Nghiên cứu sử dụng tấm biểu mô cuống rốn nuôi cấy điều trị loét giác mạc khó hàn gắn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI



NGUYỄN ĐÌNH NGÂN



NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG TẤM BIỂU MÔ
CUỐNG RỐN NUÔI CẦY ĐIỀU TRỊ LOÉT
GIÁC MẠC KHÓ HÀN GẮN


CHUYÊN NGHÀNH: NHÃN KHOA
Mã số: 62720157



TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SỸ Y HỌC



Hà Nội - 2014

Công trình được hoàn thành tại: TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Hoàng Thị Minh Châu
2. PGS.TS. Phan Toàn Thắng

Phản biện 1:
Phản biện 2:
Phản biện 3:

Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường
Họp tại

Vào hồi: giờ ngày tháng năm 2014




CÓ THỂ TÌM HIỂU LUẬN ÁN TẠI CÁC THƯ VIỆN
1- Thư viện Quốc gia
2- Thư viện Trường Đại học Y Hà Nội
3- Thư viện thông tin Y học Trung ương


CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ
1. Nguyễn Đình Ngân, Hoàng Thị Minh Châu, Phan Toàn Thắng
(2012). Kết quả bước đầu sử dụng tấm biểu mô cuống rốn nuôi
cấy điều trị loét giác mạc khó hàn gắn. t
Nam, 29, tr. 16 – 23.
2. Nguyễn Đình Ngân, Hoàng Thị Minh Châu (2013). Nghiên
cứu đặc điểm loét khó hàn gắn được điều trị tại bệnh viện Mắt
Trung ương năm 2011.Tc hc Quân s, 38/6, tr. 137
-145.
3. Nguyễn Đình Ngân, Hoàng Thị Minh Châu, Phan Toàn Thắng
(2013). Nghiên cứu sử dụng tấm biểu mô cuống rốn nuôi cấy
điều trị loét giác mạc khó hàn gắn. Tp chí Y hc Vit Nam, 405,

tr. 93 – 100.
4. Nguyễn Đình Ngân, Hoàng Thị Minh Châu (2014). Bài tổng
quan: Tiềm năng ứng dụng biểu mô cuống rốn nuôi cấy trong
bệnh lý bề mặt nhãn cầu. Tp chí Y hc Vit Nam, 414, tr. 1 – 6.


1

GIӞI THIӊU LUҰN ÁN
Ĉһt vҩQÿӅ
Loét giác mҥc khó hàn gҳn (LGMKHG) là tình trҥng ә loét không
biӇXP{KRiVDXNKLÿmÿLӅu trӏ tích cӵc loҥi trӯ nguyên nhân gây bӋnh.
Ĉk\Ojhұu quҧ cӫa bӋnh lý khác nhau cӫa giác mҥc (GM)FyFѫFKӃ
phӭc tҥp, QrQÿӃQQD\FKѭDFySKѭѫQJSKiSÿLӅu trӏ QjROjÿһc hiӋu.
Có nhiӅu biӋQSKiSÿLӅu trӏ /*0.+* ÿmÿѭӧc ӭng dөQJ QKѭ
chӕng viêm, Qѭӟc mҳt nhân tҥo, WăQJGLQKGѭӥng bӅ mһt nhãn cҫu, ÿһt
kính tiӃp xúc mӅm, khâu cò mi, ghép GM«tuy nhiên trong nhiӅu
WUѭӡng hӧp quá trình biӇu mô hóa GM vүQNKyNKăQYjÿHGӑDÿӃn chӭc
QăQJWKӏ giác. Ghép màng ӕi OjSKѭѫQJSKiSPӟLÿѭӧc ӭng dөng QKѭQJ
tӹ lӋ WKjQKF{QJNKiGDRÿӝng (tӯ ÿӃn 91,7%), ngoài ra viӋc sӱ
dөng màng ӕi mһc WKѭӡng làm giҧm tính trong suӕt cӫa GM, ҧQKKѭӣng
ÿӃn chӭFQăQJWKӏ giác. Công nghӋ tӃ bào gӕc gҫQÿk\ÿmÿѭӧc nghiên
cӭXWURQJÿLӅu trӏ LGMKHG, mӣ UDKѭӟng phát triӇn mӟLWURQJÿLӅu trӏ
bӋnh lý này. Ghép tҩm biӇu mô nuôi cҩy tӵ thân (vùng rìa, niêm mҥc
miӋng) hoһFÿӗng loҥi (biӇu mô màng ӕi) ÿmÿѭӧc sӱ dөng cho mӝt sӕ
WUѭӡng hӧp cho kӃt quҧ ÿiQJNKtFKOӋ.
BiӇu mô cuӕng rӕn (BMCR) vӅ bҧn chҩt là biӇu mô màng ӕi bӑc
quanh cuӕng rӕn. Các tӃ EjRQj\ÿmÿѭӧc phân lұp và chӭng minh có
tính chҩt cӫa tӃ bào gӕc biӇu mô, có khҧ QăQJELӋt hóa thành mӝt sӕ loҥi
tӃ bào biӇXP{NKiFQKDXWURQJP{LWUѭӡng thích hӧpÿһc biӋt là biӇu

mô GM. Reza (2011) ÿmbiӋt hóa biӇu mô cuӕng rӕn giӕng vӟi biӇu mô
GM, và ghép trên thӓ. KӃt quҧ cho thҩy GM sau ghép 10 tuҫn vүn trong,
không có tân mҥch, và có hình ҧnh mô hӑc giӕng vӟi GM thӓ bình
WKѭӡng. Nhӳng nghiên cӭXQj\ÿmPӣ UDKѭӟng ӭng dөng BMCR nuôi
cҩy trong các bӋnh lý bӅ mһt nhãn cҫX ÿһc biӋt là LGMKHG ± tình
trҥng bӋQKOêNKyÿLӅXÿLӅu trӏ trong nhãn khoa. Xuҩt phát tӯ các kӃt
quҧ trên chúng tôi tiӃQKjQKÿӅ tài này nhҵm mөc tiêu:
1. ĈiQKJLi k͇t qu̫ SK˱˯QJSKiSJKpSW̭m bi͋u mô cu͙ng r͙n
nuôi c̭\ÿL͉u tr͓ loét giác m̩c khó hàn g̷n.
2. Nh̵n xét các y͇u t͙ ̫QKK˱ͧQJÿ͇n k͇t qu̫ ph̳u thu̵t.

