Công tác thu BHXH bắt buộc của khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Bảo hiểm xã hội quận Ba Đình. Thực trạng và giải pháp

Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
LỜI MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
Đóng vai trò là trụ cột của hệ thống ASXH ở nước ta hiện nay,
BHXH đã và đang là một chính sách lớn của Đảng và Nhà nước ta nhằm
góp phần ổn định đời sống, kinh tế xã hội. Trải qua 15 năm xây dựng và
phát triển, hệ thống BHXH của nước ta đang từng bước được hoàn thiện và
phát triển, đảm bảo cuộc sống cho người lao động.
Trong thời gian qua, đối tượng tham gia BHXH ngày càng được mở
rộng. Đến nay, tất cả những người lao động trong các ngành nghề, lĩnh vực
đều có quyền được tham gia BHXH. Trong nền kinh tế thị trường hiện nay,
thì khối DNNQD đang ngày càng phát triển về số lượng doanh nghiệp và số
lao động. Vì vậy, các DNNQD trở thành đối tượng chiếm tỷ trọng lớn và là
khối có tiềm năng thu tốt nhất.
Hoạt động của BHXH bao gồm rất nhiều khâu, mỗi khâu đều là một
mắt xích quan trọng trong đó thu BHXH là một nghiệp vụ trọng yếu vì nó
góp phần hình thành, đảm bảo ổn định và tăng trưởng quỹ; đảm bảo khả
năng chi trả cho cả hệ thống. Chính vì vậy, nghiệp vụ thu nói chung và thu
ngoài quốc doanh nói riêng luôn được xem là nhiệm vụ trọng tâm của ngành.
Với mong muốn được hiểu biết hơn về công tác thu cũng như thực tế
công tác này đang diễn ra tại quận Ba Đình như thế nào, em xin chọn đề tài :
"Công tác thu BHXH bắt buộc của khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh
tại Bảo hiểm xã hội quận Ba Đình. Thực trạng và giải pháp" làm nội dung
nghiên cứu cho bài viết của mình nhằm mục đích phân tích, đánh giá thực
trạng công tác công tác thu BHXH bắt buộc của khối DNNQD ở Quận Ba
Đình, từ đó đưa ra một số kiến nghị, giải quyết nhằm hoàn thiện tốt hơn công
tác thu BHXH bắt buộc của khối ngoài quốc doanh tại BHXH Quận Ba Đình.
II. Mục đích nghiên cứu
* Nhận thức một số vấn đề lý luận về thu BHXH trong tình hình hiện
nay và tầm quan trọng của công tác thu BHXH nói chung và thu BHXH
trong DNNQD nói riêng.

* Đánh giá thực trạng công tác thu BHXH của khối DNNQD tại
BHXH quận Ba Đình.
* Đưa ra một số khuyến nghị và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác
thu BHXH cho khối DNNQD.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
1
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
II. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là cơ sở lý luận và thực tiễn về thu
BHXH bắt buộc của khối DNNQD tại BHXH quận Ba Đình.
Phạm vi nghiên cứu của đề tài được xác định là vấn đề thu BHXH bắt
buộc khối DNNQD tại BHXH quận Ba Đình trong giai đoạn 2007 - 2010
III. Nội dung nghiên cứu
Bài viết tập trung vào nghiên cứu một số vấn đề lý luận cơ bản về
thu BHXH , phân tích làm rõ thực trạng thu BHXH bắt buộc của khối
DNNQD tại BHXH quận Ba Đình. Từ đó đưa ra một số khuyến nghị, giải
pháp nhằm hoàn thiện hơn công tác thu BHXH bắt buộc của khối DNNQD
tại BHXH quận Ba Đình.
IV. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp phân tích
- Phương pháp so sánh
- Một số phương pháp khác...
V. Cấu trúc của khóa luận
Bài báo cáo bao gồm 3 phần như sau :
Chương I : Một số vấn đề lý luận chung về công tác thu BHXH
Chương II :Thực trạng công tác thu BHXH bắt buộc của khối
DNNQD tại BHXH Quận Ba Đình.
Chương III : Một số giải pháp, khuyến nghị nhằm hoàn thành
tốt công tác thu BHXH của DNNQD tại cơ quan
BHXH Quận Ba Đình.

Do thời gian có hạn và trình độ lý luận, thực tiễn còn hạn chế nên bài
viết còn nhiều thiếu sót mong thầy giáo đọc và cho ý kiến để em có thể
hoàn thành bài viết này tốt hơn.
Em xin chân thành cảm ơn !
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
2
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
CHƯƠNG I :
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÔNG TÁC THU BHXH
1. Một số khái niệm
1.1 Khái niệm về BHXH
BHXH ra đời từ rất sớm trên thế giới. Ở nước ta do hoàn cảnh chiến
tranh, chính sách BHXH xuất hiện muộn hơn. Ngay sau khi thành lập
nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ngày 14/6/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh
đã ký sắc lệnh 54/SL về việc cấp hưu bổng cho công chức. Đây là bằng
chứng cho sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đến chính sách BHXH và
vai trò của chính sách này đối với con người.
Trên bình diện quốc tế, khái niệm chung của ILO về ASXH ( trong
Công ước 102, 1952) cũng được sử dụng trong lĩnh vực BHXH. Theo đó,
BHXH có thể hiểu khái quát là sự bảo vệ của xã hội đối với các thành viên
của mình thông qua các biện pháp công cộng, nhằm chống lại các khó khăn
về kinh tế, xã hội do bị ngừng hoặc giảm thu nhập, gây ra bởi ốm đau, thai
sản, TNLĐ, thất nghiệp, thương tật, tuổi già và chết; đồng thời đảm bảo các
chăm sóc y tế và trợ cấp cho các gia đình đông con.
Trong ngôn ngữ tiếng Việt, căn cứ vào mục đích của BHXH thì
BHXH là hình thức bảo hiểm thu nhập và cung cấp các dịch vụ việc làm,
chăm sóc y tế thiết yếu cho người lao động và một số thành viên gia đình
họ trong các trường hợp ốm đau, thai sản, tai nạn nghề nghiệp, tàn tật, hưu
trí, tử tuất, thất nghiệp... trên cơ sở đóng quỹ của người tham gia, góp phần
đảm bảo ổn định đời sống cho họ và an toàn xã hội.

Tuy nhiên ở Việt Nam, thuật ngữ BHXH thường được sử dụng với
nội hàm hẹp hơn. Theo đó, BHXH là sự bảo đảm bù đắp một phần hoặc
thay thế toàn bộ thu nhập của người lao động khi bị ốm đau, thai sản,
TNLĐ, BNN, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết... trên cơ sở đóng góp
và sử dụng một quỹ tài chính tập trung, nhằm đảm bảo ổn định đời sống cho
họ và an toàn xã hội.
Ngày nay, BHXH được nghiên cứu dười nhiều góc độ khác nhau, vì
vậy, có thể có nhiều định nghĩa khác nhau về BHXH, chẳng hạn:
- Trong Luật BHXH, thuật ngữ BHXH được hiểu là sự đảm bảo thay
thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc
mất thu nhập do ốm đau, thai sản, TNLĐ, BNN, thất nghiệp, hết tuổi lao
động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
3
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
- Ở góc độ kiến thức bách khoa, BHXH là sự thay thế hoặc bù đắp
một phần thu nhập cho người lao động khi họ bị mất hoặc giảm thu nhập
do ốm đau, thai sản, TNLĐ và BNN, tàn tật, thất nghiệp, tuổi già, tử tuất,
dựa trên cơ sở đóng quỹ tài chính do sự đóng góp của các bên tham gia
BHXH có sự bảo hộ của nhà nước theo pháp luật nhằm đảm bảo an toàn
đời sống cho người lao động và gia đình họ, đồng thời góp phần bảo đảm
an toàn xã hội.
- Ở góc độ tài chính, BHXH được định nghĩa: là quá trình thành lập
và sử dụng quỹ tiền tệ dự trữ của cộng đồng người lao động, có sự bảo trợ
của nhà nước, để san sẻ rủi ro, đảm bảo thu nhập cho họ và gia đình trong
những trường hợp cần thiết theo quy định của pháp luật.
- Ở góc độ pháp luật, BHXH là một chế độ pháp lý quy định đối
tượng, điều kiện, mức độ đảm bảo vật chất và các dịch vụ cần thiết để bảo
vệ người lao động và gia đình họ trong các trường hợp bảo hiểm được nhà
nước xác định...

