Sách Văn học - Truyện Đảo Hoang

ÀAÃO HOANG 1

MUÅC LUÅC
LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU 2
PHÊÌN MÖÅT 4
PHÊÌN HAI 35
PHÊÌN BA 74
PHÊÌN BÖËN 117

Trêìn Thïë Phất 2

LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU
Ưng Trêìn Thïë Phấp àúâi Trêìn viïët Lơnh Nam Chđch quấi - têåp
truån ngùỉn àùåc sùỉc ca vùn hổc cưí Viïåt Nam.
Truån dûa hêëu lâ mưåt truån trong Lơnh Nam Chđch quấi.
Truån nhû sau: Àúâi Hng Vûúng cố ngûúâi bêìy tưi, khi bẫy tíi,
vua mua àûúåc ca thuìn bn àem vïì lâm àêìy túá, sau lúán lïn,
diïån mẩo àoan chđnh, nhúá thåc cấc sûå vêåt, vua àùåt tïn lâ Mai ín
hiïåu An Tiïm, lẩi lêëy vúå cho, sinh mưåt trai mưåt gấi. Vua u, dng
lâm quan, lïỵ lẩt àêìy nhâ, khưng thiïëu thûác gò. An Tiïm sinh ra
kiïu mẩn, thûúâng nối:
“Cấi gò cng lâ vêåt tiïìn thên ca tưi cẫ", khưng nghơ àïën ún
vua. Vua nghe thêëy, giêån lùỉm mâ rùçng:
“Mây lâ kễ thêìn tûã sinh kiïu mẩn, khưng nhúá ún vua, cấi gò
cng bẫo lâ ca tiïìn thên, bêy giúâ bỗ mây ra núi khưng cố ngûúâi
ngoâi bïí xem mây cố côn ca tiïìn thên nûäa khưng!". Bên àây ra
ngoâi cûãa bïí Nga Sún, bưën bïì toân cất vâ nûúác, khưng vïët chên
ngûúâi, chó àïí cho mưåt sưë lûúng à ùn đt lêu, àõnh cho ùn hïët thò
chïët àối. Vúå An Tiïm than khốc. An Tiïm cûúâi mâ rùçng:
“Trúâi sinh ta, têët trúâi ni ta, sưëng chïët úã trúâi, ta cố lo gò". An
Tiïm úã àẫo àûúåc bưën thấng, bưỵng thêëy con chim trùỉng tûâ phđa têy

bay lẩi, àêåu àêìu ni, kïu lïn ba bưën tiïëng, sấu bẫy hẩt quẫ theo
tiïëng kïu mâ rúi xëng bậi cất. đt lêu sau, nhûäng hẩt êëy mổc lïn
cêy xanh rò, rưìi thânh quẫ. An Tiïm mûâng rúä:
“Cấi nây khưng phẫi vêåt lẩ, chđnh lâ cấi trúâi cho àïí ni ta".
Bên bưí ra mâ ùn, thêëy võ ngổt vâ mất, tinh thêìn sẫng khoấi. Vïì
sau, mưỵi nùm trưìng nhiïìu thïm ra, ùn khưng hïët, gùåp thuìn bn
àïën, àem àưíi lêëy gẩo. Nhên vò chim trùỉng ngêåm hẩt tûâ phđa têy
bay túái nïn gổi lâ têy qua. Phûúâng châi, phûúâng bn àïìu thđch
thûá dûa êëy: lâng xốm xa gêìn thò àïën lêëy giưëng. Lêu rưìi, vua nhúá
túái An Tiïm, cho ngûúâi ra chưỵ àẫo hoang xem côn sưëng hay chïët.
Sûá giẫ vïì têu vua, vua than rùçng:
ÀẪO HOANG 3

“Thïë ra cấi gò cng lâ vêåt tiïìn thên, khưng sai". Bên triïåu An
Tiïm vïì, phc chûác c, lẩi cêëp cho nư t. Àùåt tïn núi êëy lâ chêu An
Tiïm, chưỵ xốm úã gổi lâ Mai thưn trẩng V Qunh (1453-1516)
soẩn lẩi têåp Lơnh Nam Chđch quấi Tûúãng nhû chó mưåt cêu trong lúâi
tûåa ca ưng cng àậ viïët nïn niïìm tûå hâo ca dên tưåc ta: Nûúác ta
khúãi àêìu tûâ Hng Vûúng, àậ thêåt vùn minh, qua Ngư, Àinh, Lï,
L, Trêìn àïën nay Tưi hiïíu nïìn vùn minh êëy vâ cêu chuån dûa
hêëu lâ tinh thêìn sûác mẩnh lúán lao ca dên tưåc, lâ truìn thưëng
chiïën àêëu chưëng thiïn nhiïn, chưëng ngoẩi xêm, giânh quìn sưëng
vâ phất triïín qua têët cẫ cấc àúâi. Àêët nûúác vâ con ngûúâi Viïåt Nam -
mưåt bẫn hng ca sưi nưíi tûâ nghòn nùm dûång nûúác túái nay trïn búâ
biïín Àưng. Nùm 1925, Àưì Nam Tûã Nguỵn Trổng Thåt viïët
Truån dûa hêëu thânh phiïu lûu tiïíu thuët Quẫ dûa àỗ. Tha bế,
tưi àổc Quẫ dûa àỗ ca Àưì Nam Tûã, giêëc mú k ẫo côn phêëp phúái
àïën têån bêy giúâ. Tûâ lêu, tưi cố cấi thđch, vâ tưi ûúác lâm àûúåc bâi
thú vïì cấi àẫo hoang êëy mưåt lêìn nûäa.
Hang Phai Vïå (Lẩng Sún) thấng nùm 1969

Trêìn Thïë Phất 4

PHÊÌN MƯÅT
1.
Bi ly bi ly Tiïëng chiïng êm vâo ni, dưåi lẩi; tiïëng
trưëng tûâ mùåt nûúác vang lïn. ẩng trùng ngoâi rùçm thẫnh thúi tỗa
ấnh sấng nhẩt xëng, nhû mưỵi chiïìu ai chúåt nhúá, lẩi thêëy ưng
trùng trúã lẩi chúi nhúãn trong lm cêy vâ trïn con àûúâng cất mõn
ngoâi ngộ. Mon reo:
- Tiïëng chiïng têåp vêåt nưíi rưìi àêëy.
Gấi nghế nghiïng:
- Chiïng thưíi cúm thò cng thïë.
Hai anh em nhòn ra, båt miïång:
- Trùng lïn rưìi.
Giûäa lc êëy, mể bûúác àïën. Gấi nối:
- Mể ài thưíi cúm thi â?
Nâng Hoa cûúâi. Gấi thûa vúái mể:
- Cho con ài vúái.
Rưìi hai mể con cng ài. Mon chẩy tổt vâo trong nhâ, ài theo
bưë. An Tiïm vâ con ra súái vêåt.
Tiïëng chiïng bi ly bi ly cng tiïëng ngûúâi hđ, ngûúâi
reo xưn xao sët àïm trïn búâ sưng. Hâng thấng nay, vng Bậi Lúã
rưån rõch lïn. Câng gêìn ngây vïì hưåi àêìu nùm úã kinh àư, lẩi câng
nấo nûác. Nùm nay, nùm àêìu tiïn Bậi Lúã àûúåc vïì hưåi kinh àư. Cấc
xốm àua nhau têåp luån, cho àïën nhûäng ngây sau cng thò cẫ hai
bïn sưng têëp nêåp sấng àïm. Hún mûúâi nùm trûúác, An Tiïm àûúåc
nhâ vua cho ra múã àêët ven sưng Cấi. Nhúá lẩi nhûäng khố khùn
ngêåp àêìu lc êëy, chưìng chêët khưng biïët bao nhiïu mâ àïëm xụí!
Xûa nay, cấc àúâi vua àïìu cùỉt cûã quan vùn quan vộ ra trêën bưën cội,

ngûúâi ài múã àêët khêín hoang àïën úã àưng àc, trm lúáp, rưång mậi ra
thânh phïn giêåu múái. Vò thïë, trẫi hún mûúâi triïìu vua Hng, àêët
nûúác àậ rưång ra túái mûúâi lùm bưå. Nùm êëy, nûúác sưng Cấi àỗ ngêìu,
ÀẪO HOANG 5

lïn to. Con sưng àûúng xối nghiïng vïì mưåt phđa, lúã êìm êìm, cûá àïën
ma nûúác lẩi khng khiïëp àưíi dông. Vưën lâ con sưng dûä, nố nhû
con trùn vng lïn, cën vâo lông nhûäng lâng xốm, nhûäng àưìi
nûúng, nhûäng cấnh rûâng, cẫ trêu, cẫ ngûúâi. Vâ dông nûúác chûúáng
cûá mưỵi nùm mưåt hung hùng qỵy vïì hûúáng kinh àư. Nhâ vua hỗi
cấc quan thïë lâ àiïìm gò. Mûu sơ têu:
- Bưỵng dûng loâi trêu nûúác bưìn lïn, hc lúã búâ cội lâ àiïìm gúã.
Phẫi ím cho nố chïët ài múái àûúåc!
- Ai hưå ta?
Trùm quan chen nhau vâo xin ài. Nhiïìu quan úã xa, nghe tin
vua triïåu ngûúâi ra ngoâi cội àấnh trêu nûúác phấ àêët, chen chên
kếo vâo kinh àư. Chùèng khấc hưåi cấc cội vïì trònh viïåc nûúác. Trưëng
àưìng bùỉc dống lïn cấc ngậ ba, thc liïn miïn theo bûúác qn trêíy.
Sët àïm, àëc àưët khưng àûát quậng. Nhâ vua côn ngêìn ngûâ,
khưng biïët chổn ai. Bêëy giúâ miïìn nâo cng àûúng múã mang, viïåc
bêån nhû mùỉc cûãi. An Tiïm bûúác túái.
- Tưi xin ài.
Nhâ vua trưng ra. Mai An Tiïm. Nhúá lẩi chuån An Tiïm
ngây trûúác tûâng sưëng úã àêët kễ bïí. Sưng nûúác, bïí khúi, coi nhû àưìng
bậi bùçng phùèng. Mònh lùèn mònh trùỉm. Àưi mây dûång ngûúåc. Con
mùỉt sùỉc. Nûúác da àỗ lõm nhû àưìng hun. Mưåt trang qúỉc thûúác,
hiïn ngang lẩ lng. ûâ, An Tiïm cố thïí gấnh vấc àûúåc viïåc quan
trổng nây àêy. Nhâ vua gêåt àêìu. Cấc quan àôi ài àấnh trêu thêìn
côn dng dùçng, côn xin ài nûäa, cho àïën hưm An Tiïm lïn àûúâng
múái chõu lui. Thïë lâ An Tiïm ngûúåc nûúác lïn Bậi Lúã. Con sưng lúán

vêỵn àûúng vng lïn àưíi dông. Àêët lúã àêët bưìi lúáp lúáp àỗ rûåc nhû
nhûäng vẩt mấu trïn chiïën trûúâng. Nûúác thc àêët xëng êìm êìm
vang àưång sët ma nùỉng, khưng lc nâo ngúát. Ngûúâi úã xa hâng
trùm dùåm cng nhấo nhấc chẩy hïët. An Tiïm cho ngûúâi ài gổi dên
lẩi, cng nhau kếo ra búâ sưng.
- Cấc ngûúâi trưng kòa
Nhûäng c giâ thúã dâi:
- Àậ bao nùm nay chng tưi chó biïët chẩy ài cho àân trêu
àiïn lïn hc hïët nhâ cûãa, cấnh àưìng xëng sưng mâ thưi. An Tiïm
nối:
- Thïë thò súå a?
Trêìn Thïë Phất 6

