thếvào
3 2
2 2 1 0
x x x
Xéthàmsố
3 2
2 1f x x x x
2
' 3 2 2f x x x
Dễthấy
' 0
f x
cóhainghiệmphânbiệtsuyra
0
f x
cótốiđa3nghiệm.
Mặtkhác
2 . 0 0
0 . 1 0
1 . 2 0
f f
f f
f f
Phươngtrìnhcó3nghiệmphânbiệttrong
2;2
.
Đặt
3 2
2 cos 0; 8 cos 4cos 4 cos 1 0 3
x t t t t t
Đểýrằng
3
sin 4 sin 8cos 4 cost t t t
nêntanhânhaivếcủa
3
với
sin 0t
Suyra:
3 2
3
3
sin 8 cos 4cos 4 cos sin sin
sin 4 4 sin sin sin
0
sin 4 4sin 3sin sin 4 sin 3
2
7 7
t t t t t t
t t t t
t
t t t t t k
t k
Do
2
0; 0 0;1;2
7 7
t k k
Vậyhệđãchocó3nghiệmlà
cos
7
2
x y
;
3
cos
7
2
x y
;
5
cos
7
2
x y
∎
BÀI12:Giảihệphươngtrìnhsau:
3
3
1 3 8
;
1 6
x y
x y
x y
Bàigiải:
3
3
1 3 8 1
1 6 2
x y
x y
14
Do
0
x
và
0
y
khônglànghiệmcủahệnêntachiahaivếcủa
1
cho
3
x
suyrađược:
3
3
2
1 3
2
1 3.
y
x
y
x
Đặt
3
3
1 3 3
2
0
1 3 4
y u
u u
x
u y
Lấy
2
3 3 2
3
3 4 3 3 0
2 4
y
u y y u u y u y u y
Suyra
3
3 1u u
Dễthấyrằng
2 . 1 0
1 . 0 0
0 . 2 0
f f
f f
f f
phươngtrìnhcó3nghiệmphânbiệtthuộc
2;2
.
Đặt
2
1
9 3
2cos 0; cos3
2
2
9 3
k
u k
k
Đốichiếuđiềukiện:
2
0 0;1
9 3
2
0 0;1
9 3
k k
k k
7 5
| ; 2cos ;2cos ;2cos
9 9 9
u y u y
Vậyhệđãchocó3nghiệm
1
; ; 2 cos
9
cos
9
1 5
; ;2 cos
5
9
cos
9
x y
x y
1 7
; ;2cos
7
9
cos
9
x y
∎
BÀI13:Giảihệphươngtrìnhsau:
2 4 32
;
8
x y
x y
xy
Bàigiải:
15
2 4 32 1
8 2
x y
xy
Cỏch1
Dthy
4; 2
x y
lmtnghimcahphngtrỡnh.
Nu
0 0 ;
cuứng daỏu
x y Do x y
suyra
2 4 2 32
x y
phngtrỡnhvụnghim.
Doútachxột
0
0
x
y
T
8
2 y
x
;thvo
1
suyra:
16
2 2 32
x
x
Xộthms
16
2 2 0
x
x
f x x
16
2
16
' 2 ln 2 .2 ln 2
x
x
f x
x
16
16
' 0 .2 .2
x
x
f x x
x
2 . ' 2 ln 2 2 0 0 4 0
t t t
f t t f t t t x Do x
Tacú:
4 0
f
.Do
' 4 0
f
nờn
4
x
limcctiuca
f x
.
Suyranghimcahl
; 4;2
x y
Cỏch2
Nu
0 0 ;
cuứng daỏu
x y Do x y
suyra 2 4 2 32
phửụng trỡnh voõ nghieọm.