Mặc dù xuất phát từ những góc độ khác nhau nhưng đều xem xét
BHXH trước hết là một hình thức bảo hiểm nhưng mang tính chất xã hội,
hoạt động phi lợi nhuận, có sự bảo hộ của nhà nước, chủ yếu nhằm mục
đích đảm bảo thu nhập cho người lao động và an toàn xã hội.
1.2. Khái niệm thu BHXH
Với chức năng cai trị, Nhà nước sử dụng quyền lực của mình thông
qua các thể chế chính trị bao gồm các hệ thống pháp luật và các thiết chế
chính trị ( các cơ quan quyền lực Nhà nước) để tổ chức thực hiện công tác
thu BHXH dưới 2 hình thức bắt buộc và tự nguyện.Tùy theo điều kiện cụt hể
của từng đối tượng, Nhà nước quy định cụ thể đối tượng nào thuộc diện tham
gia BHXH bắt buộc thì đối tượng đó phải đóng BHXH theo quy định, còn
đối tượng nào thuộc diện tự nguyện thì đối tượng đó được quyền lựa chọn,
cân nhắc các chế độ BHXH, cân nhắc mức đóng, mức hưởng trước khi tham
gia. Khi đã tham gia, tất cả các đối tượng tự nguyện hay bắt buộc đều phải
tuân thủ những quy định của Nhà nước về mức đóng, thời gian đóng và điều
kiện hưởng chế độ BHXH. Thu BHXH luôn gắn liền với quyền lực của Nhà
nước bằng hệ thống pháp luật. Vì vậy ta có thể hiểu:
Thu BHXH là việc nhà nước dùng quyền lực của mình bắt buộc các
đối tượng tham gia phải đóng BHXH theo mức phí quy định hoặc cho phép
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
4
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
những đối tượng tự nguyện tham gia được lựa chọn mức đóng và phương
thức đóng phù hợp với thu nhập của mình. Trên cơ sở đó hình thành một
quỹ tiền tệ tập trung nhằm mục đích đảm bảo cho việc chi trả các chế độ
BHXH và hoạt động của tổ chức sự nghiệp BHXH
Thu BHXH thực chất là quá trình phân phối lại một phần thu nhập
của các đối tượng tham gia BHXH, phân phối và phân phối lại một phần
của cải xã hội dưới dạng giá trị nhằm giải quyết hài hòa các mặt lợi ích xã
hội, góp phần đảm bảo công bằng xã hội.

1.3 Khái niệm thu BHXH của DNNQD
1.3.1. Khái niệm về DNNQD và thành phần kinh tế của DNNQD
1.3.1.1. Khái niệm
Theo Luật DN Nhà nước được Quốc Hội khóa IX kỳ họp thứ 7 thông
qua ngày 20/04/1995, luật DN sửa đổi được Quốc hội khóa X kỳ họp thứ 5
thông qua ngày 12/06/1999 và luật khuyến khích đầu tư trong nước được
Quốc Hội khóa IX kỳ họp thứ 5 thông qua ngày 22/06/1994 có quy định :
"Doanh nghiệp là tổ chức kinh tế có tên riêng, có trụ sở giao dịch ổn định,
được đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật nhằm mục đích thực
hiện các hoạt động kinh doanh".
Kinh doanh là việc thực hiện một, một số hoặc tất cả các công đoạn
của quá trình đầu tư, từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch
vụ trên thị trường nhằm mục đích sinh lợi.
Các DNNQD là toàn bộ các đơn vị sản xuất kinh doanh tư nhân của
tư nhân đứng ra thành lập, đầu tư kinh doanh và tổ chức quản lý.
1.3.1.2. Các thành phần kinh tế của DNNQD
Các DNNQD bao gồm:
- DN tư nhân
- Các công ty
+ CTCP
+ CTTNHH
+ Công ty hợp danh
+ DN có vốn đầu tư nước ngoài
+ Doanh nghiệp tập thể, đoàn thể
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
5
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
Đây là các loại hình đơn vị sản xuất kinh doanh cơ bản cấu thành
nên khối DNNQD nhưng trong phạm vi khóa luận này em chỉ xin đề cập
đến các khối doanh nghiệp là CTCP, CTTNHH, doanh nghiệp có vốn đầu

tư nước ngoài, doanh nghiệp tư nhân.
Công ty Cổ phần
Có thể khái quát một số đặc trưng cơ bản sau về CTCP:
- CTCP là loại hình doanh nghiệp có tư cách pháp nhân độc lập. Đây
là loại hình công ty có tính tổ chức cao, hoàn thiện về vốn, hoạt động
mang tính chất xã hội hóa cao.
- CTCP chỉ chịu trách nhiệm đối với mọi khoản nợ bằng tài sản riêng
của công ty. Các cổ đông chỉ chịu trách nhiệm về nợ và nghĩa vụ tài sản
khác của công ty trong phạm vi số vốn đã góp vào công ty.
- Vốn điều lệ trong CTCP được chia ra làm nhiều phần bằng nhau
gọi là CP. Trong quá trình hoạt động, CTCP có quyền phát hành chứng
khoán ra công chúng để công khai huy động vốn.
- CTCP có số lượng thành viên rất đông. Có CTCP có tới hàng vạn
cổ đông ở hầu khắp các nước trên thế giới, vì vậy khả năng huy động vốn
rộng rãi nhất trong công chúng để đầu tư vào nhiều lĩnh vực khác nhau,
nhất là trong công nghiệp.
Doanh nghiệp tư nhân
Doanh nghiệp tư nhân là doanh nghiệp do cá nhân làm chủ và tự chịu
trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt động của Doanh nghiệp.
Công ty Trách nhiệm hữu hạn
Xét về mặt bản chất, CTTNHH có những đặc trưng cơ bản sau:
- Là một pháp nhân độc lập, địa vị pháp lý này quyết định chế độ
trách nhiệm của công ty.
- Thành viên công ty không nhiều và thường là người quen biết nhau.
- Vốn điều lệ chia thành nhiều phần, mỗi thành viên có thể góp
nhiều, ít khác nhau và bắt buộc phải góp đủ khi thành lập công ty. Trong
điều lệ công ty phải ghi rõ số vốn ban đầu. Nếu khi thành lập công ty mà
các thành viên chưa góp đủ phần vốn thì công ty bị coi là vô hiệu.
- Phần vốn góp không thể hiện dưới hình thức cổ phiếu và rất khó
chuyển nhượng ra bên ngoài.

- Trong quá trình hoạt động, CTTNHH không được phép công khai
huy động vốn trong công chúng ( Không được phép phát hành cổ phiếu).
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
6
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài
Theo luật Đầu tư 2005 thì doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài là
doanh nghiệp do nhà đầu tư nước ngoài thành lập để thực hiện hoạt động
đầu tư tại Việt Nam hoặc là doanh nghiệp Việt Nam do nhà đầu tư nước
ngoài mua cổ phần, sáp nhập, mua lại.
1.3.2 Khái niệm thu BHXH của DNNQD
Thu BHXH của doanh nghiệp ngoài quốc doanh là việc nhà nước
dùng quyền lực của mình bắt buộc các doanh nghiệp ngoài quốc doanh phải
đóng BHXH theo mức phí quy định. Trên cơ sở đó hình thành một quỹ tiền
tệ tập trung nhằm mục đích đảm bảo cho việc chi trả các chế độ BHXH và
hoạt động của tổ chức sự nghiệp BHXH.
2. Vai trò của thu BHXH
Thu BHXH là một hoạt động rất quan trọng đối với quỹ BHXH nói
riêng và hoạt động của hệ thống BHXH nói chung. Thu BHXH là nhân tố có
tính chất quyết định đến sự tồn tại, phát triển của BHXH của bất kỳ một quốc
gia nào. Vai trò quan trọng của thu BHXH thể hiện trong những điểm sau :
- Công tác thu là hoạt động thường xuyên và đa dạng của ngành
BHXH nhằm bảo đảm nguồn quỹ độc lập, công tác thu được thực hiện ở 2
cấp: cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và cấp quận, huyện, thị xã.
Công tác thu được thực hiện thường xuyên, hằng tháng có vai trò đảm bảo
cho quỹ BHXH được độc lập, thống nhất từ địa phương lên trung ương.
- Công tác thu là một điều kiện cần và đủ cùng tạo lập để thực hiện
tốt chính sách BHXH. Công tác thu là bước khởi đầu cho hoạt động quỹ
BHXH, có thu mới có chi chế độ và chi cho hoạt động sự nghiệp BHXH
diễn ra dễ dàng, không có công tác thu thì không thể thực hiện được các

