tóm tắt luận án nghiên cứu những tác động của con người đến tính bền vững của hệ sinh thái rừng ở vùng atk huyện định hoá, tỉnh thái nguyên


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN






NGUYÊ
̃
N ANH HU
̀
NG





NGHIÊN CỨU NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA CON NGƢỜI
ĐẾN TÍNH BỀN VỮNG CỦA HỆ SINH THÁI RỪNG
Ở VÙNG AN TOÀN KHU ĐỊNH HOÁ, TỈNH THÁI NGUYÊN



Chuyên ngành: Sinh thái học
Mã số: 62 42 01 20

TÓM TẮT LUÂ
̣
N A
́
N TIÊ
́
N SI
̃
SINH HO
̣
C






Thái Nguyên - năm 2013



 

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
1. TS. Lê Đồng Tấn
2. GS.TSKH. Trần Đình Lý

  1:

  2:

  3:



               






- 
 






1

MƠ
̉
ĐÂ
̀
U
1. Lý do chọn đề tài

- 


 












 - 



 
             


 



2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
2

-  

-  
.
-  

3.  ngha khoa học và thực tin của đề tài
+ Về lý luận:
- 


- 

+ Về thực tin:
- 
 

- 

4. Đo
́
ng go
́
p mơ
́
i cu
̉
a luâ
̣
n a
́
n

- 

- 

.
- a ra nh ch c  l c h th ch minh m quan
h gi ho   t b v c h sinh th
r v ATK.



3

CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Một số khái niệm
1.2. Lịch sử tác động của con ngƣời đến môi trƣờng sinh thái
1.3. Vấn đề quản lý và sử dụng bền vững hệ sinh thái
1.4. Những xu hƣớng nghiên cứu chủ yếu về hệ sinh thái rừng
1.5. Xu hƣớng nghiên cứu về tác động của con ngƣời đến hệ sinh thái rừng
CHƢƠNG 2. ĐI TƢNG, NỘI DUNG, PHƢƠNG PHA
́
P NGHIÊN CƢ
́
U
2.1. Đối tƣợng nghiên cứu
- - 
-   
 
2.2. Nội dung nghiên cứu
-  - 

 

 
2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu
2.3.1. Phương pháp luận
- 


- 


2.3.2. Phương pháp điều tra
2.3.2.1. Phương pháp tuyến điều tra (TĐT) và ô tiêu chuẩn (OTC):   
 
2.3.2.2. Phương pháp thu thập số liệu
+ Đối với thực vật
- (1,3m - D1,3, cm) 



4

i
4m   . 


- 
2
ph
t, 


 o
 



.
- 
+ Đối với mẫu đất: , 

 - -

2.3.2.3. Phương pháp điều tra phỏng vấn
- Phương pháp điều tra trong cộng đồng dân cư:   tra  hnh
lm   10 ng dn 
- Phương pháp chuyên gia: 


2.3.3. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu
+ Đối với thực vật
- X               

- 

- 
Nam 2007 - -

5

-  


- X 

%IVi

=
%Ni + %Gi
2

%Ni 

- t
 




=
N x 1,4
100
 .
- : 
          

2


+ Đối với mẫu đất:
- 
 

; 
  
            


- 
KCl
theo 
rin;  (N%)
(P
2
O
5
%) the
 
2
O%) the
  
6

; P(%) =
(1 - D/d) x 100 ( P - Ðộ xốp của đất (%); D - Dung trọng đất; d - Tỷ
trọng đất); 
-              
 Smith
D.D:


 ; 


; 
m
,
-
- - 
; 
   ;                

 

CHƢƠNG 3. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN & KINH TẾ – XÃ HỘI
3.1. Điều kiện tự nhiên
          -     
. 
 



- -



3.2. Điều kiện kinh tế xã hội
7

24 23 1 
,  52272,23 ha. 







8 

, 









 87722 , 

 
2
. Khu








CHƢƠNG 4. KÊ
́

T QUA
̉
NGHIÊN CƢ
́
U VA
̀
THA
̉
O LUÂ
̣
N
4.1. Hiện trạng tài nguyên rừng khu vực nghiên cứu
4.1.1. Hiện trạng sử dụng đất lâm nghiệp



 

4.1.2. Đặc điểm thảm thực vật
4.1.2.1. Các kiểu thảm thực vật:        
 

4.1.2.2. Đặc điểm hệ thực vật: 

4.1.2.3. Các loài thực vật qu hiếm: 

4.1.2.4. Giá trị sử dụng của các nhóm tài nguyên rừng: 
 



4.2. Vai trò của hệ sinh thái rừng
8

- 
- 
- 
- 
4.3. Những hoạt động của con ngƣời có ảnh hƣởng đến hệ sinh thái rừng
4.3.1. Những hoạt động tiêu cực
4.3.1.1. Hoạt động canh tác nương rẫy: 
,  ,  . 