x y
Doútachxột
0
0
x
y
T
1
theoBTCauchytacú:
2 2
2 4 2 2 32 2 2 2 8
x y x y x y
x y
T
2 2 16
xy
Mtkhỏctalicú:
2
2 8 64 2 8 2 8
x y xy x y x y
(Do
0 0
x y
)
Tútasuyra
2 4
x y
haynghimcahl
; 4;2
x y
BI14:Giihphngtrỡnhsau:
3 2
3 2
3 2
2
2
2
1
4
1
; ;
4
1
4
x x
y y
z z
y
z x y z
x
Bigii:
16
3 2
3 2
3 2
2
2
2
1
1
4
1
2
4
1
3
4
x x
y y
z z
y
z
x
ĐK:
0
0
0
x
y
z
Xéthàmsố
3 2
2
1
0
4
t t
f t t
Dễthấy
f t
làhàmnghịchbiếntrên
0;
Giảsử
min ; ;x y z
khiđó
x y z f z f x f y z x y y z y z
Thếvào
3 2
2
1
2 0
4
y y
y
Xét
3 2
2
1
0
4
y y
f y y y
3 2
2
2
1 1
' 6 2 ln 1 0 0
4 4
y y
f y y y y
Mà
1 1
0
2 2
f y z
Vậyhệcónghiệm
1
2
x y z
∎
BÀI15:Giảihệphươngtrìnhsau:
2 2
3
4 2 2 1 4 1 1 6 1 1
;
3 4
x x y x y x x y
x y
y x
Bàigiải:
2 2
3
4 2 2 1 4 1 1 6 1 1 1
3 4 2
x x y x y x x y
y x
ĐK:
0
4
3
y
x
2 2
3
3
3
3
3
1 4 2 2 1 4 1 1 6 1 1
8 1 4 1 1 6 1 1
1
8 4 1 6 1
x x y x y x x y
x y x y y x y
y
x x x
TH
1
:Với
1 1
nhaän
y x
TH
2
:
3
3 3 3
3 3
8 4 1 6 1 2 2 6 1 6 1 0
x x x x x x x u v u v
Với
2
2
3
3
2
3
1 0 8 6 1
2 4
6 1
u x
v v
u v u u v x x
v x
Xéthàmsố
3
8 6 1f x x x
17
2
' 24 6
f x x
.Do
' 0
f x
cóhainghiệmnên
0
f x
tốiđa3nghiệm.
Mặtkhác
3
1 . 0
4
3
. 0 0
4
0 1 0
f f
f f
f f
suyraphươngtrìnhcóbanghiệmphânbiệtthuộc
1;1
.
Đặt
2
cos 0; 2cos3 1
9 3
x k k
Chọn
5 7
0;1 cos ;cos ;cos
9 9 9
k x
.
Suyra
2 2 2
5 7
4 3cos ; 4 3cos ; 4 3cos
9 9 9
y
Vậyhệcó4nghiệmnhưtrên ∎
BÀI16:Giảihệphươngtrìnhsau:
2
17 3 5 3 14 4 0
;
2 2 5 3 3 2 11 6 13
x x y y
x y
x y x y x x
Bàigiải:
2
17 3 5 3 14 4 0 1
2 2 5 3 3 2 11 6 13 2
x x y y
x y x y x x
ĐK:
5
4
x
y
Từ
1 2 3 5 5 2 3 4 4
x x y y
Xéthàmsố
2 3
2 3 3 2f t t t t t
2
' 9 2 0 5 4 1 1f t t x y x y y x
Thếvào
2
2 2 3 4 3 5 9 6 13
x x x x
2
2
12 16 4 45 81 9 6
12 45
6
12 16 4 45 81 9
0
12 45
6
12 16 4 45 81 9
x x x x
x x
x x
x x
x
x
x x
Với
0 1
x y
Xétphươngtrình:
12 45
6
12 16 4 45 81 9
x
x x
Xéthàmsố
12 45 4
6 ;5
3
12 16 4 45 81 9
f x x x
x x
18
2 2
72 2025
' 1 0
12 16 12 16 4 2 45 81 45 81 9
f x
x x x x
Mà
1 0
f
suyra
1
x
lànghiệmduynhất
Vậyhệcónghiệm
0; 1
;
1; 2
∎
BÀI17:Giảihệphươngtrìnhsau:
2 2
1 1 1 2 1
;
1 1 2
1 1
1
y y x
x y
x y
xy
Bàigiải:
2 2
1 1 1 2 1 1
1 1 2
2
1 1
1
y y x
x y
xy
ĐK:
1 0
1 0
x
y
Từ
2
.TachứngminhBĐTsau:
0;1
1 1 2
0;1
1 1
1
x
y
x y
xy
Thậtvậy:
. .