2

2. Tính cҩp thiӃt cӫDÿӅ tài
Loét GM khó hàn gҳn là hұu quҧ cӫa nhiӅu bӋnh lý khác nhau
cӫa bӅ mһt nhãn cҫXFyFѫFKӃ phӭc tҥSFKѭDFyÿLӅu trӏ ÿһc hiӋu, các
SKѭѫQJSKiSÿLӅu trӏ WUѭӟFÿk\FzQQKLӅu hҥn chӃ. Ә loét tӗn tҥi kéo
dài, tәQWKѭѫQJVkXGҫn trong nhu mô có thӇ gây loét thӫng, là bӋnh lý
nan giҧL ÿӕi vӟi các thҫy thuӕc nhãn khoa. 'R ÿy YLӋc nghiên cӭu
SKѭѫQJSKiSPӟLÿLӅu trӏ hiӋu quҧ bӋnh lý này rҩt cҫn thiӃt. Công nghӋ
tӃ bào gӕFÿһc biӋt các tӃ bào biӇXP{ÿӗng loҥi) bҳWÿҫXÿѭӧc ӭng
dөQJWURQJÿLӅu trӏ LGMKHG gҫQÿk\mӣ ra giҧi pháp mӟi cho tình
trҥng bӋnh lý này. 7X\QKLrQÿӃn nay có rҩt ít nghiên cӭu vӅ ӭng dөng
tӃ bào gӕFÿһc biӋt là tӃ bào gӕFÿӗng loҥLWURQJÿLӅu trӏ LGMKHG.
3. NhӳQJÿyQJJySPӟi cӫa luұn án
Ĉk\OjQJKLrQFӭXÿҫXWLrQÿѭӧc công bӕ trên thӃ giӟi và tҥi
ViӋt nam sӱ dөng tҩm BMCR nuôi cҩy ÿLӅu trӏ LGMKHG vӟi sӕ Oѭӧng
ÿӫ lӟn. Nghiên cӭXÿmFKӭng minh hiӋu quҧ cӫDSKѭѫQJSKiSFNJQJQKѭ
EѭӟFÿҫXOjPU}FѫFKӃ liӅn biӇu mô, sӵ tӗn tҥi cӫa các tӃ bào biӇu mô
ÿӗng loҥi trên diӋn GM sau khi ghép. Vӟi thӡi gian theo dõi dài nhҩt sau

PT ÿӃQWKiQJÿmFKӭQJPLQKÿӝ an toàn cӫa ghép BMCR nuôi cҩy.
Mһc dù kӻ thuұt áp dөQJWѭѫQJÿӕi giӕng vӟi tҩm biӇu mô màng
ӕi trong nghiên cӭu cӫa Parmar D.N. QKѭQJÿmFyQKӳng cҧi
tiӃn mӟLJL~SÿѫQJLҧn hóa cho quá trình nuôi cҩy và PT, phù hӧp vӟi
ÿLӅu kiӋn cӫDFiFQѭӟFÿDQJSKiWWULӇn. ViӋFGQJJLiÿӥ cӫa giӃng nuôi
cҩy (thay tҩm collagen vӟLÿӝ FRQJQKѭGM) giúp quá trình nuôi cҩy dӉ
GjQJKѫQ3Kѭѫng pháp cӕ ÿӏnh tҩm biӇu mô bҵng khâu ép lên kính tiӃp
[~Fÿҥt hiӋu quҧ tӕWPjNK{QJÿzLKӓLSKѭѫQJWLӋn hiӋQÿҥi, kӻ thuұt
phӭc tҥp.
4. Bӕ cөc luұn án
Luұn án gӗm 119 trang gӗPĈһt vҩQÿӅ WUDQJFKѭѫQJ-
Tәng quan (32 trangFKѭѫQJ- Ĉӕi WѭӧQJYjSKѭѫQJSKiSQJKLrQFӭu
(17 trang)FKѭѫQJ- KӃt quҧ FKѭѫQJ- Bàn luұn (30 trang), và
KӃt quҧ (2 trang), KiӃn nghӏ (1 trang).
Trong luұn án có 31 bҧng, 13 biӇXÿӗ, 23 hình, 4 phө lөc
Luұn án có 110 tài liӋu tham khҧRWURQJÿyFyWLӃng ViӋt, 104
tiӃng Anh, 1 tiӃQJĈӭc
3


&+ѬѪ1*7ӘNG QUAN
1.1. Loét giác mҥc khó hàn gҳn
1.1.1. Khái ni͏m
Loét GM khó hàn gҳn hay ә khuyӃt biӇu mô lâu liӅn (persistent
epithelial defect), là ә loét không biӇXP{KyDVDXNKLÿmÿLӅu trӏ tích
cӵc loҥi trӯ nguyên nhân gây bӋnh. Trên lâm sàng ә loét không có biӇu
hiӋn biӇu mô hóa trong vòng 2 tuҫQ ÿѭӧF [iF ÿӏnh là khó hàn gҳn.
LGMKHG bao gӗm cҧ hai nhóm khuyӃt biӇXP{ÿѫQWKXҫn và có loét ӣ
nhu mô.
1.1.2. &˯FK͇ b͏nh sinh LGMKHG

- TәQWKѭѫQJWUӵc tiӃSÿӃn tӃ bào biӇu mô GM, vùng rìa do: suy giҧm
tӃ bào gӕc vùng rìa, suy giҧm liên kӃt cӫa tӃ bào biӇu mô, tәQWKѭѫQJWӃ
bào biӇu mô do thuӕc nhӓ mҳt, chҩt bҧo quҧn.
- Tình trҥng viêm cӫa bӅ mһt nhãn cҫu: do ,/Yj71)Į hoҥt hóa các
men tiêu protein và hóa ӭQJÿӝQJGѭѫQJYӟi bҥch cҫu, ӭc chӃ GLFѭWӃ
bào.
- TәQWKѭѫQJWKҫQNLQKGLQKGѭӥng (neurotrophic keratopathy): ӭc
chӃ phân chia tӃ bào do giҧm cҧm giác cӫa GM.
- TәQWKѭѫQJFѫKӑc: OjPWăQJVӕ Oѭӧng tӃ bào bӏ bong ra khӓi GM,
mӭFÿӝ nһQJKѫQ gây ra khuyӃt biӇu mô, loét GM.
1.1.3&iFSK˱˯QJSKiSÿL͉u tr͓ LGMKHG hi͏n nay
Nguyên t̷c chung: phӕi hӧp nhiӅu biӋQSKiSÿӏQKKѭӟQJFѫ
chӃ nào chiӃPѭXWKӃ ÿӇ FySKѭѫQJSKiSÿLӅu trӏ phù hӧSĈLӅu trӏ cҧ
nhӳng tәQWKѭѫQJSKӕi hӧp
Các pK˱˯QJSKiSQ͡i khoa: dӯng thuӕc tra mҳWJk\ÿӝc biӇu
P{Qѭӟc mҳt nhân tҥo, các thuӕFWăQJGLQKGѭӥQJJL~SWăQJOLӅn biӇu
mô, thuӕc ӭc chӃ men tiêu protein, chӕng viêm«. TX\QKLrQÿDVӕ chӍ
ÿѭӧc sӱ dөQJQKѭELӋn pháp hӛ trӧ, hoһFÿLӅu trӏ nhӳQJWUѭӡng hӧp
LGMKHG mӭFÿӝ nhҽ.
HuyӃt thanh tӵ WKkQYjÿһt kính tiӃp xúc mӅPOjFiFSKѭѫQJ
pháp có hiӋu quҧWKѭӡQJÿѭӧc áp dөng hiӋn nay. Tuy nhiên cҫn theo
G}LViWGRÿӅXFyQJX\FѫEӝi nhiӉm ә loét.
&iFSK˱˯QJSKiSÿL͉u tr͓ ngo̩i khoa: FiFSKѭѫQJSKiSWUѭӟc
ÿk\FzPLNKkXSKӫ kӃt mҥc, ghép GM) mһc dù có hiӋu quҧ QKѭQJFy
nhiӅXQKѭӧFÿLӇm, ҧQKKѭӣQJÿӃn thҭm mӻ, chӭFQăQJYjGӉ có nguy
4