Cấc c lẩi nối:
- Con nûúác sùỉp qåt chïët cẫ mònh àïën núi, ai mâ chùèng súå!
Rộ râng mùỉt chng tưi àậ trưng thêëy nûãa àïm trùng vùçng vùåc
sấng, àân trêu thêìn dûúái nûúác như lïn, xư nhau phấ vâo búâ, cấch
mêëy dùåm côn nghe tiïëng trêu thúã, côn nghe sûâng trêu m oâm
àấnh vâo nhau Cho àïën gâ gấy thò lùån hïët, àïën sấng ngây trưng
ra chó côn thêëy tan hoang. Cưng ca hâng àúâi lùn hïët xëng nûúác.
Búãi thïë, chng tưi múái phẫi bỗ ài.
An Tiïm nối:
- Nay tưi àïën àêy àïí cng cấc ngûúâi quët mưåt côn mưåt mêët
vúái àân trêu nûúác kia.
Mổi ngûúâi ngú ngấc hỗi:
- Ch tûúáng bẫo lâm thïë nâo bêy giúâ?
- Phẫi àấnh nhûäng con àêìu àân!
An Tiïm quẫ quët. Lông quẫ quët ca An Tiïm dêën lïn
trïn cấi rt rê ca mổi ngûúâi. Ngay sau àêëy, An Tiïm cng dên
lâng vâo ni, àïën chên ni Tẫn Viïn bïn kia vâ sang ni Tam Àẫo

bïn nây, vấc àấ ra. Cûá chưỵ khc sưng nâo lúã nhiïìu nhêët thò nếm àấ
xëng. Dông sưng cån nûúác nhû nghòn vẩn con th nhe nanh vët
lïn dổa. Nhûng nhûäng ngûúâi nếm àấ khưng súå. Nhûäng hôn àấ tẫng
râo râo lùn xëng quậng sưng àûúng giêån dûä si bổt mếp. Lêëy àấ
trong ni, lêëy mậi rưỵng cẫ ni, trûúác côn ài gêìn mưåt ngây àûúâng
sau phẫi ài túái ba bưën ngây, vâo têån trong vng rûâng sêu. Nhûäng
tẫng àấ to tûúáng, àem àc lưỵ, bïån dêy xỗ vâo, hâng chc ngûúâi
xm lẩi, kếo ra. Sët nùm nếm àấ chùån nûúác. Rưìi ma nûúác lẩi túái.
Nhûäng con thy quấi trêu nûúác lẩi lưìng lïn, vûúåt qua nhûäng mư
àấ mâ hâng nghòn ngûúâi àậ cưng phu àùỉp sët nùm, trân ra cấc
cấnh àưìng, àíi mổi ngûúâi khiïëp súå bẩt lïn têån lûng ni. Nhûäng
cấi nhâ sân lẩi ngêåp chúi vúi trong nûúác. Cẫ àïën ngûúâi khưng mau
chên chẩy cng chïët àëi. Sët ma nûúác, nûúác cûá rûúán lïn àấnh
nhau vúái ngûúâi, àíi ngûúâi ài. Nhûng ma nûúác qua, An Tiïm lẩi
gổi dên lâng tûâ trong ni xưng ra vấc àấ lêëp nhûäng àoẩn sưng lúã.
Lẩi lùn àấ thêåt gêëp àïí chùån têån cưí nûúác, ngùn nhûäng con l túái.
Nùm nâo, ngûúâi vâ nûúác cng vêåt lưån quët liïåt chòm xëng nưíi lïn
nhû thïë. Ba nùm qua, hêìu nhû sûác ngûúâi àậ chuín cẫ mưåt dậy
ni quanh ròa cấc triïìn Tam Àẫo vâ Tẫn Viïn ra àûáng cao chïnh
vïnh bïn búâ sưng. Thïë lâ dông sưng bõ nhûäng bân tay àấ ngấng
ÀẪO HOANG 7

mẩnh, àậ phẫi àưíi tđnh nïët, àưíi chiïìu. Bêy giúâ, khi ma mûa túái,
con sưng Cấi chó côn sûác vng vêỵy vú vêín úã àêu bïn kia ni àấ mưåt
quậng rưìi lẩi lûâ àûâ xi vâ àân trêu nûúác cng khưng ai thêëy tùm
húi. Nhûäng con sống dõu dâng àûa ph sa àùỉp vâo chên àấ, bưìi
thïm lân cất àỗ mõn, nưíi thânh bậi múái. Mưỵi nùm, bậi múái lêën ra
cho ngûúâi àïën trưìng mđa vâ dêu tùçm. Lâng xốm mổc lïn ven sưng,
xa trưng chen nhû vẫy cấ, àưng vui san sất. Ngûúâi ta vêỵn giûä cấi
tïn lc gian khưí, gổi àêëy lâ vng Bậi Lúã. Sưng dûä àậ chõu khët

phc tay ngûúâi, trúã nïn hiïìn hêåu, àấng u, hưìn nhiïn àem vïì cho
hai bïn búâ mưåt àúâi sưëng tr ph. Tiïëng tưët theo dông loang ài. Con
sưng Cấi dâi rưång mïnh mang chẫy ngang qua àêët nûúác, àêu àêu
cng nûác lúâi àưìn quan lẩc tûúáng An Tiïm tâi giỗi trõ àûúåc trêu
nûúác, trêu thêìn, lêåp nïn cội Bậi Lúã. Àêët lânh chim àêåu, ngûúâi cấc
núi kếo àïën lêåp nghiïåp mưỵi ngây mưåt àưng vâ mưỵi nùm Bậi Lúã mưåt
khang trang, tưët tûúi hún. Chùèng bao lêu, cẫ mưåt vng dâi hâng
trùm dùåm ven sưng Cấi xûa hoang vu, trùỉng nûúác, con cây con cấo
khưng biïët rc mi àêu cho sưëng, cẫ àïën con chìn chìn bay lẩc
qua àêëy cng àïën phẫi mỗi rậ cấnh rúi xëng nûúác mâ chïët, bêy
giúâ nhâ cûãa nhû bất p. Lâng xốm an cû, ngûúâi úã n têm trưìng
cau, trưìng mđt, àùỉp nïìn nhâ, tđnh chuån lêu dâi. Nùm nâo ma
mâng cng rúâ rúä, trïn àưìng àêìy tiïëng hất vâ tiïëng sấo. Trong lâng,
khối bïëp sët ngây àïën canh khuya.
Vâo dõp cúm múái thấng mûúâi hay ra giïng thong thẫ, ngûúâi
cấc cội dêåp dòu ài chúi àưng nhû trẫy hưåi. Nùm nay, Bậi Lúã àûúåc
nhâ vua cho vïì kinh àư dûå hưåi. Bậi Lúã àậ àûúåc ngang hâng vúái cấc
cội trong mûúâi lùm bưå trïn àêët nûúác. Mổi viïåc sûãa soẩn àậ àïën mûác
têët bêåt hïët sûác. Hâng trùm àư cấc lô vêåt lïn súái têåp sët àïm. Tûâng
lâng múã hưåi thưíi cúm thi, lâm cưỵ cúm nến àïí kến ngûúâi tâi cúm thi,
cưỵ nến. Àư vêåt vâ ngûúâi thưíi cúm, ngûúâi lâm cưỵ giỗi mưỵi lâng àua
tâi nhau, chen nhau cho túái khi cẫ Bậi Lúã chó côn chổn lêëy cố mưåt
àưåi vêåt, mưåt toấn cúm thi, mưåt toấn cúm nến giỗi nhêët vïì kinh àư.
An Tiïm gổi têët cẫ cấc lâng àïën vâ nối:
- Ta vưën ngûúâi tûá chiïëng àïën àêy, chó vò cng lông múã àêët lêåp
nghiïåp. Bêëy lêu nghòn ngûúâi nhû mưåt chđ, sưëng chïët khưng rúâi
nhau, thïë múái nïn cú ngúi ngây nay. Bêy giúâ lẩi àûúåc ún vua gổi vïì
dûå hưåi, thïë lâ cẫ nûúác àậ biïët cưng khố nhổc ngûúâi Bậi Lúã. Chng
ta phẫi cưë gùỉng lâm cho tiïëng thúm câng thúm xa.
Ai nêëy vui sûúáng khưng kïí xiïët. Àậ àïën ngây trẫy hưåi. Mưỵi

lâng chó cố vâi ngûúâi àûúåc chổn ài mâ àấm trẫy hưåi ca ngûúâi Bậi
Trêìn Thïë Phất 8

Lúã àưng vui hâng dùåm àûúâng, àấm àêìu àậ khët mâ quậng cëi
côn t úã àêìu cội. Cấc lậo trûúång cng trẫy hưåi. Àêy lâ cấc c mưåt
àúâi giỗi cây, tâi vấc àấ chùỉn sống, chõu khố àïën con chấu cng
khưng bò kõp, àûúåc cẫ lâng kđnh trổng. Cấc c ưng, rêu tốc bẩc
trùỉng, mùåt àỗ bưì qn, tay cêìm chiïëc quẩt mo tre, bûúác phùng
phùng, nhanh hún cẫ nhûäng cưỵ xe trêu tẫi ngûúâi vâ mổi thûác ùn
vêåt dng. Àoân ngûúâi vâ xe cưå ài theo búâ sưng Cấi. Trong lông con
sưng qụ hûúng rûåc rúä bống ngûúâi vâ sưëng ấo mâu nêu vỗ số, quan
lc, hưìng àiïìu lỗa tỗa trong dẫi nùỉng nhể àêìu xn. Dông sưng hốa
têëm the mâu trẫi dâi theo chên àấm trẫy hưåi. Gấi vâ mể ngưìi trïn
chiïëc xe trêu ài giûäa àấm trai gấi lâng trong àưåi cúm thi cúm nến.
Àêìu tiïn côn nom thêëy nhau, rưìi ngûúâi ngûúâi gưìng gấnh bïì bưån
tën theo, chen lêën lïn, têët cẫ ài àậ xa, bi cën m mõt. Mon
trưng theo khưng thêëy mể vâ em àêu nûäa. Bêëy giúâ múái àïën lûúåt
cấc àư vêåt. An Tiïm vâ Mon ài vúái àấm tay àư. Mon ngưìi gổn lỗn
àùçng sau xe, bïn cẩnh cấi bưì cỗ, àûúng nghïín cưí nhòn lẩi. Chiïëc xe
lùỉc lû qua cấc lâng, ngûúâi ra àûa àûáng chen chên bïn àûúâng. Mon
ta cng lêy cấi sung sûúáng vâ hậnh diïån nhû mưåt tay àư àûúåc
tuín ài hưåi, sët dổc sưng nghe tiïëng chiïng vâ tiïëng trưëng, tiïëng
hô reo cưí v. Cấc c lậo bâ cng trẫy kinh xem hưåi. Vâ chó cố cấc
c lậo bâ ngưìi kiïåu vò àûúâng xa. Thïë nhûng, xûa nay cây cêëy thò
cấc lậo bâ chùèng chõu ai, mưåt tay àậ bẫo ban con chấu mêëy àúâi cêëy
hấi. Cố nhûäng lậo bâ thổ hâng trùm tíi, khưng nhúá tíi mònh
nûäa. Cấc c mùåc vấy sưìi, thùỉt lûng sưìi mưåc, àêìu trổc, chđt khùn
vng àiïìu ngưìi ngay ngùỉn trïn cấi ghïë àôn bưën ngûúâi khiïng.
Àấm Bậi Lúã ài àậ àûúåc mưåt chúå. Dêìn dêìn, gùåp ngang àûúâng àấm
trẫy hưåi ngûúâi cấc bưå khấc, úã Ninh Hẫi, úã Dûúng Tuìn, vâ cẫ àïën

cấc bưå xa tûâ Hoâi Hoan, Lc Hẫi àậ túái, câng ngây câng têëp nêåp.
Biïët lâ sùỉp àïën vng Phong Chêu.