1 1 1 1
2
1 1
1 1
C B S
x y
x y
Mặtkhác:
1 1 2
1 1
1
x y
xy
Chứngminh:
2
1
1 1 2
0 0
1 1
1
1 1 1
xy x y
x y
xy
x y xy
DoBĐTđúng∀
0;1
x
và
0;1
y
1 1 2
1 1
1
x y
xy
Dấu
" "
xảyrakhi
x y
Thếvào
1
tađược:
2 2
2
2
2 2
2
2
2
2
1 1 1 2 1
1 2 1
1 1
0 0
1
1 2 1
1 1
loaïi
x x x
x
x x
x
x y
x
x
19
Bâygiờtasẽgiảiphươngtrình
2
2
2
1
1 2 1
1 1
x
x
2 2
1 1 4 4 1 1 0
t t t t x
3
4 3 0t t
0 1
3 1
2 2
t x y
t x y
Vậyhệcó3nghiệm
1 1
1;1 ; ;
2 2
S
Chúý:Bàinàycũngcóthểgiảibằngphươngpháplượnggiácbằngcáchđặt
cosx t
∎
BÀI18:Giảihệphươngtrìnhsau:
3 2
3 2
3 2
2
2
2
.4 1
.4 1 ; ;
.4 1
x x
y y
z z
y
z x y z
x
Bàigiải:
Taviếtlạihệphươngtrìnhnhưsau:
3 2
3 2
3 2
2
2
2
1
4 1
1
4 2
1
4 3
x x
y y
z z
y
z
x
ĐK:
0
0
0
x
y
z
Xéthàmsố:
3 2
2
4 0
t t
f t t
3 2
2 2
' 6 2 4 ln 4 0 0
t t
f t t t t
Giảsử
1 1 1
min ; ;
x y z x y z f z f x f y
x y z
z x y x y z
Thếvào
3 2
2
1
2 4 0
y y
y
Xéthàmsố
3 2
2
1
4 0
y y
f y y
y
3 2
2 2
2
1
' 6 2 4 ln 4 0
y y
f y y y y
y
Suyra
1
2
x y z
Vậyhệcónghiệm
1
2
x y z
∎
20
BÀI19:Giảihệphươngtrìnhsau:
2 2 2
3 3 3
3
3 ; ;
3
x y z
x y z x y z
x y z
Bàigiải:
2 2 2
3 3 3
3 1
3 2
3 3
x y z
x y z
x y z
Cách1
Tacó:
2 2 2
. .
3 3
C B S
x y z x y z x y z
Suyra
1x y z
Vậyhệcónghiệmlà
; ; 1;1;1
x y z
Cách2
Nhậnthấyrằng
1
làphươngtrìnhmặtphẳngvớiVTPT
1;1;1
n
Còn
2
làphươngtrìnhmặtcầuvớitâmlàgốctọađộ
O
;bánkính
3
R .
Tacó:
3
0; 3
3
d P R
Suyra
P
tiếpxúcvớimặtcầu.
Gọi
làđườngthẳngqua
O
vàvuônggócvới
P
:
t
t t
t
Gọi
3 3 1 1;1;1
N P t t N
Vàtọađộcủa
N
cũnglànghiệmcủahệphươngtrình.