chính sách BHXH.
- Công tác thu vừa đảm bảo cho quỹ BHXH được tập trung về một
mối, vừa đóng vai trò như một công cụ thanh kiểm tra số lượng người tham
gia BHXH ở từng khối lao động, cơ quan, đơn vị ở từng địa phương hoặc
trên phạm vi toàn quốc. Thực hiện được công tác thu từ đó rà soát được số
lượng người tham gia, kiểm tra được nhiều nội dung khác nhau như tiền
lương, tiền công, sự biến động các nội dung đó. Từ đó phát hiện ra các sai
phạm và xử lý kịp thời, nghiêm minh.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
7
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
- Hoạt động của công tác thu BHXH hiện tại ảnh hưởng trực tiếp đến
công tác chi và quá trình thực hiện chính sách BHXH trong tương lai.
Nguyên tắc hoạt động của BHXH là có đóng có hưởng, vì thế thu là một
phần quan trọng trong hoạt động BHXH. Có thu mới có nguồn để chi trả
chế độ BHXH, BHXH mới có thể phát huy được vai trò của mình đối với
người lao động khi họ gặp phải những rủi ro. Có thu thì mới có nguồn để
duy trì hoạt động của cả hệ thống BHXH.
- Công tác thu còn là một điều kiện để duy trì ổn định mức đóng cho
người lao động và người sử dụng lao động. Thu BHXH được làm tốt, ít đối
tượng trốn đóng thì sẽ đảm bảo nguồn quỹ, thu đủ chi. Như vậy mức đóng
của người lao động và người sử dụng lao động sẽ không phải tăng lên.
- Công tác thu có vai trò rất quan trọng đối với quỹ BHXH. Quỹ
BHXH được hình thành trên cơ sở đóng góp của các đối tượng tham gia.
Nếu công tác thu không được thực hiện tốt thì sẽ không đảm bảo được
nguồn quỹ, thu không đủ chi. Quỹ BHXH cần đảm bảo đủ lớn và đảm bảo
tính bền vững để cân đối trong thời gian dài từ 30 - 40 năm, tính cụ thể với
một người nghĩa là từ khi tham gia đến khi hưởng và chết, nếu công tác thu
không được thực hiện tốt thì nguy cơ vỡ quỹ có thể xảy ra.
- Việc thực hiện tốt công tác thu sẽ tạo điều kiện cho Quỹ BHXH tăng

trưởng. Số thu nhiều làm cho số tiền nhàn rỗi trong quỹ tăng lên. Số tiền này
có thể được đem đi đầu tư, sinh lãi làm tăng trưởng quỹ BHXH, đảm bảo sự
tồn tại bền vững của quỹ.
3. Nội dung thu BHXH
3.1. Đối tượng tham gia BHXH
Theo khoản 1 và 2 Điều 2 Luật BHXH Việt Nam,
1. Người tham gia BHXH bắt buộc là công dân Việt Nam, bao gồm:
Người làm việc theo HĐLĐ không xác định thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên.
a) Cán bộ công chức viên chức
b) Công nhân quốc phòng, công nhân công an
c) Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ
sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân
dân; người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân đội nhân
dân, công an nhân dân
d) Người làm việc có thời hạn ở nước ngoài mà trước đó đã đống
BHXH bắt buộc.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
8
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
2. Người sử dụng lao động tham gia BHXH bắt buộc bao gồm cơ
quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân; tổ chức chính
trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, tổ
chức xã hội khác; cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động
trên lãnh thổ Việt Nam; doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể,
tổ hợp tác, các tổ chức khác và có thuê mướn , sử dụng và trả công cho
người lao động.
3.2. Mức đóng và phương thức đóng
* Theo Điều 91 và 92 Luật BHXH.
* Điều 91: Mức đóng và phương thức đóng của người lao động
1. Hằng tháng, người lao động quy định tại các điểm a, b, c, d khoản 1

điều 2 của Luật này đóng bằng 5 % mức tiền lương, tiền công vào quỹ hưu trí,
tử tuất; từ năm 2010 trở đi, cứ 2 năm một lần đóng thêm 1% cho đến khi đạt
mức đóng là 8%.
2. Người lao động hưởng tiền lương, tiền công theo chu kỳ sản xuất
kinh doanh trong các doanh nghiệp nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp,
diêm nghiệp thì mức đóng BHXH hằng tháng theo quy định tại khoản 1 điều
này; phương thức đóng được thực hiện hàng tháng, hàng quý hoặc sáu tháng.
3. Mức đóng và phương thức đóng của người lao động quy định tại
điểm e khoản 1 Điều 2 của Luật này do Chính phủ quy định.
* Điều 92 : Mức đóng và phương thức đóng của người sử dụng lao động
1. Hàng tháng, người sử dụng lao động đóng trên quỹ tiền lương, tiền
công đóng BHXH của người lao động quy định tại các điểm a, b, c và d
khoản 1 Điều 2 của Luật này như sau.
a) 3% vào quỹ ốm đau, thai sản; trong đó người sử dụng lao động
giữ lại 2% để trả kịp thời cho người lao động đủ điều kiện hưởng chế độ và
thực hiện quyết toán hằng quý với tổ chức BHXH
b) 1% vào quỹ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp
c) 11% vào quỹ hưu trí, tử tuất, từ năm 2010 trở đi, cứ hai năm một
lần đóng thêm 1%, cho đến khi đạt mức đóng là 14%
2. Hàng tháng, người sử dụng lao động đóng trên mức lương tối
thiểu chung đối với mỗi người lao động quy định tại điểm d khoản 1 Điều 2
của Luật này, như sau :
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
9
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
a) 1% vào quỹ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp
b) 16% vào quỹ hưu trí, tử tuât; từ năm 2010 trở đi, cứ hai năm một
lần đóng thêm 2% cho đến khi đạt mức đóng là 22%.
3. Người sử dụng lao động thuộc các doanh nghiệp nông nghiệp, lâm
nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp trả lương theo chu kỳ sản xuất kinh doanh

thì mức đóng hàng tháng theo quy định tại khoản 1 Điều này; phương thức
đóng được thực hiện hàng tháng, hàng quý hoặc sáu tháng một lần.
* Theo Luật BHYT hiện nay (Nghị địnhh 62/2009/NĐ - CP):
Đối tượng
1. Người lao động làm việc theo HĐLĐ không xác định thời hạn,
HĐLĐ có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên theo quy định của pháp luật về lao
động; người lao động là người quản lý doanh nghiệp hưởng tiền lương, tiền
công theo quy định của pháp luật về tiền lương, tiền công; cán bộ, công
chức, viên chức theo quy định của pháp luật .
2. Sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ và sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn,
kỹ thuật đang công tác trong lực lượng Công an nhân dân.
Đóng 4,5% trên mức tiền lương, tiền công hàng tháng của người lao động.
* Phương thức đóng BHXH dựa trên một số nguyên tắc sau:
- Hàng tháng, chậm nhất vào ngày cuối cùng của tháng, người sử
dụng lao động đóng BHXH, trên quỹ tiền lương, tiền công của những người
lao động tham gia BHXH; đồng thời trích từ tiền lương, tiền công của từng
người lao động theo mức quy định để đóng cùng một lúc vào tài khoản
chuyên thu của cơ quan BHXH mở tại ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước.
- Hàng tháng, người sử dụng lao động giữ lại 2% số phải nộp vào
quỹ ốm đau, thai sản để chi trả kịp thời 2 chế độ ốm đau, thai sản cho
người lao động. Hàng quý thực hiện quyết toán với cơ quan BHXH, trường
hợp quyết toán nhỏ hơn số tiền giữ lại thì người sử dụng lao động phải nộp
số chênh lệch này vào tháng đầu của quý sau.
- Người sử dụng lao động tham gia BHXH đóng trụ sở ở địa bàn nào
thì đăng ký tham gia đóng BHXH tại địa bàn đó theo phân cấp của cơ quan
BHXH. Trường hợp đơn vị không có tư cách pháp nhân, không có tài
khoản, con dấu riêng thì đóng theo đơn vị quản lý cấp trên.
- Người sử dụng lao động đóng BHXH bằng hình thức chuyển
khoản. Trường hợp người sử dụng lao động hoặc người lao động đóng
BHXH bằng tiền mặt thì cơ quan BHXH phải hướng dẫn thủ tục nộp tiền

Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
10
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
vào tài khoản chuyên thu của cơ quan BHXH. Nếu người sử dụng lao động
hoặc người lao động nộp tiền mặt trực tiếp tại cơ quan BHXH thì chậm
nhất sau 3 ngày làm việc, cơ quan BHXH phải nộp tiền vào tài khoản
chuyên thu mở tại ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước.
- Người lao động được cử đi học, thực tập, công tác, nghiên cứu, đi
điều dưỡng trong và ngoài nước mà vẫn hưởng tiền lương hoặc sinh hoạt
phí ở đơn vị trước khi được cử đi thì vẫn phải đóng BHXH; người lao động
hợp đồng ở nhiều đơn vị tại một thời điểm thì chỉ đăng ký đóng BHXH
theo một HĐLĐ.
- Số tiền đóng BHXH trong kỳ được tính đủ số tiền BHXH và số tiền
lãi do chậm đóng, đóng thiếu (nếu có).
Cơ quan BHXH Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và Ban Cơ yếu Chính
phủ đóng BHXH cho người lao động, kể cả người lao động làm việc theo
HĐLĐ trong các doanh nghiệp thuộc lực lượng vũ trang, trực tiếp vào tài
khoản chuyên thu của cơ quan BHXH Việt Nam mở tại Kho bạc Nhà nước
Trung ương.
Người sử dụng lao động là các doanh nghiệp sản xuất (nuôi cấy,
trồng trọt) thuộc ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp
thực hiện chi trả tiền lương, tiền công cho người lao động theo mùa vụ
hoặc theo chu kỳ có thể đóng BHXH theo quý hoặc 6 tháng một lần nhưng
phải xuất trình phương án sản xuất và phương thức trả lương cho người lao
động để cơ quan BHXH có căn cứ giải quyết.
Hộ cá thể, tổ hợp tác, cá nhân có thuê mướn trả công cho người lao
động, sử dụng dưới 10 lao đông có thể đóng BHXH theo quý nhưng phải
đăng ký và được sự chấp thuận của cơ quan BHXH.
Người lao động đi làm việc ở nước ngoài đóng BHXH theo quý, 6
tháng hoặc 12 tháng một lần hoặc có thể đóng trước một lần theo thời hạn

hợp đồng; người sử dụng lao động thu, nộp BHXH cho người lao động và
đăng ký phương thức đóng với cơ quan BHXH hoặc người lao động đóng
thông qua người sử dụng lao động đã tham gia BHXH trước đó hoặc đóng
trực tiếp tại cơ quan BHXH nơi người lao động cư trú trước khi đi làm việc
ở nước ngoài. Trường hợp người lao động được gia hạn hợp đồng hoặc ký
hợp đồng mới tại nước tiếp nhận lao động thì thực hiện đóng BHXH theo
quy định này hoặc truy đóng cho cơ quan BHXH sau khi về nước.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
11
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
Trường hợp tạm dừng đóng BHXH vào quỹ hưu trí và tử tuất (nếu
bảo đảm đủ điều kiện quy định) thì trong thời gian tạm dừng đóng này, đơn
vị vẫn phải đóng đủ số tiền vòa các quỹ ốm đau và thai sản, quỹ tai nạn lao
động, bệnh nghề nghiệp.
Người lao động nghỉ việc từ 14 ngày trở lên trong tháng vì ốm đau
thì cả người sử dụng lao động và người lao động không phải đóng BHXH
tháng đó. Thời gian này không được tính là thời gian đóng BHXH.
Thời gian người lao động nghỉ việc hưởng chế độ thai sản được tính
là thời gian đóng BHXH. Thời gian này người lao động và người sử dụng
lao động không phải đóng BHXH.
Truy đóng BHXH: Các trường hợp không đóng BHXH, đóng không
đúng thời gian quy định, đóng không đúng mức quy định và đóng không đủ
số người thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc thì phải bị truy đóng BHXH.
Trong trường hợp này, người sử dụng lao động lập "Danh sách truy đóng
BHXH, BHYT bắt buộc" và công văn gửi kèm theo các hồ sơ liên quan của
người lao động gửi đến cơ quan BHXH. Cơ quan BHXH tiếp nhận hồ sơ,
tiến hành kiểm tra, xác định số tiền phải truy đóng, mức truy đóng tính theo
tiền lương, tiền công và mức lương tối thiểu tại thời điểm đóng. Số tiền
BHXH phải truy đóng được nộp vào quỹ BHXH mở tại Ngân hàng hoặc
Kho bạc Nhà nước.

* Cũng theo điều 94 Luật BHXH quy định về tiền lương, tiền
công tháng đóng BHXH :
1. Người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do
Nhà nước quy định thì tiền lương tháng đóng BHXH là tiền lương theo
ngạch, bậc, cấp bấc quân hàm và các khoản phụ cấp thâm niên vượt khung,
phụ cấp thâm niên nghề (nếu có). Tiền lương này tính trên cơ sở mức lương
tối thiểu chung
2. Đối với người lao động đóng BHXH theo quy định chế độ tiền
lương do người sử dụng lao động quyết định thì tiền lương, tiền công tháng
đóng BHXH là mức tiền lương, tiền công ghi trong HĐLĐ.
3. Trường hợp mức tiền lương, tiền công quy định tại khoản 1 và 2
điều này cao hơn 20 tháng lương tối thiểu chung thì mức tiền lương, tiền
công tháng đóng BHXH bằng 20 tháng lương tối thiểu chung.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
12
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
3.3. Tổ chức thu BHXH.
3.3.1. Phân cấp thu
BHXH Việt Nam: Chỉ đạo, hướng dẫn và kiểm tra tình hình thực hiện
công tác quản lý thu, cấp sổ BHXH, thẻ BHYT trong toàn ngành bao gồm cả
BHXH Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và Ban Cơ yếu Chính phủ. Xác định
mức lãi suất bình quân trong năm của hoạt động đầu tư quỹ BHXH và thông
báo cho BHXH tỉnh.
BHXH tỉnh :
- Căn cứ tình hình thực tế của địa phương để phân cấp quản lý thu
BHXH, BHYT cho phù hợp với chức năng, nhiệm vụ.
- Xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu liên quan đến người lao động tham
gia BHXH, BHYT trên địa bàn tỉnh.
- Xây dựng kế hoạch và hướng dẫn, kiểm tra tình hình thực hiện công tác
thu, cấp sổ BHXH, thẻ BHYT theo phân cấp quản lý và quyết toán số tiền thu

BHXH,, BHYT đối với BHXH huyện theo định kỳ quý, 6 tháng, năm và lập
"Biên bản thẩm định số liệu thu BHXH, BHYT bắt buộc" (Mẫu số 12 - TBH).
BHXH huyện: Tổ chức, hướng dẫn thực hiện thu BHXH, BHYT; cấp
sổ BHXH, thẻ BHYT đối với người sử dụng lao động và người lao động
theo phân cấp quản lý.
BHXH Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và Ban Cơ yếu Chính phủ: Trực
tiếp thu BHXH, cấp sổ BHXH đối với người lao động do Bộ Quốc phòng,
Bộ Công an và Ban Cơ yếu Chính phủ quản lý; xây dựng kế hoạch thu và
báo cáo quyết toán thu BHXH, cấp sổ BHXH hàng năm với cơ quan
BHXH Việt Nam.
3.3.2. Lập và giao kế hoạch thu hàng năm
BHXH huyện: Căn cứ tình hình thực hiện năm trước và khả năng mở
rộng người lao động tham gia BHXH. BHYT trên địa bàn, lập 02 bản "Kế
hoạch thu BHXH, BHYT bắt buộc" năm sau ( Mẫu số 13 - TBH ), gửi 01
bản đến BHXH tỉnh trước ngày 05/11 hàng năm.
BHXH tỉnh:
- Lập 02 bàn dự toán thu BHXH, BHYT đối với người sử dụng lao
động do tỉnh quản lý, đồng thời tổng hợp toàn tỉnh, lập 02 bản "Kế hoạch
thu BHXH, BHYT bắt buộc" năm sau ( Mẫu số 13 - TBH ), gửi BHXH
Việt Nam 01 bản trước ngày 15/11 hàng năm.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
13
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
- Căn cứ dự toán thu của BHXH Việt Nam, tiến hành phân bổ dự toán
thu BHXH, BHYT cho các đơn vị trực thuộc BHXH tỉnh và BHXH huyện
trước ngày 20/02 hàng năm.
3.3.3. Quy trình thu
* Đối với các đơn vị sử dụng lao động tham gia BHXH, BHYT lần đầu.
Cơ quan BHXH tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra số lương, tính hợp pháp
của các loại giấy tờ, đối chiếu với hồ sơ của người lao động; ghi mã số