2
Bi ly bi ly Bng bi Nhûäng cêy mỵm ln àưåi àêìu
mưåt mêm hoa nhû àúm xưi àûúng vâo giûäa cåc tiïën hûúng tiïën
hoa. Hoa cau, hoa mống rưìng tỗa thúm dòu dõu khùỉp. Kinh àư rung
àưång nấo nûác trong tiïëng chiïng, tiïëng cưìng, tiïëng trưëng thc gic.
Nhûäng cåc thưíi cúm thi, nhûäng àấm vêåt ca cấc cội vïì àua tâi.
Ngây nâo cng tûâ súám àïën chiïìu, cố hưm mï mẫi àưët àònh liïåu
sấng rûåc àïí thưíi cúm vâ àấnh vêåt thi tuín cẫ àïm. Tûâ bïën sưng
Cấi lïn, cấc phûúâng liïn tiïëp dûång nhûäng cưåt tr, nhûäng cêy tre
ÀẪO HOANG 9

cao treo àên phêët giêëy lïånh. úã mưỵi gốc àûúâng, úã giûäa chúå chêët
nhûäng àưëng ci cao nhû gô, nhûäng cêy àònh liïåu chấy sët àïm
chûa hïët. Tûúãng nhû trúâi kinh àư lú lûãng hâng nghòn hâng vẩn
ưng trùng trôn cho ngûúâi chúi thêu àïm. Rưìi múái sấng súám bậi cỗ
rưång dûúái chên thânh àậ àưng ghïë ngûúâi. Cẫ àêët nûúác cúm nùỉm
cúm àm kếo nhau vïì hưåi xem cấc cội tranh tâi. Hưm nay, toấn
cúm thi cội êët bưå Hoâi Hoan àổ tâi vúái toấn cúm thi Bậi Lúã. Toấn
cội êët nưíi tiïëng mûúâi lùm bưå, giûä giẫi cúm thi àậ nhiïìu nùm. Àïën
nưỵi cố nhûäng ngûúâi hâng nùm àấnh cûúåc ùn giẫi, ai kiïn gan àoấn
cội êët àûúåc, nùm nâo hïët hưåi cng àûúåc giùỉt vïì nhâ mònh hâng àân
trêu, àân ngûåa. Nhiïìu toấn cấc cội cưë gùỉng ganh nhau, toấn nây àê
àûúåc toấn khấc thêåt quët liïåt, nhûng chûa ai vûúåt toấn cội êët.
Nùm nay toấn cội êët vâo thi trêån sau cng vúái Bậi Lúã.
Khưng ai ngúâ sûå xët hiïån chối lổi ca Bậi Lúã. Chó vò Bậi Lúã
múái vïì hưåi lêìn àêìu, thïë mâ Bậi Lúã àậ lêìn lêìn àấnh ngậ àûúåc hïët
cấc cội rưìi ra àổ tâi vúái cội êët. Lïå thûúâng, àưåi thùỉng nùm trûúác ùn

mưåt àiïìu lúåi lâ àûúåc ra bậi sûãa soẩn trûúác. Ngûúâi trm toấn cúm
thi cội êët lâ chấu gấi quan lẩc tûúáng àêët Hoâi Hoan. ẫ cố tiïëng tai
ấc, ngûúâi ta nối cư ẫ nây nhiïìu mấnh khốe xẫo quåt àậ khiïën
toấn cội êët giûä àûúåc giẫi lêu, chûá cng khưng phẫi vò cội êët tâi giỗi
àùåc biïåt gò. Cố àiïìu lâ nhûäng mûu chûúác múâ ấm vâ ma mậnh ca
toấn cội êët, ai cng àưìn dùng dùng, mâ khưng biïët thïë nâo àưëi phố
hóåc kïu lïn nhâ vua àûúåc. Nhiïìu toấn àậ cêët cưng rònh - cố khi
cưng phu rònh trûúác hâng thấng, xem toấn cội êët chiïëm bậi trûúác
nhû thïë nâo. Nhûng cng khưng thêëy gò. Mâ chó êëm ûác, búãi vò khi
vâo cåc, thûúâng thûúâng àõch th ca toấn cội êët, nïëu khưng bõ tai
nẩn thò cng gùåp lng tng. Chïët ët ài àûúåc mâ àânh than:
“Bao giúâ toấn cội êët mêët quìn ra bậi trûúác thò may múái àïën
lûúåt cội ta giêåt giẫi".
Lâm sao biïët àûúåc nùm nay toấn cúm thi cội êët àem mấnh
khốe gò hẩi toấn Bậi Lúã. Cấi bậi thưíi cúm thi rưång, tûâ giïëng nûúác
àïën chưỵ àùåt àấ àấnh bi nhi, àïën chưỵ àùåt ba ưng àêìu rau, núi nổ
xa núi kia, phẫi chẩy nhanh hâng mêëy trùm bûúác. Chó mưåt cấi lẩt
gâu tt, chiïëc gấo mo cau xưåc xïåch hay hôn àấ chêåm ra lûãa, hay
bi nhi chûa nỗ, bùỉt lûãa kếm, hay chưỵ àấm cỗ kï nưìi côn êím cht
sûúng mûa àïm qua, cng à thua cåc. Nhûng khưng ai biïët àêëy
lâ cấi sú ca toấn thưíi cúm thi hay hổ àậ bõ kễ àua tâi ganh ghết
ngêìm hẩi. Thêåt ra, toấn cội êët àậ cố coi thûúâng àûát ài dên Bậi
Lúã rưìi. Búãi vêåy, hổ chó lâm cố mưåt cấi ấc vùåt. Nûãa àïm trûúác, cho
Trêìn Thïë Phất 10

ngûúâi búái lm mêëy quậng àêët giûäa lưëi ài lêëy nûúác rưìi lẩi trẫi cỗ lïn
nhû thûúâng. Chùèng cêìn vêëp ngậ, chó ht vâi bûúác chên, àïën sau
ngûúâi ta mưåt nhấy mùỉt, mổi viïåc chêåm hún ngûúâi mưåt thoấng,
cng à thua trưng thêëy. Tng bi ly Ngûúâi xem àậ xm àen
xm àỗ quanh bậi àúåi tûâ gâ gấy. Thoẩt àêìu, bïn nam vâo thi cố

hai ngûúâi. Bậi Lúã lâ mưåt châng trễ tíi vâ bế Mon. Hưm nay thò
bưën àúåt liïn tiïëp. Anh trai cao lúán lûåc lûúäng. Bế Mon lóỉt chóỉt,
nhûng cng gổn gâng khưë bao trong chiïëc thùỉt lûng àiïìu bỗ giổt,
nhû ngûúâi lúán Trưng thêåt lẩ. Búãi vò trïn bậi cúm thi nây, chûa
bao giúâ cố cêåu bế mûúâi tíi ra chẩy gip ngûúâi lúán nhû thïë. Ngûúâi
àûáng xem quanh bậi vûâa cûúâi vûâa chếp miïång:
“Hïët ngûúâi hay sao mâ phẫi cho trễ thô lô mi ra thïë kia!
Cấnh Bậi Lúã phen nây àïën trưi ra sưng Cấi vïì Bậi Lúã mêët thưi".
Ngûúâi Bậi Lúã, cấc lậo bâ, cấc chõ ngưìi xm àùçng cëi bậi. Hổ àưët
tûâng àưëng trêìm, tûâng bố hûúng àen, lẩi mưí gâ xem bối tỗi gâ, chên
gâ vâ kïí vê nhûäng bâi kïí cưng An Tiïm vúái sûå tđch àấnh trêu nûúác
lêåp nïn Bậi Lúã. Bng bi ly Mon bûúác sất theo anh lúán. Trûúác
tiïn, nghe trưëng thc nhõp mưåt, hai bïn hai ngûúâi cng ra hai
giïëng. Mưỵi giïëng cấch nhau trùm bûúác. Khưng nhòn nhau, khưng ai
bẫo ai mâ hai cấi gâu mo cau thẫ àïìu, kếo àïìu tûâ mùåt giïëng lïn.
Tiïëng reo nhû sống quanh bậi. Rưìi anh lúán, tay cêìm niïu nûúác
giïëng, vai àeo ti gẩo. Mon bûng lon nûúác àïí vo gẩo, lẩi kểp thïm
dûúái tay cấi rấ nhỗ. Anh trai bûúác nhanh. Mon chẩy theo vïì phđa
nhûäng ưëng giang. Anh trai nhùåt mưåt ưëng. Mon ci lêëy hôn cåi.
Tay cùỉp thïm mêëy thûá mâ khưng cêìn àùåt niïu, anh vúái àúä cấi rấ úã
tay Mon. Mon bûng lon nûúác. Hai ngûúâi vûâa ài nhû chẩy vûâa vo
gẩo, kõp àïën chưỵ bùỉc bïëp thò gẩo cng àậ vo xong. Bïn toấn cội êët
cng lâm thïë. Chưỵ thưíi cúm hai toấn cng cấch nhau hâng trùm
sẫi chên. Hổ àïën àïìu nhau nhû in bûúác. Vûâa dûát ba tiïëng cưìng,
anh trai Bậi Lúã àậ bùỉc xong bïëp rưìi quay ra, cêìm mẫnh àấ sùỉc cẩo
lông ưëng giang cho thânh lm lm tûâng àưëng bi nhi rưìi àem
kõp giûäa hai hôn cåi, rùỉc mưìi tro lïn, àêåp mưåt cấi. Àấ tốe lûãa, bùỉt
bng vâo àấm bi nhi. Thïë lâ cẫ ưëng giang chûáa lûãa lâm nôm
cng chui tổt vâo bïëp. Lc êëy, gẩo vo àậ rấo nûúác. Lïå thưíi cúm thi
thưíi khếo khưng àûúåc àẫo, khưng ghïë, khưng vêìn, phẫi giûä àûúåm

lûãa àïí lc nûúác sưi tra gẩo thïë nâo thò cẫ niïu cúm àïën lc chđn
àïìu vêỵn ngun thïë. Hưm êëy trúâi khư quang, nhûng lân giố bêëc tai
ấc ma lẩnh côn sốt lẩi, chưëc chưëc bưỵng lûúát qua mùåt cỗ. Lïå thưíi
cúm thi khưng àûúåc che giố. Anh trai phẫi ci nhanh xëng, tay
nhêëc thanh giang, vûâa chùån chiïëc que cúi giûä than khỗi vẩc, vûâa
ÀẪO HOANG 11

chuín thanh giang chia àïìu lûãa dûúái trưn niïu khi cố giố tẩt. Dûát
hai hưìi cưìng, cúm vûâa chđn. Mâ chûa chđn thò cng phẫi dûâng lẩi
àêëy. Hai bïn cng àùåt niïu cúm vâo cấi rïë nhỗ, bûng chẩy lẩi chưỵ
dûång àâi cố cấc quan chêëm giẫi ngưìi. Anh trai Bậi Lúã ung dung ài,
khưng nhanh, khưng chêåm. Mon nghiïm trang ngêíng mùåt,
khunh tay, lon ton bûúác theo.
Tiïëng trưëng thc gic ngûúâi àua tâi vêỵn giổt nhõp mưåt xëng.
Bổn cội êët cng bûúác ài, nhûng àậ mêëy lêìn giûúng trưë mùỉt, hưìi
hưåp. Hai àûáa Bậi Lúã mêëy lêìn bûúác àng chưỵ hm cỗ. Nhûng, ư
hay, sao chng nố dûúâng nhû chùèng lêìn nâo bõ hêỵng, mùåt chng
nố vêỵn tûúi tónh nhû kia! Bi ly bi ly Chêëm hưìi chiïng, cẫ
hai niïu cúm àậ àûúåc bây lïn hai chiïëc mêm bưìng ph vng la
àiïìu. Mưỵi bïn cố mưåt ngûúâi àûáng cẩnh mêm bưìng àïí canh cho niïu
cúm khỗi lêỵn. Bế Mon àûáng lẩi. Trong khi hai bïn lao vâo àúåt thưíi
cúm thi nûäa thò cấc quan chêëm giẫi àïën nïëm cúm, xûúáng danh cho
cẫ bậi biïët cúm ai thưíi khếo, àûúåc cåc. Lẩi mưåt cåc thi múái tiïëp
ln. Mưỵi bïn mưåt ngûúâi chẩy thóỉt àïën, nhẫy xëng chiïëc thuìn
thng cùỉm úã lẩch nûúác cẩnh bậi. Bêëy giúâ anh trai Bậi Lúã êëy lẩi
bûúác ra, àổ tâi khếo lêìn nûäa. Mổi thûá àïí thưíi cúm àậ àïí sùén trong
khoang thuìn bế: ba hôn àấ kï niïu, ưëng giang, àấ cåi àấnh lûãa,
gẩo, lon nûúác vo. Têët cẫ lng cng dûúái chên. Khưng khếo thò chó
lng tng giêỵm lónh kónh cng vúä cẫ. Tûâ trong lẩch, ngûúâi trai Bậi
Lúã thô tay xëng nûúác lâm bï chêo, búi mẫi miïët ra àêìm nûúác.