Fѫ/*0.+G tái phát. Ghép vùng rìa GM có hiӋu quҧ trong LGMKHG
do suy giҧm tӃ bào nguӗQYQJUuDQKѭQJNK{QJ thӵc hiӋn ÿѭӧc khi tәn
WKѭѫQJFҧ hai mҳt.

Ghép màng ӕLOjSKѭѫQJSKiSPӟLÿѭӧc nghiên cӭu, ӭng dөng
khoҧQJQăPQD\. Ĉk\OjSKѭѫQJSKiSÿѫQJLҧn, phөc hӗLÿѭӧc tình
trҥng khuyӃt nhu mô cӫa GMGQJÿѭӧF WURQJFiFWUѭӡng hӧp loét
thӫng nhӓ (< 3mm), làm giҧPTXiWUuQKYLrPWăQJVLQKWkQPҥch tҥi
GM, và không gây phҧn ӭng thҧi ghép. Màng ӕi kích thích liӅn biӇu mô
WKHRKDLFѫFKӃ chӫ yӃu: tҥRUDPjQJÿi\JLӕng vӟLPjQJÿáy GM bình
WKѭӡng (khi ghép trong diӋn loét ± inlay), và tҥRUDYLP{LWUѭӡng thuұn
lӧi kích thích tӃ bào biӇu mô xung quanh tәQWKѭѫQJGLFKX\Ӈn vào che
phӫ ә loét (khi ghép phӫ lên trên diӋn loét ± overlay). PKѭѫQJSKiSQj\
có kӃt quҧ GDRÿӝng (tӹ lӋ thành công tӯ  ÿӃn 91,7% tùy tӯng
QKyPÿӕLWѭӧngFNJQJQKѭ làm giҧPÿӝ trong cӫa GM sau ghép, và có
QJX\FѫOk\WUX\Ӆn chéo (khi ghép màng ӕi ÿѭӧc bҧo quҧn ÿ{QJOҥnh).
Công ngh͏ t͇ bào g͙FWURQJÿL͉u tr͓ LGMKHG: OjKѭӟng nghiên
cӭu mӟLWURQJÿLӅu trӏ - ә loét giác mҥFÿѭӧc thay thӃ tҥm thӡLKD\YƭQK
viӉn bҵng tҩm biӇu mô nuôi cҩy giӕng biӇu mô GM.
1.2. Nghiên cӭu sӱ dөng tҩm biӇu mô nuôi cҩ\ÿLӅu trӏ LGMKHG
1.2.1. Tҩm biӇu mô nuôi cҩy tӵ thân
Ghép tҩm biӇu mô nuôi cҩy tӵ thân (tӃ bào gӕc vùng rìa, tӃ bào
niêm mҥc miӋQJ ÿѭӧc sӱ dөng trong LGMKHG do suy tӃ bào gӕc
vùng rìa toàn bӝ cҧ hai mҳt. Ә tәQWKѭѫQJÿѭӧc che phӫ bҵng lӟp biӇu
mô nҵPWUrQPjQJÿi\Fyÿӝ dày và tính chҩWWѭѫQJÿӕi giӕng vӟi lӟp
biӇu mô GM EuQKWKѭӡng. Tuy nhiên do mҳWÿDQJYLrP nên QJX\Fѫ
hӓng mҧnh ghép cao, tӃ bào biӇu mô không tӗn tҥi lâu dài tҥi diӋn ghép.
1.2.2. Tҩm biӇu mô nuôi cҩ\ÿӗng loҥi
Ghép tҩm biӇu mô nuôi cҩ\ÿӗng loҥi cҫn tӃ bào không gây thҧi
ghép, có thӇ biӋt hóa giӕng biӇu mô GM ± tӃ bào biӇu mô màng ӕLÿiS
ӭng yêu cҫu này.
He Y.G và cӝng sӵ (1999) so sánh ghép tҩm biӇu mô tӃ bào vùng
rìa GM nuôi cҩy và tҩm biӇu mô màng ӕi nuôi cҩy trên GM thӓ tәn
WKѭѫQJ1JKLrQFӭu cho thҩy sau ghép 24h, các tӃ bào biӇu mô màng ӕi

ÿmWiLSKkQFӵFVDXÿyJҳn vӟLQKXP{*0SKtDGѭӟi bҵng các thӇ bán
liên kӃt giӕQJQKѭWӃ bào biӇu mô rìa GM nuôi cҩy. Sau PT 10 ngày,
WUѭӡng hӧp ghép biӇu mô màng ӕLYjWUѭӡng hӧp ghép tӃ bào
5

