giáo án bồi dưỡng thao giảng ngữ văn lớp 6 ngôi kể và lời kể trong văn tự sự (6)

Các thầy cô đến dự giờ
môn Ngữ Văn lớp 6A
Giáo viên : Bùi Thanh Hải
Tr ờng THCS Tuân Đạo

Kiểm tra bài cũ
? Ngôi kể là gì? Hãy nêu vai trò của
ngôi kể trong văn tự sự?

Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà ng ời kể sử dụng để kể
chuyện

Vai trò :
+ Kể theo ngôi thứ nhất: ng ời kể có thể trực tiếp kể ra
những gì mình nghe, mình thấy, mình trải qua , có thể
trực tiếp nói ra cảm t ởng, ý nghĩ của mình.
+ Kể theo ngôi thứ ba: ng ời kể có thể kể linh hoạt, tự do
những gì diễn ra với nhân vật ( ng ời kể tự giấu mình )

Trò chơi ô chữ
1
K ể3
2
1. Tổ hợp từ gồm 9 chữ cái: Ngôi kể của truyện Ông lão
đánh cá và con cá vàng?
HN G T ứ BÔ AI
2. Một từ gồm 4 chữ cái: Ph ơng thức biểu đạt chính của
các truyện truyền thuyết và cổ tích đã học?
ựST ự
3. Một từ có 2 chữ cái: Từ còn thiếu trong câu văn sau:

Văn tự sự chủ yếu là văn ng ời và việc.
h ứ
ựt
k ể
t

Tiết 36:
Thứ tự kể trong văn tự sự
I. Tìm hiểu thứ tự kể trong văn tự sự
1.Bài tập: SGK/97
2. Nhận xét:
a. Văn bản 1:
Chú ý!
Chú ý!
Khi có biểu t ợng bàn tay cầm bút viết
Khi có biểu t ợng bàn tay cầm bút viết


, các em cần ghi vào vở
, các em cần ghi vào vở
.
.

1) Giới thiệu gia cảnh ông lão đánh cá.
2) Ông lão bắt đ ợc cá vàng, thả cá
vàng, nhận lời hứa của cá vàng.
3) Ông lão về nhà kể cho vợ nghe, mụ
vợ bắt ông lão ra biển đòi cá vàng trả
ơn.
4) Ông lão ra biển 5 lần theo đòi hỏi

của mụ vợ và kết quả mỗi lần.
5) Cuối cùng mụ trở về thân phận cũ
bên cái máng lợn sứt mẻ.
}
}
}
Nguyên nhân
Diễn biến
Kết quả
? Trong các sự
việc trên, sự việc
nào chỉ nguyên
nhân ?
? Sự việc
nào chỉ
kết quả?
?Sự việc nào
chỉ diễn biến?
? Tóm tắt các sự việc trong truyện
Ông lão đánh cá và con cá vàng?

1) Giới thiệu gia cảnh ông lão đánh cá.
2) Ông lão bắt đ ợc cá vàng, thả cá vàng,
nhận lời hứa của cá vàng.
3) Ông lão về nhà kể cho vợ nghe, mụ vợ
bắt ông lão ra biển đòi cá vàng trả ơn.
4) Ông lão ra biển 5 lần theo đòi hỏi của
mụ vợ và kết quả mỗi lần.
5) Cuối cùng mụ trở về thân phận cũ bên
cái máng lợn sứt mẻ.

Các sự việc của truyện
Các sự việc của truyện


Ông lão đánh cá và con cá vàng.
Ông lão đánh cá và con cá vàng.
}
}
}
Nguyên nhân
Diễn biến
Kết quả
- Các sự việc đ ợc kể liên tiếp nhau theo trình tự thời gian:
nguyên nhân => Diễn biến => kết quả.
Việc gì xảy ra tr ớc kể tr ớc, việc gì xảy ra sau kể sau, cho đến hết.
=> Giúp ng ời đọc thấy đ ợc lòng tham ngày càng tăng của mụ vợ
và cuối cùng bị trả giá.
? Em hãy nhận xét thứ tự kể các sự việc trong văn bản?
? Kể theo thứ tự đó tạo nên hiệu quả nghệ thuật gì?

? VËy thÕ nµo lµ kÓ theo thø tù tù nhiªn
( kÓ xu«i )?