Ngûúâi cội êët cng àûúng ngưìi trong mưåt cấi thng nhû thïë, búi
sống àưi ra. Giûäa àêìm nûúác cố mưåt gô cỗ. Hai bïn àậ àùåt niïu thưíi
cúm trïn búâ gô. Túái núi chó viïåc bùỉc bïëp, búãi vò mổi viïåc lo thưíi nêëu
àậ phẫi lâm ngay trong khi búi thuìn, cẫ vo gẩo, cẫ àấnh àấ lûãa.
Vûâa lâm thïë mâ hai tay lẩi phẫi thô xëng nûúác thay bï chêo.
Cấi thng con con chó rònh xoay ngang, quay tđt. Mâ thuìn
ca bïn cội êët lẩi àûúng chen ra ve vế lûúát vûúåt qua bïn trấi, cưë
àấnh sống cho thuìn nây p hay đt nhêët thò cng trông trânh,
chùèng àấnh lûãa hay vo gẩo àûúåc. Ngûúâi trai Bậi Lúã khưng thêm
àôn trẫ miïëng hiïím êëy mâ cng khưng cht lëng cëng. Mêëy
thấng àậ rông rậ luån thưíi cúm nhiïìu lêìn trïn dông sưng Cấi
nûúác lïn cìn cån. Bêy giúâ chó nhû lâm lẩi, àậ quen, lẩi àûúåc
nûúác àêìm phùèng lùång, dïỵ hún. Bûúác xëng thuìn, anh nếm
phùng cấi ấo vâ thùỉt lûng lïn búâ. Anh cúãi trêìn, khưë àiïìu àống gổn,
khưng vûúáng mẫy may. Anh cùỉm ci chêo. Chiïëc thng nhêëc cong
mi, vûúåt bêåt lïn trûúác thuìn cội êët. Hai bân tay lia lõa cùỉt nûúác.
Trêìn Thïë Phất 12

Bân tay gẩt nûúác gẩt thêåt nhanh, thêåt gổn, bân tay chó ûúát mưåt
phđa, côn lông tay vêỵn rấo khư, nhêëc lïn vêỵn àấnh àấ vâo bi nhi
lûãa ngay. Rưìi mưåt tay chêo, mưåt tay vo gẩo, vûâa àïën búâ gô. Cấi
thng ấp mẩn, cấc thûá àấnh mưìi lûãa, vo gẩo àậ xong. Theo lïå,
ngûúâi chó àûúåc úã dûúái thuìn, thưíi cúm vúái lïn búâ. Anh nếm ba hôn
àấ vâo kï niïu. Niïu cúm vûâa àùåt, múá bi nhi vâ thanh giang bỗ
ra, lêåp tûác trong bïëp àậ rûâng rûåc lûãa. Thïë rưìi, bïëp thò trïn búâ,
ngûúâi ngưìi trong lông chẫo thuìn vúái lïn thưíi lûãa. Cấi thng nhể
nhû lấ tre, chưëc lẩi trông trânh quay ngang, lẩi phẫi chêo khđt vâo,
rưìi tay ûúát êëy lẩi cêìm mưìi lûãa. Cố lc thuìn tåt ra, nhûng súå tay
ûúát, khưng dấm thô tay búi, cûá cưë nhoâi lûng bđu búâ, phẫi ën lêëy
àâ múái khỗi ngậ sêëp xëng nûúác.

Tiïëng chiïng tiïëng cưìng nưíi bưën phđa, rưëi cẫ råt. Cấc quan
chêëm giẫi àùåt ấn thû ngưìi coi thưíi cúm thi ngay giûäa gô. Côn bao
nhiïu bi nhi, qën vưåi lïn àưët niïu nhû àưët rúm. Lûãa vûâa vẩc,
coi nhû cúm cng vûâa chđn. Anh châng Bậi Lúã nhn chên nhẫy
nhể lïn búâ, múâi cấc quan ra chûáng kiïën. Lc êëy, ngûúâi thưíi cúm
toấn cội êët múái àûúng qụình quâng qën bi nhi àưët niïu cúm.
Chúåt cún giố chi àïën, àêíy thuìn ra. Ngûúâi thưíi cúm cong lûng
lunh qunh nghiïng vâo. Chùèng may, vúái xa quấ, cẫ ngûúâi rúi
tộm xëng nûúác, mêët giẫi. Quanh àêìm, quanh bậi êìm vang tiïëng
reo hô chen trong tiïëng hư bấo tin toấn Bậi Lúã àoẩt giẫi nhêët thưíi
cúm bïn nam. Mổi ngûúâi lẩi chẩy dưìn quanh bậi. Bùỉt àêìu cåc thi
thưíi cúm bïn nûä. Khưng ai côn àïí mùỉt àïën cấi ngûúâi cội êët vûâa ngậ
xëng nûúác bõ thua cåc, àûúng lốp ngốp àêíy chiïëc thuìn bú vú ra
giûäa àêìm. Toấn nûä Bậi Lúã ra qn. Nâng Hoa vâ bế Gấi. Bế Gấi,
vấy ấo trôn xoe, hïåt mể, nhû cấi bống mể, bûúác sau mể con cốn, bế
xinh tđ tểo. Nhûng tûâ lc nậy, thêëy Mon nhanh nhển, xưëc vấc gip
bïn nam àûúåc, khưng ai dấm coi thûúâng trễ con Bậi Lúã nûäa. Bïn
cội êët thò ẫ chấu gấi quan lẩc tûúáng bưå Hoâi Hoan ra àưëi àõch.
Khưën thay, tûâ lc khưng may xẫy cấi anh ngậ lưån cưí xëng nûúác
thò thïë thua hònh nhû àậ hùçn rộ trïn nết mùåt ngú ngấc ca nhûäng
ngûúâi toấn cội êët. Nhûng mâ chûa biïët thïë nâo. Trêån àêëu nûä nây
thêåt rùỉc rưëi. Mưỵi ngûúâi phẫi àõu trïn lûng mưåt àûáa trễ lẩ chûa àêìy
tíi tưi mâ khưng quen húi. Bïn cẩnh àïí mưåt chiïëc rưí sẫo, trong cố
hún chc con ïëch to. Àân ïëch nhưën nhấo nhẫy như nhưëp trông
trânh cấi rưí. Chó nhúä cấi rưí trânh quấ, nghiïng ài, ïëch sệ chưìm ra
hïët. Mâ lïå cêëm ngûúâi ph khưng àûúåc lâm hưå. Ai thưíi cúm thò
ngûúâi êëy phẫi vûâa chùm bïëp, vûâa dưỵ àûáa trễ trïn lûng, vûâa giûä cho
cấi rưí sẫo àûång ïëch khưng cố mểt àêåy khỗi nghiïng. Tiïëng cưìng dâi
ÀẪO HOANG 13

hai hưìi bấo hiïåu cúm phẫi chđn túái. Lẩi khưng àúåi àûa cúm vâo
trònh, cấc quan chêëm giẫi nghe hiïåu cưìng thûá hai côn àûúng ngên
ngû àậ tiïën vâo xết cẫ hai bïn. Quan ch khẫo àïën bïëp Nâng Hoa.
Nhêëc cấi rưí, l ïëch giúã chûáng, bưỵng nhiïn ngoan ngoận kia vêỵn
ngưìi chưìm chưỵm, trư trưë như lïn à mûúâi bưën cấi àêìu àen tri,
bống nhêỵy. Bế con àõu trïn lûng thò àûúng gii mùỉt mën ng.
Nâng Hoa húi ci, chên àûáng chếo nhn gưëi tûåa àûa vộng ru em
bế. Tûúãng àûúåc vộng àûa, em bế thiu thiu vâo giêëc ng. Cúm ai
chđn mâ trễ khưng khốc, ïëch khưng nhẫy ra mêët con nâo thò quan
ch khẫo cho nưíi trưëng lïn. Tiïëng trưëng chêëm giẫi trûúác nhêët tûng
bûâng vang ài tûâ bïëp Bậi Lúã. Lêåp tûác, khùỉp bậi ngûúâi xem lẩi rïìn
tiïëng reo hôa vâo nhû sêëm. Chấu gấi quan lẩc tûúáng bưå Hoâi Hoan
úã bïëp àùçng kia nghiïng tai nghe. Tiïëng trưëng múái nưíi àùçng bïëp êëy,
ẫ àậ qu xëng, ngêët ài. Àưí cẫ niïu cúm. Àûáa bế bõ vêåp àêìu, khốc
rế trong àõu trïn lûng. Thïë lâ àân ïëch nhẫy tûá tung. Quanh bậi
côn àûúng nhưën nhấo, àấm nây côn hô reo, àấm kia côn lao xao
khen tâi k lẩ ca Nâng Hoa thò trêån thưíi cúm thi sau cng àậ lẩi
múã ra giûäa hai hưìi cưìng hiïåu. Bêy giúâ hâng loẩt trưëng àưìng múái lïn
tiïëng cng mưåt lc trong cåc thưíi cúm thi quan trổng sau cng.
Cẩnh ấn thû ch khẫo, hai dậy trưëng àưìng bùỉc giống song song.
Nhûäng chiïëc di trưëng gưỵ mđt dâi bùçng cấi àôn ưëng, àêìu àêåp giêåp
mïìm xú nhû bưng, àêìu bổc da bấo da hưí cûá nhêëp như àïìu àùån, uy
nghi àêm xëng mùåt trưëng.
Nhûäng hưìi trưëng àưìng trang nghiïm nưíi lïn, bùỉt àêìu cåc
àêëu khố khùn nhêët. Cấi húi trưëng àêìm àêìm, rïìn lẩ lng bấo cho
mổi ngûúâi biïët cåc sau cng ca giẫi thưíi cúm thi. Ngûúâi xem
nhưån nhẩo hùèn. Chiïng vâ cưìng theo nhau àưí hưìi dưìn dêåp, khưng
thong thẫ nhõp mưåt nhû lc nậy. Thinh khưng lc nâo cng êìm
vang. Cội êët vâ Bậi Lúã, mưỵi bïn bûúác ra à mưåt cưỵ mûúâi cư gấi. Sùỉp
hâng ngang, mûúâi cư mây ngâi mùỉt phûúång long lanh, dấng dêëp

khoan thai, vấy xùỉn quai cưìng, tốc bi ngûúåc. Mưỵi cư, sau thùỉt lûng
båc mưåt chiïëc cêìn trc dâi vt lïn àêìu, cố súåi dêy àay thông lổng
xëng kếo miïëng phïn dâi lâm bân bïëp treo trûúác mùåt. Cấi niïu
àùåt trïn têëm phïn. Ngûúâi thưíi cúm cêìm àa cẫ, lẩi cêìm thanh
giang chấy hú trưn niïu. Mûúâi cư gấi êëy vûâa ài vûâa vo gẩo, àấnh
bi nhi, bùỉc àêìu rau, nhốm bïëp thưíi cúm trïn cấi phïn tre. Lc
bûúác ht, cấi phïn àẫo ài, giûåt lïn ngang mùåt. Lc êëy phẫi khếo
ën ngûúâi sao cho khỗi àưí. Rưìi lẩi rẫo chên lïn kõp àïìu hâng. Cẫ
mûúâi cư cng ài vïì phđa cëi bậi, xa tđt. Ngûúâi quanh bậi hưìi hưåp
àïën mï ngûúâi, àúåi xem lất nûäa toấn nâo tûâ àùçng kia ài trúã lẩi mâ
Trêìn Thïë Phất 14

giêåt giẫi. Khưng biïët mûúâi cư gấi nâo qua rûâng, lïn gô, xëng ngôi,
rưìi trúã lẩi àïën àûúåc trûúác ấn thû quan giấm khẫo vûâa lc dûát hưìi
cưìng, lc êëy niïu cúm trïn mẫnh phïn cng vûâa chđn túái. Toấn nâo
giûåt giẫi àêy? Lông mong ngống ca mổi ngûúâi àậ àưí sûå tin cêåy
vâo toấn Bậi Lúã, cố thïí vûúåt nưët lêo nây nûäa thò
Tiïëng cưìng, tiïëng chiïng dưìn dêåp giûäa tiïëng trưëng àưìng vêỵn
àûúng trêìm hng nưíi lïn. Ngûúâi úã Bậi Lúã t mưåt gốc bậi, vêỵn àưët
trêìm vâ xem bối chên gâ cng hất kïí sûå tđch àêët nûúác. Trúâi xn
giïng hai bưỵng thúm trong trễo mưåt mi hoa cau vûâa nûát bể. Mổi
ngûúâi hưìi hưåp nghïín nhòn phđa rûâng thûa. Toấn nâo vïì trûúác? Kia
kòa àoân ngûúâi àûúng như ra khỗi rûâng, cẫ mûúâi cư bûúác thùèng
hâng ngang sët nhû kễ chiïëc àôn ưëng. Vấy ấo nêu non tûúi vâ
khùn vng àiïìu -mâu nêu mâu àiïìu chên chó quen thåc trïn cấc
cấnh àưìng, cấc bïën nûúác. Thoẩt trưng ai cng nhêån ra ngay àêëy lâ
mûúâi cư gấi Bậi Lúã. Mûúâi cư gấi Bậi Lúã húán húã bûúác vïì túái àêu,
ngûúâi xem úã àêëy cưìn lïn nhû sống dưìn theo. Khưng ai côn ngội àïën
mûúâi cư gấi cội êët li thi ài sau. Ngûúâi ta chen lêën lêëp cẫ ài, d
mûúâi cư cội êët chó ài cấch mưåt quậng. Mûúâi cư Bậi Lúã vïì nhêët. Nhû