quản lý đơn vị và từng người lao động trên danh sách và Tờ khai tham gia
BHXH bắt buộc (mã đơn vị và người lao động ghi theo quy định của
BHXH Việt Nam). Trường hợp hồ sơ chưa đủ, cơ quan BHXH phải hướng
dẫn cụ thể để đơn vị hoàn thiện.
Ký, đóng dấu vào “Danh sách lao động tham gia BHXH, BHYT bắt
buộc” (Mẫu số 02a – TBH); trong thời gian không quá 5 ngày làm việc kể
từ ngày nhận đủ hồ sơ phải trả lại đơn vị 01 bản Danh sách để đơn vị thực
hiện đóng BHXH, BHYT, cơ quan BHXH lưu 01 bản Danh sách; riêng 03
Tờ khai ( Mẫu số 01 – TBH ) của người lao động sau khi cấp sổ BHXH
hoàn chỉnh thì trả lại đơn vị 02 bản Tờ khai cùng với sổ BHXH.
* Đối với đơn vị sử dụng lao động đang tham gia BHXH, BHYT
- Trường hợp tăng, giảm lao động hoặc thay đổi căn cứ đóng BHXH,
BHYT trong tháng.
Người sử dụng lao động lập 02 bản “Danh sách điều chỉnh lao động
và mức đóng BHXH, BHYT bắt buộc” (Mẫu số 03 - TBH) kèm theo hồ sơ:
Tờ khai, quyết định tuyển dụng, thuyên chuyển, nghỉ việc, thôi việc hoặc
hợp đồng lao động, quyết định tăng giảm lương, thẻ BHYT (nếu có), nộp
cơ quan BHXH trước ngày 20 của tháng. Trường hợp tăng giảm từ ngày 16
của tháng trở đi thì lập danh sách và thực hiện vào tháng kế tiếp.
Cơ quan BHXH tiếp nhận, kiểm tra, thẩm định hồ sơ, ký, đóng dấu
vào danh sách lao động tham gia BHXH, BHYT; các Tờ khai (nếu có),
thông báo cho đơn vị đóng BHXH, BHYT; cấp sổ BHXH, thẻ BHYT kịp
thời cho người lao động
- Trường hợp đơn vị sử dụng lao động chuyển địa bàn tỉnh này sang
tỉnh khác phải xuất trình hồ sơ kèm theo “Danh sách điều chỉnh lao động
và mức đóng BHXH, BHYT bắt buộc" (Mẫu số 03 - TBH); đóng đủ dấu
BHXH, BHYT cho người lao động đến thời điểm di chuyển; cơ quan
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
14
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội

BHXH tỉnh nơi đi xác nhận sổ BHXH cho người lao động; người sử dụng
lao động đăng ký tham gia BHXH, BHYT lần đầu.
- Trường hợp đơn vị sử dụng lao động thay đổi pháp nhân, chuyển
quyền sở hữu; sáp nhập hoặc giải thể, phá sản theo quy định của pháp luật
phải thông báo bằng văn bản cho quan BHXH và đóng đủ BHXH cho
người lao động đến thời điểm thay đổi. Cơ quan BHXH xác nhận sổ
BHXH cho người lao động theo nguyên tắc đóng đến thời điểm nào thì xác
nhận đến thời điểm đó.
3.3.4. Quản lý tiền thu.
BHXH tỉnh và BHXH huyện không được sử dụng tiền thu BHXH,
BHYT vào bất cứ mục đích gì (trường hợp đặc biệt phải được Tổng Giám
độc BHXH Việt Nam chấp thuận bằng văn bản ).
Hàng quý, BHXH tỉnh ( Phòng Kế hoạch – Tài chính ) và BHXH
huyện có trách nhiệm quyết toán số tiền 2% đơn vị được giữ lại, xác định
số tiền chênh lệch thừa, thiếu; đồng thời gửi thông báo quyết toán cho
Phòng thu hoặc Bộ phận Thu để thực hiện thu kịp thời số tiền người sử
dụng lao động chưa chi hết vào tháng đầu của quý sau.
BHXH Việt Nam thẩm định số thu BHXH, BHYT định kỳ 6 tháng
hoặc hàng năm đối với BHXH tỉnh, BHXH thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ
Công an và Ban Cơ yếu Chính phủ.
3.3.5. Thông tin báo cáo thu.
BHXH tỉnh, huyện: Mở sổ chi tiết thu BHXH, BHYT bắt buộc
( Mẫu số 07 – TBH ); thực hiện ghi sổ BHXH theo hướng dẫn sử dụng
biểu mẫu BHXH tỉnh, huyện: Thực hiện chế độ báo cáo tình hình thu
BHXH, BHYT bắt buộc ( Mẫu số 09, 10, 11 - TBH ) định kỳ tháng, quý,
năm như sau :
+ BHXH huyện : Báo cáo tháng trước ngày 22 hàng tháng; báo cáo
quý trước ngày 20 hàng tháng đầu của quý sau.
+ BHXH tỉnh : Báo cáo tháng trước ngày 25 hàng tháng; báo cáo quý
trước ngày cuối tháng của tháng đầu quý sau.

BHXH Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và Ban Cơ yếu Chính phủ:
Thực hiện báo cáo thu BHXH 6 tháng đầu năm trước ngày 30/07 và báo
cáo năm trước ngày 15/02 năm sau.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
15
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
3.3.6. Quản lý hồ sơ, tài liệu thu.
BHXH tỉnh, huyện: Cập nhật thông tin, dữ liệu của người tham gia
BHXH, BHYT để phục vụ kịp thời cho công tác nghiệp vụ và quản lý.
BHXH tỉnh: Xây dựng hệ thống mã số đơn vị tham gia BHXH áp
dụng trong địa bàn theo hướng dẫn của BHXH Việt Nam. Mã số tham gia
BHXH cấp cho đơn vị để đăng ký tham gia BHXH được sử dụng thống
nhất trên hồ sơ, giấy tờ, sổ sách và báo cáo nghiệp vụ.
BHXH các cấp: Tổ chức phân loại, lưu trữ và bảo quản hồ sơ, tài liệu
thu BHXH, BHYT đảm bảo khoa học để thuận tiện khai thác, sử dụng.
Thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin để quản lý người tham gia
BHXH, BHYT, cấp sổ BHXH, thẻ BHYT cho người tham gia BHXH,
BHYT bắt buộc.
3.3.7. Truy thu
* Các trường hợp phải truy đóng:
- Không đóng BHXH
- Đóng không đúng thời gian quy định
- Đóng không đúng mức quy định
- Đóng không đủ số người thuộc diên tham gia BHXH bắt buộc
- Người lao động sau thời gian làm việc theo HĐLĐ có thời hạn dưới
3 tháng, khi hết hạn HĐLĐ mà vẫn tiếp tục làm việc hoặc ký HĐLĐ mới
với đơn vị đó thì thời gian làm việc theo HĐLĐ trước đó phải truy đóng
BHXH, BHYT
* Điều kiện truy đóng:
Người lao động là đối tượng tham gia BHXH bắt buộc; có tên trong

