CẤU TRÚC VÀ NGUYÊN TẮC VẬN HÀNH THỊ TRƯỜNG PHÁT ĐIỆN CẠNH TRANH VIỆT NAM

BỘ CÔNG THƢƠNG
CỤC ĐIỀU TIẾT ĐIỆN LỰC
CẤU TRÚC VÀ NGUYÊN TẮC VẬN HÀNH
THỊ TRƯỜNG PHÁT ĐIỆN CẠNH TRANH VIỆT NAM
Hội An, Tháng 6 năm 2011
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
2
Nội dung
 Cấu trúc thị trường điện Việt Nam
 Nguyên tắc hoạt động của VCGM
 Thành viên tham gia VCGM
 Các cơ chế hoạt động của VCGM
 Các cơ chế giám sát hoạt động của VCGM
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
3
1. Cấu trúc thị trường điện Việt Nam
Thiết kế thị trường phát điện cạnh tranh Việt Nam đã được phê
duyệt tại quyết định 6713/QĐ-BCT ngày 31/12/2009 của Bộ
trưởng Bộ Công Thương, theo đó:
 Tên gọi:
o Tiếng Việt: Thị trường phát điện cạnh tranh Việt Nam

o Tiếng Anh: Vietnam Competitive Generation Market
o Viết tắt: VCGM
 Cơ cấu và nguyên tắc hoạt động của thị trường
o Thị trường VCGM gồm hai thành phần:
- Thị trường hợp đồng: các đơn vị phát điện ký hợp đồng mua bán điện với
đơn vị mua buôn duy nhất
- Thị trường giao ngay – Mô hình điều độ tập trung chào giá theo chi phí
(Madatory Cost - Based Gross Pool)
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
4
1. Cấu trúc thị trường điện Việt Nam (tiếp)
SMO
TNO
Công ty
điện lực
(PC)
Điều độ
Điện năng
Điện năng
Thanh toán
Các ĐV Phát
điện
Các ĐV CC DV
ĐV Mua Buôn
duy nhất

Phân phối/bán
lẻ
Đơn vị
Phát điện
Chào giá
MDMSP
Bảng kê
thanh toán
Số liệu đo
đếm
Số liệu
đo đếm
Bảng kê
thanh toán
Số liệu đo đếm
Hợp đồng PPA
Thanh toán
Đơn vị Mua
buôn duy
nhất
(SB)
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
5
2. Nguyên tắc hoạt động của VCGM
 Toàn bộ điện năng của đơn vị phát điện được chào bán cho

Đơn vị mua duy nhất trên thị trường
 Lịch huy động các tổ máy được sắp xếp dựa trên các bản
chào giá theo chi phí biến đổi
 Điện năng mua bán được thanh toán theo giá hợp đồng và
giá thị trường giao ngay của từng chu kỳ giao dịch thông
qua hợp đồng sai khác
 Đảm bảo tỷ lệ nhất định giữa sản lượng điện năng thanh
toán theo giá hợp đồng và giá thị trường giao ngay (khoảng
90-95% cho năm đầu vận hành VCGM, giảm dần cho các
năm tiếp theo nhưng không thấp hơn 60%)
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
6
3. Thành viên tham gia VCGM
Thành viên tham gia thị trường điện bao gồm:
 Các nhà máy điện có công suất đặt từ 30 MW trở lên đấu nối vào lưới
điện quốc gia (trừ các nhà máy điện gió, điện địa nhiệt).
 Đơn vị mua buôn duy nhất (SB).
 Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện (SMO).
 Các đơn vị cung cấp dịch vụ:
o Đơn vị cung cấp dịch vụ thu thập và quản lý số liệu đo đếm điện năng
(MDMSP).
o Đơn vị cung cấp dịch vụ truyền tải điện (TNO)
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam

ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
7
3. Thành viên tham gia VCGM (tiếp)
77
Thành viên thị trường
Không tham gia thị trường
ĐV Cung cấp Dịch vụ
MDMSP
SMO
TNO
Non-BOT
TPPs
HPPs
SMHPs
FSR/CSR/
RMR
Tham gia gián tiếp
Tham gia trực tiếp
Xuất
khẩu
BOTs
Nhập
khẩu
NMĐ nhỏ
(<30 MW)
Đơn vị mua buôn duy nhất
(Công ty MBĐ -EPTC)
PCs

