tư tưởng hồ chí minh về kháng chiến toàn diện giai đoạn 1945 – 1954

Tư tưởng Hồ Chí Minh về kháng chiến toàn
diện giai đoạn 1945 – 1954

Nguyễn Mạnh Quỳnh

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Luận văn ThS Chuyên ngành: Hồ Chí Minh học; Mã số 60 31 27
Người hướng dẫn: PGS.TS. Lê Mậu Hãn
Năm bảo vệ: 2013


Abstract. Trình bày nguồn gốc, quá trình hình thành, những nội dung cơ bản của tư
tưởng Hồ Chí Minh về kháng chiến toàn diện. Phân tích quá trình vận dụng tư tưởng
Hồ Chí Minh về kháng chiến toàn diện vào thực tiễn đấu tranh trong giai đoạn kháng
chiến chống Pháp 1945-1954. Làm rõ những giá trị trong thực tiễn của tư tưởng Hồ
Chí Minh về kháng chiến toàn diện trong giai đoạn cách mạng 1945-1954; trình bày
và phân tích những giá trị lý luận của tư tưởng Hồ Chí Minh về kháng chiến toàn diện.

Keywords. Tư tưởng Hồ Chí Minh; Kháng chiến chống Pháp; Giai đoạn 1945-1954;
Kháng chiến toàn diện.









1
MỤC LỤC

Content

MỞ ĐẦU 3
Chƣơng 1. ĐIỀU KIỆN LỊCH SỬ, CƠ SỞ HÌNH THÀNH VÀ QUÁ TRÌNH
PHÁT TRIỂN TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ KHÁNG CHIẾN TOÀN
DIỆN GIAI ĐOẠN 1945-1954 13
1.1. Điều kiện lịch sử và cơ sở hình thành tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về
kháng chiến toàn diện. 13
1.1.1. Điều kiện lịch sử 13
1.1.2 Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về kháng chiến toàn diện . 19
1.2 Quá trình hình thành và phát triển tƣ tƣởng kháng chiến toàn diện
của Hồ Chí Minh trong giai đoạn 1945-1954 30
1.2.1 Khái quát chung về chiến tranh nhân dân, kháng chiến toàn diện. 30
1.2.2 Quá trình hình thành và phát triển tư tưởng kháng chiến toàn diện
của Hồ Chí Minh giai đoạn 1945-1954 34
Chƣơng 2. NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ
MINH VỀ KHÁNG CHIẾN TOÀN DIỆN GIAI ĐOẠN 1945-1954 45
2.1 Mục đích, tính chất, nhiệm vụ và đối tƣợng của cách mạng Việt Nam
trong thời kỳ kháng chiến toàn diện chống thực dân Pháp xâm lƣợc 47
2.1.1 Mục đích, tính chất của kháng chiến 47
2.1.2 Nhiệm vụ của kháng chiến 54
2.1.3 Đối tượng của kháng chiến toàn diện 61
2.2 Những mặt trận chiến lƣợc trong cuộc kháng chiến toàn diện theo tƣ
tƣởng Hồ Chí Minh 66
2.2.1 Kháng chiến trên lĩnh vực chính trị 67
2.2.2 Kháng chiến trong lĩnh vực quân sự 74

2
2.2.3 Kháng chiến trên lĩnh vực ngoại giao 80
2.2.4 Kháng chiến trên lĩnh vực kinh tế 83

2.2.5 Kháng chiến trên lĩnh vực văn hóa - tư tưởng 86
Chƣơng 3. GIÁ TRỊ THỰC TIỄN VÀ LÝ LUẬN CỦA TƢ TƢỞNG HỒ
CHÍ MINH VỀ KHÁNG CHIẾN TOÀN DIỆN GIAI ĐOẠN 1945-195491
3.1. Giá trị thực tiễn của tƣ tƣởng của Hồ Chí Minh về kháng chiến toàn
diện trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp 92
3.2 Giá trị lý luận của đƣờng lối chiến tranh nhân dân của Đảng thời kỳ
kháng chiến chống thực dân Pháp 109
3.2.1. Giá trị lý luận về bạo lực cách mạng 110
3.2.2 Phương thức tiến hành chiến tranh cách mạng toàn dân, toàn diện 113
3.2.3 Xây dựng và phát triển nghệ thuật quân sự. 117
3.2.4. Về con đường sáng tạo sức mạnh tổng hợp để giành chiến thắng . 121
KẾT LUẬN 126
TÀI LIỆU THAM KHẢO 130