vùng rìa vүn phát hiӋn sӵ tӗn tҥi cӫa các tӃ bào này trên GM. KӃ thӯa
kӃt quҧ này, Parmar D.N. và cӝng sӵ (2006) ÿmWKӱ nghiӋm sӱ dөng tҩm
biӇu mô màng ӕi nuôi cҩy trên tҩm collagen cho 3 bӋnh nhân loét GM
khó hàn gҳn thҩt bҥi vӟi các biӋn pháp ÿLӅu trӏ nӝi khoa. KӃt quҧ cҧ 3
bӋnh nhân ә loét biӇu mô hóa hoàn toàn sau 2 ± 4 lҫQÿһt tҩm biӇu mô
màng ӕi nuôi cҩy. 3KkQWtFKFѫFKӃ liӅn biӇu mô, các tác giҧ cho rҵng có
ÿѭӧc sӵ liӅn ә ORpWOjGRWiFÿӝng sinh hӑc cӫa biӇu mô màng ӕLÿmFҧi
tҥRYLP{LWUѭӡng cӫa ә tәQWKѭѫQJWUrQ*0JL~SFiFWӃ bào biӇu mô
[XQJTXDQKWăQJVLQKFKHSKӫ loét. Ngoài ra, biӇu mô màng ӕi có thӇ
liên kӃt tҥm thӡLQKXP{SKtDGѭӟLÿӇ che phӫ ә loét tҥm thӡi, Yjÿѭӧc
thay thӃ dҫn khi các tӃ bào GM xung quanh di chuyӇn vào.
1.3. Ӭng dөng BMCR nuôi cҩ\WURQJÿLӅu trӏ LGMKHG
1.3.1. Tính ch̭t g͙c cͯa t͇ bào BMCR
Bӑc quanh cuӕng rӕn chính là màng ӕi, BMCR là biӇu mô màng
ӕLÿѭӧc hình thành tӯ WKѭӧng bì phôi (epiblast) vào ngày thӭ 7±8 cӫa
thai kǤ'Rÿy dүQÿӃn suy luұn tӃ bào BMCR có thӇ có các tính chҩt
³JӕF´Wӯ các tӃ bào vҥQQăQJFӫDWKѭӧng bì phôi.
TӃ bào BMCR có các marker cӫa tӃ bào gӕc phôi (Oct-4, Rex 1,
SSEA- 4, SOX ± 1DQRJGѭѫQJWtQKYӟi mӝt sӕ marker cӫa tӃ bào
gӕc trung mô (CD44, CD166YjGѭѫQJWtQKUҩt rõ vӟi marker cӫa tӃ
bào gӕc biӇu mô (CD151, CD227). Các tӃ bào này biӇu hiӋn rҩt rõ tính
chҩt cӫa tӃ bào gӕc biӇXP{GѭѫQJWtQKYӟi CK7, CK8, CK14, CK19,
¨Np63) và nhӳng marker khác cӫa tӃ bào gӕc vùng rìa (ABCG2, HES1,
BMI1, CK15, SOD2).
Trên thӵc nghiӋm tӃ EjR%0&5ÿmÿѭӧc biӋt hóa thành tӃ bào

gan (vӟLÿҫ\ÿӫ chӭFQăQJELӇu bì và biӇu mô GM.
Ĉ͡ an toàn khi c̭y ghép t͇ bào g͙c bi͋u mô cu͙ng r͙n
Màng ӕi (có tӃ bào biӇu mô) tӯ OkXÿmÿѭӧc sӱ dөQJWUrQQJѭӡi.
TӃ bào biӇu mô màng ӕLFNJQJÿmÿѭӧc thӱ nghiӋm ghép và chӭng minh
ÿӝ an toàn FNJQJQKѭNK{QJJk\WKҧi tUrQQJѭӡi tӯ QăP7Ӄ bào
BMCR bҧn chҩt là biӇu mô màng ӕi QKѭQJELӋWKyDKѫQYӅ Kѭӟng biӇu
mô) QrQtWFyQJX\FѫVLQKXKѫQ7Kӵc nghiӋm ghép BMCR trên chuӝt
suy giҧm miӉn dӏch sau 4 tháng không thҩy có khӕi tân tҥo. BMCR
FNJQJlà mӝt phҫn cӫa nhau thai nên không gây thҧLNKLJKpSÿӗng loҥi.
Trong tӃ bào này có HLA E, G có vai trò ӭc chӃ miӉn dӏch. Trên thӵc
nghiӋm ghép dӏ loài (trên chuӝWFNJQJWKҩy BMCR không bӏ thҧi.
6

1.3.3. Các nghiên cͱu bi͏t hóa BMCR thành bi͋u mô giác m̩c
BMCR có các marker cӫa tӃ bào gӕc vùng rìa, khi nuôi cҩy
WURQJ P{L WUѭӡng PTTe-ÿmELӋt hóa giӕng vӟi tӃ bào biӇu mô GM
GѭѫQJWtQK&.&.). Reza H.M. và cӝng sӵ ÿmJKpSWҩm BMCR
nuôi cҩy trên mҳt thӓ ÿѭӧc gӑt sҥch biӇu mô kӃt GM. KӃt quҧ 100% sӕ
thӓ GM trong, không có biӇu hiӋn suy giҧm tӃ bào gӕc vùng rìa sau 4
tuҫn, và ӣ thӡLÿLӇm 10 tuҫn là 50% sӕ thӓ. Xét nghiӋm giҧi phүu bӋnh
lý cho thҩy bӅ mһt GM sau ghép là các lӟp tӃ bào biӇu mô lát tҫng
không sӯng hóa, có cҩu trúc giӕng GM thӓ EuQKWKѭӡng, không có viêm
Gѭӟi biӇXP{ĈiQKJLiKyDP{PLӉn dӏch các tӃ bào này GѭѫQJWtQKYӟi
&.&.ÿһc hiӋu cho biӇu mô GM) và âm tính vӟi CK4, CK19
ÿһc hiӋu biӇu mô kӃt mҥc).
1KѭYұy, BMCR bҧn chҩt là biӇu mô màng ӕi, có thӇ biӋt hóa
giӕng biӇu mô cӫa giác mҥc nên hoàn toàn có thӇ nghiên cӭu áp dөng
WURQJÿLӅu trӏ loét GM khó hàn gҳn giӕQJQKѭSKѭѫQJSKiSFӫa Parma
D.N. nêu trên7X\QKLrQÿӃn nay trên thӃ giӟLFNJQJQKѭWҥi ViӋt Nam
FKѭDFy nghiên cӭu nào vӅ vҩQÿӅ này.

&+ѬѪ1*ĈӔ,7ѬӦNG, 3+ѬѪ1*3+È31*+,Ç1&ӬU
ĈӕLWѭӧng nghiên cӭu
Nghiên cӭu tiӃn hành trên 37 bӋnh nhân bӏ LGMKHG do các
nguyên nhân khác nhau ÿѭӧFÿLӅu trӏ tҥi BӋnh viӋn MҳW7UXQJѭѫQJ tӯ
tháng 1 QăP1 ÿӃQWKiQJQăP
Tiêu chu̱n l͹a ch͕n
Tiêu chu̱n lo̩i trͳ
- Nuôi cҩy chҩt nҥo ә loét cho kӃt
quҧ âm tính vӟi vi khuҭn, nҩm.
- ĈmÿѭӧFÿLӅu trӏ nӝi khoa hӃt các
dҩu hiӋu viêm cҩp trên bӅ mһt nhãn
cҫu, ә loét có dҩu hiӋu khó hàn
gҳn:
+ Mҳt giҧm kích thích
+ Bӡ ә loét có gӡ cuӝn biӇu mô
Ĉi\ә ORpWWѭѫQJ ÿӕi sҥch, hҫu
QKѭNK{QJFzQFKҩt hoҥt tӱ
+ Không có biӇu hiӋn biӇu mô hoá
thêm trong 2 tuҫn
- Loét GM dӑa thӫng, hoһFÿm
thӫng
- GM còn ә viêm sâu trong nhu
mô
- BӋnh nhân có quһm, hoһc
biӃn dҥng, hӣ mi nһng kèm
theo
- &iFWUѭӡng hӧp loét khó hàn
gҳn có tәQWKѭѫQJWӃ bào gӕc

vùng rìa GM toàn bӝ.
- BӋnh nhân không hӧp tác
nghiên cӭu
7

3KѭѫQJSKiSQJKLrQFӭu
2.2.1.Thi͇t k͇ nghiên cͱu: thӱ nghiӋm lâm sàng, có chӫ ÿtFKkhông
ÿӕi chӭng, so sánh dӑc trѭӟFYjVDXÿLӅu trӏ.
2.2.2. Cͩ m̳u nghiên cͱu:
tính theo công thӭc