Khách hàng sử
dụng điện
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
8
3. Thành viên tham gia VCGM (tiếp)
• Điều kiện đăng ký tham gia TTĐ
o Nhà máy điện có công suất đặt lớn hơn 30 MW
o Có giấy phép hoạt động điện lực
o Đấu nối vào hệ thống điện quốc gia
o Không thuộc các đối tượng sau:
- Nhà máy điện BOT
- Nhà máy điện gió và nhà máy điện địa nhiệt
- Nhà máy điện thuộc KCN và không có tổ máy nào phát toàn bộ sản lượng
lên hệ thống điện quốc gia
o Đầu tư, hoàn thiện hệ thống các trang thiết bị để đấu nối vào Hệ thống
thông tin thị trường điện; Hệ thống SCADA/EMS và Hệ thống đo đếm
điện năng
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
9
4. Các cơ chế hoạt động của VCGM

 Cơ chế hợp đồng mua bán điện
 Cơ chế vận hành của thị trường điện giao ngay
 Cơ chế giá công suất thị trường
 Cơ chế cung cấp dịch vụ phụ trợ
 Cơ chế thanh toán trong thị trường
9
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
10
4. Các cơ chế hoạt động của VCGM
4.1 Cơ chế hợp đồng mua bán điện
 Đối với các đơn vị phát điện tham gia cạnh tranh (trừ nhà
máy BOT, TĐ chiến lược đa mục tiêu):
o Ký hợp đồng mua bán điện (PPA) dạng sai khác (CfD) theo mẫu do
Bộ Công Thương ban hành với ĐV Mua buôn điện duy nhất.
o Giá hợp đồng (gồm cả giá công suất &giá điện năng) do ĐV PĐ và
ĐV MB thỏa thuận và nằm trong khung giá do BCT quy định.
o Sản lượng hợp đồng hàng năm được tính trước hàng năm theo kết quả
tính toán tối ưu hệ thống điện của năm tới.
o Tỷ lệ sản lượng do Cục ĐTĐL quy định hàng năm.
o Sản lượng thanh toán theo giá hợp đồng của từng chu kỳ giao dịch
được phân bổ từ sản lượng hợp đồng năm.
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV

Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
11
4. Các cơ chế hoạt động của VCGM
4.1 Cơ chế hợp đồng mua bán điện (tiếp)
 Đối với các NMĐ BOT:
o Do Đơn vị mua buôn duy nhất chào giá thay để thực hiện nghĩa vụ
bao tiêu và tối ưu chi phí mua điện.
 Đối với các TĐ CL ĐMT:
o Ký hợp đồng mua bán điện với Đơn vị mua buôn duy nhất theo mẫu
do Bộ Công Thương ban hành, đảm bảo cho các nhà máy thu hồi đủ
chi phí thực tế.
 Đối với các NMĐ cung cấp dịch vụ phụ trợ (dự phòng khởi
động nhanh, nguội và dự phòng phải phát do ràng buộc an
ninh hệ thống điện):
o Ký hợp đồng hàng năm với SMO theo mẫu do BCT ban hành.
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
12
4. Các cơ chế hoạt động của VCGM
4.2 Cơ chế vận hành của thị trường giao ngay
 Chu kỳ giao dịch: 1 giờ
 ĐV PĐ: công bố công suất sẵn sàng và chào giá của từng tổ
máy cho từng chu kỳ giao dịch
o NMNĐ: Chào theo chi phí biến đổi trong giới hạn trần của NM NĐ công nghệ
chuẩn

o NMTĐ: Chào trong phạm vi từ 80% đến 110% giá trị nước do SMO tính toán và
công bố cho từng nhà máy
 Lịch huy động các tổ máy của từng chu kỳ được lập dựa trên
bản chào của các tổ máy, dự báo phụ tải và khả năng tải của
lưới với mục tiêu tối thiểu chi phí mua điện.
 Giá điện năng thị trường giao ngay (SMP – System Marginal
Price) được xác định cho từng chu kỳ căn cứ trên phụ tải thực
tế, các bản chào và công suất sẵn sàng thực tế của các tổ máy
trong chu kỳ đó.
 Giá thị trường toàn phần cho từng chu kỳ giao dịch dùng thanh
toán HĐ CfD là tổng của SMP và giá công suất của chu kỳ đó.
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
13
4. Các cơ chế hoạt động của VCGM
4.2 Cơ chế vận hành của thị trường giao ngay
 Giá thị trường toàn phần:
FMP(h) = SMP(h) + CAN (h)
o CAN(h): được xác định trong Quy trình lập KHVH năm
 FMP: dùng làm giá tham chiếu khi tính toán thanh toán hợp
đồng MBĐ dạng sai khác (CfD)
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory

Authority of Vietnam
14
4. Các cơ chế hoạt động của VCGM
4.2 Cơ chế vận hành của thị trường giao ngay
 Xác định giá điện năng thị trường:
o Thực hiện sau ngày giao dịch (ex-post)
o Sắp xếp các bản chào ngày D cho đến khi đáp ứng nhu cầu phụ tải (số
liệu đo đếm); và không xét đến ràng buộc truyền tải
o Giá điện năng thị trường: bằng giá chào của tổ máy đắt nhất được sắp
xếp trong lịch.
o Giá điện năng thị trường không lớn hơn Giá trần thị trường
SMP
Giá chào
VND/kW
Phụ tải HTĐ
Công suất
(kW)
Các dải chào
(Giá, Công suất)
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
15
4. Các cơ chế hoạt động của VCGM
4.2 Cơ chế vận hành của thị trường giao ngay
Lập kế hoạch vận hành thị trường điện
• Đơn vị thực hiện: SMO

• Đơn vị phối hợp: SB, TNO & các đơn vị phát điện
Lập kế hoạch vận
hành năm
- Tính toán giá trị nước
- Tính giá trần bản chào
các tổ máy nhiệt điện
- Lựa chọn nhà máy mới
tốt nhất (BNE) & tính giá
công suất thị trường.
- Xác định sản lượng
hợp đồng năm và phân
bổ vào các tháng.
- Xác định giá trần thị
trường
Lập kế hoạch vận
hành tháng
- Tính toán giá trị nước
- Điều chỉnh giá trần các
tổ máy nhiệt điện
- Phân bổ sản lượng hợp
đồng tháng vào các giờ
Lập kế hoạch vận
hành tuần
- Tính toán giá trị
nước
- Xác định giá trần &
giá sàn bản chào của
các tổ máy thủy điện
- Công bố biểu đồ
phát của các Nhà

máy thủy điện chiến
lược đa mục tiêu
Các quy trì nh giao dịch TTĐ
Ngày tới & Giờ tới
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
16
4. Các cơ chế hoạt động của VCGM
4.2 Cơ chế vận hành của thị trường giao ngay
Sau ngày
giao dịch
D
D-1
Nhà máy điện
SMO
Kiểm tra các
bản chào
Bản chào ngày D
10h00
Công bố lịch huy
động của các
NMTĐ “phải phát”
Lập lịch
huy động
ngày tới
15h00

Lập lịch huy
động giờ tới
H
Xác định giá
thị trường &
Thanh toán
Điều độ thời gian
thực
Công bố lại mức
CS sẵn sàng (chỉ
trong trường hợp
sự cố bất khả
kháng)
Vận hành các
tổ máy theo
lệnh điều độ
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
17
4. Các cơ chế hoạt động của VCGM
4.2 Cơ chế vận hành của thị trường giao ngay
Lập kế
hoạch vận
hành
tuần W
Lập kế

hoạch vận
hành
tháng M
Lập kế
hoạch vận
hành
năm N
Tháng 12,
Y-1
Ngày 20,
M-1
Thứ 6
W-1
10
h
Chào giá
15h
Lập lịch huy
động ngày D
Ngày D-
1
Lập lịch huy
động giờ H
Giờ H
Điều độ thời
gian thực
Ngày D
Ngày
D+2
Tính giá thị trường