Tiết 36
Thứ tự kể trong văn tự sự
I. Tìm hiểu thứ tự kể trong văn tự sự
1.Bài tập:
2. Nhận xét:

a) Văn bản 1:

Kể theo thứ tự tự nhiên (kể xuôi) là kể các sự việc liên tiếp
nhau, việc gì xảy ra tr ớc, kể tr ớc; việc gì xảy ra sau kể sau, cho
đến hết.
Chú ý!
Chú ý!
Khi có biểu t ợng bàn tay cầm bút viết
Khi có biểu t ợng bàn tay cầm bút viết


, các em cần ghi vào vở.
, các em cần ghi vào vở.

? Đảo lại các sự việc của truyện Ông lão đánh cá và con cá
vàng Theo thứ tự sự việc : 5 -> 3 -> 2 -> 4 -> 1?
5) Cuối cùng mụ trở lại cuộc sống nghèo khổ bên cái máng lợn sứt
mẻ.
3) Ông lão về nhà kể cho vợ nghe, mụ vợ bắt ông lão ra biển đòi cá
vàng trả ơn.
2) Ông lão bắt đ ợc cá vàng, thả cá vàng, nhận lời hứa của cá vàng.
4) Ông lão ra biển 5 lần theo đòi hỏi của mụ vợ và kết quả mỗi
lần.
1) Giới thiệu gia cảnh ông lão đánh cá.
? Nếu các sự việc đ ợc trình bày nh trên thì em có nắm đ ợc nội
dung, ý nghĩa của truyện không? Vì sao?
-
Không nắm đ ợc nội dung, ý nghĩa của truyện vì các sự việc bị
xáo trộn không theo trình tự tự nhiên. Do đó không làm nổi bật ý
nghĩa của truyện là phê phán sự tham lam bội bạc của mụ vợ.

Tác dụng: Làm cho ng ời đọc, ng ời nghe dễ theo dõi,
dễ nhớ, dễ hiểu, nổi bật ý nghĩa truyện.
? Chúng ta hay gặp cách kể này trong các văn bản nào đã học?
-
Trong các tác phẩm tự sự dân gian nh truyền thuyết, cổ tích
? Vì sao các văn bản văn học dân gian th ờng kể theo thứ tự
tự nhiên?
- Vì truyện dân gian th ờng có cốt truyện đơn giản, các sự việc nối
tiếp nhau, hành động lặp lại và tăng cấp => Đây là cách kể thích
hợp làm cho cốt truyện mạch lạc, sáng tỏ, dễ theo dõi.
? Ngoài ra, chúng ta còn sử dụng cách kể này trong các tr ờng
hợp nào? Cho ví dụ?
- Trong cuộc sống đời th ờng nh t ờng thuật buổi chào cờ, t ờng
thuật trận bóng đá, kể giờ sinh hoạt lớp => đảm bảo tính
khách quan, toàn vẹn.
? Vậy kể theo
thứ tự tự nhiên
có tác dụng gì?




Tiết 36:
Thứ tự kể trong văn tự sự
I.
I.
Tìm hiểu thứ tự kể trong văn tự sự
Tìm hiểu thứ tự kể trong văn tự sự
1.

1.
Bài tập:
Bài tập:
SGK/97
SGK/97
2.
2.
Nhận xét
Nhận xét
:
:
a)
a)
Văn bản 1
Văn bản 1
:
:




Kể theo thứ tự tự nhiên (kể xuôi) là kể các sự việc liên tiếp
Kể theo thứ tự tự nhiên (kể xuôi) là kể các sự việc liên tiếp
nhau, việc gì xảy ra tr ớc, kể tr ớc; việc gì xảy ra sau kể sau, cho
nhau, việc gì xảy ra tr ớc, kể tr ớc; việc gì xảy ra sau kể sau, cho
đến hết.
đến hết.
b)
b)
Văn bản 2:

Văn bản 2:
Chú ý!
Chú ý!
Khi có biểu t ợng bàn tay cầm bút viết
Khi có biểu t ợng bàn tay cầm bút viết


, các em cần ghi vào vở.
, các em cần ghi vào vở.

