nghiên cứu sử dụng nước thải chế biến tinh bột sắn để nuôi cấy bacillus thuringiensis

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
VIỆT NAM

VIỆN SINH THÁI VÀ TÀI NGUYEN SINH VẬT











TRẦN HÀ NINH






NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG NƯỚC THẢI CHẾ BIẾN TINH BỘT
SẮN ĐỂ NUÔI CẤY Bacillus thuringiensis

LUẬN ÁN THẠC SỸ SINH HỌC








Hà Nội – 2010
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
VIỆT NAM

VIỆN SINH THÁI VÀ TÀI NGUYEN SINH VẬT

Trần Hà Ninh




NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG NƯỚC THẢI CHẾ BIẾN TINH BỘT
SẮN ĐỂ NUÔI CẤY Bacillus thuringiensis


Chuyên ngành: Vi sinh vật học
Mã số: 60 42 40



LUẬN ÁN THẠC SỸ SINH HỌC


NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. TĂNG THỊ CHÍNH – VIỆN CÔNG NGHỆ MÔI TRƯỜNG-
VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM








Hà Nội – 2010
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật

S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 1 Chuyên ngành: Vi sinh vật

MC LC
MC LC 1
DANH MC CC Kí HIU V CH VIT TT 4
DANH MC CC BNG 5
DANH MC HèNH V V TH 6
M U 8
CHNG 1. TNG QUAN TI LIU 10
1.1. Tng quan v Bacillus thuringiensis 10
1.1.1 Gii thiu v vi khun Bacillus thuringiensis 10
1.1.2. c t delta-endotoxin ca Bacillus thuringiensis v c ch tỏc ng
ca chỳng 11
1.1.3. Khỏi quỏt v thuc tr sõu sinh hc 16
1.1.4. Nghiờn cu, sn xut v ng dng Bt Vit Nam 20
1.2. Tng quan v tỡnh hỡnh sn xut v tiờu th tinh bt sn 24
1.2.1. Thụng tin chung v tỡnh hỡnh canh tỏc v tiờu th sn 24
1.2.3. Cụng ngh sn xut tinh bt sn 31
CHNG 2. VT LIU V PHNG PHP 36
2.1. Vt liu 37
2.1.1. Chng ging vi sinh vt s dng 37
2.1.2. Nc thi sn xut tinh bt sn 37
2.1.3. Thit B 37
2.1.4. Mụi trng tng hp TSB 37
2.2. Phng phỏp 38
2.2.1. Phng phỏp xỏc nh mt t bo, mt bo t 38
2.2.2. Phng phỏp xỏc nh cỏc thụng s trong nc thi 38
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật

S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 2 Chuyên ngành: Vi sinh vật

2.2.3. Phng phỏp kh xyanua (CN-) cú trong nc thi sn xut tinh bt
sn 38
2.2.4. Phng phỏp xỏc nh nng delta-endotoxin trong dch nuụi cy 38
2.2.5. ỏnh giỏ kh nng phỏt trin ca Bt trờn mụi trng nc thi ch bin
tinh bt ó qua tin x lý 40
2.2.6. Nghiờn cu tin x lý nc thi ch bin tinh bt sn 40
2.2.7. ỏnh giỏ nh hng pH lờn kh nng sinh trng ca Bt 41
2.2.9. Nghiờn cu nh hng iu kin cp khớ ca quỏ trỡnh lờn men trong h
thng lờn men quy mụ phũng thớ nghim (th tớch 5L) trờn nc thi tinh bt
lờn s sinh trng v phỏt trin ca Bt 42
2.2.10. ỏnh giỏ bin ng ca pH trong quỏ trỡnh lờn men, so sỏnh quỏ trỡnh
lờn men cú khng ch n nh pH v khụng n nh pH 42
2.2.11. Lờn men Bt trong h lờn men quy mụ phũng thớ nghim, ỏnh giỏ hiu
qu git sõu ca sn phm lờn men v so sỏnh vi ch phm thng mi hin
cú trờn th trng 43
2.2.12. Phng phỏp th nghim sinh hc 43
CHNG 3. KT QU V THO LUN 44
3.1. Kho sỏt tớnh cht ca nc thi sn xut tinh bt sn 44
3.2. Th nghim kh nng phỏt trin ca Bt trờn nc thi tinh bt sn 47
3.3. Nghiờn cu tin x lý nc thi tinh bt sn s dng nuụi cy vi sinh
vt. 48
3.5. Nghiờn cu nh hng ca mt s iu kin mụi trng lờn kh nng
sinh trng v to tinh th c ca chng Bacillus thuringiensis trờn nc
thi tinh bt sn. 53
3.5.1. nh hng ca pH lờn kh nng sinh trng v to tinh th c ca
chng Bacillus thuringiensis 53

Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 3 Chuyên ngành: Vi sinh vật

3.5.2. nh hng ca thoỏng khớ lờn kh nng sinh trng v to tinh th
c ca chng Bacillus thuringiensis 58
3.6. Nghiờn cu nh hng iu kin cp khớ ca quỏ trỡnh lờn men trong h
thng lờn men quy mụ phũng thớ nghim (th tớch 5L) trờn nc thi tinh bt
lờn s sinh trng v phỏt trin ca Bt 62
3.6.1. nh hng tc khuy lờn s sinh trng v phỏt trin ca Bt 62
3.6.2. nh hng tc thi khớ lờn s sinh trng v phỏt trin ca Bt 66
3.7. ỏnh giỏ bin ng ca pH trong quỏ trỡnh lờn men, so sỏnh quỏ trỡnh lờn
men cú khng ch n nh pH v khụng khng ch n nh pH 69
3.8. Nghiờn cu lờn men thu nhn thuc tr sõu sinh hc trong h lờn men
quy mụ phũng thớ nghim (5L) 74
3.9. Th nghim so sỏnh kh nng dit sõu ca dch lờn men Bt t nc thi
ch bin tinh bt vi ch phm thng mi hin cú trờn th trng 76
KT LUN V KIN NGH 79
A. KT LUN 79
B. KIN NGH 80

Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 4 Chuyên ngành: Vi sinh vật



DANH MC CC Kí HIU V CH VIT TT

Ký hiu, ch vit tt
Gii thớch, ý ngha
WHO
T chc Y t Th gii
FAO
T chc Lng thc Th gii
UNEP
Chng trỡnh mụi trng Th gii
BVTV
Bo v thc vt
CNSH
Cụng ngh sinh hc
TCN
Trc Cụng nguyờn
TSB
Trypton soya Broth
TSA
Trypton soya Agar
T-N
Tng nit

T-P
Tng photpho
COD
Nhu cu oxy húa húa
BOD
5
Nhu cu oxy sinh hc
vvm
Th tớch khớ/th tớch mụi trng/phỳt
rpm
Vũng/phỳt
cfu
n v hỡnh thnh khun lc (colony-
forming unit)




Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 5 Chuyên ngành: Vi sinh vật



DANH MC CC BNG
Bng 1.1. Tỡnh hỡnh sn xut v s dng sn nm 1993 v d kin n nm
2020 25
Bng 1.2. Mt s thnh phn dinh dng cú trong c sn 26
Bng 1.3. Tớnh cht húa lý ca nc thi sn xut tinh bt sn 34

Bng 3.1. Kt qu phõn tớch cht lng nc thi sn xut tinh bt ti xng
sn xut tinh bt Tiờn Sn Bc Ninh 44
Bng 3.2. Th nghim kh nng phỏt trin ca Bt trờn nc thi sn xut tinh
bt sn 47
Bng 3.3. Mt tng s Bt sau 24 nuụi lc 48
Bng 3.4. Kh nng phỏt trin ca Bt trờn mụi trng nc thi ch bin tinh
bt sn 49
Bng 3.5. nh hng ca pH lờn quỏ trỡnh sinh trng Bt 54
Bng 3.6. nh hng ca thoỏng khớ lờn kh nng sinh trng ca chng vi
khun Bacillus thuringiensis 58
Bng 3.7. Kt qu phõn tớch mt tng s, bo t v hm lng c t delta-
endotoxin cỏc tc khuy khỏc nhau 63
Bng 3.8. Sinh trng v sinh c t ca chng Bt trong cỏc iu kin thi
khớ khỏc nhau khi lờn men trờn nc thi tinh bt sn 66
Bng 3.9. Cỏc thụng s mụi trng c thng kờ trong sut quỏ trỡnh lờn men 69
Bng 3.10. nh hng bin ng pH lờn kh nng sinh trng v
sinh c t ca Bt khi nuụi trờn mụi trng nc thi tinh bt sn ó
qua tin x lý. 72
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 6 Chuyên ngành: Vi sinh vật

Bng 3.11. ng thỏi ca Bt khi nuụi cy trong h lờn men quy mụ phũng thớ
nghim trờn mụi trng nc thi tinh bt sn 74
Bng 3.12. nh hng ca lng dch nuụi cy vi khun Bt lờn kh nng dit
sõu so sỏnh vi ch phm tr sõu sinh hc V-BT 77
DANH MC HèNH V V TH

Hỡnh 1.1. Hỡnh dng Vi khun Bacillus thuringiensis 10

Hỡnh 1.2. Sõu b cht khi n phi lỏ nhim Bt 13
Hỡnh 1.3. Tinh th c ca Bt di kớnh hin vi in t 14
Hỡnh 1.4. Chuyn gen sinh c t ca Bt vo ngụ 15
Hỡnh 1.5. Cõy sn v c sn sau khi thu hoch 24
Hỡnh 1.6. Sn lng tinh bt sn ca mt s nc (x1000 tn) 30
Hỡnh 1.7. S quy trỡnh cụng ngh sn xut tinh bt sn 33
quy mụ cụng nghip (Thỏi Lan) 33
Hỡnh 1.8. Quy trỡnh cụng ngh x lý nc thi ch bin tinh bt sn 35
Hỡnh 2. ng chun protein xỏc nh delta-endotoxcin 39
Hỡnh 3.1. Sinh trng ca Bt trờn mụi trng c bn TSB 51
Hỡnh 3.3. Sinh trng ca Bt trờn mụi trng 50% nc thi tinh bt sn 52
Hỡnh 3.4. Sinh trng ca Bt trờn mụi trng 100% nc thi tinh bt sn 53
Hỡnh 3.5. Sinh trng v sinh c t ca Bt trờn nc thi tinh bt sn cú pH 5 55
Hỡnh 3.6. Sinh trng v sinh c t ca Bt trờn nc thi tinh bt sn cú pH6
55
Hỡnh 3.7. Sinh trng v sinh c t ca Bt trờn nc thi tinh bt cú pH7 56
Hỡnh 3.8. Sinh trng v sinh c t ca Bt trờn nc thi tinh bt cú pH8 57
Hỡnh 3.9. Biu mt tng s trong thớ nghim nghiờn cu nh hng ca
thoỏng khớ 59
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 7 Chuyên ngành: Vi sinh vật

