Slide bài giảng mô hình kinh tế - Mô hình đọc quyền bán

Ch¬ng 5
M« h×nh ®éc quyÒn b¸n
Copyright ©2007 FOE. All rights reserved.
Độc quyền bán

Độc quyền bán là chỉ có một nhà cung
cấp duy nhất trên thị trờng

Hãng có thể lựa chọn sản xuất tại bất
cứ điểm nào trên đờng cầu thị trờng
Các hàng rào gia nhập

Nguyên nhân tồn tại độc quyền là các
hãng khác không có khả năng gia nhập
thị trờng hoặc không kiếm đợc lợi
nhuận

Hàng rào gia nhập
Hàng rào gia nhập là nguồn gốc của
sức mạnh độc quyền

Có hai loại hàng rào gia nhập

Hàng rào kỹ thuật

Hàng rào luật pháp
Hàng rào kỹ thuật

Việc sản xuất sản phẩm có thể làm cho
chi phí cận biên và chi phí bình quân
giảm khi sản lợng tăng lên

Trong tình huống này, hãng có quy mô lớn
sẽ có chi phí sản xuất thấp

Hãng có thể kiếm đợc lợi nhuận từ việc loại bỏ
các hãng khác ra khỏi ngành bằng giảm giá

Tình huống này gọi là độc quyền tự nhiên

Ngay khi độc quyền đợc thiết lập, sự gia nhập
của các hãng mới sẽ rất khó khăn
TÝnh kinh tÕ cña quy m«
LAC
LMC
S¶n lîng (Kilowatts)
P/ Kilowatt
Hàng rào kỹ thuật

Một nguyên nhân dẫn đến độc quyền
khác là sự hiểu biết đặc thù về kỹ thuật
sản xuất với chi phí thấp

Rất khó giữ đợc sự hiểu biết đó khỏi sự
tìm hiểu của các hãng khác

Sở hữu các nguồn lực đặc thù
Hàng rào luật pháp

Độc quyền thuần tuý có thể đợc luật pháp quy
định.

Công nghệ cơ bản để sản xuất sản phẩm đợc một
hãng sở hữu thông qua bản quyền.

Điều này làm tăng lợn nhuận của độc quyền và khuyến
khích cải tiến công nghệ.

Chính phủ có thể quy định bằng giấy phép.

Đi u này có thể giúp nhà độc quyền m b o ch t l ng
Thiết lập hàng rào gia nhập

Một số hàng rào gia nhập đợc hãng tự
tạo ra

Nghiên cứu và phát triển sản phẩm hoặc
công nghệ mới

Kiểm soát yếu tố đầu vào quan trọng

Nỗ lực vận động để có sức mạnh độc quyền

Những cố gắng của độc quyền tạo ra
hàng rào gia nhập bao gồm cả chi phí
nguồn lực thực tế
Tối đa hoá lợi nhuận

Để tối đa hoá lợi nhuận, nhà độc quyền
chọn mức sản lợng đảm bảo điều kiện:
MR = MC

Trong độc quyền P>MR do độc quyền gặp
đờng cầu thị trờng dốc xuống

Hãng phải giảm giá để bán đợc nhiều hơn nên
mỗi đơn vị bán thêm có doanh thu nhỏ hơn giá
Tối đa hoá lợi nhuận

Nếu MR = MC tại mức sản lợng tối đa
hoá lợi nhuận và P > MR đối với nhà độc
quyền, nhà độc quyền sẽ đặt giá lớn hơn
chi phí cận biên
Tèi ®a ho¸ lîi nhuËn
MR
P
P*
C
MC
ATC
D
Q
Q*
0
A
•
E
•
•
Quy luật nghịch đảo hệ số co gi nã

Chênh lệch giữa giá và chi phí cận biên
là nghịch đảo hệ số co giãn của cầu
theo giá của nhà độc quyền
D
P
EP
MCP
L
1
=

=
E
D
P
là hệ số co giãn của cầu thị trờng
theo giá
Quy luật nghịch đảo hệ số co gi nã

Hai kết luận chung về giá của nhà độc
quyền có thể xác định:

Nhà độc quyền sẽ chọn sản xuất chỉ ở miền
co giãn của đờng cầu

E
D
P
>1

Giá của nhà độc quyền cao hơn chi phí cận
biên phụ thuộc vào nghịch đảo hệ số co giãn
của cầu theo giá
Lợi nhuận độc quyền

