GIÁO ÁN SINH HỌC 11 NC BÀI 36 PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT CÓ HOA

SV: Nguyễn thị Thuỷ
Lớp: sinh 4
GVHD: Đặng Thị Dạ Thuỷ
Bài 36: PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT CÓ HOA
I MỤC TIÊU BÀI HỌC
1.Kiến thức
1.Kiến thức
- Trình bày được các nhân tố chi phối sự ra hoa của cây : tuổi cây, hoocmon, nhiệt độ thấp đến sự ra
hoa
- Trình bày được khái niệm hoocmon ra hoa - flo rigen
- Phân tích được sự ra hoa phụ thuộc vào thời gian chiếu sáng và bóng tối (quang chu kỳ ) với sự có mặt
của phitocrom.
- Nêu được các ứng dụng về thúc đẩy sự ra hoa của cây trong trồng trọt.
2.Kỹ năng
- Phát triển kỹ năng tư duy: quan sát và phân tích tranh, so sánh, tổng hợp
- Phát triển kỹ năng học tập: biết làm việc theo cá nhân và nhóm.
- Phát triển kỹ năng quan sát và phân tích tranh
- Phát triển kỹ năng so sánh, tổng hợp
- Liên hệ thực tiển
3. Thái độ
- Giải thích được các hiện tượng về sự ra hoa của cây trong tự nhiên
- Có ý thức vận dụng các kiến thức khoa học về điều khiển sự ra hoa của các loài cây trong thực tiễn sản
xuất.
Hình thành được niềm tin và say mê khoa học từ những thành tựu điều khiển sự ra hoa trái vụ trong nông
nghiệp
II NỘI DUNG TRỌNG TÂM
- Hoocmon ra hoa
- Quang chu kỳ
- phitocrom
III PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
- Quan sát tranh-tìm tòi

- Làm việc độc lập với SGK - tìm tòi
- Vấn đáp-tìm tòi
IV PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
- Máy chiếu
- Phiếu học tập
V TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC TIẾT HỌC
1. Ổn định tổ chức lớp
2. Kiểm tra bài cũ
1
?) Sinh trưởng là gì? Phát triển là gì? Mỗi quan hệ giữa ST-PT?
hs trả lời
3. Tiến trình bài mới
Đặt vấn đề: Ở thực vật, bên cạnh việc tăng kích thước khối lượng của cây, các hiện tượng đâm chồi nảy
lộc , ra hoa cũng là biểu hiện của sự phát triển. Đặc biệt sự hình thành hoa là dấu hiệu của việc chuyển
tiếp của cây từ pha sinh dưỡng sang pha sinh sản.Vậy sự ra hoa bị chi phối bởi những nhân tố nào, và
con người đã vận dụng những hiểu biết đó vào sản xuất nông nghiệp ra sao. Đó chính là những nội dung
cơ bản của bài Bài 36: Phát triển ở thực vật có hoa
Hoạt động gv Hoạt động hs Nội dung
Hoạt động 1
GV: Đối với TV có hoa, ra hoa là một dấu
hiệu đặc biệt của sự phát triển. Có những
nhân tố nào chi phối sự ra hoa?
VD 1
- Cây cà chua 9→14 lá thì ra hoa.( số lá
được coi là số tuổi)
- Ở cải đúng 7 lá thì ra hoa
- Ở cây đậu 6-8 lá thì ra hoa
+ Na 3 tuổi thì bắt đầu ra hoa kết trái.
+Chuối 1 năm tuổi ra hoa kết trái.
+ Tre chỉ ra hoa sau 50 năm.

