GIÁO ÁN BÀI 36 PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT CÓ HOA SINH HỌC 11 NÂNG CAO

Giáo án
BÀI 36 : PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT CÓ HOA
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức:
- Trình bày được khái niệm phát triển ở cơ thể thực vật
- Phân tích được mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển
- Trình bày được các nhân tố chi phối sự ra hoa: khái niệm quang chu kỳ,
phân loại nhóm cây theo quang chu kỳ, khái niệm phitocrom, florigen.
2. Kỹ năng:
- Rèn luyện kĩ năng quan sát phim, tranh ảnh
- Rèn luyện kĩ năng phân tích , tổng hợp, làm việc với sách giáo khoa và
hoạt động nhóm.
3. Thái độ:
Vận dụng những kiến thức về sinh trưởng và phát triển trong sản xuất, giải
thích các hiện tượng trong đời sống, có ý thức bảo vệ, chăm sóc cây trồng hợp lý
II. Kiến thức trọng tâm
- Khái niệm phát triển ở cơ thể thực vật
- Mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển
III. Phương tiện dạy học
- Phim về quá trình phát triển ở cây cải
- Sơ đồ khái quát các quá trình của sự phát triển
1
Phiếu học tập: Tìm hiểu các nhóm cây dưới ảnh hưởng của quang chu kỳ.
Nhóm cây Đặc điểm Ví dụ
Ngày dài
Ngày ngắn
Trung tính
IV. Phương pháp dạy học
- Hỏi đáp- tìm tòi bộ phận
- Quan sát phim, tranh- tìm tòi bộ phận
- Hoạt động nhóm thông qua phiếu học tập

V. Tiến trình dạy học
1. Ổn định lớp ( 1 phút)
2. Kiểm tra bài cũ ( 5 phút):
Hoocmon thực vật là gì? Đặc điểm?
Tác động sinh lý của Auxin?
Tác động sinh lý của Etilen và AAB?
3. Tổ chức hoạt động dạy học
a. Đặt vấn đề
Ở bài 34 chúng ta đã cùng tìm hiểu về quá trình sinh trưởng của thực vật.
Đối với thực vật có hoa nói riêng, ra hoa là một giai đoạn quan trọng, một dấu
hiệu đặc biệt của sự phát triển. Vậy phát triển là gì, những nhân tố nào chi phối
đến sự ra hoa, những điều đó chúng ta sẽ tìm hiểu vào bài học hôm nay, bài 36 –
PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT CÓ HOA
b. Các hoạt động dạy học
2
Thời
gian
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của
học sinh
Nội dung
Hoạt động 1: TÌM HIỂU
KHÁI NIỆM PHÁT TRIỂN
Cho học sinh quan sát đoạn
phim về quá trình sống của
cây cải.
Yêu cầu học sinh trả lời câu
hỏi: trong đời sống của mình,
cây cải trải qua những giai
đoạn nào?
GV hoàn thiện câu trả lời:

Trong quá trình sống, cây cải
đã có sự gia tăng về kích
thước để lớn lên mà ta gọi đó
là sinh trưởng, có sự phân
hóa mô tế bào để đảm nhiệm
các chức năng khác nhau và
quá trình phát sinh hình thái
tạo nên các cơ quan của cơ
thể như hoa, quả, hạt ….
Người ta nói những biến đổi
diễn ra trong chu trình sống
của một cá thể thực vật, bao
gồm những quá trình như
trên gọi là phát triển.
Quá trình này được khái quát
qua sơ đồ dưới đây:
GV cho học sinh quan sát sơ
đồ khái quát các quá trình
của sự phát triển.
GV: Vậy em nào có thể cho
Hs trả lời: Quá
trình sống của
cây cải trải qua
các giai đoạn là:
sinh trưởng để
lớn lên, phân hóa
tê bào, tạo ra hoa,
quả, hạt.
I. Phát triển là gì?
3