. 

, 



 , 







 ,











 . 
















4.3.1.2. Hoạt động phá rừng trồng Chè: 




4.3.1.3. Hoạt động chăn thả rông đại gia súc: 



4.3.1.4. Hoạt động khai thác gỗ: 
a

-

4.3.1.5. Khai thác lâm sản ngoài gỗ: 

,
   
9

4.3.1.6. Hoạt động săn bắt động vật rừng: 





4.3.2. Những hoạt động tích cực

M


4.4. Ảnh hƣởng của các tác động đến tính bền vững của hệ sinh thái rừng
4.4.1. Sư
̣
suy giảm đa dạng sinh học và phẩm chất cây tái sinh
* Ảnh hƣởng đến phẩm chất cây tái sinh: 



* Suy giảm tài nguyên thƣ
̣
c vâ
̣
t
* Suy giảm ta
̀
i nguyên đô
̣
ng vâ
̣
t
4.4.2. Phá huỷ cấu trúc hệ sinh thái rừng






















 , 
















 : 
, 





 ,  . C


-   4 , 




 , 



 , 






.
- 

  
  -
10

 ,  3 . 
, , , 
. 

-  


 2 . 










  . 
,
 

4.4.3. Sư
̣
suy thoái môi trường đất
* Ảnh hƣởng lớp phủ thực vật đến một số tính chất lý học của đất
      .28          
 
-2,63g/cm
3
-1,20g/cm
3
 
   


 




Bảng 4.28. Một số tính chất lý học dƣới các trạng thái thảm thực vật
Loại đất
dƣới các TTV
Độ ẩm (%)
Tỷ trọng
g/cm
3
Dung trọng
g/cm
3
Độ xốp (%)

41,902
2,43
0,79
67,490

38,454
2,48
0,87
64,919

34,426
2,54
1,02
59,843


20,742
2,63
1,20
54,373

--
   


11





* Ảnh hƣởng lớp phủ thực vật đến xói mòn đất



Bảng 4.29. Xói mòn đất trong các trạng thái thảm thực vật
Loại đất
dƣới các TTV
Chiều dày đất bị
bào mòn (mm/năm)
Lƣợng đất bị bào
mòn (tấn/ha/năm)

1,1
10,8


2,1
20,7

4,2
45,5

5,8
68,8


 

  


 

* Ảnh hƣởng lớp phủ thực vật đến một số tính chất hóa học của đất
 
    che

Bảng 4.30. Một số tính chất hóa học dƣới các trạng thái thảm thực vật
Loại đất
dƣới các TTV
Mùn (%)
pH
KCl
N (%)
P
2

O
5
(%)
K
2
O (%)

3,36
6,13
0,327
0,191
1,325

2,87
5,84
0,258
0,183
1,012

2,65
4,44
0,179
0,166
0,756

2,19
4,04
0,146
0,130
0,545

12



KCl





* Sự suy giảm mật độ, hoạt tính và tính đa dạng của vi sinh vật trong đất
+ Sự suy giảm mật độ Vi sinh vật trong đất
 
sinh 
8
CFU/g, cao




Bảng 4.31. Số lƣợng Vi sinh vật dƣới các TTV ở huyện Định Hóa, Thái Nguyên
Loại đất
dƣới các TTV
Số lƣợng vi sinh vật (CFU/g)
VK tổng
số
Nấm sợi
Xạ khuẩn
VSV
phân giải

xenlulo
VSV sinh
màng nhầy


10
8


10
5


10
5


10
7


10
5



10
7



10
5


10
5


10
6


10
5



10
6


10
5


10
4


10

5


10
4


x
10
5


10
4


10
4


10
4


10
3

Ghi chú:VK: vi khuẩn; VSV: vi sinh vật



5

7

-
4

5

      
 

13



+ Sự suy giảm về hoạt tính sinh học của các chủng vi sinh vật
 


 
-
-
 


Bảng 4.32. Hoạt tính sinh học của một số nhóm VSV chủ yếu
Loại đất
dƣới các
TTV

Nhóm
VSV
Số chủng
thử hoạt
tính
Hoạt tính phân giải (%)/ tổng số chủng
phân lập đƣợc
Xenlulo
P khó tan
Tinh bột
Sinh màng
nhày
Tốt
Khá
Tốt
Khá
Tốt
Khá
Tốt
Khá
Rng th
sinh
VK
25
42
25
35
20
22
20

25
18
NS
34
55
25
45
30
25
20
0
0
XK
18
41
20
36
25
0
10
0
0
Ci
VK
8
14
19
14
30
21

15
15
3
NS
22
24
25
35
30
9
12
0
0
XK
14
15
25
20
35
0
0
0
0
Thm c
VK
18
5
18
12
5