130
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Reference

1. Nguyễn Hữu An (1994), “Xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân theo
tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh”, Tạp chí Lịch sử Đảng, số 6.
2. Phạm Ngọc Anh (Chủ biên) (2010), Hỏi và đáp môn học tư tưởng Hồ

Chí Minh. Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
3. Ban Chỉ đạo tổng kết chiến tranh trực thuộc Bộ Chính tri (2000),
Chiến tranh cách mạng Việt Nam 1945-1975 thắng lợi và bài học. Nhà xuất
bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
4. Ban nghiên cứu lịch sử Đảng Trung ương (1980), Chủ tịch Hồ Chí
Minh tiểu sử và sự nghiệp. Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội.
5. Ban nghiên cứu lịch sử Đảng Trung ương (1981), Lịch sử Đảng cộng
sản Việt Nam (sơ thảo). Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội.
6. Ban nghiên cứu lịch sử Quân đội (1995), Hồ Chí Minh về mặt trận
dân tộc thống nhất. Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội.
7. Hoàng Quốc Bảo (2006), Học tập phương pháp tuyên truyền cách
mạng Hồ Chí Minh.Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
8. Nguyễn Công Bình (1963), Mặt trận dân tộc thống nhất trong cách
mạng Việt Nam. Nhà xuất bản Khoa học, Hà Nội.
9. Nguyễn Lương Bằng, Phạm Hùng (1969), Nhân dân ta rất anh
hùng: Hồi ký cách mạng Hồ Chí Minh. Nhà xuất bản Văn học, Hà Nội.
10. Bộ quốc phòng, Viện lịch sử Việt Nam (1995), Hồ Chí Minh về xây
dựng các lực lượng vũ trang nhân dân. Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà
Nội.

131
11. Các Mác và Ph. Ăng-ghen, Toàn tập, tập 1 (1967). Nhà xuất bản Sự
thật, Hà Nội.
12. Các Mác và Ph. Ăng-ghen, Toàn tập, tập 2 (1983). Nhà xuất bản Sự
thật, Hà Nội.
13. Quang Cận (2000), “Tư duy quân sự Hồ Chí Minh, tiếp cận từ góc
độ văn hoá”. Tạp chí Quốc phòng toàn dân, số 5, Hà Nội.
14. Trường Chinh (1948), Kháng chiến nhất định thắng lợi, In lần thứ
2. Nhà in Tiến bộ.
15. Trường Chinh (1976), Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, 2 tập.

Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội.
16. Trường Chinh (1991), Chủ tịch Hồ Chí Minh và cách mạng Việt
Nam. Nhà xuất bản Thông tin lý luận, Hà Nội.
17. Trường Chinh (1985), Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại sống mãi trong
sự nghiệp cách mạng của chúng ta. Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội.
18. Đoàn Chương (1989), Tìm hiểu di sản và sự nghiệp quân sự của
Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội.
19. Lê Duẩn (1970), Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, vì độc lập, tự do, vì
chủ nghĩa xã hội tiến lên giành những thắng lợi mới. Nhà xuất bản Sự thật,
Hà Nội.
20. Lê Duẩn (1986), Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ vĩ đại của Đảng và
nhân dân ta. Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội.
21. Lê Duẩn (1993), Về chiến tranh nhân dân Việt Nam. Nhà xuất bản
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
22. Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 1.
Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

132
23. Đảng Cộng sản Việt Nam (2000), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 7.
Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
24. Đảng Cộng sản Việt Nam (2000), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 8.
Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
25. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 9.
Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
26. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 10
(2001). Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
27. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 11.
Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
28. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 12.
Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

29. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 13.
Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
30. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 14.
Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
31. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 15.
Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
32. Nguyễn Minh Đức (2004), Hồ Chí Minh với cuộc kháng chiến
chống thực dân Pháp (1945-1954). Nhà xuất bản Đại học Sư phạm, Hà Nội.
33. Phạm Văn Đồng (1997), Hồ Chí Minh, một con người, một dân tộc,
một thời đại, một sự nghiệp. Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
34. Văn Tiến Dũng (1997), Đi theo con đường của Bác.Nhà xuất bản
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
35. Võ Nguyên Giáp (1978), Về sức mạnh tổng hợp của cách mạng Việt
Nam. Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội.

133
36. Võ Nguyên Giáp, Lê Trọng Tấn, Văn Tiến Dũng (2009), Quân đội
nhân dân học tập và làm theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhà xuất
bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
37. Võ Nguyên Giáp (1969), Từ nhân dân mà ra. Nhà xuất bản Quân
đội nhân dân, Hà Nội.
38. Võ Nguyên Giáp (1967), Những kinh nghiệm lớn của Đảng ta về
lãnh đạo đấu tranh vũ trang và xây dựng lực lượng vũ trang cách mạng. Nhà
xuất bản Sự thật, Hà Nội, 1967.
39. Võ Nguyên Giáp (1970), Hồ chủ tịch - Nhà chiến lược thiên tài,
người cha thân yêu của các lực lượng vũ trang nhân dân. Nhà xuất bản Sự
thật, Hà Nội.
40. Võ Nguyên Giáp (1996), “Nguồn gốc tư tưởng Hồ Chí Minh”. Tạp
chí Cộng sản, số 23, Hà Nội.
41. Võ Nguyên Giáp (1979), Chiến tranh giải phóng và chiến tranh bảo

vệ Tổ quốc. Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội.
42. Võ Nguyên Giáp (2000), Tưởng Hồ Chí Minh và con đường cách
mạng Việt Nam. Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
43. Võ Nguyên Giáp (2001), Những chặng đường lịch sử. Nhà xuất bản
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
44. Lê Mậu Hãn (1982), Tư tưởng của Hồ Chí Minh đối với cuộc cách
mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở Việt Nam. Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội.
45. Lê Mậu Hãn (2001), Sức mạnh dân tộc của cách mạng Việt Nam
dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh. Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà
Nội
46. Nguyễn Bích Hạnh, Nguyễn Văn Khoa (1999), Tư tưởng Hồ Chí
Minh về đại đoàn kết và mặt trận đoàn kết dân tộc. Nhà xuất bản Lao Động.

134
48. Đặng Xuân Kỳ (1996), “Phương pháp cách mạng Hồ Chí Minh -
Tập hợp, huy động lực lượng toàn dân tham gia vào sự nghiệp cách mạng”.
Tạp chí Lịch sử Đảng, Số 7, Hà Nội.
49. Đinh Xuân Lâm (1994), Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh - Sự kết
hợp biện chứng giữa truyền thống và hiện đại. Tạp chí Lịch sử Đảng, Số 4, Hà
Nội.
50. Đinh Xuân Lâm, Lê Mậu Hãn (1994), Góp phần tìm hiểu tư tưởng
độc lập của dân tộc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhà xuất bản Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
51. Phan Ngọc Liên, Trịnh Vương Hồng (2000), Hồ Chí Minh - chiến sỹ
cách mạng quốc tế. Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội.
52. Nguyễn Bá Linh (2005), Chủ tịch Hồ Chí Minh - những cống hiến
về lý luận và thực tiễn vào sự nghiệp đấu tranh vì hoà bình, độc lập dân tộc,
dân chủ và tiến bộ xã hội trong thế kỷ XX. Nhà xuất bản Công an nhân dân,
Hà Nội.
53. Như Ly (1984), “Bốn mươi năm xây dựng lực lượng vũ trang nhân

dân”. Tạp chí lịch sử quân sự, số 12, Hà Nội.
54. Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, tập 1. Nhà xuất bản Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
55. Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, tập 2. Nhà xuất bản Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
56. Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, tập 3. Nhà xuất bản Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
57. Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, tập 4. Nhà xuất bản Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.