Hỡnh 3.10. Biu mt bo t thớ nghim nghiờn cu nh hng ca
thoỏng khớ 60
Hỡnh 3.11. Biu hm lng c t delta-endotoxin thớ nghim nghiờn cu
nh hng ca thoỏng khớ 61
Hỡnh 3.12. DO trong h lờn men cỏc tc khuy khỏc nhau 62
Hỡnh 3.13. Sinh trng v sinh c t delta-endotoxin ca Bt trong h lờn

men vi tc khuy 350 rpm 64
Hỡnh 3.14. Sinh trng v sinh c t delta-endotoxin ca Bt trong h lờn
men vi tc khuy 450 rpm 65
Hỡnh 3.15. Sinh trng v sinh c t delta-endotoxin ca Bt trong h lờn
men vi tc khuy 550 rpm 65
Hỡnh 3.16. DO trong h lờn men cỏc tc thi khớ khỏc nhau 66
Hỡnh 3.17. Sinh trng v sinh c t ca Bt khi nuụi trờn mụi trng nc
thi tinh bt sn iu kin thi khớ 0.2vvm 67
Hỡnh 3.18. Sinh trng v sinh c t ca Bt khi nuụi trờn mụi trng nc
thi tinh bt sn iu kin thi khớ 0,5vvm 68
Hỡnh 3.19. Sinh trng v sinh c t ca Bt khi nuụi trờn mụi trng nc
thi tinh bt sn iu kin thi khớ 1,0vvm 68
Hỡnh 3.20. Bin pH trong quỏ trỡnh lờn men trong mụi trng nc thi
tinh bt 71
Hỡnh 3.21. Sinh trng v phỏt trin ca Bt trờn mụi trng khụng iu chnh
pH 72
Hỡnh 3.22. nh hng ca s n nh pH n kh nng sinh trng v phỏt
trin ca Bt trờn mụi trng nc thi tinh bt sn. 73
Hỡnh 3.23. Kh nng sinh trng v sinh c tớnh ca chng vi khun Bt
trong sut quỏ trỡnh lờn men 76
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 8 Chuyên ngành: Vi sinh vật

Hỡnh 3.24. nh hng ca lng dch nuụi cy vi khun Bt lờn kh nng dit
sõu so sỏnh vi ch phm tr sõu sinh hc V-BT 78

M U
Nhu cu v tinh bt sn ngy cng tng trong nhng nm tr li õy do
nhng ng dng rng rói ca chỳng trong cụng nghip cng nh i sng con
ngi. iu ny dn n s gia tng nhanh chúng ca nh mỏy ch bin tinh
bt sn c v quy m ln s lng. Tuy nhiờn, bờn cnh nhng li ớch m
chỳng em li, chỳng ta cng khụng th lm ng v mt thc trng mụi trng
ỏng bỏo ng do cht thi m c bit l nc thi to ra trong quỏ trỡnh ch
bin tinh bt ang hng ngy hng gi u c mụi trng. Tỡnh trng ny do
trong nc thi ch bin tinh bt cú hm lng ụ nhim hu c quỏ cao, do ú
chỳng phi c x lý trc khi thi ra mụi trng hoc tỏi s dng sn
xut nhng sn phm cú ớch nhm gim thiu lng nc thi ra mụi trng.
Sn phm thng mi t Bacillus thuringiensis ó v ang c s dng
trong vic bo v rng v nụng nghip, tuy nhiờn, vic ng dng rng rói cỏc
sn phm ny ang gp tr ngi do giỏ thnh sn xut cũn cao. Do ú, vi
mong mun tỡm ra mt gii phỏp nhm tỏi s dng cú hiu qu nc thi ch
bin tinh bt sn ụ nhim nhng cng rt giu dinh dng cho vi sinh vt,
ng thi tỡm ra mt ngun nguyờn liu r tin, sn cú sn xut cỏc sn
phm thuc tr sõu cú ngun gc t Bacillus thuringiensis, chỳng tụi thc
hin ti: Nghiờn cu s dng nc thi ch bin tinh bt sn nuụi cy
Bacillus thuringiensis. ti bao gm nhng ni dung sau:
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 9 Chuyên ngành: Vi sinh vật

1. Phõn tớch thnh phn nc thi to ra t quỏ trỡnh ch bin sn sn
xut tinh bt (nc thi tinh bt sn), ỏnh giỏ s b kh nng s dng nc
thi tinh bt sn nuụi cy vi sinh vt cú ớch núi chung v Bacillus
thuringiensis (Bt) núi riờng. ỏnh giỏ kh nng phỏt trin ca Bt trờn mụi

trng nc thi tinh bt sn.
2. Tin x lý nc thi tinh bt sn (loi b cht c, to iu kin phự
hp hn cho s phỏt trin ca chng Bt nghiờn cu: iu chnh pH) v ỏnh
giỏ kh nng phỏt trin ca chng Bacillus thuringiensis nghiờn cu trờn mụi
trng nc thi ó qua tin x lý.
3. ỏnh giỏ s nh hng ca mt s yu t mụi trng (pH, thoỏng
khớ) lờn kh nng sinh trng v to tinh th c ca chng Bacillus
thuringiensis nghiờn cu khi nuụi trờn nc thi tinh bt sn ó qua tin x lý.
4. ỏnh giỏ nh hng ca iu kin cp khớ (tc khuy, tc thi
khớ) lờn kh nng sinh trng v sinh c t ca chng Bacillus thuringiensis
nghiờn cu trong bỡnh lờn men quy mụ phũng thớ nghim (th tớch 5L).
5. Nghiờn cu bin ng pH trong quỏ trỡnh sinh trng ca chng Bt
nghiờn cu, so sỏnh kh nng sinh trng v sinh c t ca chng Bacillus
thuringiensis nghiờn cu khi nuụi trờn nc thi ch bin tinh bt sn.
6. Nghiờn cu bin ng v mt t bo, mt bo t, hm lng
c t delta-endotoxin sinh ra trong quỏ trỡnh lờn men. Th nghim sinh hc,
so sỏnh kh nng dit sõu ca dch sn phm lờn men trờn nc thi tinh bt
sn vi ch phm thng mai cú mt trờn thi trng (ch phm N-Bt).




Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 10 Chuyên ngành: Vi sinh vật

CHNG 1. TNG QUAN TI LIU
1.1. Tng quan v Bacillus thuringiensis
1.1.1 Gii thiu v vi khun Bacillus thuringiensis
Bacillus thuringiensis (thng
c vit tt l Bt) l nhúm vi
khun i din cho thuc tr sõu sinh
hc, Bacillus thuringiensis l mt loi
trc khun gram dng, t bo cú
dng hỡnh que, Bacillus thurnigiensis
l loi vi khun rt in hỡnh c
phõn lp vựng Thuringia - c.
Bacillus thuringiensis cú kh nng
tng hp c t tiờu dit cụn trựng
gõy hi qua ng tiờu húa, lm chỳng cht ch sau mt vi ngy. n nay,
hn 100 loi protein ca Bacillus thuringiensis ó c phỏt hin vi cỏc
nng c t dit mt s u trựng, sõu hi khỏc nhau. Chỳng c coi l
mt trong rt ớt thuc tr sõu t tiờu chun hu c. Cỏc chng Bacillus
thuringiensis khỏc nhau sn sinh ra cỏc protein c i vi mt s loi cụn

Hỡnh 1.1. Hỡnh dng Vi khun Bacillus
thuringiensis
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 11 Chuyên ngành: Vi sinh vật

trựng nht nh. c t protein ca Bacillus thuringiensis tng tỏc trc tip
vi th th. Mt s loi u trựng cụn trựng hi cõy khi n phi protein tin c
t ca Bacillus thuringiensis, protein tin c t ny i vo c quan tiờu húa
kt hp vi dch rut ca u trựng, sõu hi to thnh protein c lm chỳng b
tớch nc v cht. Mt s nghiờn cu cho thy protein ca Bacillus
thuringiensis khụng c vi ngi, cỏc ng vt v cụn trựng cú ớch [36].
Protein c hiu c sn sinh trong quỏ trỡnh sinh trng v phỏt trin
ca vi khun Bacillus thuringiensis cú kh nng dit sõu hi, c bit vo giai
on hỡnh thnh bo t ca Bacillus thuringiensis. S sn sinh protein gõy
c ny c duy trỡ, ch o bi mt on gen di truyn. Di s ch o ca
on gen di truyn ny, c th ca vi khun Bacillus thuringiensis sn sinh ra
tỏc nhõn tiờu dit u trựng gõy hi trong quỏ trỡnh xõp nhp v ký sinh trong
h tiờu hoỏ ca cụn trựng [2].
1.1.2. c t delta-endotoxin ca Bacillus thuringiensis v c ch tỏc ng
ca chỳng
Trong quỏ trỡnh hỡnh thnh bo t, Bt to ra mt sn phm ph
(parasporal) thng c gi l tinh th c. Tinh th ny cú bn cht l cỏc
protein. Mt s lng ln cỏc protein tinh th liờn quan c cỏc nh nghiờn
cu phỏt hin ra v nhiu hn mt loi protein cú th cú mt trong mt tinh
th. Nhm trỏnh s ln xn trong vic nh danh, cỏc nh khoa hc ó xut
ra mt phng phỏp phõn loi da trờn c im v hỡnh dng v dng tỏc
ng ca cỏc protein c t v gen ca chỳng [12]. Phõn loi ny da vo cu
trỳc protein tinh th v trờn phm vi tỏc ng ca vt ch. Hn 40 protein riờng
bit (Cry) c mụ t, cỏc protein ny ó v ang c b sung thờm [17].
Cỏc gen c phõn loi da trờn s tỏc ng ca tinh th c ca chỳng
lờn cụn trựng c gi chung l cry. Chỳng c chia thnh bn lp chớnh:
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 12 Chuyên ngành: Vi sinh vật

ch tỏc ng lờn B cỏnh vy (Lepidoptera) (1), tỏc ng lờn B cỏnh vy
(Lepidoptera) v B hai cỏnh (Diptera) (2), ch tỏc ng lờn B cỏnh cng
(Coleoptera) (3) v ch tỏc ng lờn B hai cỏnh (Diptera) (4). Mt s phõn
lp, da trờn tớnh cht cụn trựng, cu trỳc, cng c cụng nhn trong mi
lp. Gn õy mt h thng phõn loi mi ch da trờn nhn dng acid amin ó
c xut [9]. Vic phõn loi mi cho phộp cỏc c t cú liờn quan cht
ch c xp vi nhau v loi b phi tin hnh th nghim sinh hc
(BioAssay) vi mi c t phỏt hin c.
T nhng hiu bit v phng thc hot ng ca tinh th c, cú th
c suy ra rng ớt nht bn yu t cú liờn quan n mc protein tinh th
c: 1. hiu qu ca hũa tan, 2. hiu qu ca protoxin-c t chuyn i, 3.
quỏ trỡnh liờn kt ca protein tinh th c lờn cỏc th th ca t bo rut v 4.
to l thng trờn thnh rut. Tt c cỏc yu t ny xỏc nh cỏc tỏc ng ca
mt loi protein tinh th c [14].
Khi Bacillus thuringiensis hoc bo t ca Bacillus thuringiensis c
a vo ng tiờu húa ca u trựng gõy hi, nh dinh dng ly c trong
ng rut ca u trựng, Bacillus thuringiensis sinh trng v sn sinh nhanh
chúng v s lng. ng thi Bacillus thuringiensis cng sn sinh ra cỏc
phõn t protein c hiu, gõy ng c cho ng tiờu hoỏ ca u trựng, sõu
hi. Cỏc protein ny s gõy c v lm thng ng rut hoc lm bo mũn
mng ng rut ca cỏc u trựng, sõu non ca cụn trựng. Mụi trng kim
rut ca u trựng l iu kin lý tng cho Bacillus thuringiensis phỏt trin.
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 13 Chuyên ngành: Vi sinh vật

Chớnh vỡ vy sau mt thi gian khong t 2-5 ngy sõu ngng n v cht.