àoân qn hng dng, nhanh nhû cấnh cùỉt, ngay giûäa núi trêån
mẩc xung sất mâ vêỵn àûa àûúåc cúm chđn ngon lânh ra chiïën
trûúâng cho ba qn. Cẫ vng Phong Chêu sưi nưíi mûâng Bậi Lúã.
Lc êëy, ẫ chấu gấi quan lẩc tûúáng bưå Hoâi Hoan vûâa hưìi tónh, mùåt
hậy côn xanh lết, lẩi lùn ra, ngêët ài lêìn nûäa. Liïìn hưm sau, àïën k
tranh giẫi vêåt. Bng bi bi bng

3.
Nhûäng lô vêåt tâi giỗi bêåc nhêët vâo giêåt giẫi. Tûâ mêëy hưm múái
bùỉt àêìu hưåi, àưåi vêåt cấc cội lïn kinh àậ cố àêëu rúân, àêëu bỗ. Ngûúâi
ta nấo nûác àưìn nùm nay cố lô vêåt Bậi Lúã múái vïì hưåi mâ àậ nưíi lùỉm.
Vò lâ lô múái, phẫi vêåt thûã sûác tûâ àêìu, Bậi Lúã ài khùỉp cấc súái, chẩm
trấn vúái à cấc lô, cho nïn, lúâi àưìn êëy, ngay lêåp tûác, àûúåc chûáng
nhêån. Lô vêåt Bậi Lúã cố hai mûúi àư, hưm nâo cng àêëu liïìn liïìn,
thïë mâ túái hưm nay, cẫ hai mûúi ngûúâi cûá trú nhû cưåt àấ. Àư tâi
giỗi cấc lô, chó múái àng àïën àư Bậi Lúã, cng lùỉm cng chó chõu
àûúåc hai lêìn t cưí t vai vâ mưåt miïëng quết àậ phẫi lùn ra, khưng
ai àûáng àûúåc trûúác mùåt hổ. Tiïëng tùm Bậi Lúã câng dưåi lïn. Tûâ gâ
gấy, súái vêåt àậ ưìn ngûúâi nhû múã chúå. Súái vêåt trïn àâi cao, cố àïën
hâng vẩn ngûúâi chen lêën nhû nhûäng àúåt sống bao quanh. Lêìu xem
vêåt ca nhâ vua choấn mưåt gốc bậi. Têët cẫ cấc tay àư bïån khưë lc
ÀẪO HOANG 15

àûáng dân trïn àâi. Mùåt vng, cùçm bẩnh, vai nưíi, ngûåc bê, lûng vâ
lûúân, chên tay châm vùçn vêo hònh thy quấi, cẫ trïn nhûäng bùỉp vïë
qúån chậo. An Tiïm àống khưë bao àiïìu. Àiïím mùåt cẫ mûúâi àư vêåt
cấc lô lïn súái àêëu vúái lô Bậi Lúã khưng thêëy côn lẩi mưåt ưng quan vộ
nâo. Chó cố mưåt mònh àư An Tiïm lâm quan trêën cội ngoâi. An
Tiïm àậ àêëu tấm trêån. Tiïën àïën trêån nây, An Tiïm àậ bưëc bưíng
àưëi th lïn rưìi vưỵ àưm àưëp vâo rưën cẫ tấm ngûúâi thua ngậ ngûãa

chỗng cùèng. Cấc ưng quan vộ thay nhau ra cêìm chõch. Cấc ưng
quan vộ àûáng trïn lêìu xem vêåt. Khưng phẫi cấc quan vộ khưng lïn
tranh tâi. Xûúáng danh thêåt nghiïm ra thò cố quan cng lâ àư vêåt,
nhûng àậ thua ngay tûâ nhûäng keo àêìu. Chó côn lẩi nhûäng tay àư lâ
lđnh, lâ th tc hóåc con chấu, quanh nùm ùn lưåc vua àïí luån vêåt,
chûá khưng phẫi nhûäng tay àư àûúåc kến tûâ cấc lô trong lâng nhû
Bậi Lúã. L th nhêët, khi àûáng dân trïn àâi, bïn cẩnh àư An Tiïm,
lẩi cố cẫ thùçng àư cu Mon. Mon ta cng cúãi trêìn, cng àống khưë
àiïìu, nôi nhû bưë.
Chó khấc: tốc Mon côn cun cn vâ Mon múái chó àûáng cao
ngang sûúân bưë. Tuy vêåy, nết mùåt nghiïm nghõ cng oai chùỉm
chùỉm nhû tay àư chđnh cưëng. Bng bng bi Tiïëng trưëng nưíi
liïn tiïëp. Cẫ vẩn ngûúâi xem àêìy tinh thêìn thûúång vộ, cûá nhẫy lïn,
hđ vang, rêìm rêìm ma sûác khỗe, nhû trïn àâi vêåt. Cẫ nûúác Vùn
Lang àua tâi. Tiïëng trưëng thc rïìn. Ngûúâi xem tûâng lc lẩi hđ, lẩi
reo nhû sêëm, mưỵi khi cố tay àư chên àûúåc miïëng hay hóåc mưåt àư
nâo àëi tay quai, ngậ ngûãa chïình ïình giûäa àâi. Nùm cåc liïìn,
chûa àư nâo vêåt ngậ àûúåc àư lô Bậi Lúã. Trêån cëi cng, An Tiïm ra
vúái àư lô cội Bđnh nùm ngoấi giûä giẫi. Châng àư trễ tíi cội Bđnh lâ
con trai quan lẩc tûúáng bưå V Ninh. Trưëng àưìng nhõp àưi trêìm
hng lïn. Lô Bậi Lúã bûúác vâo trêån ùn thua nây, cấi thùỉng àậ cêìm
trong tay, nhûng ngûúâi xem lẩi câng hưìi hưåp àúåi keo vêåt cëi cng,
chùỉc phẫi ấc liïåt. Thïë mâ chúáp nhoấng quấ. Cố ngûúâi côn àûúng
ngú ngấc, chûa kõp trưng, hóåc tûúãng mònh trưng nhêìm hay sao êëy.
Lẩ khưng, rộ râng hai àư vûâa vâo súái, vûún cấi lûng to bê nhû cấnh
phẫn, àûúng vúân lûúån mònh, cng mốc tay rưìi ma lïn àònh. Bâi
ma lïn àònh trang trổng, ngốn tay vui mûâng xóỉn vâo nhau nhû
hấi hoa. Vûâa xong, àưi bïn li lẩi qâ rưång thânh vai ra bấi nhau,
thïë mâ chó mưåt chúáp mùỉt vûâa chúám vâo vêåt, côn àûúng lûâa tay vđt
vai, chûa t, chûa chên, bưỵng vt mưåt cấi, àư lô cội Bđnh àậ ngậ

quay.
Trêìn Thïë Phất 16

Thẫm hẩi, ngûúâi bõ àưåt ngưåt ngậ mêët àâ bùng ài, lêỵy mậi
khưng dêåy àûúåc, nhû con cấ rư rẩch cẩn, trong khi êëy cấnh tay
quai ca An Tiïm côn giú lïn chûa hïët têìm. An Tiïm àûáng thùèng
lïn, cng qụn khưng àêåp vâo rưën àõch th àïí giao hển àûúåc cåc
nûäa. Cấc quan cêìm chõch, cấc quan xem vêåt côn àûúng giêåt mònh,
àậ nghe tiïëng hư xûúáng danh chộ ra bưën phđa bậi bấo tin lô vêåt Bậi
Lúã giêåt giẫi nùm nay. Àïën lc êëy, châng àư trễ tíi cội Bđnh vêỵn
côn nùçm giậy giûäa àâi. Àïën lc êëy, An Tiïm múái chúåt nhúá vâ ci
xëng lêåt ngûãa châng ta lïn, vưỵ tay àết mưåt cấi vâo giûäa rưën anh
châng, àấnh cấi dêëu thùỉng trêån chùỉc chùỉn vâo àêëy cho thiïn hẩ
bưën phûúng trưng tỗ tûúâng. Khưng hiïíu An Tiïm hẩ miïëng hiïím
àïën thïë nâo mâ khng khiïëp thïë! Quan lẩc tûúáng V Ninh, vûâa
ngûúång, vûâa lo, xấm hùèn mùåt. ẩng nhẫy tûâ trïn lêìu xëng, hết to:
- Khưng phẫi mây àêëu vêåt. Mây cêìm dao àêm trưåm con tao,
mây giïët con tao rưìi! Lc bêëy giúâ An Tiïm àậ li xëng chên àâi.
Quan lẩc tûúáng bưå V Ninh chưìm thùèng ngay vâo àêìu bưë con An
Tiïm. An Tiïm trấnh mưåt bïn, Mon bùỉt chûúác bưë cng nế ngûúâi,
nhûng rưìi Mon lẩi nhẫy thóỉt lïn àâi. Xem vễ thùçng bế thêåt tấo
túån. Dûúái kia, quan lẩc tûúáng V Ninh mêët àâ, ngậ chi xëng.
Trïn àâi, con quan lẩc tûúáng àậ ngốc lïn àûúåc, nhûng àau xûúng
sûúân, côn ngưìi nghểo ngổ. Khùỉp bậi xưn xao, tiïëng cûúâi nhû sêëm
àưång cúân ra xa. An Tiïm vêỵy con xëng. Hai bưë con trúã vïì chưỵ àõa
phêån lô vêåt Bậi Lúã. Ngûúâi xem a túái, nhû mưåt lân sống kếo theo.
Nhûäng àïm hưåi, kinh àư tûng bûâng sấng nhû trẫi la. Àëc vâ
àònh liïåu trong ngoâi nưåi àỗ ngổn sët àïm. Ngúâ chûâng cẫ thấng
nay, kinh thânh hốa ra cẫ thấng nhûäng àïm trùng. Tin cội Bậi Lúã
àậ giêåt giẫi cúm thi lẩi giêåt giẫi vêåt, lâm cho khùỉp núi câng rưån

rõch hún. Ngûúâi ta hïí hẫ thêëy cội êët vâ cội Bđnh xêëu hưí khưng dấm
thô mùåt nghïnh ngang ài àêu. Bêëy lêu, nhûäng cội nây cêåy thïë, lẩi
nhiïìu khếo gian àïí giûä giẫi. Ai cng biïët, nhûng khưng dấm nối.
Ngûúâi kinh àư lẩi vui sûúáng vâ lẩ lng nûäa. Chûa bao giúâ mưåt cội
mâ lơnh àûúåc cẫ giẫi vêåt vâ giẫi cúm thi, nhû vinh quang ca ngûúâi
Bậi Lúã àûúåc lêìn nây. Àêët nûúác ta nhiïìu ngûúâi tâi giỗi. Ai cng
mûâng àêët nûúác bêy giúâ úã têån cội Bậi Lúã xa xưi mâ dên cố sûác, cố
gan to, àân ưng vâ àân bâ àïìu xưëc vấc, mûu lûúåc, àấnh vêåt thò àõch
th chó côn biïët ngậ nhû chëi àưí, thưíi cúm thi thò vûâa ài vûâa
nhốm bïëp àíi theo qn trêíy mâ cúm vêỵn dễo. Cố nhûäng ngûúâi
êëy thò chùèng côn lo phïn giêåu cội xa bõ giùåc giậ qëy nhiïỵu nûäa.
ÀẪO HOANG 17