?) Em hãy nêu mối quan hệ giữa tuổi cây
và sự hoa của cây.
Tuỳ vào giống và loài, đến độ tuổi xác
định thì cây ra hoa
Qua đây ta thấy sự ra hoa của cây phụ
thuộc vào nhân tố đầu tiên, đó là tuổi cây.
VD2: Ở cây non
+ Nhiều lá,ít rễ phát triển cho nhiều hoa
đực.
+ Ít lá,nhiều rễ  phát triển cho nhiều hoa
cái.
?)Em hãy giải thích nguyên nhân của
hiện tượng trên?
 giải thích
+lá là nơi tổng hợp giberelin chi phối sự
hình thành hoa đực.
+ rễ tổng hợp xitokinin hoa cái.
+lá =rễcó sự cân bằng hoocmon tỷ
lệ hoa đực cái bằng nhau
KL: và bổ sung
Ngoài Gib và xito thì còn có Auxin góp
I. Các nhân tố chi phối sự ra
hoa
1. Tuổi cây
- Tuỳ vào giống và loài, đến độ
tuổi xác định thì cây ra hoa
2. Chất điều hoà sinh trưởng
- Các chất ĐHST ảnh hưởng
đến sự phân hoá giới tính của
hoa

+ Giberelin nhiều  hoa đực
+ Xitokinin nhiều  hoa cái
+ Gib = Xit  hoa đực = hoa
cái
2
phần tạo nên sự cân bằng trong biểu hiện
giới tính, etilen tạo nên 100% hoa cái ở
các cây bầu bí.
Hoạt động 2
DD: Các loài cây, khi đến độ tuổi ra hoa
chúng còn chịu ảnh hưởng của nhiều yếu
tố ngoại cảnh khác .Vậy ngoại cảnh có vai
trò như thế nào chúng ta cùng tìm hiểu
mục 2
VD3:
Đk: ngày ngắn, ánh sáng xanh, nhiệt độ
thấp, hàm lượng CO
2
cao, độ ẩm cao,
nhiều Nitơ  nhiều hoa cái.
ĐK: ngày dài, ánh sáng đỏ, nhiệt độ cao,
hàm lượng CO
2
thấp, độ ẩm thấp, nhiều
Kali  nhiều hoa đực
Em hãy cho biết có những yếu tố bên
ngoài nào chi phối sự ra hoa của cây ?
?) Các yếu tố đó ảnh hưởng như thế nào
tới sự ra hoa của cây?
 Các yếu tố ngoại cảnh ảnh hưởng tới:

+ thời điểm ra hoa của cây
+ sự phân hoá giới tính hoa của cây
Giải thích:
- GV đưa ra ví dụ về ảnh hưởng của nhiệt
độ thấp đến sự ra hoa: cây lúa mì, bắp cải
ra hoa kết hạt sau khi trải qua một mùa
đông lạnh hoặc được xử lí ở nhiệt độ
dương thấp thích hợp nếu gieo vào mùa
đông, hoa lí thái lan chỉ ra hoa vào mùa
đông khi nhiệt độ xuống thấp trong vài
ngày.
Hiện tượng đó gọi là xuân hóa. Vậy xuân
hóa là gì?
Như vậy: Một số thực vật chỉ ra hoa sau
khi có một giai đoạn sinh trưởng, phát
triển trong điều kiện nhiệt độ thấp thích
hợp

hiện tượng xuân hóa (cây mùa
đông và cây hai năm, cây lưu niên) >
như vậy nhiệt độ có ảnh hưởg đến sự ra
hoa của cây.
- Các yếu tố khác ảnh hưởng tới sự phân
- nhiệt độ, độ ẩm, ánh
sáng, hàm lượng CO
2

dinh dưỡng khoáng.
- nhân tố môi trường 
hoocmon tv  bộ máy

di truyền  giới tính
đực, cái
3. Vai trò ngoại cảnh
- Các yếu tố ngoại cảnh ảnh
hưởng tới thời điểm ra hoa của
cây
- Ảnh hưởng tới sự phân hoá
giới tính hoa của cây:
Nhân tố môi trường 
hoocmon tv  bộ máy di
truyền  giới tính đực, cái
3
hoá giới tính của hoa
?) Các yếu tố môi trường tác động đến
sự phân hoá giới tính hoa ntn.
 Nhân tố môi trường

hoocmon tv


bộ máy di truyền

giới tính đực, cái
Hoạt động 3
Trong thực tế, một số cây chỉ ra hoa vào
mùa hè, một số cây chỉ ra hoa vào mùa
đông, một số cây khác lại ra hoa quanh
năm.→ Nhân tố nào đóng vai trò chính chi
phối sự ra hoa ở trên?
+ Quan sát hình 36.2