Cách3
2
2 2
2
2 2
2
2 2
2 2
3 3
2
3 3
2
y z y z
y z
y z
y z
y z y z y z
Đặt
2 3;2 3
t y z t
2
2
3
2
t
t
Xéthàmsố
2
2
3
2
t
f t t
' 2 3 0 3 6 2
f t t t t t
Bảngbiếnthiên
21
x
2 3
2
2 3
'f x
−
0
+
f x
27 12 3
3
Nhìnvàobảngbiếnthiêntathấy
2 2 2
3
x y z
Suyradấubằngxảyrakhi
1x y z
BÀI20:Giảihệphươngtrìnhsau:
1
1 1
;
2 2014 2 2014 2 2014 2016
x y
x x y y y x
x y
x x x x y
Bàigiải:
1
1 1 1
2 2014 2 2014 2 2014 2016 2
x y
x x y y y x
x x x x y
ĐK:
0
0
x
y
Xéthàmsố:
1
t
f t t t t
Tacó:
'
ln ln 1 ln ' 1 ln
x x
y
y x y x x x y x x
y
Ápdụngvào
' ' 1 ln 1 0 1
t
f t f t t t t
x y
Thayvào
2 2 2014 2 2014 2 2014 2016
x x x x x
ĐK:
0
x
Đặt
2
1
2
2 1
2
3 2
2
4 3
2
1
2016
2 2014
2 2014
2 2014
2 2014
0
n n
i
n
u x
u x u
u x u
u x u
u x u
u
u x
Giảsử
1 2 1 2 1 3 2 3 2
2 3 1 2 1 1
2 2014 2 2014 2 2014 2 2014
2016 2 2014 voâ lyù
n n n n n n n n n n
u u x u x u u u x u x u u u
u u u u x x u x u
Tươngtự
1 1
voâ lyù
n n
u u x u
Suyra
1
0
2016
x
x u
x
Vậyhệcónghiệm
0
x y
và
2016
x y
∎
22
BÀI21:Giảihệphươngtrìnhsau:
4 4
6 6
1
;
1
x y
x y
x y
Bàigiải:
4 4
6 6
1 1
1 2
x y
x y
Đặt
2 2 2
2 3 3
3 3
1
; 0
1
sin cos 1 cos ; sin
u x u v
u v
v y u v
t t u t v t
2
1
1 1 sin cos ; 2; 2
2
a
a a t t a
3
2
0
2
3 2 0
1
2
1
1 cos
4
1
2
2
0
a
u
t k
a a k
v
a t
u
t k
v
loaiï
TH
1
:
0
1
0
1
0
1
x
y
u
v
x
y
TH
2
:
1
0
1
0
1
0
x
y
u
v
x
y
Vậyhệcó4nghiệmnhưtrên ∎
BÀI22:Giảihệphươngtrìnhsau:
2
4
4 4
4 9
7 7
28
;
2 2
y
x x
x y
x y x y
Bàigiải:
2
4
4 4
4 9
7 7 1
28
2
2 2
y
x x
x y x y
Tacó:
4
4 4
1 8
x y x y
23
Mà
2
2
2
2 2 4 4
. . . .
4
4 4
4 8
2 2
C B S C B S
x y x y x y
x y x y
Dấu
" "
xảyrakhi
x y
Thếvào
2
9
: ;
4
1 0;
9
1
4
14 14
7
ĐK x
x
x x
Đặt
4 9
2 1
7
x
t
ĐK:
1
2
t
2
2
14 14 2 1 3
14 14 2 1 4
3 4 14 16 0
8
14 16 0
7
t t x
x x t
t x
t x t x t x
t x t x
Với
2
6 5 2
14 12 1 0
14
x t x x x y
Với
8
7
t x
2
8 8 46
14 16 2 1
7 14
x x x x y
Vậyhệcóhainghiệm
6 5 2
14
x y
và
8 46
14
x y
∎
BÀI23:Giảihệphươngtrìnhsau:
8 4 1 4
;
2
cos cos 3.2
5 5
x y
x y
y
x y
x y
Bàigiải:
8 4 1 4 1
2
cos cos 3.2 2
5 5
x y
x y
y
x y
Xéthàmsố:
8 4 1
t
f t t
' 8 ln8 4 0
t
f t
Mà
0 0
f x y
Thếvào
2
2 cos cos 3.2
5 5
x x
x
Tacó:
2
3
sin cos 2sin cos cos 4 cos 3
5 10 10 10 10 10
24
2
2sin 4 1 sin 3 cos 0
10 10 10
Do
2
4sin 2sin 1 0
10 10
1 5
sin sin 0
10 4 10
Do
Mặtkhác
2
1 5
cos 1 2sin
5 10 4
2
2 1 5
cos 2cos 1
5 5 4
Viếtlạiphươngtrình
2
:
1 5 1 5
3.2
4 4
x x
x
Lạicó:
1 5 1 5
1
2 2
Suyra:
1 5 1 5
3.2
4 4
1 5 1 5
3
2 2
x x
x
x x
1 5 3 5
2 2
2
1 5 1
3
2
2
1 5
1 5 3 5
2
2 2
x
x
x
x
x y
x y
Vậyhệcóhainghiệm
2
2
x y
x y
∎
BÀI24:Giảihệphươngtrìnhsau:
sin sin sin
;
1
x y x y
x y
x y
Bàigiải:
sin sin sin 1
1 2
x y x y
x y
Tacó:
1 sin sin cos sin cos
2sin cos 2sin cos
2 2 2 2
x y x x y y
x y x y x y x y