giáo án bồi dưỡng thao giảng ngữ văn lớp 6 ngôi kể và lời kể trong văn tự sự (5)

Giáo viên: Bùi Thanh Hải
Trường THCS Tuân Đạo - Lạc Sơn – Hoà Bình

Em hãy tự giới thiệu về bản thân?

Tiết 33,34
Tiết 33,34
NGÔI KỂ VÀ LỜI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ
NGÔI KỂ VÀ LỜI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ
I Bài học
1. Ngữ liệu
2 . Kết luận


Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự:
Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự:
a> Đoạn 1
a> Đoạn 1
.
.


Đoạn 1:
Đoạn 1:
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông
minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử
minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử
một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha
một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha

con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có
con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có
sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với
sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với
lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn.
lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn.
Em bé nhờ cha lấy cho một cái kim may
Em bé nhờ cha lấy cho một cái kim may
rồi đưa cho sứ giả, bảo:
rồi đưa cho sứ giả, bảo:


- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua
xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ
xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ
thịt chim.
thịt chim.


Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.


(
(
Trích
Trích
Em bé thông minh
Em bé thông minh

)
)
? Đoạn văn
? Đoạn văn
trên người kể
trên người kể
gọi tên các
gọi tên các
nhân vật là
nhân vật là
gì?
gì?

Tiết 33,34:
Tiết 33,34:
NGÔI KỂ VÀ LỜI KỂ TRONG VĂN
NGÔI KỂ VÀ LỜI KỂ TRONG VĂN
TỰ SỰ
TỰ SỰ
I Bài học
1. Ngữ liệu
2 . Kết luận
+
+
Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự:
Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự:
a) Đoạn 1.
a) Đoạn 1.
- Người kể gọi tên các nhân vật bằng
- Người kể gọi tên các nhân vật bằng

chính tên của chúng (vua, thằng bé, hai
chính tên của chúng (vua, thằng bé, hai
cha con, sứ giả )
cha con, sứ giả )


Đoạn 1
Đoạn 1
:
:
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh
lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần
lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần
nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn
nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn
cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang
cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang
tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn
tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn
thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho
thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho
một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:


- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin
rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.

Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.


(
(
Trích
Trích
Em bé thông minh)
Em bé thông minh)

Tiết 33
Tiết 33
NGÔI KỂ VÀ LỜI KỂ TRONG VĂN
NGÔI KỂ VÀ LỜI KỂ TRONG VĂN
TỰ SỰ
TỰ SỰ
I Bài học
1. Ngữ liệu
2 . Kết luận
+
+
Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự:
Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự:
a> Đoạn 1.
a> Đoạn 1.
- Người kể gọi tên các nhân vật bằng
- Người kể gọi tên các nhân vật bằng

chính tên của chúng (vua, thằng bé, hai
chính tên của chúng (vua, thằng bé, hai
cha con, sứ giả )
cha con, sứ giả )


Đoạn 1
Đoạn 1
:
:
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh
lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần
lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần
nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn
nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn
cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang
cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang
tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn
tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn
thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho
thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho
một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:


- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin
rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.

Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.


(
(
Trích
Trích
Em bé thông minh)
Em bé thông minh)
? Trong những nhân vật đó
? Trong những nhân vật đó
có ai là người kể chuyện
có ai là người kể chuyện
không?
không?
? Người kể chuyện ở đâu?
? Người kể chuyện ở đâu?
-Người kể tự giấu mình đi như là
-Người kể tự giấu mình đi như là
không có mặt nhưng thực ra có mặt
không có mặt nhưng thực ra có mặt
ở khắp nơi
ở khắp nơi
? Khi sử dụng
? Khi sử dụng
cách kể như thế,
cách kể như thế,

tác giả có thể
tác giả có thể
kể
kể


được những gì?
được những gì?


-Kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra
-Kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra
với nhân vật.
với nhân vật.
→
→
Mang tính khách
Mang tính khách
quan
quan
Vậy đoạn 1 được
kể theo ngôi thứ
mấy?
 Kể theo ngôi thứ ba

Tiết 33
Tiết 33
NGÔI KỂ VÀ LỜI KỂ TRONG VĂN
NGÔI KỂ VÀ LỜI KỂ TRONG VĂN
TỰ SỰ

TỰ SỰ
I Bài học
1. Ngữ liệu
2 . Kết luận
Đoạn 2:
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng
mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã
trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở
khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng
muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co
cẳng lên, đạp phành phạch vào các ngọn cỏ.
Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia
qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ
thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi
tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)
b. Đoạn 2:
?
?