1) Ngỗ bị chó dại cắn phải tiêm thuốc trừ bệnh dại
1) Ngỗ bị chó dại cắn phải tiêm thuốc trừ bệnh dại
2) Bị chó dại cắn Ngỗ kêu cứu nh ng không ai đến
2) Bị chó dại cắn Ngỗ kêu cứu nh ng không ai đến
giúp.
giúp.
3) Ngỗ mồ côi không có ng ời rèn cặp nên trở thành
3) Ngỗ mồ côi không có ng ời rèn cặp nên trở thành
lêu lổng, h hỏng bị mọi ng ời xa lánh.
lêu lổng, h hỏng bị mọi ng ời xa lánh.
4) Ngỗ đã tìm cách trêu chọc mọi ng ời, làm họ mất
4) Ngỗ đã tìm cách trêu chọc mọi ng ời, làm họ mất
lòng tin.
lòng tin.
5) Sự ái ngại của bà con hàng xóm tr ớc bệnh tình của
5) Sự ái ngại của bà con hàng xóm tr ớc bệnh tình của
Ngỗ.
Ngỗ.
} Hậu quả
}

Nguyên nhân
? Hậu quả Ngỗ phải gánh chịu trong hiện tại là gì?
? Hậu quả Ngỗ phải gánh chịu trong hiện tại là gì?
? Nguyên nhân nào dẫn tới hậu quả đó ?
? Nguyên nhân nào dẫn tới hậu quả đó ?


? Thứ tự kể của văn bản này có giống văn bản Ông lão
đánh cá và con cá vàng không? Vì sao?
-
Thứ tự kể không giống truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng. Vì:
+ Truyện bắt đầu từ hậu quả xấu-> Ng ợc lên kể nguyên nhân.
. + Kể không theo thứ tự thời gian: Việc xảy ra sau kể tr ớc.Việc xảy ra
tr ớc lại kể sau. Có sự đan xen giữa hiện tại và quá khứ.
? Cách kể này có tác dụng nh thế nào trong việc biểu thị
nội dung, ý nghĩa của truyện?
=> Nhấn mạnh hậu quả đáng tiếc, đáng buồn do lỗi lầm
tai hại của Ngỗ gây ra.
? Qua câu chuyện, em tự rút ra cho mình bài học gì?
* Bài học rút ra qua câu chuyện: Nói dối hại thân
? Nêu các sự việc trong văn bản 2/ SGK- 98?
? Nêu các sự việc trong văn bản 2/ SGK- 98?

? Theo em do đâu mà ng ời đọc vẫn hiểu đ ợc nội dung ý nghĩa của
truyện?
-
Do ng ời kể vận dụng kí ức nhớ lại những sự việc đã xảy ra tr ớc đó
? Kí ức đó đ ợc thể hiện ở những sự việc nào?
? Những kí ức đó ng ời ta gọi là yếu tố hồi t ởng. Vậy yếu tố hồi t ởng
đóng vai trò gì trong câu chuyện?

-
Giải thích những sự việc diễn ra trong quá khứ.
-
Là chất keo kết dính, xâu chuỗi các sự việc:

Hiện tại - Quá khứ - Hiện tại
thống nhất với
nhau.

Là yếu tố quan trọng làm cơ sở cho việc kể ng ợc.
1) Ngỗ bị chó dại cắn phải tiêm thuốc trừ bệnh dại
1) Ngỗ bị chó dại cắn phải tiêm thuốc trừ bệnh dại
2) Bị chó dại cắn Ngỗ kêu cứu nh ng không ai đến giúp.
2) Bị chó dại cắn Ngỗ kêu cứu nh ng không ai đến giúp.
3) Ngỗ mồ côi không có ng ời rèn cặp nên trở thành lêu lổng,
3) Ngỗ mồ côi không có ng ời rèn cặp nên trở thành lêu lổng,
h hỏng bị mọi ng ời xa lánh.
h hỏng bị mọi ng ời xa lánh.
4) Ngỗ đã tìm cách trêu chọc mọi ng ời, làm họ mất lòng tin.
4) Ngỗ đã tìm cách trêu chọc mọi ng ời, làm họ mất lòng tin.
5) Sự ái ngại của bà con hàng xóm tr ớc bệnh tình của Ngỗ
5) Sự ái ngại của bà con hàng xóm tr ớc bệnh tình của Ngỗ
.
.
Yếu
tố
Hồi
T ởng

? Em hiÓu thÕ nµo lµ kÓ theo

thø tù ng îc ?

