giáo án bài 40 các hạt sơ cấp - vật lý 12

TRƯỜNG THPT CAM LỘ GIÁO ÁN VẬT LÍ 12 CƠ BẢN
CHƯƠNG VIII: TỪ VI MÔ ĐẾN VĨ MÔ
Tiết: 67 CÁC HẠT SƠ CẤP
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
- Nêu được hạt sơ cấp là gì.
- Nêu được tên một số hạt sơ cấp.
2. Kĩ năng:
3. Thái độ:
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên: Một bảng ghi các đặc trưng của các hạt sơ cấp.
2. Học sinh:
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ: không
3. Bài mới:
Hoạt động của GV và HS Kiến thức cơ bản
GV: Y/c HS đọc Sgk và cho biết hạt
sơ cấp là gì?
GV: Nêu một vài hạt sơ cấp đã biết?
GV: Y/c Hs đọc Sgk từ đó cho biết
cách để đi tìm các hạt sơ cấp?
GV: Nêu một số hạt sơ cấp tìm
được?
GV: Hạt muyôn có khối lượng cỡ
207m
e
.
GV: Hạt π
+
và π

-
có khối lượng
273,2m
e
.
GV: Hạt π
o
có khối lượng 264,2m
e
.
- Các hạt kaôn có khối lượng cỡ
965m
e
.
I. Khái niệm các hạt sơ cấp
1. Hạt sơ cấp là gì?
- Hạt sơ cấp (hạt vi mô, hay vi hạt) là
những hạt có kích thước vào cỡ kích
thước hạt nhân trở xuống.
2. Sự xuất hiện các hạt sơ cấp mới
- Để tạo nên các hạt sơ cấp mới, người
ta sử dụng các máy gia tốc làm tăng
vận tốc của một số hạt và cho chúng
bắn vào các hạt khác.
- Một số hạt sơ cấp:
+ Hạt muyôn (µ
-
) - 1937.
+ Hạt π
+

và π
-
.
+ Hạt π
o
.
+ Các hạt kaôn K
-
và K
o
.
+ Các hạt rất nặng (m > m
p
): lamđa (∧
o
);
xicma: Σ
o
, Σ
±
; kxi: Ξ
o
, Ξ
-
; ômêga: Ω
-
.
GV: Y/c HS đọc sách và cho biết
các hạt sơ cấp được phân loại như
thế nào?

II. Tính chất của các hạt sơ cấp
1. Phân loại
Các hạt sơ cấp
Phôtôn Các leptôn Các hađrôn
Mêzôn Nuclôn Hipêron
Barion
TRƯỜNG THPT CAM LỘ GIÁO ÁN VẬT LÍ 12 CƠ BẢN
+ Các leptôn (các hạt nhẹ) có khối
lượng từ 0 đến 200m
e
): nơ tri nô,
êlectron, pôzitron, mêzôn µ.
+ Các hađrôn có khối lượng trên
200m
e
.
 Mêzôn: π, K có khối lượng trên
200m
e
, nhưng nhỏ hơn khối lượng
nuclôn.
 Hipêron có khối lượng lớn hơn
khối lượng nuclôn.
GV: Thời gian sống của các hạt sơ
cấp là gì?
GV: Thông báo về thời gian sống
của các hạt sơ cấp.
Ví dụ: n → p + e
-
+

e
ν
n → π
+
+ π
-
GV: Y/c Hs đọc Sgk và cho biết
phản hạt là gì?
GV: Nêu một vài phản hạt mà ta đã
biết?
GV: Y/c HS xem bảng 40.1 và cho
biết hạt nào là phản hạt của chính nó.
2. Thời gian sống (trung bình)
- Một số ít hạt sơ cấp là bền, còn đa số
là không bền, chúng tự phân huỷ và
biến thành hạt sơ cấp khác.
3. Phản hạt
- Mỗi hạt sơ cấp có một phản hạt tương
ứng.
- Phản hạt của một hạt sơ cấp có cùng
khối lượng nhưng điện tích trái dấu và
cùng giá trị tuyệt đối.
- Kí hiệu:
Hạt: X; Phản hạt:
X
Trường hợp hạt sơ cấp không mang
điện như nơtrôn thì thực nghiệm chứng
tỏ nơtrôn vẫn có momen từ khác không
→ phản hạt của nó có momen từ ngược
hướng và cùng độ lớn.

GV: Thông báo về các tương tác
của các hạt sơ cấp.
GV: Tương tác điện từ là gì?
GV: Tương tác điện từ là bản chất
của các lực Cu-lông, lực điện từ, lực
Lo-ren…
GV: Tương tác mạnh là gì?
GV: Một trường hợp riêng của
tương tác mạnh là lực hạt nhân.
GV: Tương tác yếu là gì?
Ví dụ: p → n + e
+
+ ν
e
n → p + e
-
+
e
ν
GV: Các nơtrinô ν
e
luôn đi đối với e
+
và e
-
. Sau đó tìm được 2 leptôn tương
III. Tương tác của các hạt sơ cấp
- Có 4 loại cơ bản
1. Tương tác điện từ
- Là tương tác giữa phôtôn và các hạt

mang điện và giữa các hạt mang điện
với nhau.
2. Tương tác mạnh
- Là tương tác giữa các hađrôn.
3. Tương tác yếu. Các leptôn
- Là tương tác có các leptôn tham gia.
- Có 6 hạt leptôn:
; ;
e
e
v
v
µ
τ
µ
τ
ν
−
− −
 
   
 ÷
 ÷  ÷
 ÷  ÷
 ÷
   
 
4. Tương tác hấp dẫn
TRƯỜNG THPT CAM LỘ GIÁO ÁN VẬT LÍ 12 CƠ BẢN
tự như êlectron là µ

-
và τ
-
, tương ứng
với hai loại nơtrinô ν
µ
và ν
τ
.
GV: Tương tác hấp dẫn là gì?
Ví dụ: trọng lực, lực hút giữa Trái
Đất và Mặt Trăng, giữa Mặt Trời và
các hành tinh…
- Là tương tác giữa các hạt (các vật) có
khối lượng khác không.
4. Cũng cố:
Khái niệm và phân loại các hạt sơ cấp
5. Dặn dò:
- Nêu câu hỏi và bài tập về nhà.
- Yêu cầu: HS chuẩn bị bài sau.
IV. RÚT KINH NGHIỆM