danh sách lao động, tiền lương của đơn vị và có đủ hồ sơ liên quan đến thời
gian truy đóng BHXH.
* Thủ tục truy đóng :
- Người sử dụng lao động: Lập "Danh sách điều chỉnh lao động và
mức đóng BHXH, BHYT bắt buộc" (Mẫu số 03a-TBH) và công văn kèm
theo các hồ sơ liên quan của người lao động gửi cơ quan BHXH.
- Cơ quan BHXH: tiếp nhận hồ sơ, tiến hành kiểm tra, xác định số
tiền phải truy đóng, mức truy đóng là 22% BHXH và 4,5% BHYT (nếu có)
tính theo tiền lương, tiền công và mức lương tối thiểu tại thời điểm đóng.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
16
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
* Trong thời gian phải truy đóng nếu người lao động bị ốm đau, thai
sản, TNLĐ và có khám bệnh thì người sử dụng lao động phải chịu trách
nhiệm bồi hoàn chi phí cho người lao động.
* Số tiền BHXH, BHYT phải truy đóng được nộp vào quỹ BHXH
mở tại Ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước.
* Phân cấp giải quyết:
Các trường hợp truy đóng BHXH, BHYT do BHXH tỉnh giải quyết.
BHXH tỉnh sẽ phân cấp lại cho các BHXH quận huyện. Trừ trường hợp
truy đóng để cộng nối thời gian tham gia BHXH trước 01/01/1995 thì phải
có ý kiến bằng văn bản của BHXH Việt Nam.
4. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thu BHXH nói chung và công tác
thu BHXH ở DNNQD nói riêng
4.1. Chính sách tiền lương
Giữa chính sách tiền lương và chính sách BHXH nói cung và công
tác thu BHXH nói riêng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Chính sách tiền
lương là tiền đề cho việc thực hiện chính sách BHXH, bởi vì cơ sở để tính
toán mức đóng và hưởng BHXH của chúng ta hiện nay là phụ thuộc vào
tiền lương tối thiểu do Nhà nước quy định. Như vậy, khi Nhà nước nâng

lương tối thiểu, điều đó đồng nghĩa với việc tăng mức đóng BHXH và
đương nhiên số thu BHXH cũng tăng lên. Thêm vào đó, đối với các lao
động đóng BHXH theo thang bảng lương của Nhà nước quy định, mức
đóng còn phụ thuộc vào hệ số lương, vì thế khi Nhà nước điều chỉnh lại
thang bảng lương thì mức đóng BHXH cũng tăng lên.
Các DNNQD cũng chịu ảnh hưởng rất lớn của chính sách tiền lương
của Nhà nước. DNNQD là các doanh nghiệp không có sự tham gia của Nhà
nước và thường đặt lợi nhuận là mục tiêu hàng đầu của việc kinh doanh.
Do vậy họ thường quan tâm đến lợi ích của cá nhân hơn là lợi ích của
người lao động. Nếu như Nhà nước không có các quy định về tiền lương,
tiền công thì người lao động sẽ phải chịu thiệt thòi. Một đặc trưng của tiền
lương là có mối quan hệ thuận với mức tăng lợi nhuận, tăng năng suất lao
động xét trong phạm vi từng doanh nghiệp.Nếu doanh nghiệp không ăn nên
làm ra thì sẽ không tăng lương cho người lao động. Trong khi đó, cuộc
sống của người lao động hiện nay chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố như giá
cả sinh hoạt tăng, lạm phát. Tình trạng này cũng khiến cho doanh nghiệp
làm ăn khó khăn hơn. Như vậy nếu không có chính sách tiền lương của
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
17
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
Nhà nước quy định về việc tăng lương để đảm bảo đời sống cho
người lao động thì doanh nghiệp sẽ chỉ trả một mức lương thấp để đảm bảo
lợi nhuận và người lao động sẽ phải chịu thiệt thòi. Và khi doanh nghiệp
không tăng lương cho người lao động thì BHXH cũng không thể tăng mức
thu của mình. Bên cạnh đó, chính sách tiền lương loại bỏ sự cạnh tranh
không công bằng, chống lại xu hướng giảm chi phí đến mức không thỏa
đáng trong đó có tiền lương. Luật tiền lương tối thiểu buộc các giới chủ
doanh nghiệp phải tìm mọi cách khác để giảm chi phí và tăng hiệu quả của
sản xuất kinh doanh. Khi công việc kinh doanh gặp khó khăn, lợi nhuận
giảm đi thì chủ doanh nghiệp sẽ có xu hướng giảm tiền lương để giảm thiểu

chi phí duy trì lợi nhuận vì tiền lương là một trong những chi phí lớn của
doanh nghiệp. Tuy nhiên Luật tiền lương tối thiểu không cho phép họ làm
như vậy vì theo Luật mức lương mà người sử dụng lao động trả cho người
lao động phải lớn hơn hoặc bằng mức lương tối thiểu mà Nhà nước quy
định. Do đó chính sách tiền lương sẽ là công cụ bảo vệ quyền lợi của người
lao động. Điều này đồng nghĩa với việc mức thu BHXH sẽ được duy trì,
đảm bảo chất lượng của công tác thu.
4.2. Cơ cấu dân số
Người lao động là đối tượng tham gia BHXH, đang trong độ tuổi lao
động, trực tiếp tạo ra của cải vật chất cho xã hội. Như vậy, nếu một quốc gia
có dân số già tức là số người trong độ tuổi lao động chiếm tỷ lệ thấp trong
tổng dân số sẽ dẫn đến việc mất cân đối quỹ BHXH. Vì số người tham gia
đóng góp vào quỹ sẽ ngày càng ít trong khi số người hưởng các chế độ
BHXH đặc biệt là hưu trí sẽ ngày càng tăng. Như vậy, khi dân số già đi, số
thu BHXH sẽ ngày càng giảm đi làm ảnh hưởng đến chất lượng của công tác
thu. Ở Việt Nam hiện nay đang có cơ cấu dân số vàng ( số người trong độ
tuổi lao động chiếm trên 40% dân số). Do đó số người tham gia đang lớn hơn
rất nhiều so với số người hưởng. Và nguyên tắc hưởng của chúng ta là mức
đóng phụ thuộc vào mức hưởng. Tuy nhiên trong thời gian tới chúng ta cần
tính đến việc cơ cấu dân số ngày càng già đi. Do vậy công tác thu cần có
những thay đổi để phù hợp với tình hình tránh được tình trạng vỡ quỹ.
Đối với công tác thu BHXH của DNNQD, cơ cấu dân số cũng có
những tác động rất lớn. Số người trong độ tuổi lao động lớn, nguồn lao
động dồi dào, cung nhiều hơn cầu thì giá cả lao động sẽ thấp. Khi đó, mức
tiền lương tiền công phải trả của doanh nghiệp sẽ thấp làm cho số tiền đóng
BHXH cũng thấp, ý thức tham gia BHXH của họ sẽ tốt hơn. Nhưng khi cơ
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
18
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
cấu dân số già, tức là số người trong độ tuổi lao động ít, nguồn lao động

khan hiếm, cung ít hơn cầu thì giá cả lao động hiển nhiên sẽ cao hơn. Điều
này làm cho chi phí về tiền lương, tiền công sẽ lớn hơn và số tiền tham gia
BHXH cũng sẽ cao hơn. Doanh nghiệp thì luôn cố gắng giảm thiểu những
chi phí làm giảm lợi nhuận. Vì vậy, họ sẽ tìm cách trốn đóng, nợ, chậm
đóng BHXH làm cho công tác thu BHXH gặp rất nhiều khó khăn.
4.3. Tốc độ tăng trưởng kinh tế
Tốc độ tăng trưởng kinh tế phản ánh khả năng tiết kiệm, tiêu dùng và
đầu tư của Nhà nước. Vì thế nếu một quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế
cao và ổn đình thì chắc chắn đời sống của người dân sẽ cao lên, tình hình
sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cũng gặp nhiều thuận lợi. Không
còn khó khăn về tài chính thì các chủ doanh nghiệp sẵn sàng tham gia
BHXH cho người lao động. Bên cạnh đó, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và
bền vững phản ánh nhiều người lao động có thu nhập cao thông qua quá
trình lao động. Đây là điều kiện tiền đề để người lao động có cơ hội tham
gia BHXH. Thêm nữa, khi đời sống kinh tế cao thì nhận thức của người lao
động cũng tăng lên, ngoài việc ý thức đảm bảo cuộc sống hằng ngày cho
bản thân và gia đình, họ mong muốn có khoản trợ cấp khi không may gặp
phải các rủi ro xã hội như: ốm đau, TNLĐ, BNN, hưu trí, tử tuất, thai sản,
thất nghiệp khiến cho họ bị mất hoặc giảm thu nhập vì khi các nhu cầu cơ
bản đã được đảm bảo thì con người sẽ hướng đến nhu cầu an toàn. Tất cả
những yếu tố trên tác động tích cực làm tăng thu BHXH.
4.4 Công tác thông tin, tuyên truyền.
BHXH là một lĩnh vực ảnh hưởng đến nhiều người, nhiều tầng lớp
trong cộng đồng xã hội nên công tác thông tin tuyên truyền là rất cần thiết
và là nhân tố tác động trực tiếp đến hiệu quả của công tác quản lý đối tượng
tham gia... Nếu như thực hiện tốt công tác này thì sẽ giúp đối tượng tham
gia hiểu rõ về chế độ chính sách BHXH theo quy định của pháp luật, làm
thay đổi thái độ đói với công tác BHXH theo hướng tích cực và sẽ tự giác
thực hiện đúng các quyền và nghĩa vụ khi tham gia BHXH.
Đối với các DNNQD, thông tin tuyên truyền có vai trò rất quan