I. Tìm hiểu thứ tự kể trong văn tự sự
1.Bài tập:
2. Nhận xét :
a. Văn bản1:


Kể theo thứ tự tự nhiên (kể xuôi) là kể các sự việc liên tiếp nhau, việc gì xảy ra tr
ớc, kể tr ớc; việc gì xảy ra sau kể sau cho đến hết.
b.
b. Văn bản 2:

Kể theo thứ tự ng ợc là đem kết quả hoặc sự việc hiện tại kể tr ớc, sau đó mới dùng
cách kể bổ sung hoặc để nhân vật nhớ lại mà kể tiếp các sự việc xảy ra tr ớc đó.

Tiết 36:
Thứ tự kể trong văn tự sự

? Em hãy nêu tác dụng của cách kể theo thứ tự ng ợc ?
Tác dụng: Cách kể ng ợc gây bất ngờ, gây sự chú ý hoặc
để thể hiện tình cảm nhân vật -> làm cho câu chuyện trở
nên hấp dẫn.
? Muốn kể theo thứ tự ng ợc cần phải có điều kiện gì ?
L u ý (1): Muốn kể theo thứ tự ng ợc phải có sự sáng tạo
trong dòng hồi t ởng.
? Ng ời ta th ờng vân dụng cách kể này trong những tr ờng
hợp nào? Cho ví dụ?
- Vận dụng trong kể chuyện đời th ờng.Ví dụ:
+ Kể về một việc tốt mà em đã làm.

+ Kể về một lần em mắc lỗi.
-> Đây là cách kể nghệ thuật th ờng thấy trong văn ch ơng hiện
đại.

4) Ngỗ đã tìm cách trêu chọc mọi ng ời, làm họ mất lòng
tin.
3) Ngỗ mồ côi không có ng ời rèn cặp nên trở thành lêu
lổng, h hỏng bị mọi ng ời xa lánh.
1) Ngỗ bị chó dại cắn phải tiêm thuốc trừ bệnh dại.
5) Sự ái ngại của bà con hàng xóm tr ớc bệnh tình của
Ngỗ.
2) Bị chó dại cắn, Ngỗ kêu cứu, không ai đến giúp.
? Có thể sắp xếp các sự việc ở bài tập 2 theo
thứ tự xuôi không? Nếu đ ợc em sẽ bắt đầu từ
sự việc nào và kết thúc ở sự việc nào?

? Từ hai cách kể của văn bản trên, em cần chú ý điều gì khi lựa
chọn thứ tự kể?
* L u ý (2): Việc kể theo thứ tự tự nhiên (kể xuôi) hay kể
không theo thứ tự tự nhiên (kể ng ợc) là tùy theo nhu cầu thể hiện
nội dung của ng ời kể.
? Vậy cùng một nội dung câu
chuyện, chúng ta có thể kể
theo mấy cách?
Kể theo thứ tự tự nhiên
(Kể xuôi)
Kể không theo thứ tự tự nhiên
(Kể ng ợc)
Hai cách kể:

Có 2 thứ tự kể trong văn tự sự:
? Qua bài tập 1, 2 em hãy cho biết có những thứ tự
kể nào trong văn tự sự ? Nêu đặc điểm và tác dụng
của những thứ tự kể ấy ?
+ Kể theo thứ tự tự nhiên
( kể xuôi )
kể các sự việc liên tiếp nhau ,
việc gì xảy ra tr ớc kể tr ớc,
việc gì xảy ra sau kể sau,
cho đến hết.
=> Dễ theo dõi, dễ nhớ,
dễ hiểu.
+ Kể theo thứ tự ng ợc: đem
kết quả hoặc sự việc hiện tại
kể ra tr ớc, sau đó mới dùng
cách kể bổ sung hoặc để nhân
vật nhớ lại mà kể tiếp
các việc đã xảy ra tr ớc đó.
=> Gây bất ngờ, gây chú ý, thể
hiện tình cảm nhân vật.


Bài tập trắc nghiệm


A) Khi kể chuyện, ng ời kể có thể kể các sự việc theo trình
tự câu chuyện đã diễn ra.
B) Để tạo sức hấp dẫn cho truyện, ng ời kể có thể đảo trật tự
thời gian, diễn biến của sự việc.
C) Không thể đảo trình tự thời gian, trật tự của câu chuyện.