N: cӥ mүu nghiên cӭu § 32 mҳt (trong nghiên cӭu là 37 mҳt)
2.2.3. 3K˱˯QJSKiSFK͕n m̳u: nӃu bӋQKQKkQ/*0.+*ÿmÿLӅu trӏ
nӝi khoa tích cӵFWUѭӟFÿk\WKuPT ngay. Các WUѭӡng hӧp còn lҥi ÿLӅu trӏ
tích cӵc bҵQJSKѭѫQJSKiSQӝi khoa ít nhҩt hai tuҫn mà không có hiӋu
quҧ mӟLÿѭӧc chӍ ÿӏnh PT.
2.2.4. 3K˱˯QJWL͏n nghiên cͱu
- 3KѭѫQJWLӋn khám và phүu thuұt: bҧng thӏ lӵc, sinh hiӇn vi
khám, hiӇn vi PT, giҩy thҩm nitrocellulose, KTX
- Tҩm biӇu mô cuӕng rӕn nuôi cҩy: ÿѭӧc nuôi nuôi cҩy tҥi
phòng thí nghiӋm cӫa bӝ môn NgoҥLĈҥi hӑc quӕc gia Singapore (cung
cҩp bӣi công ty KenCare ViӋt Nam). Tҩm biӇXP{ÿѭӧFÿiQKJLiP{
hӑc, marker CK3, CK12 (theo tiêu chuҭQFѫVӣ).
2.2.5. Cách thͱc ti͇n hành nghiên cͱu
- Khám, thu thұp thông tin bӋnh nhân: vӅ ÿһF ÿLӇm bӋnh
nhân, tiӅn sӱ bӋnh và tәQWKѭѫQJKLӋn tҥi ӣ mҳt.
- Phүu thuұt ghép tҩm biӇu mô cuӕng rӕn nuôi cҩy
Tê tҥi cҥnh nhãn cҫu bҵng 6 ml lidocain 2%. Dùng dao Oѭӥi tròn
gӑt lҩy bӓ hoҥi tӱ, làm sҥFKÿi\ә loét, bӡ ә loét, tҥo nӅn cho diӋn ghép.
Ĉһt tҩm biӇu mô JLiÿӥ Ojÿi\JLӃng nuôi cҩy) lên diӋn loét mһt có biӇu

mô quay xuӕQJGѭӟi. Ĉһt kính tiӃp xúc mӅm ÿѭӡng kính 11mm che phӫ
diӋQÿmÿһt tҩm biӇu mô, khâu cӕ ÿӏnh vào cӫng mҥc KDLPNJLFKӍ Vicryl
8/0 theo hình dҩu cӝng bҳt chéo qua KTX. PT phӕi hӧp cùng mӝt thì:
rӱa mӫ tiӅn phòng hoһc cҳt mӝng ghép kӃt mҥFUuDWUѭӡng hӧp có bӋnh
lý phӕi hӧp.
Ghép ṱm bi͋u mô l̯n hai: khi ә LGMKHG sau ghép lҫn thӭ nhҩt thu
gӑQKѫQQKѭQJFKѭDELӇu mô hóa hoàn toàn sau 4 tuҫn.
- ĈLӅu trӏ nӝi khoa sau phүu thuұt
+ Tra mҳt dung dӏch moxifloxacin 0,5% (Vigamox) x4 lҫn/ngày
ÿӃn khi GM liӅn hoàn toàn, uӕng Cefuroxime (Zinnat) 0,25g x 2
viên/ngày x 5 ngày'LQKGѭӥng bҵng huyӃt thanh tӵ WKkQQѭӟc
mҳt nhân tҥo.
 
2
2/1
2
1
N
d
pp
Z



D
8

+ Cҳt chӍ cӕ ÿӏnh KTX, kiӇm tra tình trҥng biӇu mô hóa ә loét sau
PT 7 ngày.
2.2.6. Các tiêu chu̱QÿiQKJLiN͇t qu̫ ph̳u thu̵t

- Thӡi gian liӅn biӇu mô
Thành công: ә loét LGMKHG biӇu mô hóa hoàn toàn sau mӝt hay
nhiӅu lҫn PT, chia các mӭc (theo Tsubota, 1999):
+ T͙t: biӇu mô hóa hoàn toàn trong 2 tuҫn sau PT.
+ Trung bình: ә khuyӃt biӇu mô thu gӑn sau 2 tuҫn PT và biӇu mô
KyDKRjQKRjQWRjQVDXWKiQJÿLӅu trӏ.
+ Kém: tình trҥng khuyӃt biӇu mô kéo dài trên 4 tuҫn sau khi PT,
cҫn ghép lҫn hai.
Th̭t b̩i: ә loét không biӇXP{KyDKRjQWRjQVDXÿLӅu trӏ, cҫn sӱ dөng
SKѭѫQJSKiSÿLӅu trӏ khác, hoһc loét GM tái phát trong vòng 1 tháng
sau PT không thӇ ghép lҫn hai.
- Tình trҥng diӋn GM ghép tҩm biӇu mô cuӕng rӕn
B̫ng 2.2. Tiêu chu̱n phân lo̩i tình tr̩ng di͏n ghép.
Mͱc
ÿ͡
Tình tr̩ng di͏n ghép ṱm bi͋u mô
Tӕt
Bi͋u mô b͉ m̿t nh̽n bóng, ph̻ng
GM trong, quan sát rõ các chi ti͇t trong ti͉n phòng
Không có tân m̩ch t̩i di͏n ghép
Khá
Bi͋u mô b͉ m̿W[[uQK˱QJNK{QJFyNKX\͇t bi͋u mô
GM ÿͭc nh́, v̳n quan sát rõ bͥ ÿ͛ng t͵
Có tân m̩ch t̩i di͏n ghép, ͧ QKXP{Q{QJNK{QJF˱˯QJWͭ
Kém
Bi͋u mô b͉ m̿t xù xì, có khuy͇t ho̿c bong bi͋u mô tái di͍n
GM ÿͭc n̿QJNK{QJTXDQViWÿ˱ͫc chi ti͇t trong ti͉n phòng
Tân m̩ch t̩i di͏n ghép nhi͉XF˱˯QJWͭ, có tân m̩ch sâu
- KӃt quҧ WHVWiSÿiQKJLiELӇu mô bӅ mһt GM sau ghép:
xem có tӃ bào bҩWWKѭӡng, không giӕng tӃ bào biӇu mô GM, nhân quái,