?) Nhận xét về mối quan hệ giữa thời
gian chiếu sáng trong ngày đối với sự ra
hoa của cây

sự ra hoa của cây chịu ảnh hưởng của
thời gian chiếu sáng trong ngày. Hiện
tưởng này gọi là Quang chu kì.
?)Vậy QCK là gì?
Quang chu kì là thời gian chiếu sáng
xen kẽ với bóng tối (tương quan độ dài
của ngày - đêm) ảnh hưởng đến sự ST,PT
của cây
- Dựa vào quang chu kì người ta phân
thành:
+ Cây ngày dài;+ Cây ngày ngắn; + Cây
trung tính
GV treo tranh: Sự ra hoa của cây ngày
ngắn, ngày dài, trung tính.
- GV chiếu tranh sự ra hoa của 3loại cây;
yêu cầu học sinh quan sát kết hợp SGK
hoàn thành phiếu học tập theo nhóm.
- GV gọi hs đại diện nhóm trả lời.
- GV nhận xét, bổ sung và hoàn thiện. GV
nhấn mạnh một đặc điểm của cây ngày
ngắn là trong đêm tối chỉ cần 1 loé sáng
cũng làm cho cây ngày ngắn không ra hoa
và minh hoạ bằng hình 36.2 SGK
- Các em về nhà lấy thêm ví dụ các loại
cây trên
- Ánh sáng

+ cây (a) ra hoa trong
điều kiện thời gian chiếu
sáng < 12 giờ, không ra
hoa và thời gian > 12h
+ Cây (b)ra hoa ở thời
gian chiếu sáng >12 giờ
và không ra hoa ở thời
gian chiếu sáng < 12h
- Quang chu kì là thời
gian chiếu sáng xen kẽ
với bóng tối (tương quan
độ dài của ngày - đêm)
ảnh hưởng đến sự ST,PT
của cây
3. Quang chu kì
a.Khái niệm
- Quang chu kì là thời gian
chiếu sáng xen kẽ với bóng tối
(tương quan độ dài của ngày -
đêm) ảnh hưởng đến sự ST,PT
của cây
4. Quang chu kỳ
- Là thời gian chiếu sáng xen kẽ
bóng tối(độ dài ngày đêm) ảnh
hưởng tới sự ra hoa .
- Có 3 loại cây theo quang chu
kỳ
+ Cây ngày ngắn
+ Cây ngày dài
+ Cây trung tính

PHIẾU HỌC TẬP
Các nhóm cây theo quang chu
kỳ
4
Điều
kiện ra
hoa
Ví dụ
Cây
ngày dài
Cây
ngày
ngắn
Cây
trung
tính
- Dựa vào sự tác động của QCK
đối với sự ra hoa của cây là có
thể chia làm 3 nhóm cây
+ Cây trung tính
- Ra hoa ở cả ngày dài và ngày
ngắn, không phụ thuộc vào
ngoại cảnh
+ Cây ngày ngắn
- Ra hoa trong điều kiện chiếu
sáng < 12 giờ
+ Cây ngày dài
- Ra hoa trong điều kiện chiếu
sáng > 12 giờ
Hoạt động 4

GV: Trong đêm dài nếu lóe lên ánh sáng
thì ức chế sự ra hoa của cây ngày ngắn
nhưng làm cây ngày dài ra hoa. Qua đó sự
ra hoa của cây không ảnh hưởng đến
quang hợp mà chịu ảnh hưởng của một
nhân tố là phitôcrôm.
Để tìm hiểu chúng ta vào 4, Phitocrom
?) Phitôcrôm là gì? Có mấy dạng tồn
tại?
- Phitôcrôm là sắc tố enzim cảm nhận
quang chu kì và cũng là sắc tố cảm nhận
ánh sáng trong các loại hạt cần ánh sáng
để nảy mầm.
- Tồn tại ở 2 dạng:
+ Dạng hấp thụ ánh sáng đỏ(٨= 660 nm )
được kí hiệu là Pđ hay P
660
+ Dạng hấp thụ ánh sáng đỏ xa
( ٨=730 nm), được kí hiệu là Pđx. Hay
P
730
- Hai dạng này chuyển hóa thuận nghịch
- hs trả lời
4. Phitôcrôm
- Là một loại protein hấp thụ
ánh sáng
- Tồn tại ở 2 dạng:
+ Dạng hấp thụ ánh sáng đỏ
Pđ (P
660