135
58. Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, tập 5. Nhà xuất bản Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
59. Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, tập 6. Nhà xuất bản Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
60. Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, tập 7. Nhà xuất bản Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
61. Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, tập 10. Nhà xuất bản Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
62. Hồ Chí Minh (1990), Con đường giải phóng. Nhà xuất bản Sự thật,
Hà Nội.
63. Hồ Chí Minh (1990), Về công tác đảng, công tác chính trị trong các
lực lượng vũ trang nhân dân. Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội.
64. Hồ Chí Minh (1958), Những lời kêu gọi của Hồ Chủ tịch, tập
1(1941-1949). Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội.
65. Hồ Chí Minh (1970), Vì độc lập tự do, vì chủ nghĩa xã hội. Nhà xuất
bản Sự thật, Hà Nội, 1970.
66. Hồ Chí Minh (2002), Về mặt trận dân tộc thống nhất. Nhà xuất bản
Sự thật, Hà Nội, 1972.
67. Hồ Chí Minh (1958), Những lời kêu gọi của Hồ Chủ tịch, tập

1(1941-1949), Nxb Sự thật, Hà Nội
68. Hồ Chí Minh, Lê Duẩn, Trường Chinh (1965), Bàn về công tác
chính trị trong lực lượng vũ trang nhân Việt-Nam, Nhà xuất bản Quân đội
nhân dân
69. Nguyễn Ngọc Minh (1988), Nghiên cứu những tư tưởng của Chủ
tịch Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật. Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội.

136
70. Henry Navarre (2004), Thời điểm của những sự thật, Nguyễn Huy
Cầu dịch, tái bản lần 1. Nhà xuất bản Công an nhân dân, Viện Lịch sử quân
sự Việt Nam.
71. Phan Chí Nhân (1994), “Bác Hồ với việc xây dựng bộ đội chủ lực”.
Tạp chí Lịch sử quân sự, số 5, Hà Nội.
72. Phùng Hữu Phú (cb), Phạm Xanh (1995), Chiến lược đại đoàn kết
Hồ Chí Minh. Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
73. Lê Phong, Trần Hữu Tá (2000), Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh -
Những tác phẩm tiêu biểu 1919-1945. Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội.
74. Phạm Hồng Sơn (1998), Tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh. Nhà xuất
bản Quân đội nhân dân, Hà Nội.
75. Hoàng Minh Thảo (2003), Tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh. Nhà xuất
bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
76. Hoàng Minh Thảo (1985), Tìm hiểu về tổ tiên ta đánh giặc. Nhà xuất
bản Quân đội nhân dân, Hà Nội.
77. Nguyễn Hữu Tri, Nguyễn Thị Phương Hồng (2005), Lịch sử công
tác tổ chức của Đảng Cộng sản Việt Nam (1930-2000). Nhà xuất bản Chính
trị Quốc gia, Hà Nội.
78. Mạch Quang Thắng (2009), Hồ Chí Minh nhà cách mạng sáng tạo.
Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
79. Trần Dân Tiên (1986), Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ
Chủ tịch. Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội.

80. Viện lịch sử quân sự Việt Nam (1985-1993), Lịch sử cuộc kháng chiến
chống thực dân Pháp 1945-1954. Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội.
81. Viện lịch sử quân sự Việt Nam (1990), Hồ Chí Minh biên niên những sự
kiện và tư liệu về quân sự. Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội.

137
82. Viện lịch sử quân sự Việt Nam (2000), Tư tưởng Hồ Chí Minh về dựng
nước và giữ nước. Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội.
83. Viện lịch sử quân sự Việt Nam (2002), Tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh.
Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội.
84. Viện nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
(1993), Hồ Chí Minh biên niên tiểu sử, tập 1. Nhà xuất bản Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
85. Viện nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
(1993), Hồ Chí Minh biên niên tiểu sử, tập 2. Nhà xuất bản Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.