15
2
0
0
NS
13
20
5
15
20
8
5
0
0
XK
11
18
30
10
15
0
0
0
0




Bảng 4.33. Khả năng phân giải xenlulo của một số chủng VK trong đất
Loại đất

dƣới các TTV
Số chủng thử
hoạt tính
Tỉ lệ % các chủng VK phân giải
Xenlulo (D vòng phân giải mm)





25
20
25
45
10
R 
20
10
40
25
15
14

T
15
10
20
45
25
T

10
0
5
30
50

   4.33         

sinh 
- 
-




+ Suy giảm đa dạng vi sinh vật

   





           

Bảng 4.34. Tính đa dạng vi sinh vật đất dƣới các thảm thực vật
Loại đất
dƣới các TTV
Tổng
số

giống
Vi khuẩn
Nấm sợi
Nấm men
sinh màng
nhầy
Xạ khuẩn
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%

22
12
54,5
8
36,5
1
4,5
1
4,5

16
7
43,8
7

43,8
1
6,2
1
6,2

11
6
54,5
5
45,5
0
0
0
0

Ghi chú: SL: số lượng.

             Aspergillus spp,
Penicillium spp, Rhizopus spp, Alternaria spp. 
15

     Aspergillus, Penicillium, Trichoderma, Fusarium.
                 
Beauveria  Mertahzium. X khun ch yu ch gp Streptomyces t rng
 i.







4.4.4. Sư
̣
suy gia
̉
m nguô
̀
n nươ
́
c















 




 6):
- 

  
IIIA2, IIIA1  . T ,    
 , 


- Nh con 



  , IIB, 




 (

 , , ), 
 - 














 
  

Bảng 4.36. Diê
̃
n biê
́
n lƣu lƣơ
̣
ng nƣơ
́
c mô
̣
t sô
́
con suô
́
i ta
̣
i KVNC
Tên suối
Địa điểm
Số tháng có nƣớc/năm theo các mốc thời gian











,









,









,








,




16










,













4.4.5. Nâng cao độ che phủ của hệ sinh thái rừng


           
 





 3
: 





 , 


 
       





              



17







4.5. Đề xuất giải pháp phát triển bền vững hệ sinh thái rừng
4.5.1. Quan điểm, mục tiêu khai thác và sử dụng hệ sinh thái rừng
4.5.1.1. Quan điểm
- .
- 

4.5.1.2. Mục tiêu
- 

- 
- 
- 

- 

4.5.2. Các nhóm giải pháp cần được ưu tiên thực hiện
4.5.2.1. Đẩy lùi các hoạt động ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái rừng
* Đối với hoạt động sản xuất chế biến Chè

- 

-            

-                

* Đối với hoạt động chăn thả rông gia súc
18

- 
 
- 

- 

- 

- 
 
- 


* Các hoạt động khai thác gỗ và LSNG
-              
 
 
- 


- 

.    

- 
 
-  : C



- 
 
19

- 


* Đối với hoạt động săn bắt động vật rừng
- 
- 

- .
4.5.2.2. Phát triển các hoạt động có ảnh hưởng tích cực đến hệ sinh thái rừng.
* Hoạt động trồng rừng và khoanh nuôi xúc tiến tái sinh
- c trng rng.
-            
 2.
* Hoạt động tôn tạo các di tích lịch sử cách mạng, cảnh quan
-  
, .
-  
-  

-  
.
- 
, 
- X  
cho 
- C   c ca s      ng   
ng nhng quy hoch tng th.
4.5.3. Các nhóm giải pháp tổng hợp
4.5.3.1. Nhóm giải pháp về tổ chức quản l
- 

20

-   
.
- 
.
- 

- 

- X.
- 

4.5.3.2. Nhóm giải pháp về kinh tế
- 
.
- 
  

.
- 
g.
-  

- 
 
4.5.3.3. Nhóm giải pháp về xã hội
- .
-     
KVNC.
- 
  

21

-             

- T
 

-              
  

4.5.3.4. Nhóm giải pháp về khoa học công nghệ
- 

-  , t
, n, x
nam.

- i vc vm: Ti nh
 ng, s , sinh cnh, cc vm, k thut
 cho vin
v bo tc v
- 


-               

- 

4.5.3.5. Giải pháp sử dụng, khai thác các loại rừng
* Đối với rừng đặc dụng
- 

- 

22




- 



- 


- 

         

Keo
* Đối với rừng phòng hộ
- 
-  (
) 

 0,6.
+ 

        - 
             

- 

-           
20%, 
-                
 


23

 

- 

,


* Đối với rừng sản xuất
-  
-CP 

- 


- 




- 


KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
         





 