giáo án bồi dưỡng thao giảng ngữ văn lớp 6 ngôi kể và lời kể trong văn tự sự (4)

Bài 8;9 – Tiết 33, 34
NGÔI KỂ VÀ LỜI KỂ TRONG
VĂN TỰ SỰ
* Mục tiêu: Giúp học sinh:
- Nắm được đặc điểm và ý nghóa của ngôi kể
trong văn tự sự.
- Biết lựa chọn và thay đổi ngôi kể thích hợp
trong tự sự.
- Sơ bộ phân biệt được tính chất khác nhau
của ngôi kể thứ ba và ngôi kể thứ nhất.


Bài 8;9 – Tiết 33, 34
NGÔI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ
I. Ngôi kể và vai trò của ngôi kể trong văn tự sự:
a.“ Vua và đình thần chòu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng
vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con
đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con
chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ
cha lấy cho mình một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một
con dao để xẻ thòt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.”
-> Kể theo ngôi thứ 3.
Dấu hiệu: Người kể giấu mình đi, không biết người kể
là ai.Nhưng người kể có mặt khắp nơi,kể như người ta kể.

b.“Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi
chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế
thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở
chân, ở khôe cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự
lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phành phạch vào
các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia
qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo
dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng
phành phạch giòn giã.”
-> Kể theo ngôi thứ nhất
.
Dấu hiệu : Người kể xưng"tôi".
c. Người xưng tôi trong đọan 2 là Dế Mèn chứ không phải
tác giả.


d. Ngôi thứ 3 được kể tự do hơn.
Ngôi thứ nhất "tôi" chỉ được kể những gì mình biết và trải
qua mà thôi.
đ. Thay "tôi" bằng "Dế Mèn".
Đoạn văn không thay đổi gì mấy chỉ làm cho người kể
giấu mình.
e. Khó có thể thay đổi được ở ngôi kể thứ ba trong đoạn 1
thành ngôi kể thứ nhất vì khó tìm một người có thể có mặt
khắp mọi nơi.


=>
- Ngôi kể là vò trí giao tiếp mà người kể sử

dụng để kể
- Kể theo ngôi thứ ba: người kể gọi các nhân vật
bằng tên gọi của chúng và giấu mình đi -> có thể
kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật
- Kể theo ngôi thứ nhất: người kể xưng “tôi” ->
có thể kể trực tiếp những gì mình nghe, mình
thấy, mình trải qua,…nhưng không phải nhất thiết
người kể xưng “tôi” trong tác phẩm chính là tác
giả.
- Người kể có thể lựa chọn ngôi kể thích hợp khi
kể chuyện


II. Luyện tập.
1. Thay đổi đoạn văn thành ngôi thứ 3
“ Ngày nào cũng vậy, suốt buổi Dế Mèn chui vào
trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm
thành một cái gường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các
cụ già tromg họ hàng dế, Dế Mèn đào hang sâu sang hai
ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách
thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra
lối khác được.”
-> Đoạn văn có tính sắc thái khách quan.


2. Thay ngôi thứ 3 thành ngôi thứ 1
“ Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt
bàn. Tôi đònh thần nhìn rõ: con mèo già của bà tôi, con mèo
già vẫn chơi đùa với tôi ngày trước. Con vật nép chân vào
mình khẽ phe phẫy cái đuôi, rồi hai con mắt ngọc thạch

xanh giương lên nhìn người. Tôi mỉm cười lại gần vuốt ve
con mèo”
-> Tô đậm thêm sắc thái tình cảm của đoạn văn.
3. Truyện “Cây bút thần” được kể theo ngôi thứ ba. Vì
không có nhân vật nào xưng tôi khi kể.


4. Trong các truyền thuyết, cổ tích người ta hay kể chuyện
theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất. Vì:
- Giữ không khí truyền thuyết, cổ tích.
-Giữ khoảng cách rõ rệt giữa người kể và các nhân
vật trong truyện.
5. Khi viết thư cần sử dụng ngôi kể thứ nhất


* Chọn câu trả lời đúng nhất:
1. Kể theo ngôi thứ nhất là cách kể:
a. Mà người kể giấu mình đi
b. Kín đáo, gọi sự vật bằng tên của chúng
c. Người kể chuyện có thể kể linh hoạt, tự do
d. Người kể dễ dàng bộc lộ nhận xét cá nhân.
2. Khi dùng ngôi kể thứ ba, thì người kể sẽ:
a. Trực tiếp thể hiện tình cảm cá nhân
b. Có thể nói ra những gì mình biết, mình thấy
c. Có thể kể linh hoạt, tự do hơn
d. Lời kể có sắc thái tình cảm hơn


* Về nhà
- Học bài, xem lại bài.

- Chuẩn bò bài mới :Thứ tự kể trong văn tự sự./.