Khùỉp kinh thânh, nhâ nâo, ngộ nâo cng truìn tai nhau
dùng dùng nhûäng chuån Bậi Lúã. Danh tiïëng An Tiïm lûâng lêỵy,
thưíi nhanh nhû giố àûa. Àên àëc kinh àư àûúng vâo nhûäng ngây
hưåi sau cng. Côn thi cưỵ nến nûäa thò giậ àấm. Àêy lâ cåc thi khoe
ca vâ khếo tay ca cấc bưå. Ngun vò ngây trûúác cố mưåt lêìn vua
cha cêìm qn ài àấnh giùåc, nûãa àïm, ngûúâi cấc cội úã Chu Diïn
àem thûác ùn àïën dêng tiïỵn. Toân thûác ùn ngåi mâ thêåt ngon.
Ngûúâi cội Chu Diïn têu rùçng: qn trêíy tûâ àêy lïn Lc Hẫi hay
lïn V Àõnh àïìu phẫi trêo àêo lưåi sëi, mêëy ngây àûúâng khưng
kiïëm àûúåc cấi ùn lâ thûúâng, ca ngổc thûåc nây chng tưi àậ nêëu
nûúáng theo lïì lưëi tûâ àúâi xûa, àïí dânh ùn dêìn hâng thấng àûúåc.
Quan qn nghe lúâi cấc bư lậo, ùn rưìi côn mang theo lâm lûúng
khư. Quẫ nhiïn, hâng thấng múã gối ra ùn vêỵn ngon lânh nhû
ngun. Tûâ àêëy, nhâ vua àùåt lïå thi cúm nến vâo hưåi àêìu nùm. Nhúá
ghi lêìn ra qn cội xa êëy, lẩi hổc àûúåc cấch ca ngûúâi bưå Chu Diïn
luån tđch trûä binh lûúng àûúåc phong ph, phông khi trêån mẩc.
Àêëu vêåt àïí luån qn vâ thưíi cúm thi cng lâ viïåc phông vïå sùỉp

sùén nhû thïë, lêu dêìn thânh phong tc. Nhûng rưìi trong lc thấi
bònh, hưåi thi cúm nến, thûúâng cấc cội nhiïìu ca àưng ngûúâi úã cấnh
àưìng hay ven sưng, lùỉm thốc, lùỉm trêu, lùỉm cấ, lùỉm mđa, nêëu
nûúáng khếo, dïỵ àûúåc giẫi. Dêìn dêìn, chùèng cội nâo ùn àûát àûúåc cấc
phûúâng chun nêëu cưỵ. Mêëy àúâi rưìi, chó phûúâng nổ thay chên
phûúâng kia núi kinh àư vâ cấc bưå gêìn àûúåc giẫi. Chûa hïì cấc cội
ven nưåi chõu mêët giẫi cho cội ngoâi, vưën chó àûúåc coi lâ dên núi
hoang dậ, thûác ùn cấi ëng thư lêåu. Bao giúâ cng vêåy, cẫ àïën trong
mưåt àấm hưåi lâng thò cûá àïën trûúác ngây giậ àấm, nhûäng àấm hưåi
thûúâng nhưån nhõp hún. Ngûúâi ngûúâi mën chúi cho àậ. Cẫ kinh àư
múã cûãa, nhâ nâo cng bây biïån, múâi mổc vâ r nhau ùn ëng linh
àònh thêu àïm. Tiïëng sấo, tiïëng khên rếo rùỉt tûá phđa. Chiïng, cưìng
vúái trưëng giổt khưng ngúát. Àêëy cng lâ hiïåu lïånh cho khùỉp núi,
khùỉp nhâ lâm cưỵ ùn mûâng, chêët thïm ci ngoâi àûúâng, dûång nưët
nhûäng cêy àònh liïåu lïn àưët phống sët sấng. Hưm nay, ngây nhâ
vua ra chêëm cưỵ cho cấc cội vâo hưåi. Mưỵi cội àống mưåt phđa quanh
tấm gốc vûúân ngûå. Vua vâ cẫ nhâ cng cấc quan vùn quan vộ lêìn
lûúåt ài ngùỉm cưỵ, nïëm cưỵ tûâng bổn. Nhû hưåi àïm nùm múái úã kinh àư
mưỵi nùm, àêy lẩi lâ dõp cho cấc cội tha hưì khoe mổi thûá qu trïn
rûâng, dûúái bïí ca àêët mònh. Nhûng nhiïìu nùm vïì gêìn àêy, vâ câng
gêìn àêy, nhûäng cåc thi cúm nến khưng giûä àûúåc nghơa nhû xûa.
Chó vò cấc cội àua àôi ganh nhau tòm ca lẩ. Cố khi cûúáp àoẩt
ca nhau, giïët nhau cng vò thïë. Rưìi cấc àúâi vua cng cûá theo cấi
Trêìn Thïë Phất 18

cêìu k êëy mâ àùåt giẫi. Thối quen àậ lêëp mêët cấi nïìn nïëp tưët àểp
ban àêìu ca cåc thi cưỵ nến tûâ lc nâo, khưng ai biïët. Cấc cội àíi
nhau tòm chëc cấi múái, cấi lẩ khưng phẫi ca àêët mònh. Thûác ùn
àem vâo giẫi thò bêy giúâ khưng côn lâ ca mònh àem nêëu nûúáng ra
mâ nhiïìu thûá phẫi ài tòm mậi têån cội ngoâi vïì àïí khoe hún, khoe

ca. Lïìu cấc cội rẫi rấc quanh vûúân ngûå. Nhûäng àưëng gưỵ trêìm
cån khối lïn xanh cẫ ngân cêy, ngâo ngẩt, kđn gốc têy thânh. Lân
khối thúm àùåc bưëc lïn rưìi quån xëng, khiïën cho mùåt sưng Cấi
cng àêìy hûúng. Ngûúâi úã cëi sưng cố cẫm tûúãng nûúác ma hoa
bûúãi chẫy qua àấm hưåi kinh àư cng àûúåm mi thúm àûa vïì têån
àêëy. Nhâ vua vâ cấc quan lêìn lûúåt ài xem, nïëm. Khưng cố àêu
khấc mổi nùm. Cấi húåm khoe ca àậ khiïën ngûúâi ta l lêëp cẫ sûå
thêåt nhận tiïìn lâ thûác ùn ëng lẩ khưng bao giúâ àem lẩi àûúåc cấi
thđch ngon miïång, chó lẩ miïång mâ khưng ngon cúm. Miïëng ùn
ngon khưng phẫi chó vò no àối, mâ côn vò nưỵi cẫm thûúng nghòn àúâi
àưëi vúái àêët qụ chưn rau cùỉt rưën ca mònh. Mưỵi nùm mưỵi cội àua
nhau lâm mốn múái, nâo tï giấc khư, nâo giao long sêëy, thõt tï tï
vẫy àỗ, nâo tỗi chim trơ ûúáp, nâo gan cấ nhâ tấng, nâo chẫ phûúång
ài trùỉng
Mổi sún hâo hẫi võ àïìu àûúåc chëc tûâ biïín bùỉc hóåc àem vïì
tûâ cấc rûâng cội ngoâi, trưng thò lẩ, nhûng mi võ cng thêåt khấc
thûúâng, khưng cố cấi ngon lânh quen thåc. Lc êëy, gốc nam vûúân
xưn xao tiïëng dao thúát, tiïëng chây giậ, tiïëng hất vđ, tiïëng sấo, tiïëng
cûúâi. Nhû cẫ lâng àûúng cố cưỵ to. êìm ơ nư cûúâi nhû àấm ngûúâi cêëy,
ngûúâi gùåt giûäa bíi àem mo cúm ra ùn ngay ngoâi rång bậi. Vua
hỗi:
- Cấi gò ưìn âo vêåy?
Cấc quan thûa:
- Àêëy lâ lïìu cưỵ nến ca cấc cội úã Bậi Lúã. Vua truìn àïën
thùèng àêëy. Thò thêëy quang cẫnh lïìu Bậi Lúã àûúng nhưån nhõp, khấc
hùèn vễ sang trổng mâ lẩi khếp nếp gûúång gẩo chưỵ mêëy lïìu nhâ vua
vûâa àïën. Nhû úã nhûäng quấn rûúåu àûúng giûäa bíi chúå àưng! Nhû
quang cẫnh chúå bïën àô sung tc ngoâi thânh àem vâo àêy. Nhûäng
nhưån nhõp têëp nêåp chúå ba àô giang ai cng quen mâ bao giúâ thêëy
lẩi cng vui thđch, nhû núi lâng qụ àậ biïët tûâ thã bế mâ bao giúâ

cng nhúá. Hâng trùm ngûúâi Bậi Lúã, trai gấi vûâa lâm vûâa hất-hất
vđ ùn giẫi àêëy. Àùçng kia, cấc c lậo bâ àûúng dúä ra nhûäng nưìi àẩi
cúm gẩo rế thúm phûác. Lấ chëi ngûå àậ hú sùén xïëp lïn nhûäng
chiïëc mo cau mỗng vâng cùng nhû khùn lấ mưåc. Rưìi tûâng nùỉm cúm
ÀẪO HOANG 19

mõn bổc lấ chëi múã ra àùåt lïn mêm bưìng chen cẩnh mưåt chưìng
bấnh dây trùỉng múä, bïn nhûäng chiïëc bấnh chûng vng chùm
chùỉm cao àïìu bưën thânh gốc båc cùåp lẩi mưåt. Hâng chc cấi cưëi gưỵ
mđt lúán côn àûúng bò bẩch giậ thïm bưåt bấnh. Bấnh dây ùn vúái chê
kho mêåt mđa rấo nhû ngối, phẫng phêët mi thẫo quẫ.
Cấi ngon riïng ca bấnh dây chê kho rùỉc vûâng ca Bậi Lúã
côn úã chưỵ àïí dânh àïën hâng thấng sau, bấnh vêỵn dễo, chê vêỵn
vâng ống, nưíi cất, súâ khưng ûúát tay. Chê kho qëy xong àưí ra àïí
ngåi trïn nhûäng chiïëc nia lúán bêy giúâ àûúng cùỉt khc. Phđa cëi
lïìu, xïë ngoâi gưëc cêy chô lúán, nhûäng chiïëc chây giậ giô ca cấc
châng àư vêåt lûåc lûúäng hưm trûúác, xem chûâng àậ bõ bïët quấnh, sùỉp
àûúåc. Cưëi giô hoa, giô la, giô múä, gối thânh chiïëc, kểp hai thanh
tre nểp, treo nhû lúån con lng liïíng àïìu mưåt chỵi dâi tûâng trùm
chiïëc. Chó trưng mâu lẩt tûúi lẩt chđn múái phên biïåt àûúåc giô låc
rưìi hay chûa. Côn chẫ ûúáp qụë thò àùåc biïåt khưng rấn. Miïëng chẫ
qụë àùỉp vông quanh cấi ưëng bûúng to nhû cưåt. Bïëp xïëp tûâng thanh
ci ni àấ than hoa àûúåm cẫ bíi àûúng rûåc hưìng. Cấi ưëng àùỉp
miïëng chẫ qụë cûá quay àïìu trïn lûãa cho àïën khi mâu vâng hoa
sêỵm rưåp lïn, tỗa thúm ngổt mi qụë ngêåy sấnh nhû mêåt ong.
Khưng ëng chê sêëy nhû thối quen bùỉt chûúác, khấch àïën chúi Bậi
Lúã àûúåc múâi ëng chê tûúi vô nêëu nûúác giïëng àêët, nhû ngûúâi àưìng
bậi cội nam. Cấi chê xanh nhêëm àêìu cânh cng ngổt àêåm lûúäi, múái
trưìng ba nùm trïn bậi bưìi mâ àậ búäi vưíng nhû cêy chê lûu niïn.
Hâng thng cam, loẩi cam àûúâng trưìng vûúân ven sưng Cấi, àậ