Hỡnh 1.2. Sõu b cht khi n phi lỏ nhim Bt [33, 34]
Mc v thi gian dit sõu ca ch phm Bacillus thuringiensis ph
thuc vo lng protein c m u trựng n phi, vo tui, tng loi u trựng, sõu
hi v ph thuc vo chng Bacillus thuringiensis c s dng [2].
Khụng ch tiờu dit mt cỏ th, Bacillus thuringiensis cũn c lõy lan
cho cỏc u trựng khỏc qua nc dói, phõn, xỏc cht ca u trựng nhim
Bacillus thuringiensis. Do ú, Bacillus thuringiensis cú th to ra s lõy
nhim trờn mt din tớch ln. Khi u trựng, sõu hi nhim Bacillus
thuringiensis b tiờu dit ti 90% thm chớ t ti 99% (Theo s liu bỏo cỏo
ca FAO v UNEP).

Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 14 Chuyên ngành: Vi sinh vật


Hỡnh 1.3. Tinh th c ca Bt di kớnh hin vi in t [35]

Bacillus thuringiensis cú th c nuụi cy d dng nh quỏ trỡnh lờn
men. Vỡ vy, Bacillus thuringiensis ó c s dng rng rói lm thuc dit
cụn trựng t hn 40 nm nay nhiu ni trờn th gii. c bit, Bacillus
thuringiensis ó em li nhng li ớch to ln cho cỏc nụng nghip vỡ chỳng
c coi l mt trong rt ớt thuc tr sõu t tiờu chun hu c. Tu thuc vo
cu trỳc (dng ht hay dng dch) thuc dit cụn trựng Bacillus thuringiensis
c phun hay rc. Tuy nhiờn, cú mt s hn ch nh Bacillus thuringiensis
rt khú tip xỳc vi cụn trựng ớch do chỳng n, np di lỏ, t. khc
phc hn ch ny, cỏc nh khoa hc ó tin hnh chuyn gen Bacillus

thuringiensis mó húa cho protein tinh th c t t vi khun Bacillus
thuringiensis vo thc vt. Cõy trng c chuyn gen Bacillus thuringiensis
ny s cú kh nng t khỏng li sõu hi ớch. Cỏc protein sn sinh trong thc
vt khụng b ra trụi hay b phõn hu di ỏnh nng mt tri. Vỡ vy, bt k
trong iu kin sinh thỏi, khớ hu th no thỡ cõy trng vn c bo v khi
s tn cụng ca sõu c thõn, hay c qu. Hiu qu dit sõu ca cõy trng t
Bacillus thuringiensis chuyn gen t gn 90% [35].
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 15 Chuyên ngành: Vi sinh vật


Hỡnh 1.4. Chuyn gen sinh c t ca Bt vo ngụ [36]
Tuy nhiờn, vic to ra cỏc loi thc phm t cõy trng chuyn gen vn
cũn nhiu tranh cói v cỏc cõu hi t ra vi cỏc loi sn phm ny vn cha
cú cõu tr li:
- Cỏc thc phm chuyn gen cú c to ra t thc phm truyn thng
ó c cụng nhn an ton hay khụng?
- Nng cỏc c t hay cht gõy d ng trong thc phm cú thay i
hay khụng?
- Hm lng cỏc cht dinh dng chớnh cú thay i hay khụng?
- Cỏc cht mi trong thc phm chuyn gen cú m bo tớnh an ton
hay khụng?
- Kh nng tiờu húa thc n cú b thay i hay khụng?
- Cỏc thc phm cú c to ra t cỏc qui trỡnh ó c chp nhn
hay khụng?
Ti Vit Nam, cỏc chuyờn gia thuc Vin Cụng ngh sinh hc (Vin
KH&CN Vit Nam) ó nghiờn cu v sn xut thnh cụng thuc tr sõu sinh
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật

S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 16 Chuyên ngành: Vi sinh vật

hc Bacillus thuringiensis hiu qu cao bng cỏch s dng gn 10 chng vi
khun Bacillus thuringiensis c phõn lp Vit Nam.
1.1.3. Khỏi quỏt v thuc tr sõu sinh hc
Mt lot cỏc bin phỏp ó c con ngi ỏp dng vo trong sn xut
nụng nghip nhm phũng tr v dit sõu bnh, tiờn phong ú l bin phỏp s
dng cỏc loi thuc bo v thc vt hoỏ hc nh DDT, 666 ó tr thnh cu
cỏnh ca loi ngi trong dit sõu bnh hi t gia th k20. Tuy nhiờn mt
trỏi ca vic s dng cỏc loi thuc tr sõu hoỏ hc ú l phỏ hu mụi trng
mt cỏch khng khip. Cỏc hoỏ cht bo v thc vt cú tỏc ng khụng ch ti
sc kho ca nhng ngi nụng dõn m cũn lm mt i nhiu ngun sinh vt
cú li cho con ngi nh chim, tụm, cỏ v c nhng ký thiờn ch cú li nh
b rựa, ong ký sinh, cỏc ngun vi sinh vt khỏc nh nm, vi khun, x khun,
tuyn trựng. Cú mt nghch lý xy ra trong vn sn xut nụng nghip ú l
trỡnh thõm canh cng cao thỡ sõu bnh phỏt sinh, phỏt trin cng nhiu,
cng phun thuc phũng tr v dit sõu hi thỡ ng thi cng cng hu dit
nhiu sinh vt cú ớch v cng lm tng thờm kh nng khỏng thuc ca sõu
hi. Thờm vo ú, hoỏ cht bo v thc vt tn d lõu di trong mụi trng v
rt khú phõn hu, chớnh vỡ th m nú gõy tỏc ng lõu di ti con ngi, mụi
trng v h sinh thỏi t nhiờn.
T khi vn mụi trng, bo v sc kho con ngi, nõng cao sn
lng v cht lng nụng sn c quan tõm, thỡ mt lot cỏc nghiờn cu
trong lnh vc ny c trin khai trờn th gii vi s tham gia ca nhiu t
chc quc t nh WHO, FAO, UNEP. ó cú mt s nghiờn cu s dng bin
phỏp sinh hc phũng tr v dit sõu hi nh: s dng thiờn ch dit sõu
hi, thuc tr sõu t thc vt v s dng thuc tr sõu sinh hc t cỏc chng
vi sinh vt cú ớch m ng u l vi khun Bacillus thuringiensis [3].

Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 17 Chuyên ngành: Vi sinh vật

1.1.3.1. Lch s phỏt hin ca thuc tr sõu sinh hc cú ngun gc Bt
C hai nh tiờn phong th k 19 cho rng cỏc vi sinh vt cú th c s
dng kim soỏt s phỏt trin sõu hi. Mc dự nhng nghiờn cu v vic s
dng vi sinh vt khng ch v kim soỏt sõu bnh ó din ra vo cui
nhng nm 19 v na u th k ny, nhng nú ó khụng c ý n cho
n khi Bacillus thuringiensis Berliner c phỏt hin v phỏt trin, thuc tr
sõu sinh hc mi c trin khai s dng v sn xut thc t v ó bt u
trờn mt quy mụ ln [15]. Cho n nay, mc dự hn 400 loi vi khun ó
c xỏc nh l tỏc nhõn gõy bnh cụn trựng, ch cú nhúm vi khun Bacillus
c bit l Bacillus thuringiensis l c sn xut v t c thnh cụng v
mt thng mi húa.
1.1.3.2. Hot ng thng mi t ch phm Bt
Bt ó c ỏp dng trong thc t t nm 1933 v c thng mi húa
u tiờn Phỏp vo nm 1938. Tuy nhiờn, nú khụng c thnh cụng cho n
nhng nm 1950, khi cụng ngh mi ca quỏ trỡnh lờn men trờn mụi trng
lng trong b hiu khớ c s dng sn xut cỏc ch phm bo t v tinh
th. ng dng chớnh ca ch phm Bt ó din ra Bc M trong vai trũ l
nhõn t kim soỏt ca hn 40 loi dch hi trong cỏc a im nh: rng, cụng
viờn, vn nho v vn núi chung. Cỏc hot ng thng mi húa u tiờn v
ch phm Bt ó cú sn c th nghim trờn thc a ti Hoa K nm 1958
[10]. Nm 1961, Bt subsp.kurstaki (Btk) c s dng nh l mt nhõn t tr
sõu sinh hc cho s kim soỏt ca sõu bnh thuc b cỏnh phn. Hu ht cỏc
thuc tr sõu Bt c xõy dng da trờn cỏc hn hp ca tinh th c t
delta-endotoxin v bo t Bt, c gi chung l c tớnh ca cỏc tinh th.
Mc dự hiu qu ca cỏc thuc tr sõu Bt lỳc ban u thng tht thng,

nhng nhng tin b chm chp trong vic nghiờn cu v phỏt trin xõy dng
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 18 Chuyên ngành: Vi sinh vật

Bt ngy cng c ci thin, vic qung bỏ sn phm c y mnh v cỏc
cụng ngh ng dng c ph bin, cng nh trong vic phỏt hin ra thờm
nhiu chng cú hot lc tr sõu mnh. Chim th phm ch yu l cỏc ch
phm cú thnh phn l vi sinh vt thuc cỏc phõn loi kurstaki kim soỏt
sõu hi cỏnh phn trong lõm nghip v nụng nghip. Cho n gia nhng nm
1970, nú ó c chp nhn chung rng cỏc loi sõu b cỏnh phn l i
tng chớnh ca Bt.
Cỏc th trng mi c m ra bi s khỏm phỏ nm 1976 ca cỏc loi
ph israelensis, l gõy c cho u trựng mui v rui en [11] v khỏm phỏ ra
Bt subsp.tenebrionis, l tỏc nhõn gõy hi i vi mt s loi b cỏnh cng
[13]. Nhng khỏm phỏ bt ng v cú tớnh t phỏ ny ó lm sỏng lờn ý ngha
v li ớch thng mi trong sn xut cỏc sn phm cú ngun gc t Bt [25].
Lambert v Perferoen (1992) c tớnh cú 40.000 chng Bt hin ang c lu
tr, ch yu trong b su tp t nhõn, trờn ton th gii [16].
Hin nay, di loi ng ký bao gm Bt. kurstaki, Bt. aizawai, Bt
.israelensis, v Bt. tenebrionis (tng ng vi di loi Bt. sandiego),
trong ú ch yu liờn quan n kh nng tiờu dit nhúm cụn trựng cỏnh phn,
cỏnh kộp v cỏc loi cụn trựng cỏnh cng. Thi gian hiu qu ca cỏc ch
phm Bt khi s dng trong iu kin thc t ph thuc nhiu vo mc tỏc
ng ca tia cc tớm, vỡ vy ó kớch thớch cỏc nh khoa hc cng nh cỏc
doanh nghip nghiờn cu nhm tỡm ra cỏc phng phỏp cho phộp kộo di thi
gian hiu qu ca ch phm Bt. Gn õy ó xut hin mt chin lc n nay
gõy tranh cói nhiu nht ú l vic chuyn cỏc gen khỏng sõu bnh to delta-
endotoxin lờn cõy trng [14].

nc ta, nghiờn cu s dng cỏc ch phm sinh hc BVTV ó c
tin hnh t nhng nm u thp k 70 ca th k trc v thc s phỏt trin
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 19 Chuyên ngành: Vi sinh vật