nhân chia (thӵc hiӋn 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng sau PT).
- Thӏ lӵc: ÿiQKJLiWKHREҧng thӏ lӵc Snellen
2.2.7. Các y͇u t͙ ̫QKK˱ͧQJÿ͇n k͇t qu̫ ph̳u thu̵t
- Các y͇u t͙ liên quan và tình tr̩ng loét khó hàn g̷n: nguyên
nhân gây loét, thӡi gian loét và thӡi gian khó hàn gҳQĈһFÿLӇm ә loét
GM: kích WKѭӟcÿӝ sâu, tәQWKѭѫQJSKӕi hӧp
- Tình tr̩ng ṱm bi͋XP{WU˱ͣc khi ghép
ĈiQKJLiÿҥi thӇ tҩm biӇu mô (bҵng kính hiӇn vi PT) theo 3 mӭc: tӕt,
khá, kém.
9

ĈiQK JLi NKҧ QăQJ Vӕng cӫa tӃ bào: bҵng nhuӝm Trypan blue (3
mүu), và nuôi cҩy lҥi tҩm biӇu mô (3 mүu)
- Các y͇u t͙ trong quá trình ph̳u thu̵t: các PT phӕi hӧp cùng
1 thì; tai biӃn, biӃn chӭng trong và sau PT.
 ĈiQK JLi P{ K͕c và gen giͣi tính m̫nh giác m̩F ÿm JKpS
BMCR: ÿӇ ÿiQKJLiVӵ có mһt cӫa tӃ bào BMCR tҥi diӋn ghép.
Lҩy BMCR cӫa trҿ trai ghép cho bӋnh nhân nӳ. Sau mӝt thӡi
gian tiӃn hành ghép GM cho các bӋnh nhân này, lҩ\*0ÿmÿѭӧc ghép
BMCR làm mô bӋnh hӑc và xét nghiӋP3&5WuPJHQ65<ÿһc hiӋu
FKR167<ÿӇ [iFÿӏnh sӵ có mһt cӫa các tӃ bào BMCR tҥi diӋn ghép.
2.3. Thu thұp và xӱ lý sӕ liӋu: xӱ lý bҵQJFKѭѫQJWUuQKWKӕng kê y hӑc
SPSS 13.0, và R. ĈiQKJLiVӵ liên quan cӫa các biӃn sӕ hӋ sӕ WѭѫQJ
quan r; sӵ khác biӋt giӳa các biӃn sӕ bҵQJWHVWȤ
2
hoһF)LVKHU¶VHF[DFW
test vӟi biӃQÿӏnh tính; test t-Student hoһc test Wilcoxon-Mann-Whitney
vӟi biӃQÿӏQKOѭӧng.

&+ѬѪ1*.ӂT QUҦ NGHIÊN CӬU
ĈһFÿLӇm bӋnh nhân và tҩm biӇXP{WUѭӟc ghép
3.1.1. Phân b͙ theo tu͝i, giͣi
Tuәi:  ÿӃn 86 tuәi (trung bình 59,6 ± 19,8 tuәi) WURQJ ÿy
32/37 WUѭӡng hӧp trên 40 tuәi. Giӟi: 26 nam, 11 nӳ.
3.1.2. Nguyên nhân gây loét giác m̩c
B̫QJ&iFQJX\rQQKkQEDQÿ̯u gây t͝QWK˱˯QJ*0
Nguyên nhân
Sӕ Oѭӧng
Tӹ lӋ %
NhiӉm
trùng
NhiӉm virus Herpes
12
32,4
Nghi ngӡ nhiӉm Herpes
2
5,4
NhiӉm khuҭn
11
29,7
NhiӉm nҩm
1
2,7
Sau PT
3
8,1
Sau tia xҥ
1
2,7

ChҩQWKѭѫQJ
2
5,4
Hӝi chӭng Sjogren
1
2,7
1JX\rQQKkQFKѭD[iFÿӏnh
4
10,9
Tәng
37
100
10

3.1.3. Thͥi gian m̿c b͏nh và thͥi gian khó hàn g̷n

Bi͋Xÿ͛ 3.1. Thͥi gian loét giác m̩c (a), thͥi gian khó hàn g̷n (b).
Thӡi gian loét GM tӯ 4 tuҫQÿӃn 28 tuҫn (TB 9,9 ± 5,2 tuҫn), và
thӡi gian khó hàn gҳn tӯ 2 tuҫQÿӃn 13 tuҫn (TB 5,0 ± 2,9 tuҫn). HӋ sӕ
WѭѫQJTXDQJLӳa thӡLJLDQÿLӅu trӏ WUѭӟFÿk\ ORpW*0FKѭD NKy KjQ
gҳn) vӟi thӡi gian loét khó hàn gҳQOjU FyêQJKƭDWKӕng kê.
3.&iFSK˱˯QJSKiSÿL͉u tr͓ WU˱ͣFÿk\
B̫QJ&iFSK˱˯QJSKiSÿL͉u tr͓ ORpW*0ÿ˱ͫc áp dͭng.
3KѭѫQJSKiSÿLӅu trӏ
Sӕ Oѭӧng(mҳt)
Thӡi gian (tuҫn)
Ngoҥi
khoa
Ghép giác mҥc
1

Rӱa mӫ tiӅn phòng
2

Nӝi
khoa
TGM Kháng sinh
37
8,9 ± 3,2
TGM Kháng virus
23
5,1 ± 1,7
TGM Kháng nҩm
1
3,5
TGM NSAIDs
24
4,8 ± 2,1
TGM Steroid
6
2,2 ± 1,5
TGM NMNT
24
4,5 ± 1,9
s͙ m̷t

Bi͋Xÿ͛ 3.2&iFSK˱˯QJSKiSÿL͉u tr͓ LGMKHG.
1
2
5

3
17
1
15
13
37
6
9
24
0
20
40
Cò mi
Ghép
PjQJӕL
ĈһW.7;
PӅP
+X\ӃW
WKDQKWӵ
thân
'ӯQJ
TGM KS
'ӯQJ
TGM
kháng
virus
'ӯQJ
TGM
kháng
QҩP