Người xưng
Người xưng
“
“
tôi
tôi
” trong
” trong

đoạn văn là
đoạn văn là
ai?
ai?
+Nhân vật Dế Mèn tự
xưng là “tôi”
? Khi xưng hô
? Khi xưng hô
như vậy, người
như vậy, người
kể có thể kể
kể có thể kể
được những gì?
được những gì?
+ Người kể có thể trực tiếp kể ra
+ Người kể có thể trực tiếp kể ra
những gì mình nghe, thấy, trải qua;
những gì mình nghe, thấy, trải qua;
trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ,
trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ,
tình cảm của mình.
tình cảm của mình.
→
→
Mang tính chủ
Mang tính chủ
quan.
quan.
? Vậy, đoạn 2
? Vậy, đoạn 2

được kể theo
được kể theo
ngôi thứ mấy?
ngôi thứ mấy?
? Hãy thử đổi ngôi kể ở
? Hãy thử đổi ngôi kể ở
đoạn văn thứ 2 thành
đoạn văn thứ 2 thành
ngôi kể thứ 3 em sẽ có
ngôi kể thứ 3 em sẽ có
một đoạn văn như thế
một đoạn văn như thế
nào?
nào?
? Có thể đổi ngôi kể thứ ba
? Có thể đổi ngôi kể thứ ba
trong đoạn 1 thành ngôi kể
trong đoạn 1 thành ngôi kể
thứ nhất xưng “
thứ nhất xưng “
tôi
tôi
” được
” được
không? Vì sao?
không? Vì sao?

→
→
Kể theo ngôi thứ nhất.

Kể theo ngôi thứ nhất.


Có thể đổi ngôi kể thứ nhất thành
Có thể đổi ngôi kể thứ nhất thành
ngôi kể thứ ba nhưng khó có thể đổi
ngôi kể thứ ba nhưng khó có thể đổi
ngôi kể thứ ba sang ngôi kể thứ
ngôi kể thứ ba sang ngôi kể thứ
nhất. Vì nếu đổi thì phải cấu tạo lại
nhất. Vì nếu đổi thì phải cấu tạo lại
hầu như cả đoạn văn, phá vỡ cách
hầu như cả đoạn văn, phá vỡ cách
kể ban đầu và nội dung chuyện cũng
kể ban đầu và nội dung chuyện cũng
phải thêm bớt mới phù hợp với cách
phải thêm bớt mới phù hợp với cách
kể mới.
kể mới.

Tiết 33: Ngôi kể và lời kể trong
Tiết 33: Ngôi kể và lời kể trong
văn tự sự
văn tự sự
? Từ 2 ví dụ trên em hãy cho biết
? Từ 2 ví dụ trên em hãy cho biết
thế nào là ngôi kể?
thế nào là ngôi kể?
+Khi nào thì kể theo ngôi thứ ba?
+Khi nào thì kể theo ngôi thứ ba?

+Khi nào thì kể theo ngôi thứ
+Khi nào thì kể theo ngôi thứ
nhất?
nhất?
•
Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể
Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể
sử dụng khi kể chuyện.
sử dụng khi kể chuyện.
•


*Khi gọi các nhân vật bằng tên của
*Khi gọi các nhân vật bằng tên của
chúng, người kể giấu mình đi tức là kể
chúng, người kể giấu mình đi tức là kể
theo ngôi thứ ba
theo ngôi thứ ba


•
* Khi tự xưng là “
* Khi tự xưng là “
tôi”
tôi”
kể theo ngôi
kể theo ngôi
thứ nhất

thứ nhất


*Ghi nhớ
*Ghi nhớ
:
:
SGK – trang 89
SGK – trang 89


II Luyện tập
I-Bài học
2-Kết luận
1-Ngữ liệu

Ngày nào cũng vậy, suốt buổi Dế Mèn chui vào trong
cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm
thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như
các cụ già trong họ hàng dế, Dế Mèn đào hang sâu sang
hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những
ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể
thoát thân ra lối khác được
1.
1.
Bài tập 1
Bài tập 1
:
:
Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi kể thứ ba và

Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi kể thứ ba và
nhận xét ngôi kể đem lại điều gì mới cho đoạn văn:
nhận xét ngôi kể đem lại điều gì mới cho đoạn văn:


“Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong cùng hang, hì
hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ
sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, tôi đào
hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau,
những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát
thân ra lối khác được.”