)
+ Dạng hấp thụ ánh sáng đỏ xa
Pđx ( P
730
)
Sáng,đỏ
- P
660
P
730
Tối,đỏ xa
- Bản chất ảnh hưởng as đối
với sự ra hoa:
+ As đỏ  kích thích sự ra hoa
cây ngày dài
+ as đỏ xa  kích thích sự ra
hoa cây ngày ngắn
- Cây ngày ngắn ra hoa giảm
P
730
cần đêm dài
- Cây ngày dài ra hoa  tăng
5
dước tác động của ánh sáng
Nhờ có đặc tính này mà nó tham gia vào
phản ứng quang chu kì của TV.
-Trong cây : chồi mầm và chóp của
lá mầm
?) Quan sát hình 36.2 có thể giải thích sự
tác động của phytocrom.

- Trong điều kiện đêm ,sự ra hoa của cây
ngày ngắn hay cây ngày dài phụ thuộc vào
loại ánh sáng được chiêú sáng ở lần cuối
cùng:
+ Ánh sáng đỏ kích thích sự ra hoa của cây
ngày dài.
+ Ánh sáng đỏ xa kích thích sự ra hoa của
cây ngày ngắn
P730:là dạng hoạt động sinh lý nên
trong phản ứng:
+ P
730
ức chế sự ra hoa của cây ngày
ngắn

cây ngày ngắn muốn ra hoa

cần giảm đến mức tối thiểu P
730


cần
đêm dài để chuyển P
730

P
660
.
+ P
730

kích thích sự ra hoa của cây ngày
dài

cây ngày dài muốn ra hoa

cần
P
730
tăng

cần ngày dài để P
660

P
730
.
Giải thích hình:
- Cây ngày ngắn + đk ngày ngắn + được
chiếu sáng vài phút thậm chí vài giây vào
giữa đêm vào mùa ra hoa  Tằng P
730
không hoa được
- Còn cây ngày dài + trong điều kiện ngày
ngắn + nếu được chiếu sáng bổ sung vào
đêm dài tăng P
730
ra hoa .
- Gv thông báo: ngoài ra phytocrom còn
có các đặc tính khác:
-Đặc tính vận động cảm ứng:

phytocrom tham gia vào đóng, mở lỗ khí,
phản ứng quang hướng động
-Đặc tính tổng hợp: tác động tới tổng
hợp acid nucleic ở cây úa vàng
-Đặc tính kích thích: tác động tới sự
nảy mầm của hạt, sinh trưởng của cây
P
730
 cần ngày dài
Hoạt động 5 5. Hooc mon ra hoa:
6
Cơ chế nào chuyển cây từ trạng thái dinh
dưỡng sang trạng thái ra hoa khi cây ở
điều kiện quang chu kỳ thích hợp?
Ở điều kiện quang chu kỳ thích hợp, trong
lá hình thành hoocmon ra hoa (florigen).
Hoocmon này di chuyển vào đỉnh sinh
trưởng của thân, lá, làm cây ra hoa
- Khi lá nhận được quan chu kỳ thích hợp
thì lá hình thành một chất gây phân hoá
mầm hoa =>Florigen
Giới thiệu về florigen:
- - florigen là hooc môn kích thích ra
hoa.
florigen =giberelin +antezin.
- Người ta chứng minh sự có mặt của
florigen bằng thí nghiệm ghép cành.
+ Quan sát hình 36.1 sgknc
?) Em hãy mô tả thí nghiệm.
 gv mô tả lại:

- Người ta có 2 cây, 1 cây ngày ngắn, 1
cây ngày dài.
+ Cây ngày ngắn có khả năng ra hoa
trong điều kiện ngày ngắn
+Cây ngày dài không có khả năng ra hoa
trong điều kiện ngày ngắn.
+Trong điều kiện ngày ngắn:Người ta tiến
hành ghép 2 cây này với nhau thì nhận
thấy cả cây đều nở hoa .
?)Vậy tại sao lại có được hiện tượng
như vậy.
Gv giải thích: Đó là do sự tác động của
Florigen.
Song người ta chưa bao gồm tách chiết
được florigen=>nên gọi là chất giả thiết .
Thực vật ngày dài( đêm ngắn) luôn luôn
có antezin nhưng để ra hoa thì cần có GA,
mà GA lại chỉ được tạo ra trong điều kiện
ngày dài.
- Thực vật ngày ngắn( đêm dài) luôn có
GA, nhưng để ra hoa cần có antezin, được
tạo ra trong điều kiện ngày ngắn
?) Cơ chế tác động của florigen ntn?
- hs trả lời
( floriggen)
a. Bản chất của florigen.
- - florigen là hooc môn
kích thích ra hoa.
florigen =giberelin +antezin.
- - Florigen chỉ kích

thích sự ra hoa khi có đầy
đủ cả hai thành phần.
- b. tác động của
florigen.
- Lá là cơ quan tiếp nhận
ánh sáng và sản sinh
florigenkích thích sự ra
hoa.
7
Hoạt động 6
GV dẫn dắt: Từ những hiểu biết về các
nhân tố chi phối sự ra hoa, con người đã
có những ứng dụng thực tiễn nào?→II
+ Muốn cho cây sinh trưởng và phát triển
mạnh, người ta thường làm gì?
-Ứng dụng của vai trò ngoại cảnh
- Xử lý ở nhiệt độ thấp->Ra hoa, tạo
quả trái vụ
Ví dụ: hoa loa kèn
- Bảo quản hạt giống, củ giống để rút
ngắn thời gian sinh trưởng, làm tăng
năng suất.
Ví dụ: hành, tỏi
+ Từ những hiểu biết vì sao các cây 2 năm
chỉ ra hoa khi trải qua mùa đông lạnh giá,
con người có thể tác động như thế nào?
GV nêu một số thành tựu:Phòng thí
nghiệm SLTV trường ĐHNN 1 Hà Nội đã
ứng dụng thành công ở tỏi, hành, hoa loa
kèn → ra hoa trái vụ→ tăng hiệu quả kinh

tế
-Đối với quang chu kỳ thì sao?
Vì sao người ta thường bắn pháo đêm ở
mía;
GV giới thiệu ngày nay với việc dùng tia
laze helium-neon có độ dài bước sóng
632nm chỉ sau vài giây chuyển P
660
thành
P
730
cho cây sử dụng
+Tại sao khi trồng hoa cúc hay thanh long
người ta thường dùng đèn điện chiếu sáng
vào ban đêm?
Cây ngày dài chỉ ra trong điều kiện ngày
dài do đó trong điều kiện ngày ngắn,
người ta chiếu sáng vào ban đêm→ tăng
thời gian chiếu sáng→ kích thich cây ngày
dài ra hoa
- Ngoài ra cần cung cấp đầy đủ nhu cầu về
phân bón( tỷ lệ C/N thích hợp
-Phun gibberellin tạo điều kiện cho sự ra
hoa
+ HS: Cây được cung
cấp đầy đủ dinh dưởng
- Xử lý ở nhiệt độ thấp
- HS lúng túng
- đối với cây ngày ngắn:
Ngắt quảng thời gian tối