thầy biết phát triển ở cơ thể
thực vật là gì?
GV chính xác hóa câu trả lời
của học sinh
Trong khái niệm phát triển
mà chúng ta vừa tìm hiểu có
bao gồm quá trình sinh
trưởng các em đã được học ở
bài trước. Vậy sinh trưởng và
phát triển có môi quan hệ
như thế nào. Chúng ta sẽ tìm
hiểu mục II. Mối quan hệ
sinh trưởng và phát triển.
Hoạt động 2: TÌM HIỂU
MỐI QUAN HỆ SINH
TRƯỞNG VÀ PHÁT
TRIỂN
GV: Chúng ta vừa tìm hiểu
ví dụ về cây cải, bây giờ các
em hãy xem ví dụ về cây cà
chua.
GV: Các em có thể nhìn thấy
cây cà chua bên trái có 9 lá
đã tiếp tục lớn lên thành cây
có 14 lá và trên đỉnh của nó
có hoa. Quá trình tăng kích
thước và thể tích từ cây 9 lá
thành cây 14 lá là quá trình
sinh trưởng.
Mặt khác, trong quá trình

sinh trưởng này, cây phát
HS trả lời
Phát triển ở cơ thể
thực vật là toàn bộ
những biến đổi diễn ra
trong chu trình sống,
bao gồm ba quá trình
liên quan với nhau:
sinh trưởng, phân hóa
và phát sinh hình thái
tạo nên các cơ quan
của cơ thể (hoa, quả ,
hạt….)
II. Mối quan hệ giữa
sinh trưởng và phát
triển:
4
sinh thêm 5 lá mới và cụm
hoa, là kết quả sự phân hóa.
Đó là quá trình phát triển.
Vậy nếu k có sự sinh trưởng
của cây cà chua từ 9 lá lên 14
lá thì cây có ra hoa k?
Vậy mối quan hệ giữa sinh
trưởng và phát triển là gì?
Gv chính xác hóa kiến thức.
GV:Nếu như quá trình sinh
trưởng là quá trình biến đổi
về lượng thì quá trình phân
hóa mô tế bào dẫn đến sự

phát sinh hình thái tạo nên
các cơ quan của cơ thể là quá
trình biến đổi về chất, trong
đó ra hoa là giai đoạn quan
trọng của quá trình phát triển
ở thực vật hạt kín.
Vậy những nhân tố nào sẽ
chi phối đến sự ra hoa,
Hs trả lời: không
thể
HS trả lời: Nếu
không có sinh
trưởng thì cây
không ra hoa
phát triển được.
HS ghi bài vào
vở
Sinh trưởng và phát
triển là những quá
trình tương tác lẫn
nhau trong chu trình
sống của cơ thể thực
vật, đó là hai mặt của
chu trình sống của
cây.
- Sự sinh trưởng là cơ
sở cho quá trình phát
triển
- Phát triển luôn gắn
liền với quá trình sinh

trưởng
5
chúng ta cùng tìm hiểu mục
III. Những nhân tố chi phối
sự ra hoa
Hoạt động 3: NHỮNG
NHÂN TỐ CHI PHỐI SỰ
RA HOA
GV giới thiệu hình
- Cây lúa sau 3 tháng gieo sạ
sẽ trổ bông
- Cam thảo sau 5 năm sẽ ra
hoa
- Cây na sau 3 năm sẽ ra hoa
- Cây tre 50 năm mới ra hoa
một lần
GV: Qua những ví dụ trên,
các em có nhận xét gì sự ra
hoa của các loài cây đó.
GV: Phải đạt đến một độ tuổi
nhất định thì cây mới ra hoa
hay cây có thể ra hoa vào bất
cứ thời gian nào?
GV: Như vậy, tùy thuộc vào
giống, loài mà đến một độ
tuổi nhất định cây mới ra
hoa, hay nói cách khác tuổi
của cây là một nhân tố chi
phối đến sự ra hoa.
Dựa vào nhân tố này, em nào