Lợi nhuận độc quyền sẽ dơng nếu giá
thị trờng lớn hơn chi phí bình quân

Lợi nhuận độc quyền có thể duy trì
trong dài hạn do không có sự gia nhập

Một số nhà kinh tế ám chỉ lợi nhuận dài
hạn là
tô độc quyền
tô độc quyền

Lợi tức của yếu tố đợc hình thành từ bản chất
của độc quyền
Lợi nhuận độc quyền

Lợi nhuận độc quyền trong dài hạn sẽ
phụ thuộc vào mối quan hệ giữa chi phí
bình quân và đờng cầu thị trờng
Lîi nhuËn ®éc quyÒn
Q
P
MC
AC
MR
D

Q
P
MC
AC
MR
D
Lîi nhuËn d¬ng Lîi nhuËn b»ng 0
P*
P*=AC
C
Q*
Q*
Độc quyền không có đờng cung

Với đờng cầu thị trờng không đổi, đ
ờng cung của nhà độc quyền chỉ là một
điểm

Tập hợp giá và sản lợng tại điểm MR = MC

Nếu đờng cầu dịch chuyển, đờng MR
dịch chuyển và mức sản lợng tối đa hoá
lợi nhuận mới sẽ đợc chọn
§éc quyÒn kh«ng cã ®êng cung
D
1
MR
1
MC
P

MR
2
D
2
P
1
= P
2
Q
1
Q
2
Q
Độc quyền và phân bổ tài nguyên

Để đánh giá ảnh hởng phân bổ của
độc quyền, chúng ta sử dụng cạnh
tranh hoàn hảo với ngành có chi phí
không đổi để làm cơ sở so sánh

Đờng cung dài hạn ngành là đờng nằm
ngang với mức giá bằng chi phí bình quân
và chi phí cận biên
Độc quyền và phân bổ tài nguyên
Q
P
MC=AC
D
MR
Nếu thị trờng là cạnh tranh, sản lợng và

giá tối u sẽ là Q* và P*
Q*
P*
Độc quyền sản xuất ít hơn và đặt giá cao
hơn cạnh tranh (Q** và P**)
Q**
P**
Thặng d tiêu dùng (CS) giảm
Thặng d sản xuất (PS) tăng
Phần mất không do
độc quyền gây ra
Độc quyền và phân bổ tài nguyên
Q
P
MC=AC
D
MR
Q*Q**
P*
P**
CS giảm chuyển một phần
sang PS nên PS tăng
Phân biệt giá

Độc quyền có thể phân biệt giá nếu có
khả năng bán một loại sản phẩm của
mình với các mức giá khác nhau

Chiến lợc phân biệt giá có thể thực hiện
tuỳ thuộc vào sự bất lực của ngời mua

khi tham gia vào thị trờng

Lợi nhuận có thể bị ngời môi giới làm giảm
tại bất cứ mức giá nào

Phân biệt giá sẽ thực hiện đợc nếu việc mua
bán lại mất nhiều chi phí
Phân biệt giá hoàn hảo

Nếu nhà độc quyền biết rõ mức giá cao
nhất mỗi ngời mua có thể trả thì sẽ đặt
cho mỗi ngời một mức giá khác nhau

Phân biết giá hoàn hảo (cấp 1)

Chiếm đoạt toàn bộ tặng d tiêu dùng

Không có phần mất không

Thặng d sản xuất đúng bằng phuc lợi xã hội
(PS=NSB)
Độc quyền bán nh trên
đến khi ngời mua trả giá
đúng bằng chi phí cận
biên của sản phẩm
Q
1
P
1
Ngời thứ nhất trả giá P

1
đối với Q
1
Q
2
P
2
Ngời thứ hai trả giá P
2
cho Q
2
-Q
1

Phân biệt giá hoàn hảo
Q
P
D
Phân biệt giá hoàn hảo, nhà độc quyền đặt các mức
giá khác nhau cho mỗi ngời tiêu dùng
MC
Phân biệt giá hoàn hảo

Ví dụ về phân biệt giá hoàn hảo là y tế
và t vấn luật pháp

Nếu nhà độc quyền muốn phân biệt giá
hoàn hảo, họ sẽ sản xuất mức sản l
ợng sao cho doanh thu cận biên đúng
bằng chi phí cận biên