trọng. Vì người sử dụng lao động trong khối này thường đặt lợi nhuận làm
mục đích hàng đầu, tìm mọi cách để giảm chi phí trong đó có việc trốn
tham gia BHXH. Nếu thực hiện tốt công tác tuyên truyền làm họ hiểu được
lợi ích của BHXH đối với doanh nghiệp cũng như với người lao động của
mình thì họ tự giác tham gia BHXXH nhiều hơn. Việc này sẽ tạo điều kiện
cho công tác thu được thực hiện dễ dàng, đảm bảo được chỉ tiêu thu.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
19
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
CHƯƠNG II :
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THU BHXH BẮT BUỘC CỦA KHỐI
DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI BHXH QUẬN BA
ĐÌNH GIAI ĐOẠN 2007 - 2010
1. Đặc điểm tình hình thực hiện chính sách BHXH tại BHXH quận Ba Đình
1.1. Khái quát về quận Ba Đình
Quận Ba Đình là một quận trung tâm hành chính, chính trị quốc gia, là
nơi tập trung phần lớn các cơ quan của Đảng, Nhà nước và Chính phủ có diện
tích gần 10km2 với tổng số hơn 24 vạn dân với gần 54000 hộ, gồm 14 phường
là : Điện Biên, Quán Thánh, Cống Vị, Đội Cấn, Kim Mã, Giảng Võ, Thành
Công, Phúc Xá, Nguyễn Trung Trực, Ngọc Hà, Trúc Bạch, Ngọc Khánh, Liễu
Giai, Vĩnh Phúc. Phía Bắc giáp quận Tây Hồ, phía Đông giáp Quận Hoàn
Kiếm, phía Nam giáp quận Đống Đa, phía Tây giáp quận Cầu Giấy.
Tính đến hết tháng 12 năm 2010, toàn quận có 2.324 cơ quan đơn vị
tham gia BHXH với tổng số lao động là 78.556 người, số tiền thu là 529 tỷ
đồng ( vượt kế hoạch 1.23%), có gần 33.000 đối tượng hưởng lương hưu và
trợ cấp BHXH với số tiền chi trả năm 2010 là 1.033 tỷ đồng.
Cùng với thành tựu trong công cuộc đổi mới đất nước, thủ đô, quận
Ba Đình đã đạt được những thành tích to lớn, hàng năm phấn đấu hoàn
thành chỉ tiêu kinh tế xã hội, kinh tế tăng trưởng; văn hóa, y tế giáo dục
được duy trì và có những bước phát triển; xây dựng cơ bản và quản lý đô

thị có bước tiến bộ; an ninh quốc phòng được giữ vững; trật tự an toàn
chuyển biến tốt; vai trò lãnh đạo của Đảng được nâng cao; hệ thống chính
quyền được củng cố; phong trào quần chúng nhân dân phát triển tốt.
Với vị trí đắc địa và tình hình an ninh trật tự tốt, dân số đông, quận
Ba Đình là một nơi lý tưởng cho các doanh nghiệp đặt trụ sở kinh doanh,
đặc biệt là các DNNQD. Các doanh nghiệp này thuộc nhiều lĩnh vực,
ngành nghề khác nhau, kinh doanh theo quy định của pháp luật, góp phần
thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quận Ba Đình.
1.2. Khái quát về đơn vị BHXH quận Ba Đình.
Cùng với sự ra đời của ngành BHXH từ trung ương đến địa phương
thì BHXH quận Ba Đình được thành lập theo quyết định số 01/QĐ_TCCB
ngày 12/07/1995 của tổng giám đốc BHXH BHXH Việt Nam và chính
thức đi vào hoạt động 08/1995.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
20
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
Được sự quan tâm chỉ đạo trực tiếp của BHXH thành phố Hà Nội, sự
chỉ đạo sâu sát của Quận ủy, UBND, HĐND, UBND quận Ba Đình, năm
2010 BHXH quận Ba ĐÌnh tiếp tục thực hiện công tác cải cách thủ tục
hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho tất cả các đối tượng đến giao dịch
với cơ quan BHXH quận; đồng thời cũng giúp cho cán bộ công chức cơ
quan có điều kiện hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Năm 2010, nền kinh tế của nước ta vẫn còn gặp nhiều khó khăn do
ảnh hưởng của tình trạng suy thoái kinh tế thế giới, giá cả sinh hoạt tăng
cao, diễn biến phức tạp ngay từ đầu năm làm ảnh hưởng đến kết quả hoạt
động của các doanh nghiệp. Do đó một số đơn vị đóng BHXH chậm và vẫn
còn để nợ đọng. Việc đóng BHXH chậm hoặc để nợ đọng đã làm ảnh
hưởng đến việc giải quyết quyền lợi cho người lao động. Tất cả những diễn
biến trên đã ảnh hưởng đến công tác thu BHXH.
Tuy nhiên được sự chỉ đạo trực tiếp của BHXH thành phố Hà Nội, của

Quận ủy, HĐND, UBND quận Ba Đình, tập thể cán bộ công nhân viên
chức của BHXH quận Ba Đình luôn đoàn kết, bám sát yêu cầu, nhiệm vụ
quyết tâm phấn đấu hoàn thành kế hoạch được giao ngay từ những tháng
đầu quý năm 2010. Ban Giám đốc đã xem xét đặc điểm của từng loại hình
đơn vị để giao kế hoạch thu BHXH cho mỗi cán bộ phụ trách số đơn vị phù
hợp với khả năng của từng người, tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ hoàn
thành chỉ tiêu thu được giao. Hàng tuần, hàng tháng Ban Giám đốc BHXH
quận kiểm tra, yêu cầu từng cán bộ rà soát toàn bộ công việc thực hiện
trong tuần trong tháng để xác định kịp thời những việc đã làm được để phát
huy, những việc chưa làm được hoặc còn thiếu sót để khắc phục. Tập thể
cán bộ viên chức BHXH quận đã cùng nhau đoàn kết thi đua hoàn thành
nhiệm vụ chính trị được giao, góp phần đảm bảo ASXH, giữ vững an ninh
chính trị xã hội ở địa phương.
1.2.1. Vị trí, chức năng:
BHXH quận Ba Đình đặt tại 71 Quán Thánh - Ba Đình - Hà Nội có
chức năng giúp Giám đốc BHXH Thành phố Hà Nội tổ chức thực hiện chế
độ, chính sách BHXH, BHYT trên địa bàn quận theo phân cấp quản lý của
BHXH Việt Nam và quy định của pháp luật.
BHXH quận Ba Đình có tư cách pháp nhân, có con dấu, có tài khoản riêng.
BHXH quận Ba Đình chịu sự quản lý trực tiếp và toàn diện của
BHXH thành phố Hà Nội; chịu sự quản lý hành chính nhà nước của UBND
quận Ba Đình.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
21
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
1.2.2. Nhiệm vụ, quyền hạn của BHXH quận Ba Đình:
- Xây dựng trương trình kế hoạch trình Giám Đốc BHXH thành phố
duyệt và tổ chức thực hiện.
- Tiếp nhận việc đăng ký ban đầu của đối tượng tham gia BHXH trên
địa bàn quận.