có thể giai thích cho thầy câu
tục ngữ: Trẻ trồng na, già
trồng chuối.
HS trả lời: Các
loài cây khác
nhau thì ra hoa
vào những thời
gian khác nhau
HS: Đến một độ
tuổi nhất định thì
cây mới ra hoa
Hs suy nghĩ trả
lời
III . Những nhân tố
chi phối sự ra hoa
1.Tuổi của cây
Tùy thuộc vào giống,
loài mà đến một độ
tuổi nhất định cây mới
ra hoa.
6
Gv chính xác hóa kiến thức:
Cây na ra hoa kết quả chậm
(có quả sau khoảng 3 – 4
năm), vì vậy muốn thu hoạch
phải trồng từ khi còn trẻ
trong khi đó,chuối là cây có
tuổi ra hoa sớm (trồng
khoảng 1 năm thì ra hoa và
khoảng 3 tháng thì quả chin)

vì vậy người già trồng chuối
vẫn có thể hưởng được thành
quả của mình)
Ngoài tuổi của cây thì ngoại
cảnh cũng có vai trò rất
quan trọng trong, chúng ta
cùng tìm hiểu 2 nhân tố khác
ảnh hưởng đến sự ra hoa của
cây đó là Nhiệt độ thấp và
quang chu kỳ
Ở cây lúa mì mùa đông người
ta gieo hạt trước mùa đông,
hạt được vùi trong tuyết.
Sang mùa xuân khi tuyết tan
và thời tiết ấm lên thì hạt nẩy
mầm, cây sinh trưởng và ra
hoa bình thường.
Còn nếu gieo vào mùa xuân
thì chúng chỉ sinh trưởng mà
không ra hoa
Đối với cây su hào, bắp cải,
thời kỳ dinh dưỡng của
chúng phải trải qua một mùa
đông giá lạnh thì sang năm
mới ra hoa được.
GV: Qua những ví dụ đó, các
em có nhận xét gì ảnh hưởng
của nhiệt độ đối với sự ra hoa
của cây?
2. Nhiệt độ thấp và

quang chu kỳ
a. Nhiệt độ thấp
7
Hiện tượng trên được gọi là
xuân hóa, vậy xuân hóa là gì?
Gv chính xác hóa kiến thức
Theo các em tại sao có cây
chỉ ra hoa vào mùa hè, có cây
chỉ ra hoa vào mùa đông.
Ngoài do nhiệt độ ra còn do
yếu tố nào nữa.
Gv gợi ý, vào mùa hè, thời
gian chiều sáng là dài hay
ngắn?
GV: Hay nói cách khác, độ
dài ngày đêm ảnh hưởng đến
sự ra hoa. Và sự ra hoa ở
thực vật phụ thuộc vào độ
tương quan ngày và đêm như
thế được gọi là quang chu kỳ.
Vậy thế nào là quang chu kỳ?
GV: Nghiên cứu sách giáo
khoa và cho thầy biết, dưới
Hs: Nhiệt độ thấp
kích thích sự ra
hoa của cây.
Hs trả lời
Hs do nhiệt độ.
Hs: ngoài do
nhiệt độ còn do

thời gian chiếu
sáng.
Hs trả lời.
Xuân hóa là quá trình
kích thích sự ra hoa
của cây nhờ trải qua
nhiệt độ thấp.
Đa số thực vật có nhiệt
độ xuân hóa hiệu quả
từ 0-15
o
C
b. Quang chu kỳ:
- Quang chu kỳ là hiện
tượng ra hoa của cây
phụ thuộc vào độ
tương quan giữa ngày
và đêm.
8
ảnh hưởng của quang chu kỳ
thực vật được chia thành
những nhóm cây nào?
GV: Yêu cầu hs nghiên cứu
sách giáo khoa, thảo luận
nhóm, hoàn thành phiếu học
tập tìm hiểu về các nhóm cây
dưới ảnh hưởng của quang
chu kỳ.
GV chiếu kết quả phiếu học
tập, hoàn thiện kiến thức cho