'ӯQJ
TGM
NSAIDs
TGM
NMNT
3KѭѫQJSKiSÿLӅXWUӏNKyKjQJҳQ
3KѭѫQJSKiSÿLӅXWUӏORpW
11

3.1.5Ĉ̿FÿL͋m t͝QWK˱˯QJWU˱ͣc ph̳u thu̵t
- Tình trҥng ә loét giác mҥc
DiӋn tích ә loét tӯ ÿӃn 65% diӋn tích GM, trung bình 33,9 ±
14,9 % diӋn tích GM. HӋ sӕ WѭѫQJTXDQgiӳa diӋQWtFKYjÿӝ sâu cӫa ә
loét thҩSU NK{QJFyêQJKƭDWKӕng kê), giӳa tình trҥng ә loét
NtFKWKѭӟFÿӝ sâu) và các yӃu tӕ thӡi gian loét, thӡi gian khó hàn gҳn
ÿӅu rҩt thҩp (r < 0,1).
B̫ng 3.6. Di͏QWtFKYjÿ͡ sâu ͝ loét khó hàn g̷n.
DiӋn tích
Ĉӝ sâu
< 30%
30% -60%
60%
Tәng
< 1/3 CDGM (1)
9
7
0
16
1/3- <2/3 CDGM (2)
6

10
2
17
&'*0 (3)
2
1
1
4
Tәng
17
17
3
37
- TәQWKѭѫQJSKӕi hӧp

Bi͋Xÿ͛ 3.4. Các t͝QWK˱˯QJSK͙i hͫp vͣi loét giác m̩c.
Không thҩy sӵ liên quan giӳa các tәQWKѭѫQJSKӕi hӧp vӟi kích
WKѭӟFYjÿӝ sâu cӫa ә loét. Có sӵ liên hӋ giӳa chӃ tiӃWQѭӟc mҳt (test
Schirmer I) vӟi thӡi gian loét GM (r = -0,51), và thӡi gian khó hàn gҳn
(r = -0,51), các liên hӋ Qj\FyêQJKƭDWKӕng kê.
3.1.6. Ch̭WO˱ͫng ṱm bi͋XP{WU˱ͣc ph̳u thu̵t
- ĈiQKJLiYӅ ÿҥi thӇ: 84,2% (32/38 tҩPÿҥt mӭFÿӝ tӕt, 13,2%
(5/38) mӭFÿӝ khá trong thӡi gian bҧo quҧQWKiQJFKӍ có 1 tҩm biӇu
mô ӣ mӭFÿӝ kém không sӱ dөQJÿѭӧc.
0
15
30
*LҧPWLӃW
QѭӟFPҳW
MGD

;ѫPҥFK
GM rìa
0ӝQJ
WKӏW
*LҧP
FҧPJLiF
GM
0ӫWLӅQ
phòng
TT khác
30
18
9
3
21
14
4
V͙P̷W
12

- Ba mүu nhuӝm trypan blue có tӹ lӋ tӃ bào sӕng là 92%, 91%,
95%. Ba mүu nuôi cҩy lҥLVDXNKLUmÿ{QJÿӅu mӑc sau 24h.
3.2. KӃt quҧ phүu thuұt
Ghép 1 lҫn: 36 mҳt, 2 lҫn: 1 mҳt (cách lҫn thӭ nhҩt bӕn tuҫn).
Phүu thuұt phӕi hӧp cùng mӝt thì: rӱa mӫ tiӅn phòng (11
mҳt); cҳt mӝng ghép kӃt mҥc rìa (1 mҳt); cҳt mӝng ghép kӃt mҥc rìa và
rӱa mӫ tiӅn phòng: 2 mҳt. Xét nghiӋm vi sinh dӏch tiӅn phòng sau PT
rӱa mӫ ÿӅu cho kӃt quҧ âm tính vӟi vi khuҭn, nҩm.
Phүu thuұt phӕi hӧp thì hai (sau khi ghép tҩm biӇu mô): rӱa
mӫ tiӅn phòng: 1 mҳt, xét nghiӋm soi nhuӝm trӵc tiӃp có cҫu khuҭn Gr

GѭѫQJQKѭQJQX{LFҩy cho kӃt quҧ kPWtQKÿyQJÿLӇm lӋ WUrQGѭӟi:
1 mҳt (sau PT ghép tҩm biӇu mô 7 và 29 ngày).
3.2.1. K͇t qu̫ li͉n bi͋u mô
Có 22 mҳt liӅn trong 1 tuҫn sau PT, 10 mҳt liӅn tӯ ÿӃn 2 tuҫn,
2 mҳt liӅn tӯ ÿӃn 3 tuҫn, 1 mҳt liӅn trên 3 tuҫn sau PT. Tính chung tӹ
lӋ ÿLӅu trӏ thành công trong nghiên cӭu là 91,9% (34/37 mҳt). Có 3 mҳt
ÿLӅu trӏ thҩt bҥi, gӗm: 01 mҳt LGMKHG sau tia xҥ ÿLӅu trӏ K vòm hӑng;
01 mҳt bӝi nhiӉm ә loét sau 25 ngày; 01 LGMKHG do hӝi chӭng
Sjogren.
B̫ng 3.8. K͇t qu̫ li͉n bi͋u mô sau ph̳u thu̵t.
MͱFÿ͡ thành công
Sӕ Oѭӧng
Tӹ lӋ %
Thành công
Tӕt
31
83,8
Trung bình
2
5,4
Kém
1
2,7
Tәng
34
91,9
Thҩt bҥi
3
8,1
3.2.2. K͇t qu̫ di͏n giác m̩c sau ghép ṱm bi͋u mô

Tình trҥng diӋn GM sau ghép cӫa 34 mҳt ÿLӅu trӏ thành công
ÿѭӧc theo dõi tӯ ÿӃn 34 tháng (TB 19,6 ± 8,9 tháng).


13

B̫ng 3.9. Tình tr̩ng di͏n ghép ͧ các thͥLÿL͋m theo dõi.
Di͏n ghép
ThͥLÿL͋m sau PT
Tӕt
Khá
Kém
Tәng
p
1 tháng
(%)
1
12
(35,3)
19
(55,9)
3
(8,8)
34
(100)
p
12

p
13

0,1214
0,0006
3 tháng
(%)
2
20
(60,6)
11
(33,3)
2
(6,1)
33
(100)
p
23
p
24

0,1829
0,09
6 tháng
(%)
3
25
(78,1)
7
(21,9)
0
32

(100)
p
34

0,7509
KӃt thúc
(%)
4
25
(83,3)
5
(16,7)
0
30
(100)
p
14

0,0002
3.2.3. K͇t qu̫ test áp t̩i di͏n ghép ͧ các thͥLÿL͋m theo dõi
Tҩt cҧ các bӋQKQKkQÿӅXÿѭӧc làm test áp tӕi thiӇu là 2 lҫn, trong
ÿyFyOҫn ӣ thӡLÿLӇm 6 tháng sau PT (trӯ các mҳWÿmJKpS*0
KӃt quҧ test áp trên diӋn JKpSÿӅu cho thҩy các tӃ bào biӇu mô:
KuQK ÿD GLӋQ NtFK WKѭӟF WѭѫQJ ÿӕL ÿӗQJ ÿӅu, nhân tӃ EjR WUzQ ÿӅu,
giӕng tӃ bào biӇu mô cӫa test áp trên phҫn GM lành. Không thҩy hình
ҧnh tӃ bào bҩWWKѭӡng nhân quái, nhân chia. Ӣ diӋn ghép mӭFÿӝ kém,
sӕ Oѭӧng tӃ bào trên tiêu bҧn nhiӅXKѫQPӝt sӕ có hình ҧnh sӯng hóa
mӭFÿӝ nhҽ, QKѭQJ không thҩy hҥt sӯQJWURQJEjRWѭѫQJ.
3.2.4. K͇t qu̫ th͓ l͹c ͧ các thͥLÿL͋m theo dõi
B̫ng 3.10. Th͓ l͹FWU˱ͣc và các thͥLÿL͋m theo dõi sau m͝.