khong 10 nm gn õy. Nm 1971, ch phm Bacillus thuringiensis c
kho nghim Vin BVTV. Nm 1973, Vin sinh vt, Vin Khoa hc Vit
Nam ln u tiờn nghiờn cu sn xut ch phm Bacillus thuringiensis trong
phũng thớ nghim bng phng phỏp lờn men trờn mỏy lc. Nm 1982, ch
phm thuc BVTV c sn xut Vit nam vi qui mụ cụng nghip. Tuy
nhiờn, hot tớnh chng Bacillus thuringiensis khụng cao, do thiu thit b thu
hi, nờn ch phm ch yu dng dch th khụng bo qun c lõu, hot lc
gim nhanh chúng [36].
Trong chng trỡnh Cụng ngh sinh hc giai on 1996-2000, 2001-
2004 ti KHCN02-07, KC04-12 sn xut v ng dng thuc tr sõu
Bacillus thuringiensis ó c nõng lờn mt bc mi v cht. Ch phm
Bacillus thuringiensis c sn xut trờn mt h thng thit b lờn men dng
pilot hin i. Ch phm bt thm nc ln u tiờn c sn xut t tiờu
chun quc t. Ch phm BioBact WP (dng bt thm t), BioBact EC (dng
sa) do phũng Di truyn Vi sinh vt sn xut cú hot lc dit sõu t 16000
IU/mg v 4000 IU/ml. Hot tớnh ca ch phm ó c kho nghim trong
phũng thớ nghim v trờn ng rung ti cỏc hp tỏc xó Tin Phong, Mờ Linh-
Vnh Phỳc, Vn c, Gia Lõm, H Ni, Võn To- Thng Tớn- H Tõy cho
kt qu tng ng vi ch phm Bacillus thuringiensis ngoi nhp [2,3].
Nghiờn cu sn xut v s dng ch phm vi rỳt dit cụn trựng (NPV),
dit sõu hi cõy trng nụng lõm nghip cng c cỏc c quan nh Vin bo
v thc vt, Vin CNSH thc hin trong chng trỡnh CNSH 1990-1995,
2001-2004. Cỏc nghiờn cu ny ó to c ch phm dng dch dit sõu

xanh, sõu khoang, sõu keo da lỏng trờn bụng, thuc lỏ, c chua, u ti cỏc
tnh min Bc. Ch phm V-Bt (Virut NPV v Bacillus thuringiensis) do Vin
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 20 Chuyên ngành: Vi sinh vật

CNSH v Vin bo v thc vt sn xut ó cho hiu qu dit sõu cao hn 40%
so vi dựng NPV hoc Bacillus thuringiensis riờng l [2].
Vic s dng thuc tr sõu sinh hc Vit Nam cũn hn ch. Thuc
tr sõu sinh hc c xem l mt phng cỏch hu hiu trong vic gim thiu
sõu bnh, bo v sc kho con ngi. Tuy nhiờn, vic s dng chỳng nc
ta hin nay cũn khỏ nhiu khú khn: trong nghiờn cu trin khai cũn thiu
nhiu iu kin, phng tin nghiờn cu; ớt ngi i sõu vo lnh vc ny.
1.1.4. Nghiờn cu, sn xut v ng dng Bt Vit Nam [2]
Vit Nam, thuc tr sõu sinh hc Bt c ng dng u tiờn ti Vin
Bo v thc vt nm 1971. Nguyn Vn Cm v cng s, ó kho nghim 5
loi thuc tr sõu sinh hc Bt nhp ni t Liờn Xụ, Trung Quc ó cho kt
qu rt kh quan. Tuy nhiờn nhng nghiờn cu, sn xut v ng dng Bt u
tiờn c Nguyn Cụng Bỡnh v cng s thc hin ln u tiờn nm 1973 ti
Vin Sinh vt, Vin Khoa hc Vit Nam (nay l Vin Khoa Hc v Cụng
Ngh Vit Nam). Cú th chia lch s 35 nm phỏt trin Bt ca Vit Nam
thnh 3 thi kỡ nh sau:
1.1.4.1 Thi kỡ m u nghiờn cu (1973-1984)
T liu ca thi kỡ ny rt ớt. Hai cụng trỡnh ca nhúm tỏc gi Nguyn
Cụng Bỡnh, Phm Bỏ Nh, Ngụ ỡnh Bớnh l nhng ngi u tiờn m u
nghiờn cu Bt ti Vit Nam. Nm 1973 sau khi Nguyn Cụng Bỡnh i thc
tp ngn hn ti Qung ụng, Trung Quc v sn xut Bt bng phng phỏp
th cụng v bỏn cụng nghip trong phũng thớ nghim, nhng nghiờn cu v
sn xut ch phm Bt mi c thc hin ti Vin Sinh Vt. Trong thi kỡ 73-

76, ch yu sn xut trờn mụi trng c vi giỏ th l agar t ch to t rong
cõu. Cỏc nguyờn liu khỏc sn cú trong nc nh bó khụ lc, bt u tng,
bt cỏ ó c nghiờn cu s dng. Cỏc chng ging Bt lỳc ú do Nguyn
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 21 Chuyên ngành: Vi sinh vật

Cụng Bỡnh mang t Trung Quc v cú loi ph Bacillus thuringiensis var
thuringiensis, Bacillus thuringiensis var kurstaki. Cỏc ch phm Bt sn xut
bng phng phỏp th cụng ny ó c s dng cho vựng rau ngoi thnh
H Ni. Hiu qu dit sõu ca ch phm Bt t sn xut rt tt ó cú ting
vang ln lỳc ú. Vỡ vy sau gii phúng min Nam 1975, ti sn xut Bt
c la chn l mt trong nhng kt qu khoa hc thc nghim u tiờn ca
min Bc xó hi ch ngha a vo phỏt trin min Nam. Ti phũng Sinh
Hc thc nghim thuc Phõn vin Vin Khoa hc Vit Nam úng ti thnh
ph H Chớ Minh, cụng ngh sn xut Bt ó c tin thờm mt bc mi,
ch phm Bt c sn xut bng phng phỏp lờn men chỡm trong ni lờn
men t ch to. Sau ú cụng ngh sn xut c trin khai ỏp dng ti cụng ty
Thanh Sn thnh ph H Chi Minh vi quy mụ ni lờn men dung tớch 3m
3
.
Ch phm sn xut Cụng ty ny c ỏnh giỏ ti B mụn Bo v Thc vt,
Trng i hc Nụng nghip I H Ni v ti Tri m rau ging, Ty Nụng
nghip, tnh Lõm ng.
Trờn c s nhng kt qu t c ú, nm 1982 Ban khoa hc k thut
H Ni (nay l S Khoa hc v Cụng ngh H Ni) v Chng trỡnh Sinh hc
phc v nụng nghip ca U ban Khoa hc v K thut nh nc (nay l B
Khoa hc v Cụng ngh) ó cho phộp ti trin khai sn xut ti Vin Cụng
nghip Thc phm trong ni lờn men chỡm dung tớch 5m