học sinh
GV: Hãy giải thích:
Để cúc nở hoa đúng vào dịp
tết, tại sao người ta thường
chong đèn vào ban đêm cho
hoa?
Gv có thể gợi ý: Cúc là cây
ngày ngắn, ra hoa vào mùa
đông.
Gv bổ sung kiến thức:
Do cúc là cây ngày ngắn, ra
hoa vào mùa đông nên người
trồng cúc vào mùa đông
thường chong đèn vào đêm
để chuyển ngày ngắn thành
ngày dài ức chế sự ra hoa để
cây sinh trưởng mạnh. Đến
khi gần tết, khi cây đã cao,
Hs trả lời.
Hs thảo luận
hoàn thành phiếu
học tập
Hs suy nghĩ trả
lời.
- Dưới ảnh hưởng của
quang chu kỳ, thực vật
được chia làm 3 nhóm:
+ Cây ngày ngắn
+ Cây ngày dài
+ Cây trung tính

9
nhiều cành, người ta sẽ
ngưng chong đèn, và cây sẽ
ra hoa như bình thường.
Trong đêm tối, chỉ cần
có một lóe sáng với
cường độ rất yếu đã có
thể ức chế thực vật
ngày ngắn ra hoa
nhưng không ảnh
hưởng tới thực vật
ngày dài. Cường độ
ánh sáng yếu như vậy
chứng tỏ phản ứng
quang chu kỳ không
thể phụ thuộc trực tiếp
vào quá trình quang
hợp, nghĩa là không
phải do diệp lục mà do
một nhân tố khác,
nhân tố đó được gọi là
phytocrom.
Vậy Phitocrom là gì ta
cùng đi tìm hiểu vào
phần tiếp theo.
Dựa vào SGK, các em hãy
điền từ thích hợp vào dấu …
Phitôcrôm là (1) ……
hấp thu ánh sáng có ở
chồi mầm và chóp của

lá mầm.
Phitôcrôm tồn tại ở 2
dạng đó là dạng (2) …
có bước sóng (3) …. ký
hiệu là P
đ
và dạng (4)
… có bước sóng (5) …
ký hiệu P
đx
.
Gv bổ sung: Hai dạng
tồn tại của Phitocrom
Hs điền vào dấu
ba chấm
Hs trả lời
c. Phitocrom
(Khái niệm + đặc điểm
ở slide điển vào dấu ba
chấm)
- Vai trò:
+ Làm cho hạt nảy
10
có thể chuyển hóa lẫn
nhau dưới tác dụng của
ánh sáng, trong dó
dạng P
đ
không có hoạt
tính sinh lý, chỉ có dạng

P
đx
có hoạt tính sinh lý.
Vậy hoạt tính của P
đx
là
gì?
Gv bổ sung, chính xác
hóa kiến thức.
Khi ở điều kiện quang
chu kỳ thích hợp, một
nhân tố nữa chi phối sự
ra hoa đó là hoocmon
ra hoa.
Nghiên cứu SGK trả lời cho
thầy các câu hỏi sau:
Hoocmon ra hoa có tên là gì?
Nó được tạo ra ở đâu?
Hoạt động của nó như thế
nào?
Gv chính xác hóa kiến thức
Hs:
- Florigen
- Được tạo ra ở lá
- Hoocmon này
di chuyển từ lá
vào đỉnh sinh
trưởng của thân
làm cây ra hoa
mầm, hoa nở, khí

khổng mở.
+ Tác dụng đến
vận động cảm
ứng, đóng mở khí
khổng.
3. Hocmon ra hoa
Ở điều kiện
quang chu kỳ
thích hợp, trong lá
hình thành
hoocmon ra hoa
(Lorigen). Hoocmon
này di chuyển từ lá
vào đỉnh sinh trưởng
của thân làm cây ra
hoa.
11
Những kiến thức về sinh
trưởng và phát triển ở thực
vật có vai trò rất quan trọng,
từ lâu người ta đã áp dụng
những kiến thức này vào
ngành trồng trọt vả cả trong
các ngành công nghiệp. Vậy
ứng dụng cụ thể của nó là gì,
chúng ta sang phần IV. Ứng
dụng kiến thức về sinh
trưởng và phát triển
Kiến thức về sinh trưởng có
thể được ứng dụng trong