D) Đảo trật tự sự kiện, trình tự thời gian là nghệ thuật kể
chuyện th ờng thấy trong văn ch ơng hiện đại.

c
30 - 10
2012
0321456798
10
? Nhận định nào không đúng với trình tự thời
gian của văn kể chuyện?

I. Tìm hiểu thứ tự kể trong văn tự sự
1.Bài tập:
2. Nhận xét :
a. Văn bản1:


Kể theo thứ tự tự nhiên (kể xuôi) là kể các sự việc liên tiếp nhau,
việc gì xảy ra tr ớc, kể tr ớc; việc gì xảy ra sau kể sau cho đến hết.
b. Văn bản 2:

Kể theo thứ tự ng ợc là đem kết quả hoặc sự việc hiện tại kể tr ớc,
sau đó mới dùng cách kể bổ sung hoặc để nhân vật nhớ lại mà kể
tiếp các sự việc xảy ra tr ớc đó.
3. Ghi nhớ:SGK/ 98
II. Luyện tập:
1. Bài tập 1:SGK/98

Tiết 36:
Thứ tự kể trong văn tự sự

1. Bài tập 1:
1. Bài tập 1:
(SGK /98):
(SGK /98):
*Truyện kể theo ngôi thứ nhất.
* Thứ tự kể: Kể ng ợc
( hồi t ởng)
*Vai trò của yếu tố hồi t ởng:
Là cơ sở cho việc kể ng ợc,
xâu chuỗi các sự việc:
Hiện tại- quá khứ- hiện tại.
*Tóm tắt các sự việc chính:
1) Tôi và Liên là đôi bạn
thân
2) Lúc đầu tôi ghét Liên
3) Một lần va chạm tôi đã
hiểu Liên
4) Chúng tôi thành bạn.

I. Tìm hiểu thứ tự kể trong văn tự sự
1.Bài tập:
2. Nhận xét :

a. Văn bản1:


Kể theo thứ tự tự nhiên (kể xuôi) là kể các sự việc liên tiếp nhau,
việc gì xảy ra tr ớc, kể tr ớc; việc gì xảy ra sau kể sau cho đến hết.
b. Văn bản 2:

Kể theo thứ tự ng ợc là đem kết quả hoặc sự việc hiện tại kể tr ớc,
sau đó mới dùng cách kể bổ sung hoặc để nhân vật nhớ lại mà kể
tiếp các sự việc xảy ra tr ớc đó.
3. Ghi nhớ:SGK/ 98
II. Luyện tập:
1. Bài tập 1:SGK/98
2. Bài tập 2: SGK/98

Tiết 36:
Thứ tự kể trong văn tự sự








Bài tập 2
Bài tập 2
:
:
Tìm hiểu đề

Tìm hiểu đề
và
và
lập dàn bài
lập dàn bài
cho đề sau:
cho đề sau:


Đề
Đề
:
:
Kể câu chuyện lần đầu tiên em đ
Kể câu chuyện lần đầu tiên em đ
ợc đi chơi xa
ợc đi chơi xa
.
.


I.Tìm hiểu đề
I.Tìm hiểu đề
:
:


1.Thể loại
1.Thể loại
: Tự sự (kể chuyện) đời th ờng.

: Tự sự (kể chuyện) đời th ờng.


2. Nội dung:
2. Nội dung:
Lần đầu đ ợc đi chơi xa.
Lần đầu đ ợc đi chơi xa.


3. Ngôi kể
3. Ngôi kể
: Ngôi thứ nhất
: Ngôi thứ nhất


4.Thứ tự kể
4.Thứ tự kể
: Kể xuôi (hoặc kể ng ợc)
: Kể xuôi (hoặc kể ng ợc)





II. Dàn bài:
1. Mở bài:
- Nếu kể xuôi: Giới thiệu thời gian, địa điểm, lí do đ ợc đi
chơi.
- Nếu kể ng ợc( hồi t ởng): Nhân điều gì đó khiến em nhớ
lại lần đầu tiên đ ợc đi chơi xa, ở nơi nào?

2. Thân bài:
Kể tuần tự diễn biến (hành trình) cuộc đi chơi- cần l u ý
kể tỉ mỉ một sự việc đáng nhớ nhất.
3 Kết bài:
- Nêu ấn t ợng sau chuyến đi.
- Mong ớc của em