àûúåc chiïët hậm cho chđn theo v vâ khi hấi lẩi àem vi trong cất,
giûä tûúi àûúåc àïën mêëy thấng. Nhêëp mi cam ngổt lõm, ngûúâi ài
àûúâng nhõn nûúác hùçng ngây vêỵn bûúác khỗe nhû khưng. Nhûäng
châng trai hưm trûúác tranh giẫi trïn súái vêåt vâ thưíi cúm thi khếo
khưng nhûúâng tâi ai, bêy giúâ giậ giô, qëy chê kho, thưíi cúm,
nûúáng chẫ qụë. Cấc c gối bấnh, nùỉm cúm, gối giô, xem nưìi nûúác,
àûáng sai bẫo cùỉt àùåt cho con chấu mưỵi àûáa mưỵi viïåc.
Nhûäng chiïëc cẫnh rûúåu gẩo nïëp cêím múã sùén nt lấ chëi khư
àûáng l l trong bưën gốc lïìu, cẫ dûúái gưëc cêy chô, ai mưỵi lc qua lẩi
cng ëng mưåt bất. Mi rûúåu thúm nưìng êëm cẫ dậy lïìu Bậi Lúã
nhưån tiïëng cûúâi hất. Cng bây biïån nhû trûúác lïìu cội khấc, nhûng
ngûúâi Bậi Lúã àem mêm kiïåu cưỵ nến ấn ngûä gổn gâng phđa ngoâi,
nhû àem kho lûúng àùåt ra giûäa àûúâng qn trêíy. Nhâ vua túái, mổi
viïåc bïëp nc vûâa xong àêu àêëy. Mêm ng quẫ àỗ ưëi cam. Chê xanh
àùåc khối thúm ngổt. Rưìi cúm nến, giô chẫ, thûá thò bây lïn mêm àïí
Trêìn Thïë Phất 20

nïëm ngay, cố thûá àậ xïëp tûâng khùn gối mưåt àïí biïëu khấch, nhû
sùỉp sùén cho ngûúâi lïn àûúâng, cho qn kếo qua lêëy lûúng ùn. An
Tiïm vâ Nâng Hoa cng cấc lậo ưng xng xđnh ấo àiïìu, khùn lam
àêìu ròu, lậo bâ ấo dâi nhåm vỗ số múái, ra àốn vua. Vua, vúå vua-cẫ
mể vua cng vûâa àïën, con trai con gấi vua, quan vùn quan vộ cấc
cội àïìu xư nhau ra nïëm cúm nến vâ giô chẫ Bậi Lúã. Vûâa quen
miïång lẩi vûâa bi miïång, cúm vâ thûác ùn, thêåt ngon. Lẩi thïm, ai
cng cẩn ln mêëy tìn rûúåu tùm nưíi tiïëng àêët bậi, àïìu ngâ ngâ
cẫ. Cấc bâ, cấc cư thò nhêëp rûúåu nïëp cêím. Thêåt hay. Thïë mâ chó lâ
thûác ùn thûác ëng hâng ngây àûúåc lâm cho tinh, cho khếo hún. Ai
cng sûãng sưët thêëy ra cấi ùn bònh thûúâng mâ qu vâ nhêån thêëy chó
cố thûúãng thûác cấi ùn cấi ëng ca àêët nûúác mònh múái thêëm thđa
hïët miïëng ngon tûâ têëm bế àûúåc. Vua têëm tùỉc khen rưìi úã lẩi ln

àêëy cng cấc quan nhùỉm rûúåu cho àïën chiïìu. Mêëy khi àậ ngưìi xem
dên Bậi Lúã giậ bấnh, nến cúm, àưí chê kho, thêåt nhanh thêåt thẩo.
Thïë lâ cấc cội, cấc phûúâng chun cưỵ bất cêìu k nùm nay àêm ra ïë,
vua khưng vúâi àïën. Cay nhêët lâ bổn chång lẩ, nem cưng chẫ
phûúång àïën thïë mâ phẫi thua mổi thûá bấnh trấi bònh thûúâng úã
àêu cng cố. Àïën hưm tan hưåi, nhâ vua múã àẩi tiïåc thïët cấc quan
trong ngoâi vâ cấc cội vïì hưåi àûúåc giẫi. Hưåi àêìu nùm nay cng
khấc mổi nùm. Chûa bao giúâ, kïí cẫ mûúâi lùm bưå trong nûúác, chûa
cội nâo vâo dûå hưåi kinh àư mâ giêåt cẫ ba giẫi nhêët àấm. Cấc c lậo
trong phûúâng àưng lên nối:
- Giâ nây àậ àûúåc xem hưåi kinh àư tûâ lc côn trễ, thêåt khưng
bao giúâ thêëy ngûúâi ngoâi cội tâi àïën nhû ưng An Tiïm. Nghe cấc c
kïí lẩi thò cẫ àúâi trûúác cng chûa cội nâo giêåt àûúåc ba giẫi mưåt hưåi.
Thïë mâ cội Bậi Lúã nùm nay giêåt giẫi cẫ ba!
Nhâ vua hỗi An Tiïm:
- Ngûúâi dẩy dên thïë nâo mâ giỗi vêåy?
An Tiïm nối:
- Lc côn bế theo nhâ vua vïì, tưi thûúâng àûúåc nghe ngûúâi giâ
kïí cho biïët gưëc tđch tûâ khi cố àêët nûúác. Àêëy lâ lc mể àûa nùm
mûúi con lïn úã tûâ vng chên Tam Àẫo vùỉt qua sưng Cấi sang Tẫn
Viïn, anh cẫ lâm vua àêìu rưìi vïì sau cha truìn con nưëi, cng úã
mưåt nhâ, àúâi nâo cng hôa thån, thiïn tûã vâ thêìn dên tùỉm cng
sưng, cây mưåt rång, vua tưi chõu khố chõu khưí múái dûång nïn àûúåc
mûúâi lùm bưå nûúác Vùn Lang ta ngây nay. Kõp àïën khi tưi vêng lúâi
nhâ vua ra trêën Bậi Lúã, ngây àïm nghơ àïën cưng lao lêåp ra àêët
ÀẪO HOANG 21

nûúác ca cấc vua cha, lo súå mâ cưë gùỉng noi theo, quët lâm cho àêët
Bậi Lúã chòm rưìi phẫi sưëng lẩi, cố àûúåc thïë múái khỗi ph lông tin
ca nhâ vua. Vò vêåy mâ hún mûúâi nùm nay, ngûúâi Bậi Lúã chng

tưi mẫi mï khưng biïët thïë nâo lâ khố nhổc, úã ni cng nhû úã nhâ,
ài àûúâng àấ gêåp ghïình, cng nhû ài chưỵ phùèng. Àïën nưỵi bổn cội êët
àõnh mûu ấc àïí tranh giẫi, àâo hưë giûäa bậi thưíi cúm thi, nhûng
dên tưi hùçng ngây àậ quen coi bûúác hm cng giưëng bûúác núi
bùçng, khưng thïí ngậ àûúåc. Ngûúâi Bậi Lúã chng tưi quanh nùm vấc
àấ ài àấnh nhau vúái trêu nûúác, chùån cưí àíi àûúåc trêu nûúác, cho
nïn khưng thïí àư nâo lay nưíi nhûäng cấnh tay àậ khiïng àấ, d cho
àư cội Bđnh àậ àõnh xóa àôn ngêìm vâo huåt bùỉp thõt, rưët cåc
nhûäng kễ thêm thiïím cng àânh chõu ngậ ngûãa bng trûúác àư Bậi
Lúã chng tưi mâ khưng giúã trô ấc àûúåc. Ngûúâi Bậi Lúã chng tưi tûâ
ài múã àêët àïën nay chûa lc nâo biïët àïën cấi thong thẫ, ùn khưng
kõp ngưìi mêm, àïm khưng biïët cố gâ gấy tan canh, cho nïn, ùn
àûáng thò phẫi biïët thưíi cúm nhanh, lam lâm vêët vẫ àïm ngây rông
rậ trïn àûúâng thò phẫi biïët nến cúm thẩo. Ngây nay, Bậi Lúã cố hẩt
thốc, cố cêy mđa, cố con lúån, con trêu, lc khưí cng nhû lc sûúáng,
chng tưi àïìu nhúá lúâi vua cha, khi ngâi lâ cưng tûã Lang Liïu, côn
hân vi, nghơ ra cấch lâm bấnh chûng, bấnh dây, cố nối:
“Vêåt trïn trúâi àêët vâ mổi ca qu khưng gò bùçng gẩo", cho
nïn chng tưi câng cưë gùỉng khếo tay lâm àêëy thưi. Chó cố mưåt lông
tin vâ hai chûä kiïn têm mâ Bậi Lúã múã mang lïn àûúåc, nay àûúåc
cng cấc cội àem sûác, àem ca mònh lâm ra, mûâng rúä vïì hưåi Nhâ
vua nghe An Tiïm nối chûa hïët lúâi, àậ àng àng nưíi giêån, sai ài
bùỉt ẫ trm toấn cúm thi cội êët vâ ngûúâi trûúãng lô vêåt cội Bđnh.
Nhâ vua quất:
- Chếm!
Nhiïìu ngûúâi trong hâng quan àûáng dêåy, ngùn rùçng àûúng
tiïåc vui, khưng nïn chếm ngûúâi. Nhâ vua lẩi quất:
- Àem bỗ ngc!
Lđnh dêỵn ẫ cội êët vâ bổn lô vêåt cội Bđnh ra.

4.
Nhâ vua bẫo mûu sơ:
- An Tiïm cố cưng to, cêìn trổng thûúãng. Mûu sơ têu:
Trêìn Thïë Phất 22

- An Tiïm cố tưåi, phẫi khếp nố vâo tưåi chïët múái àûúåc.
Nhâ vua ngẩc nhiïn hỗi cúá sao. Mûu sơ lẩi têu:
- Hún mûúâi nùm nay, An Tiïm toân mûu àưì nhûäng chuån
phẩm thûúång vâ phẫn trùỉc. Àêët lúã, sống trân, nhûng nhúâ oai àûác
nhâ vua, àêët àậ bưìi, sưng àậ lùång, cúá sao nố vêỵn àùåt tïn lâ Bậi Lúã,
nố mong cho àêët nûúác long lúã â? Ngùn sưng lúã lâm sao nố dấm àùỉp
lïn ba ngưi ni àấ. Àêët nûúác ta múã ra trïn sưng Cấi, cố ni Tẫn
Viïn vâ ni Tam Àẫo trêën hai hûúáng trúâi, nay nố dấm àùỉp ni lïn
àổ vúái hûúáng trúâi, thïë lâ nố mën thïë nâo? úã kinh àư nây vâ trïn
cẫ mûúâi lùm bưå nûúác Vùn Lang nhâ vua cng chûa àùỉp ni àấ,
chûa àùåt bâi vê tng cưng àûác, mâ nố dấm bùỉt dên hất kïí cưng, nố
dấm àùỉp ni àấ cao hún cẫ kinh àư, thïë lâ cố gò? Àêët phđa êëy cố
thïë chđn mûúi chđn ni, bêy giúâ nố mën thïm mưåt ngổn ni nûäa
àïí vua tưi phẫi quay mùåt chêìu vïì phđa êëy. Nố thêåt cố hiïím àïën
núi rưìi. Ngây nay, ún nhâ vua, nố àûúåc vïì kinh dûå hưåi, lẩi câng cân
rúä quấ lùỉm. Xûa nay, khưng cội nâo dấm àïí àûáa con trễ vâo àûáng
trûúác mùåt cấc quan chêëm giẫi, chùèng nhûäng thïë, nố côn dấm xui
trễ lïn àâi, lâm nhc quan lẩc tûúáng bưå V Ninh ngay trûúác mùåt
nhâ vua, khưng côn ra thïí thưëng nûäa. Lẩi nhû hưm qua, giûäa àẩi
tiïåc vua ban, nố dấm nối ngưng, bõa tẩc, gêy tao loẩn trong cấc
hâng quan. Xûa rây, àậ nhiïìu ngûúâi kïí nố vêỵn thûúâng khoe rùçng
lâm ngûúâi úã àúâi chó cố mònh lâm nïn mònh, khưng biïët trïn dûúái cố
ai. Khưng thïí côn kễ cìng loẩn nâo àïën nhû thïë nûäa! Bêy giúâ cấi
thïë nố àang lêën túái, àûúåc cẫ ba giẫi hưåi, câng ngưng cìng hún,
nïëu khưng tûác khùỉc ngùn chùån ài thò hổa vïì sau khưng biïët àêu

mâ lûúâng. Chi bùçng, nhên nố côn àûúng úã trong tay ta, nhû hưí lòa
rûâng, chim cp cấnh, xin nhâ vua hậy kõp thúâi xûã trđ.
Nhâ vua thêët kinh:
- Bêy giúâ ta múái nghơ ra.
Rưìi bưëi rưëi:
- Lâm thïë nâo bêy giúâ?
Mûu sơ têu:
- Ngoâi bïí Àưng cố dẫi àêët chûa ai àïën bao giúâ, nố xêëc xûúåc
nhû thïë thò bùỉt nố phẫi chung thên biïåt xûá ra àẫo hoang giûäa bïí
àïí xem nố cố phếp biïën chïët thânh sưëng, àïí xem nố cố thên lêåp nưíi
thên nhû nố thûúâng khoấc lấc hay khưng. Vẫ chùng, nhû thïë cng
àïí dûát mưëi lo vïì sau.
ÀẪO HOANG 23