- Theo dõi các đơn vị thuộc diện đóng BHXH theo đúng qui định,
hướng dẫn các đơn vị lập danh sách người lao động, đôn đốc kết hợp các
hình thức phạt tiền để các đơn vị đóng BHXH một cách đầy đủ và đúng
thời gian qui định. Hàng tháng BHXH quận phải nắm được danh sách
người lao động tham gia BHXH.
- Tiếp nhận ban đầu đơn yêu cầu hưởng BHXH, đăng ký thu chi và
tiếp nhận đơn yêu cầu.
- Tiếp nhận người đến đăng ký BHXH làm thủ tục di chuyển sang
nơi khác theo qui định của BHXH.
- Quản lý, lưu trữ, khai thác danh sách đóng, hồ sơ hưởng BHXH.
- Lập dự toán, quyết toán thu chi theo qui định của cấp trên và gửi
lên BHXH thành phố.
- Điều chỉnh lương, trợ cấp theo qui định của pháp luật.
- Thực hiện chi trả BHXH cho các đối tượng hưởng do địa bàn quản
lý đó là chi cho các chế độ: trả lương hưu trí, trợ cấp ốm đau, thai sản, tai
nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, tử tuất theo qui định.
- Tổ chức xét duyệt, chi trả trợ cấp ốm đau, thai sản, chi nghỉ dưỡng
sức ở những đơn vị do BHXH thành phố ủy quyền chi trả.
- Thực hiện chi trả các chế độ hàng tháng cho đối tượng hưởng
lương hưu, trợ cấp BHXH trên địa bàn quản lý.
- Lập xét duyệt dự toán chi BHXH.
- Quản lý và tổ chức chi trả cho đối tượng hưởng lương hưu và trợ
cấp hưởng BHXH hàng tháng.
- Tổ chức chi trả đối tượng hưởng trợ cấp BHXH 1 lần
- Thực hiện chi ốm đau, thai sản, dưỡng sức phục hồi sức khỏe.
- Định kỳ hoặc đột xuất BHXH quận có trách nhiệm kiểm tra,việc
chi trả BHXH ở đơn vị sử dụng lao động.
- Thực hiện công tác BHXH tự nguyện.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
22

Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
1.2.3. Cơ cấu tổ chức
Hình 1: Sơ đồ Cơ cấu tổ chức tại BHXH quận Ba Đình
Nguồn : BHXH quận Ba Đình
Trong đó có :
- 1 Giám đốc: quản lý và điều hành
- 2 Phó giám đốc: quản lý và điều hành
- 5 Cán bộ chính sách - lưu trữ hồ sơ: Giải thích những thắc mắc của
các đối tượng, giải thích về các chế độ cho NLĐ là hưu trí, thai sản, tử tuất,
lưu trữ hồ sơ, rút trả hồ sơ cho NLĐ khi giải quyết chế độ tử tuất.
- 17 Cán bộ quản lý thu và cấp sổ BHXH: theo dõi ghi chép kết quả
đóng BHXH, hướng dẫn đơn vị kê khai để cấp sổ BHXH cho người LĐ sau
đó cập nhật vào hồ sơ gốc. Cấp sổ BHXH cho các đơn vị tới đăng ký
BHXH, trực tiếp làm việc với các đơn vị sử dụng lao động.
- 3 Cán bộ phụ trách BHYT: Cấp phát thẻ, sửa đổi thẻ BHYT cho các
đối tượng tham gia.
- 2 Cán bộ phụ trách BHXH tự nguyện: Hướng dẫn cho người tham
gia BHXH tự nguyện về các thủ tục, mức đóng, mức hưởng.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
23
GIÁM ĐỐC
P.GIÁMĐỐC
Bộ phận
chính sách
quản lý hồ sơ
Bộ phận kế
toán tài vụ
Bộ phận
quản lý thu
P.GIÁMĐỐC

Bộ phận
giám định
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
- 7 Cán bộ kế toán tài vụ: Tính lương hưu, tiền trợ cấp cho các đối
tượng hưởng, thực hiện chi trả hàng tháng, cuối tháng phải lập lại báo cáo
các kết quả thu chi trong tháng.
- 1 Cán bộ Giám định: Xác nhận sự hợp lệ của thẻ BHYT của người
khám, giám định chi phí khám chữa bệnh.
Hình 2 : Biểu đồ cơ cấu cán bộ tại BHXH Quận Ba Đình
Nguồn : BHXH Quận Ba Đình
Nhìn vào biểu đồ ta thấy, số lượng cán bộ làm công tác thu BHXH
chiếm đến 45% tổng số cán bộ hiện đang làm việc tại quận Ba Đình. Qua
đó có thể thấy rằng công tác thu là một công tác trọng tâm của cơ quan
BHXH và thu BHXH là một nghiệp vụ chủ yếu trong hoạt động của cơ
quan BHXH.
1.3. Đội ngũ cán bộ, lao động của đơn vị:
Từ khi mới thành lập BHXH quận Ba Đình có 15 cán bộ được biên
chế với các trình độ đại học, cao đẳng, trung cấp. Hiện nay các cán bộ được
luân chuyển và biên chế thêm đã là 38 cán bộ, trong đó có 28 nữ và 10
nam, với 100% trình độ chuyên môn là đại học. Đội ngũ cán bộ quận Ba
Đình đều có chuyên môn nghiệp vụ tốt, tinh thần trách nhiệm cao, chịu khó
học tập và phấn đấu hoàn thành các mục tiêu do đơn vị và BHXH thành
phố Hà Nội giao cho. Một phần cũng do đơn vị tạo điều kiện cho cán bộ
được học tập và rèn luyện bản thân, quan tâm chu đáo tới đời sống công
nhân viên, và tạo điều kiện làm việc tốt.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
24
Khóa luận tốt nghiệp Trường ĐH Lao động Xã hội
2. Thực trạng công tác thu BHXH bắt buộc của khối DNNQD tại
BHXH quận Ba Đình

2.1. Tổ chức thu.
2.1.1. Tổ chức lực lượng thu.
Tại BHXH Quận Ba Đình, Bộ phận thu có nhiệm vụ thu BHXH của
các đơn vị mà Giám đốc BHXH quận giao cho. Hiện nay, BHXH trực tiếp
quản lý 1819 DNNQD. Số doanh nghiệp này được phân cho 17 cán bộ làm
công tác thu để quản lý.
17 cán bộ làm công tác thu có nhiệm vụ chính sau:
- Khai thác đơn vị đăng ký tham gia BHXH lần đầu
+ Tiếp nhận hồ sơ đăng ký đóng BHXH từ bộ phận một cửa, kiểm
tra sổ BHXH, hồ sơ cá nhân, HĐLĐ, quyết định tiếp nhận, bảng thanh toán
lương của đơn vị, mức đóng và tỷ lệ đóng của các đối tượng đăng ký đóng
BHXH
+ Hoàn thiện hồ sơ, trình lãnh đạo ký, xin mã đơn vị.
+ Lập danh sách đề nghị cấp thẻ BHYT theo danh sách đăng ký đóng
của đơn vị vào phần mềm máy tính.
+ Hoàn thiện tờ khai cấp sổ BHXH ( đối với những trường hợp chưa
được cấp sổ BHXH), trình lãnh đạo ký, chuyển bộ phận in sổ, làm biên bản
giao nhận số lượng sổ BHXH với đơn vị.
+ Vào sổ theo dõi bàn giao hồ sơ đăng ký mới, thẻ BHYT, sổ BHXH
(nếu có) chuyển xuống bộ phận một cửa để trả lại đơn vị theo đúng thời
hạn quy định.
- Theo dõi thu, nộp BHXH
+ Hàng tháng kiểm tra hồ sơ cá nhân người lao động tăng mới
BHXH (hồ sơ cá nhân, HĐLĐ, sổ BHXH, tờ khai 01-TBH) và các điều
chỉnh lương, phụ cấp (Quyết định tăng lương, HĐLĐ). Đối chiếu hàng
tháng mức thu nộp BHXH của các đơn vị được phân công theo dõi (theo
biểu mẫu số 02a-TBH và 03a-TBH), nhập số liệu vào phần mềm quản lý
thu BHXH, ra thông báo kết quả đóng BHXH (Mẫu 08a-TBH) hàng tháng
tới các đơn vị.
+ Đôn đốc các đơn vị nộp tiền BHXH hàng tháng theo quy định của

Luật BHXH ra thông báo nợ gửi các đơn vị và trực tiếp xuống đơn vị đốc
nợ tiền BHXH.
Ngô Thị Minh Chi Lớp Đ3 BH4
25