bằng thời gian chiếu
sáng ngắn→ đêm
ngắn,mía không ra hoa
- Đối với cây ngày dài:
chiếu sáng vào ban đêm,
Biến đêm dài thành đêm
ngắn →cây ra hoa VD:
thanh long
- II. Ứng dụng.
- Dinh dưởng hợp lý(C/N thích
hợp)
- Xử lý nhiệt độ thấp đối với
các cây 2 năm→ ra hoa trái vụ
- Chiếu sáng vào ban đêm →
đêm dài thành đêm ngắn làm
cho cây ngày dài ra hoa trong
điều kiện ngày ngắn ví dụ cây
thanh long.
Ví dụ: Dùng tia laze helium-
neon
- Dùng giberilin tạo điều kiện
cho sự ra hoa
-
- -Trồng cây dựa vào yêu
cầu ánh sáng của mỗi loại cây
-Dùng giberelin tạo điều kiện
ra hoa
-Trồng cây với điều kiện quang
hợp nhân tạo
- Xen canh gối vụ

8
- Dinh dưỡng hợp lý ,cây ra hoa dễ dàng .
-Dựa vào nhu cầu ánh sáng, cho phép nhập
nội, chuyển vùng điều kiện quang thích hợp
-Nền nông nghiệp lase :chiếu sáng 632nm
để chuyển P660 –>P730 tạo điều kiện cây
ra hoa ít phụ thuộc vào thiên nhiên
giống hoa cúc thuộc nhóm cây ngày ngắn,
nếu trồng vào vụ đông (sau 15/10 có thời
gian chiếu sáng trong ngày ngắn), sẽ xảy
ra hiện tượng : xuất hiện nụ và nở hoa rất
sớm khi cây chưa đủ điều kiện mang hoa,
làm cho chất lượng hoa không bảo đảm.
Nhằm khắc phục hiện tượng này để kéo
dài thời gian sinh trưởng (từ trồng đến
xuất hiện nụ hoa đầu tiên) và điều khiển
cho hoa cúc nở theo ý muốn một cách có
hiệu quả cao nhất, dùng
biện pháp chiếu sáng bổ sung thời gian
chiếu sáng 2 giờ từ lúc 11 giờ đêm hôm
trước đến 01 giờ sáng ngày hôm sau liên
tục trong 30 ngày kể từ sau khi trồng 10
ngày) cho năng suất, chất lượng hoa cao
nhất
4. Củng cố
- Giáo viên khái quát lại nội dung trọng tâm của bài và yêu cầu học sinh nhắc lại các khái niệm
- Hãy lựa chọn đáp án đúng sau:
Câu 1. Quang chu kì là:
a. tương quan độ dài ngày và đêm trong một mùa
b. tương quan độ dài ngày và đêm

c. thời gian chiếu sáng trong một ngày
d.thời gian chiếu sáng xen kẽ với bóng tối bằng nhau trong một ngày
Câu 2. florigen là hoocmon kích thích:
A.tạo nên các thành phần hoa của cây.
B.tạo nên các thành phần của lá cây.
C.tạo nên giới tính đực.
D.tạo nên giới tính cái
Câu 3:Ánh sáng đỏ có bước sóng 660 nm sẽ:
A. kìm hãm sự ra hoa của cây ngày dài,kích thích sự ra hoa của cây ngắn.
B. kìm hãm sự ra hoa của cây ngày ngắn,kích thích sự ra hoa của cây ngày dài.
C. kích thích sự ra hoa của cây ngày ngắn và cây ngày dài
D. kìm hãm sự ra hoa của cây ngày ngắnvà cây ngày dài
Câu 4:Theo quang chu kì cây ngày dài ra hoa trong điều kiện:
A.ngày dài và ngày ngắn.
9
B.Chiếu sáng ít hơn 6 giờ.
C.chiếu sáng ít hơn 12 giờ.
D.chiếu sáng nhiều hơn 12 giờ
Câu 5:vai trò sau đây không phải của phytocrom:
A.tác động đến sự ra hoa nảy mầm.
B.tổng hợp sắc tố.
C.hình thành giới tính đực cái.
D.vận động cảm ứng,đóng mở khí khổng
5. BTVH
Trả lời câu hỏi sgk, đọc trước bài 37
10