Nhâ vua gêåt àêìu. Thïë lâ cẫ nhâ An Tiïm bõ bùỉt bỗ ngc. Mõt
m ngây àïm. Hai bíi, cai ngc múã hế khe cûãa àûa cúm. Ngoâi
cûãa nhâ ngc xấm ngùỉt mêëy lúáp tûúâng àấ. Mưỵi ngây ngûúâi t chó
côn biïët trưng lïn cấi khe àêìu tûúâng àïí àoấn lúâ múâ lc êëy lâ lc
nâo. Trong nhâ ngc gưì ghïì, ngưìi nùçm trïn àấ, bưën phđa tûúâng àấ
tẫng. Phẫi khi trúâi nưìm, mưì hưi àấ toất nhêìy nha, lẩnh nhû xùm
vâo ngûúâi. Thïë mâ thónh thoẫng, trong vôm àấ êím ûúát, nghe vùèng
tiïëng cûúâi khc khđch, lẩi cố khi tiïëng tht thđt khốc. Mon vâ cấi
Gấi àêëy. Trễ con thò cûá vui àêëy, bìn àêëy, nhû mûa nhû nùỉng.
Mon hỗi bưë:
- Bưë úi! Nhâ ta phẫi úã àêy mậi â?
An Tiïm àấp:
- Chûa biïët.
Gấi hỗi bưë:
- Bưë úi! Nhâ ta cố vïì Bậi Lúã nûäa khưng?
An Tiïm vët ài tốc con gấi. Mon lẩi hỗi:

- Bưë úi! Khưng úã àêy thò rưìi nhâ ta ài àêu.
An Tiïm àấp:
- Àúåi xem, con ẩ.
Trong bống tưëi àêìy húi àấ nhúáp nhấp. Gấi nùçm vâo lông mể,
tiu nghóu. Mon im lùång, vễ têëm tûác. Nhiïìu lc, chùèng cûúâi chùèng
khốc, hai àûáa cûá bìn thiu nhû thïë. Vò khưng thïí hiïíu àêìu ài ra
sao, àûúng úã ngoâi nhâ trẩm, ngûúâi Bậi Lúã qy qìn sûãa soẩn trúã
vïì thò àưåt nhiïn cố lđnh àïën gổi ài, rưìi àíi cẫ nhâ phẫi chui vâo
hêìm àấ nây. Cấi gò khưng rộ thò tûác khưng chõu àûúåc! Lất sau, An
Tiïm nối:
- Cấc con úi, ngưìi nhđch lẩi àêy bưë kïí cấc con nghe chuån
ngây trûúác. Cấc con lúán lïn chó trưng thêëy Bậi Lúã àậ thânh lâng
xốm, cấc con khưng biïët nhûäng ngây àêìu ra Bậi Lúã gian nan chùèng
khấc mêëy hưm nay úã trong nhâ àấ nây àêu
Chuån Bậi Lúã ngây xûa Nhûäng cêu chuån tung hoânh
ngây trûúác ca An Tiïm àûúåc àem kïí lẩi trong cấi hêìm àấ bûác bưëi,
êím ûúát. Ngoâi tûúâng, cấi vui êëm giïng hai côn àûúng giúän qua.
Mon vâ Gấi thêëy mònh ngưìi ûúáp trong mi thúm hoa àẩi. Anh em
nố àoấn ngoâi búâ tûúâng àấ cố cêy àẩi, mi hoa thò khưng biïët àêu
tôa ngang dậy dổc, àêu lâ ngc tưëi, mi hoa cûá ngổt ngâo àûa khùỉp
Trêìn Thïë Phất 24

núi, àïën cho têët cẫ mổi ngûúâi. Mưåt tiïëng chim hốt anh ấnh trïn
khe àấ. Rưìi bống chiïëc lấ àẩi húi xư àưång, vúân lïn tûúâng mưåt cht
nùỉng nhẩt. Mưåt con chim bẩc mấ nho nhỗ vûâa nhn chên nhẫy
qua. Quẫ nhiïn lâ ma nẫy lưåc côn àûúng húán húã thêëp thoấng
ngoâi kia. Cêu chuån k th bưë kïí câng mï mẫi, chúân vúân nhû
bưng hoa lêëp lố trïn vấch àấ. Ngây êëy, sưng Cấi chûa hiïìn nhû bêy
giúâ. Ma nûúác àïën, sưng cûá rếo êìm êìm, thc lïn thc xëng tûâng
tẫng nûúác, tẫng àêët. Chó mưåt thoấng mâ nhûäng con nûúác àậ hng

hc ngoẩm xëng àûúåc cẫ mưåt cấnh bậi. Àêët vâ nûúác vâo trêån giấp
lấ câ. Ngûúâi cûáu àêët rêìm rêìm kếo ài vấc àấ nếm xëng àấnh nhau
vúái nûúác. Cố lc nûúác thc dûä, quết sẩch àấ, àíi mổi ngûúâi phẫi
bẩt vâo ni. Nûúác vêỵn àíi theo a lïn, ngêåp trân lan. Nhûng con
ngûúâi câng tỗ ra kiïn gan. Nûúác khưng thïí dêng mậi. Àïën mưåt lc
nûúác cng phẫi mỗi, nûúác rt xëng, thïë lâ ngûúâi lẩi l lûúåt hô
nhau vấc àấ xư ra, nếm xëng chùån sưng. Cûá thïë, dùçng dai nùm
nây sang nùm khấc, giûä tûâng sẫi àêët, phẫi, tûâng sẫi àêët, múái nïn
àûúåc cấi Bậi Lúã tr ph bïn sưng ngây nay. Mon nùçm gưëi lïn àêìu
gưëi bưë. Cêu chuån hay àậ xua khưng cho cún bìn ng àêåu
xëng. Àưi mùỉt cûá thao lấo. Gấi thò thao thûác hỗi mể: nïëu ngây êëy
con mâ àûúåc ài nếm àấ chùån nûúác l thò hôn àấ con vấc cố to bùçng
tẫng àấ vấch hêìm nây khưng? An Tiïm nối:
- Cấc con ẩ, khưí thïë nhûng vêỵn sưëng. Búãi vò con ngûúâi cố lấ
gan.
Mon àõnh hỗi, lẩi thưi. Cho àïën lc ài ng, Mon múái hỗi cêu
êëy:
- Lâm thïë nâo bưë cố àûúåc cấi gan?
An Tiïm nối:
- Con ẩ, bưë sệ kïí chuån bưë ngây xûa cho cấc con nghe.
Lẩi àïën nhûäng àïm nghe bưë kïí chuån thã bế ca bưë. Tiïëng
trưëng àưìng êåp ònh xa xa. Àïën lc àậ bìn ng dđp hai mùỉt lẩi mâ
côn nghe tiïëng trưëng vâ tiïëng sống trong cêu chuån trâo lïn.
Cho àïën bêy giúâ, khi nhúá lẩi thã êëy, bïn tai An Tiïm cng
côn vang tiïëng nûúác vưỵ. Múái sinh ra, An Tiïm úã búâ biïín. Nhûäng
àúåt sống cao l l tûâ ngoâi khúi chẩy vâo, vûâa chẩy vûâa gâo, êåp
xëng, mën lưi ngay thùçng bế ra khúi. Nhûng thùçng bế vêỵn bấm
àûúåc vâo àêët. Thùçng bế vêỵn lang thang sưëng trïn dổc biïín Àưng.
An Tiïm lúán lïn, cha mể mêët tûâ lc ùém ngûãa, khưng biïët mònh lâ
ÀẪO HOANG 25

ai. Nhûäng chôm xốm ven biïín àậ chuìn tay nhau ni thùçng bế.
Múái àêìu thò ai cng cố lông thûúng. Nhûng sau vò mưỵi ngûúâi àïìu
phẫi àïm ngây mẫi miïët ài àêm cấ, ài gộ hâ, gộ ngao kiïëm miïëng
ùn, thïë lâ thùçng bế cûá bô ài vú vêín, ngûúâi phẫi àưíi tay ni, ngûúâi
nây vûát cho ngûúâi khấc. Cố ngûúâi khưng mën ni, àem bỗ nố ra
bậi cho sống liïëm ài. Cố ngûúâi thûúng, lẩi ra ùém vïì. Bưìng bïình
giûäa cấi sưëng cấi chïët nhû thïë, thùçng bế trẫi gian trn tûâng ngây,
vûâa lúán lïn, vûâa lûu lẩc, ài nhiïìu quấ àïën nưỵi trđ nhúá mỗng manh
ca nố khưng côn nhúá àûúåc hưm qua, nùm qua úã àêu nûäa. Quậng
mûúâi tíi, trẩc nhû Mon, nhû Gi -nhû tíi cấc con bêy giúâ, bùçng
tíi êëy, bế An Tiïm àậ dây dẩn lùỉm, khùỉp mònh àậ trưí châm vùçn
vêo, xấm xõt, àïí hùçng ngây xëng mô cấi ùn dûúái nûúác thò cấ mêåp,
cấ trònh khố nhòn thêëy mâ àíi bùỉt ùn thõt. Cố mưåt lêìn, bế An
Tiïm cùỉp xơa ra biïín àêm cấ. An Tiïm búi mưåt húi ra ngoâi khúi,
rưìi lùån xëng. Mën àûúåc cấ to phẫi tòm chưỵ nûúác sêu. Dûúái nûúác,
múã mùỉt tòm cấ trong ấnh sấng vâng chốe. Mưåt àân cấ mêåp ngûãi
thêëy húi ngûúâi, xưåc àïën. Nhûäng cấi miïång cấ mêåp hoấc ra bùçng cấi
chiïng, àỗ nhû mấu, rùng xđt la ta nhổn hóỉt, cố thïí cùỉn àưi, cố
thïí nët chûãng ngûúâi. An Tiïm qỵy nhû con cấ mùng bế nhỗ,
giûäa cún gêìm gâo ca àân sối nûúác. Bònh tơnh, An Tiïm vûâa búi
li, vûâa giú xơa lïn chưëng àúä. Mưåt cấi miïång cấ mêåp àỗ lûâ ngoẩp
túái, chơa rùng, bõ ln mưåt xơa. Con cấ nghiïng ngûúâi, nhẫo ra.
Mêëy cấi mưìm mấu khấc nhêu nhêu àïën. Vûâa àêm con nây trûúác
mùåt, con khấc àậ xưng àïën àúáp àùçng chên. An Tiïm thóỉt co chên,
quay xơa lẩi, àêm sët Cûá vng vêỵy túi búâi thïë, dêìn dêìn, An
Tiïm li vâo àûúåc chưỵ cẩn. Àíi theo mi mấu, bổn cấ mêåp lưìi mùỉt
trôn xoe, câng say mấu. Nhûng àậ vâo túái núi nûúác nưng nưíi gúâ
lûng lïn rưìi, àân cấ mêåp khưng dấm theo nûäa, cûá àấnh sống êìm
êìm tế nûúác lïn.

An Tiïm lốp ngốp bô vâo búâ. Bõ nhûäng cấi ài cấ mêåp tất
vâo, bêëy giúâ An Tiïm múái nhòn thêëy khùỉp ngûúâi bêåt mấu, chẫy
rông rông, àỗ xấm. Nhûng tay vêỵn cêìm cấi xơa. An Tiïm lúán lïn
giûäa nhûäng hiïím nghêo êëy. Trong cấi chïët mâ khưng chïët, thò cấi
sưëng phẫi mẩnh. Mon vâ Gấi cûá nđn húi, nhõn thúã, dấn mùỉt lïn
nhòn bưë, lông àêìy kđnh trổng, khêm phc. Bêy giúâ thò qụn hùèn
mònh àûúng ngưìi trong nhâ àấ. Hai àûáa trễ thẫ mònh vâo nhûäng
tûúãng tûúång mïnh mưng tíi thú ca bưë àûúng kïí, cố cấ mêåp, cố
xơa mi àưìng sùỉc nhû nûúác, cố àïm trùng ng trïn tẫng àấ mất
rúåi, cố bống sao nhû nhûäng cấi hoa àên rúi xëng chên trúâi, cố
miïëng cấ tûúi ngổt thúm, cố bûúác chên len lỗi ài trïn búâ cất mậi