Tháng M
Thanh toán
cho tháng M
Ngày 10,
M+1
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
18
4. Các cơ chế hoạt động của VCGM
4.3 Cơ chế giá công suất thị trường
 Áp dụng thanh toán cho các nhà máy điện tham gia cạnh
tranh (trừ nhà máy BOT, TĐ chiến lược đa mục tiêu).
 Được xác định hàng năm sao cho nhà máy điện mới tốt nhất
- BNE (mới đưa vào vận hành trong năm, chạy nền, chi phí
phát điện bình quân thấp nhất) thu hồi đủ tổng chi phí phát
điện trong năm.
 Tiêu chuẩn lựa chọn nhà máy BNE:
1. Là NMĐ sử dụng công nghệ CCGT hoặc nhiệt điện than
2. Bắt đầu vận hành thương mại và phát điện toàn bộ công suất đặt
trong năm N-1.
3. Là nhà máy điện chạy đáy.
4. Có chi phí phát điện toàn phần trung bình thấp nhất.
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV

Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
19
4. Các cơ chế hoạt động của VCGM
4.3 Cơ chế giá công suất thị trường
Xác định giá công suất CAN:
 Xác định định giá Tổng mức phí công suất năm cần trả cho nhà
máy BNE = Tổng chi phí phát điện cả năm - Mức doanh thu mà
BNE dự kiến thu được từ thị trường.
 Tổng mức phí công suất năm được phân bổ vào các giờ trong
năm (trừ các giờ thấp điểm đêm):
− Từ năm vào các tháng: theo tỷ lệ với phụ tải cực đại tháng dự báo.
− Từ tháng vào các giờ: theo tỷ lệ với phụ tải dự báo hàng giờ
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
20
 Dịch vụ phụ trợ (dự phòng khởi động nhanh, DP nguội và
DP vận hành phải phát để đảm bảo an ninh hệ thống điện)
được cung cấp theo hợp đồng giữa SMO và ĐV PĐ.
 Nhu cầu dịch vụ phụ trợ do SMO xác định và ký hợp đồng
hàng năm sao cho các ĐV cung cấp dịch vụ phụ trợ thu hồi
đủ chi phí thực tế.
 Dịch vụ điều chỉnh tần số và dự phòng quay được thanh
toán:
o Cho toàn bộ công suất được lập lịch huy động theo giá công suất, và
o Cho toàn bộ điện năng phát theo giá điện năng thị trường

4. Các cơ chế hoạt động của VCGM
4.4 Cơ chế cung cấp dịch vụ phụ trợ
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
21
4. Các cơ chế hoạt động của VCGM
4.5 Cơ chế thanh toán trong thị trường
 Chu kỳ thanh toán: 1 tháng
 SMO tính toán và công bố các khoản thanh toán trong thị
trường điện giao ngay cho từng chu kỳ giao dịch và cả chu
kỳ thanh toán
 ĐV Phát điện phát hành hóa đơn thanh toán gửi ĐV MB duy
nhất
 ĐV MB duy nhất thực hiện thanh toán
 ĐV cung cấp dịch vụ phụ trợ phát hành hóa đơn yêu cầu
SMO thanh toán cho các dịch vụ đã cung cấp
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
22
4. Các cơ chế hoạt động của VCGM
4.5 Cơ chế thanh toán trong thị trường
Thị trường

Hợp đồng
PPA
 Thanh toán thị trường:
o Thanh toán điện năng: SMP(h) × Sản lượng đo đếm(h)
o Thanh toán công suất: CAN(h) × Lượng công suất thanh toán(h)
 Thanh toán hợp đồng:
o {Giá hợp đồng - FMP(h) } × Sản lượng hợp đồng(h)
NMĐ
SB
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
23
4. Các cơ chế hoạt động của VCGM
4.5 Cơ chế thanh toán trong thị trường
Hồ sơ thanh toán (hàng tháng)
Thanh toán
Hóa đơn (hàng tháng)
SMO
NMĐ
SB
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam
ERAV
Electricity Regulatory
Authority of Vietnam

24
4. Các cơ chế hoạt động của VCGM
4.5 Cơ chế thanh toán trong thị trường
Ngày giao dịch D
Thanh toán
Phát hành bảng kê thanh toán thị trường điện sơ bộ cho ngày D
Phát hành bảng kê thanh toán thị trường điện hoàn chỉnh cho ngày D
Lập hồ sơ thanh toán cho tháng M
Phát hành hóa đơn thanh toán cho tháng M
BỘ CÔNG THƢƠNG
CỤC ĐIỀU TIẾT ĐIỆN LỰC
TRÂN TRỌNG CẢM ƠN!