(Tô Hoài -
(Tô Hoài -
Dế Mèn phiêu lưu ký
Dế Mèn phiêu lưu ký
)
)
Thay “
Thay “
tôi
tôi
”
”
→
→
“Dế Mèn”
“Dế Mèn”
⇒

⇒
Có sắc thái khách quan, như là
Có sắc thái khách quan, như là
đã xảy ra.
đã xảy ra.

2.
2.
Bài tập 2:
Bài tập 2:
Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ
Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ
nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn:
nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn:


“Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh
“Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh
định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn
định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn
chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe
chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe
phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn
phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn
người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.”
người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.”
(Thạch Lam -
(Thạch Lam -
Dưới bóng hoàng lan
Dưới bóng hoàng lan

)
)
Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn.
Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn.
Tôi
Tôi
định thần
định thần
nhìn rõ: con mèo già của bà
nhìn rõ: con mèo già của bà
tôi
tôi
, con mèo già vẫn chơi đùa với
, con mèo già vẫn chơi đùa với
tôi
tôi
ngày
ngày
trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc
trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc
thạch xanh giương lên nhìn người.
thạch xanh giương lên nhìn người.
Tôi
Tôi
mỉm cười lại gần vuốt ve con
mỉm cười lại gần vuốt ve con


mèo.
mèo.

Thay: “Thanh”, “chàng”
Thay: “Thanh”, “chàng”
→
→
“tôi”
“tôi”
⇒
⇒
tô đậm thêm sắc thái tình cảm của đoạn văn
tô đậm thêm sắc thái tình cảm của đoạn văn
.
.

Bài tập trắc nghiệm
Bài tập trắc nghiệm


1. Ngôi kể là:
1. Ngôi kể là:


A. Vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuy
A. Vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuy
ện
ện
.
.
B Vị trí xã hội của nhân vật trong tác phẩm.
B Vị trí xã hội của nhân vật trong tác phẩm.
C. Vị trí của nhân vật này khi đối thoại với nhân vật khác.

C. Vị trí của nhân vật này khi đối thoại với nhân vật khác.
D. Vị trí của nhân vật trong không gian, thời gian.
D. Vị trí của nhân vật trong không gian, thời gian.
2.Dòng nào nói không đúng về cách kể theo ngôi thứ ba
2.Dòng nào nói không đúng về cách kể theo ngôi thứ ba
?
?
A. Là cách kể mà người kể giấu mình.
A. Là cách kể mà người kể giấu mình.
B. Là cách kể kín đáo, gọi sự vật bằng tên của chúng.
B. Là cách kể kín đáo, gọi sự vật bằng tên của chúng.
C. Người kể chuyện có thể kể linh hoạt, tự do.
C. Người kể chuyện có thể kể linh hoạt, tự do.
D. Kể theo ngôi thứ ba, người kể dễ dàng bộc lộ nhận xét cá nhân.
D. Kể theo ngôi thứ ba, người kể dễ dàng bộc lộ nhận xét cá nhân.
Thảo luận nhóm:
Thảo luận nhóm:


Nhóm 1:
Nhóm 1:


Truyện cây bút thần kể theo ngôi nào ?vì sao như vậy?
Truyện cây bút thần kể theo ngôi nào ?vì sao như vậy?


Nhóm
Nhóm
2:

2:
Vì sao trong các truyện cổ tích, truyền thuyết người ta hay kể
Vì sao trong các truyện cổ tích, truyền thuyết người ta hay kể
chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất?
chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất?


Nhóm
Nhóm
3
3
:
:
Dùng ngôi thứ nhất kể miệng về cảm xúc của em khi nhận được quà
Dùng ngôi thứ nhất kể miệng về cảm xúc của em khi nhận được quà
tặng của người thân.
tặng của người thân.
Kể lại một đoạn trong truyện “Cây bút thần” bằng ngôi thứ nhất?

-Ngôi kể là gì? Có mấy ngôi kể
trong văn tự sự? Mỗi ngôi kể có
đặc điểm gì?
-Chuẩn bị bài: Ông lão đánh cá và
con cá vàng