khâu xử lý hạt, củ. Theo em,
người ta làm thế nào để thúc
đẩy hạt nảy mầm? Vì sao?
Trong trồng trọt, cụ thể là
trồng lúa, vì sao người ta
gieo các hạt thóc đã nảy mầm
với mật độ dày, sau một
khoảng thời gian thì nhổ mạ
(cây lúa non) để cấy trong
ruộng lúa chính?
Gv bổ sung kiến thức: Khi
Hs trả lời: Dùng
Giberilin vì
giberilin có tác
dụng kích thích
sự nảy mầm của
hạt, chồi, củ.
Hs suy nghĩ trả
lời.
IV. Ứng dụng kiến
thức về sinh trưởng
và phát triển
1. Ứng dụng kiến
thức về sinh trưởng.
* Trong ngành trồng
trọt:
- Sử dụng hocmon
giberelin để kích thích
sự nảy mầm của hạt,
củ khi chúng đang ở

trạng thái ngủ nghỉ,
- Điều tiết quá trình
sinh trưởng của cây
trồng
* Trong công nghiệp
rượu bia:
Sử dụng Giberilin để
tăng quá trình phân
giải tinh bột thành
mạch nha.
12
gieo hạt với mật độ dày nhằm
thúc đẩy cây lúa non sinh
trưởng nhanh, sau đó nhổ mạ
cấy vào ruộng chính để đảm
bảo mật độ cây con, giúp cây
lúa non tiếp nhận đầy đủ ánh
sáng, nước, chất dinh dưỡng
để có thể sinh trưởng tốt.
Gv cung cấp kiến thức: Bên
cạnh ngành trồng trọt,
giberelin còn tăng quá trình
phân giải tinh bột nên được
ứng dụng trong công nghiệp
sản xuất bia, mạch nha
Gv thông báo: Đối với phát
triển của thực vật, những kiến
thức về tác động của nhân tố
nhiệt độ, quang chu kỳ, đã
được sử dụng trong công tác

chọn giống cây trồng phù
hợp theo vùng địa lý, theo
mùa, áp dụng các biên pháp
canh tác trong trồng trọt…
Vào dịp tết thì đặc trưng ở
miền bắc là hoa đào, còn ở
miền nam lại là hoa mai, theo
các em vì sao lại có sự khác
nhau này?
Gv: Hoa đào là cây ưa lạnh,
hoa mai là cây ưa nóng nên
hoa đào thích hợp vào dịp tết
ở miền băc, còn hoa mai
thích hợp ở miền nam
Ngoài ra còn một số ví dụ
khác về điều chỉnh sự ra hoa
của cây như ví dụ trên.
Hs suy nghĩ trả
lời.
2. Ứng dụng kiến
thức về phát triển:
- Lựa chọn cây trồng
phù hợp với vùng địa
lý, theo mùa, áp dụng
các biện pháp canh tác

- Điều chỉnh ra hoa
theo mong muốn.
4. Bài tập về nhà:
- Học thuộc bài, trả lời các câu hỏi trong SGK

13
- Nghiên cứu trước bài 37
Giáo viên hướng dẫn Sinh viên thực hiện
Nguyễn Thị Bích Hồng Trần Đình Nam
14
Tờ nguồn Phiếu học tập
Lớp:
Nhóm:
Phiếu học tập
(Dành cho mục III.2.b. Quang chu kỳ)
Ngiên cứu SGK hoàn thành phiếu học tập sau
Nhóm cây Đặc điểm Ví dụ
Ngày dài
Ra hoa trong điều kiện
ngày dài, thời gian chiếu
sáng trên 12h.
Thanh long, lúa mỳ…
Ngày ngắn
Ra hoa trong điều kiện
ngày ngắn, thời gian
chiếu sáng ít hơn 12h.
Cà phê, chè…
Trung tính
Ra hoa khi đến độ tuổi
xác định , không phụ
thuộc vào nhiệt độ xuân
hóa hay quang chu kỳ
Cà chua, hướng dương…
15