3
. Ch phm dng
dch th sn xut ti õy c dựng phũng tr sõu hi rau ti cỏc vựng rau
ngoi thnh H Ni. nõng cao hot tớnh v thi gian bo qun ch phm,
cỏc tỏc gi ó kt hp vi Tng cc Hoỏ cht th nghim cụng ngh thu hi
sn phm bng mỏy sy phun ti Cu Din. Tuy nhiờn do nhiu hn ch v k
thut lỳc ú, hiu sut thu hi thp, bo t b cht nhiu v hot tớnh b gim
ỏng k.
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 22 Chuyên ngành: Vi sinh vật

Nhỡn chung, trong thi kỡ ny ó bc u sn xut v ỏp dng thnh
cụng ch phm Bt ó khin cho cỏc nghiờn cu Bt ca nc ta ó m u khỏ
thun li v tt p.
1.1.4.2 Thi kỡ sn xut v ỏp dng (1985-1994)
T liu v thi kỡ ny khú tra cu, hu nh khụng cú. Mc dự ti
trin khai ca nhúm Nguyn Cụng Bỡnh ó kt thỳc, nhng cỏc ch phm Bt
sn xut theo phng phỏp dch th c ỏp dng rng rói, cú hiu qu phũng
tr rt rừ rt, hn na giỏ bỏn khụng cao (khong 6000ng/lớt) nờn hp vi
thu nhp ca nụng dõn. Ch phm Bt cú hiu qu dit sõu t mnh trong khi
ú nú li khỏng vi thuc tr sõu hoỏ hc. iu ú khin nụng dõn chung
thuc tr sõu Bt hn. Mt s n v thuc cỏc trng i hc xut v phỏt
trin phng phỏp lờn men h khụng cn vụ trựng phc v trc tip cho cỏc
vựng trng rau. Nhng do s lng bo t trong cỏc m lờn men khụng tng
quan t l vi hiu qu dit sõu, hn na k thut sn xut th cụng, thụ s
nờn hin tng nhim khun v c bit l nhim thc khun th khụng th
khc phc c lm hiu qu dit sõu kộm thm chớ khụng dit c sõu.
1.1.4.3 Thi kỡ nghiờn cu c bn, ng dng v phỏt trin (1995 - nay)

Cui thi kỡ sn xut v ng dng 1984-1994, ch phm Bt kộm cht
lng, khụng tiờu th c, mt s c s phi úng ca v chuyn sang sn
xut cỏc loi hng hoỏ khỏc. Sn xut v ng dng Bt bc vo thi k thoỏi
tro, cỏc nh nghiờn cu li phi quay li nghiờn cu c bn phc v cho
xõy dng cụng ngh sn xut v cho c s ng dng.
Cỏc t liu ó cụng b v nghiờn cu, sn xut v ng dng Bt rt phong
phỳ c ri u trong sut thi kỡ ny, c bit l trong 10 nm gn õy.

Ch phm Bt dng bt thm t
Luận văn Cao học Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn

Học viên: Trần Hà Ninh 23 Chuyên ngành: Vi sinh vật

Nh trờn ó cp, trc 1993 do thiu thit b thu hi, mỏy sy phun
nờn chỳng ta khụng sn xut c Bt dng bt. T nm 1994, Vin Cụng
ngh Sinh hc ó c trang b h thng lờn men chỡm ng b ca hóng
New Brunswick (Hoa K) vi cỏc ni lờn men dung tớch 5,6 lớt; 20 lớt v 80
lớt. Cỏc thit b cho thu hi sn phm (giai on sau lờn men) gm cú cỏc loi
mỏy ly tõm, trong ú cú ly tõm liờn tc cụng sut 500 lớt/gi, mỏy sy phun v
cỏc loi t sy. Vi thit b hin i ny, nhúm ti nhỏnh KHCN 02-07
Hon thin cụng ngh sn xut thuc tr sõu sinh hc Bacillus
thuringiensis ca Chng trỡnh Cụng ngh sinh hc nh nc 1996 -1998
v KHCN02 - 07B (1999 - 2000) ln u tiờn Vit Nam ó sn xut c
ch phm Bt dng bt thm t (wetable powder). Trờn nn cht bt k thut
ú, cỏc cụng thc phi trn ó c thc hin. Cỏc ch phm ó hon thin
hn v iu tin b nht l ó tiờu chun hoỏ c ch phm theo tiờu chun
quc t. Hai ch phm mang nhón hiu BioBact WP dng bt cú hot lc
16000 IU/mg v BioBact EC dng sa cú hot tớnh 4000 IU/ml c sn xut.
Ch phm Bt th h mi

Mt trong nhng hn ch ca thuc tr sõu sinh hc l tớnh tỏc ng
chn lc ca nú, ngha l mi mt gen mó hoỏ mt protein c t dit sõu nht
nh no ú. Vỡ vy, mun cú mt ch phm tr c nhiu loi sõu thỡ chng
sn xut phi cha mt t hp gen mó húa cỏc protein dit sõu.
* Nguyờn liu sn xut thuc tr sõu sinh hc khỏ a dng. Ngoi
Bacillus thuringiensis c coi l ngun nguyờn liu truyn thng, cỏc sn
phm khỏc cú ngun gc t thiờn nhiờn cng c th nghim. Ti
Bangladesh, li dng tp tớnh ghột ti ca cụn trựng, mt nh khoa hc ó ch
bin thnh cụng thuc tr sõu sinh hc.