bai 24 vat ly 9

Giáo án vật lí 9

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ
DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
  

I. Mục tiêu.
1. Kiến thức:
- So sánh được từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua với từ phổ của thanh nam châm
thẳng.
- Vẽ được đường sức từ biểu diễn từ trường của ống dây.
- Vận dụng quy tắc nắm tay phải để xác đònh chiều đường sức từ của ống dây khi biết
chiều của dòng điện.
2. Kó năng:
- HS có kó năng làm TN về từ phổ của từ trường ống dây có dòng điện chạy qua.
3. Thái độ:
- HS có thái độ trung thực, cẩn thận, khéo léo trong các thao tác thí nghiệm.
II. Chuẩn bò.
- 1 bộ dụng cụ làm TN hình 24.1 SGK, 3 la bàn nhỏ.
- 1 nguồn điện 6V, 2 sợi dây dẫn
III. Tổ chức hoạt động dạy học.
1. n đònh lớp
2. Kiểm tra só số: 9
3. Kiểm tra bài cũ:
Trợ giúp của giáo viên Hoạt động của HS Nội dung
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ – Tổ chức tình huống học tập.(10’)
* Bài cũ:
- HS 1: Nêu cách tạo ra từ phổ của nam châm thẳng?
Nêu quy ước về chiều của đường sức từ? GV vẽ hình cho

HS xác đònh chiều của đường sức từ.
- HS 2: Làm BT 23.1, 23.2 SBT?
* Chúng ta đã biết từ phổ và các đường sức từ biểu diễn
từ trường của nam châm thẳng. Xung quanh dòng điện
cũng có từ trường. Vậy từ trường của ống dây có dòng
điện chạy qua thì được biểu diễn như thế nào?
- Hai HS lên bảng trả bài.
- Học sinh nghe sự trình bày
của GV từ đó nhận thức vấn
đề của bài học.
Hoạt động 2: Tạo ra và quan sát từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua(15’)
Ngày soạn:
Ngày dạy:
Tuần dạy :
Tiết thứ :
72
Giáo án vật lí 9

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* Y/c HS nêu dự đoán cách tạo ra
để quan sát từ phổ của ống dây
có dòng điện chạy qua. GV thống
nhất cách làm.
- Phát dụng cụ cho HS và yêu
cầu HS làm TN như phần 1 SGK,
quan sát từ phổ bên trong và bên
ngoài ống dây.
- Y/c HS thảo luận nhóm làm C1.
Gọi đại diện nhóm phát biểu.

Cho học sinh thảo luận trên lớp.
- Y/c các nhóm vẽ một số đường
sức từ trên tấm nhựa. Giáo viên
nhận xét.
- Y/c từng nhóm làm C2.
* Y/c HS thực hiện phần 1c và
làm các yêu cầu trong đó.
- Y/c HS làm câu C3.
- Y/c HS vẽ hình 24.2 vào tập và
xác đònh chiều của đường sức từ
theo qiu ước sử dụng nam châm
thử.
* GV thông báo: Hai đầu của ống
dây có dòng điện chạy qua cũng
là hai cực từ. Đầu có các đường
sức từ đi ra gọi là cực Bắc, đầu
mà đường sức từ đi vào gọi là cực
Nam.
* Y/c các nhóm thảo luận để rút
ra kết luận về từ phổ, đường sức
từ và chiều của đường sức từ ở
hai đầu ống dây. Hướng dẫn HS
dựa vào kết quả TN ở câu C1,
C2, C3.
- Y/c từng HS đọc phần 2 kết
luận trong SGK.
- Y/c HS xác đònh cực từ của ống
dây có dòng điện ở hình 24.2.
- HS nêu dự đoán
cách tạo ra để quan

sát từ phổ của ống
dây có dòng điện
chạy qua.
- HS làm TN như
phần 1, quan sát từ
phổ bên trong và
bên ngoài ống dây.
- HS thảo luận nhóm
làm C1.
- Các nhóm vẽ một
số đường sức từ trên
tấm nhựa.
- Các nhóm làm C2.
- Học sinh thực hiện
phần 1c
- HS làm câu C3.
- HS vẽ hình 24.2 và
xác đònh chiều của
đường sức từ.
- Nghe thông báo
của giáo viên.
- Các nhóm HS thảo
luận để rút ra KL.
- Từng học sinh đọc
phần 2 kết luận.
- HS xác đònh cực từ
của ống dây có dòng
điện ở hình 24.2.
I. Từ phổ – Đường sức từ
của ống dây có dòng điện

chạy qua.
1. Thí nghiệm.
C1:
- Giống nhau: Phần từ phổ ở
bên ngoài ống dây có dòng
điện chạy qua và bên ngoài
thanh NC giống nhau.
- Khác nhau: Trong làng ống
dây củng có các đường mạt
sắt được sắp xếp gần như
song song với nhau.
C2: Đường sức từ ở trong và
ngoài ống dây tạo thành
những đường cong khép kín.
C3: Dựa vào đònh hướng của
KNC thử ta xác đònh dược
chiều đường sức từ.
- Ở hai đầu ống dây đường
sức từ cùng đi ra từ một đầu
và cùng đi vào ở một đầu
giống như thanh nam châm
thẳng.
2. Kết luận.
- Phần từ phổ ở bên ngoài
ống dây có dòng diện chạy
qua và bên ngoài thanh NC
thẳng giống nhau. Trong
lòng ống dây cũng có các
đường sức từ được sắp xếp
gần như song song với nhau.

- Đường sức từ của ống dây
là những đường cong khép
kín.
- Hai đầu ống dây có dòng
điện chạy qua giống hai đầu
thanh NC thẳng cũng là hai
từ cực. Đầu có các đường
73
Giáo án vật lí 9

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
sức từ đi ra gọi là cực Bắc,
đầu mà đường sức từ đi vào
gọi là cực Nam.
Hoạt động 3: Tìm hiểu quy tắc nắm tay phải.( 10’)
* Từ trường do dòng điện sinh ra,
vậy chiều của các đường sức từ
có phụ thuộc vào chiều dòng
điện hay không? Làm thế nào để
kiểm tra điều đó?
- Y/c HS dự đoán theo yêu cầu
phần 1a.
- Y/c HS làm TN theo phần 1b,
ghi lại kết quả TN.
- Y/c HS thảo luận kết quả TN và
rút ra kết luận phần 1c.
* ĐVĐ: Ở phần trên ta đã xác
đònh được chiều đường sức từ
theo KNC thử. Vậy nếu không có

KNC thử chúng ta có xác đònh
được chiều đường sức từ hay
không?
- Y/c HS đọc phần 2a. Gọi vài HS
nêu quy tắc nắm tay phải.
- Quy tắc nắm tay phải dùng để
xác đònh chiều của đường sức từ
bên ngoài hay trong ống dây?
- Y/c HS làm phần 2b theo hướng
dẫn của GV. Chú ý HS tìm chiều
của đường sức từ bên ngoàiống
dây suy ra từ chiều của các
đường sức từ bên trong ống dây.
- HS dự đoán theo
yêu cầu phần 1a.
- HS làm TN theo
phần 1b, ghi lại kết
quả TN.
- HS thảo luận kết
quả TN và rút ra kết
luận phần 1c.
- HS đọc phần 2a.
- HS trả lời câu hỏi
của giáo viên.
- HS làm phần 2b
theo hướng dẫn của
giáo viên.
II. Quy tắc nắm tay phải.
1. Chiều đường sức từ của
ống dây có dđiện chạy qua

phụ thuộc vào yếu tố nào?
- Chiều của các đường sức
từ của ống dây phụ thuộc
vào chiều dòng điện chạy
qua các vòng dây.
2. Quy tắc nắm tay phải.
Nắm bàn tay phải, rồi đặt
bàn tay phải sao cho bốn
ngón tay hướng theo chiều
dòng điện chạy qua các
vòng dây thì ngón tay cái
choãi ra chỉ chiều của đường
sức từ trong lòng ống dây.
- Hình 24.3 ( Khi đổi chiều
dòng điện):
Hoạt động 4: Củng cố – Vận dụng – Dặn dò.(10’)
- Y/c từng học sinh lần lượt làm
C4, C5, C6.
* Thông báo: Quy tắc bàn tay
phải còn để tìm chiều của dòng
- Từng học sinh lần
lượt làm C4, C5, C6.
- Nghe thông báo
của giáo viên.
III. Vận dụng.
C4:
74
Giáo án vật lí 9

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
điện khi biết chiều của các đường
sức từ.
- Cho học sinh đọc: Có thể em
chưa biết.
* Dặn HS về học bài và làm các
bài tập trong SBT. Xem bài mới.
- HS đọc: Có thể em
chưa biết.
C5:
C6:
IV. Rút kinh nghiệm.




75