Th͓ l͹c
ThͥLÿL͋m
Ĉ17
3m
Ĉ17P
±<20/200
20/200
±
<20/60
20/60
Tәng
7Uѭӟc PT
%
32
86,5
2
5,4
3
8,1
0
37
100
Sau PT 1 tháng
%
18
52,9
6
17,6
4
11,9

6
17,6
34
100
Sau PT 3 tháng
%
13
39,4
8
24,2
5
15,2
7
21,2
33
100
Sau PT 6 tháng
%
9
28,1
5
15,6
8
25
10
31,3
32
100
KӃt thúc
%

7
23,3
4
13,4
7
23,3
12
40
30
100
3.2.5. Tai bi͇n, bi͇n cͱng cͯa ph̳u thu̵t
Tai biӃn trong PT chӍ gһp xuҩt huyӃWGѭӟi kӃt mҥc; chӍ có 1 mҳt
mӭFÿӝ nһng, kӃt mҥc quanh rìa vӗQJFDRNK{QJÿһWÿѭӧc KTX, phҧi
cҳt kính bҵQJNKRDQ*0ÿѭӡng kính 10mm rӗi khâu cӕ ÿӏnh.
14

BiӃn chӭng sau phүu thuұt:
- Có 1 mҳt KTX mӅm bӏ tuӝt cӕ ÿӏnh sau PT 4 ngày, BӋnh nhân
ÿһt kính tiӃp tөc và GM liӅn hoàn toàn ӣ ngày thӭ 12.
- Có 2 mҳt mһc dù KTX vүn cӕ ÿӏnh tӕW QKѭQJ JLi ÿӥ tҩm
BMCR lӋch nhҽ khӓi diӋn tәQWKѭѫQJVDX37OӋch 1 ± 1,5 mm). Các
mҳt sau khi cҳt chӍ cӕ ÿӏQK*0ÿӅu liӅn hoàn toàn.
- Có 1 mҳt bӝi nhiӉm vi khuҭn ә JKpSVDXQJj\OjWUѭӡng
hӧp thҩt bҥi)
3.2.6. K͇t qu̫ gi̫i ph̳u b͏nh lý và gen cͯa NST Y t̩i m̫nh GM
Có 4 mҳWÿѭӧc ghép GM cӫa 3 bӋnh nhân nӳ (ӣ 1,5 tháng, 3
tháng và 27 tháng sau PT), 1 bӋnh nhân nam (sau PT 6 tháng).
KӃt quҧ giҧi phүu bӋnh lý cҧ 4 mҳt cho thҩy tӃ bào tҥi diӋn ghép
là tӃ bào biӇXP{*0EuQKWKѭӡQJQKѭQJVӕ Oѭӧng các lӟp tӃ bào biӇu
mô tҥi diӋQJKpSWăQJOrQFyFKӛ tӟi 12 - 15 hàng tӃ bào. Không thҩy

thâm nhiӉm tӃ bào bҥch cҫXGѭӟi diӋn ghép.
Xét nghiӋm PCR tìm SRY ӣ cҧ 3 mҳt bӋnh nhân nӳ ÿӅu âm tính,
trong khi cӫa bӋnh nhân nam và tҩP%0&5GѭѫQJWtQK
3.3. Các yӃu tӕ ҧQKKѭӣQJÿӃn kӃt quҧ phүu thuұt
3.3.1. Các y͇u t͙ ̫QKK˱ͧQJÿ͇n thͥi gian li͉n bi͋u mô
- Các yӃu tӕ OLrQTXDQÿӃn tình trҥng loét khó hàn gҳn:
Nguyên nhân gây loét: 14 bӋQKQKkQ/*0.+*OLrQTXDQÿӃn Herpes
ÿӅu ӣ mӭFÿӝ tӕt.
Thͥi gian loét giác m̩c và thͥi gian khó hàn g̷n: không có sӵ khác
biӋWFyêQJKƭDWKӕng kê giӳa các nhóm thӡi gian mҳc bӋnh, thӡi gian
khó hàn gҳn (p >0,)LVKHU¶VH[DFWWHst). Thӡi gian liӅn ә ORpWFyWѭѫQJ
quan mӭFÿӝ trung bình vӟi tәng thӡLJLDQORpW*0U FyêQJKƭD
thӕng kê vӟLS QKѭQJFyKӋ sӕ WѭѫQJTXDQWKҩSKѫQYӟi thӡi
gian khó hàn gҳQU NK{QJFyêQJKƭDWKӕng kê vӟi p = 0,09).
- Tình trҥng tәQWKѭѫQJWUѭӟc phүu thuұt:
.tFKWK˱ͣFÿ͡ sâu cͯa ͝ loét: WѭѫQJTXDQWKҩp vӟi thӡi gian liӅn biӇu
mô UNK{QJFyêQJKƭDWKӕng kê vӟi p > 0,05).
Các t͝QWK˱˯QJSK͙i hͫp: HӋ sӕ WѭѫQJTXDQJLӳa thӡi gian liӅn biӇu mô
và mӭFÿӝ chӃ tiӃWQѭӟFQѭӟc mҳWOjFyêQJKƭDWKӕng kê (p =
0,0427). Thӡi gian liӅn biӇu mô trung bình cӫa các mҳt giҧm cҧm giác
GM GjLKѫQFiFPҳt còn lҥi (p>0,05); thӡi gian liӅn ӣ mҳt có giҧm chӃ
tiӃt Qѭӟc mҳt kèm rӕi loҥn chӭFQăQJWX\Ӄn Meibomius (10,1±5,5 ngày)
GjLKѫQFiFPҳt còn lҥi QJj\FyêQJKƭDWKӕng kê (p>0,05).
- Tình trҥng tҩm biӇXP{WUѭӟc khi ghép: hӋ sӕ WѭѫQJTXDQJLӳa
chҩWOѭӧng tҩm biӇu mô vӅ ÿҥi thӇ QJD\WUѭӟc khi ghép) và thӡi gian
15

bҧo quҧn vӟi thӡi gian liӅn ә loét rҩt thҩSUYjNK{QJFyêQJKƭD
thӕng kê (p > 0,05).
3.3.2. Các y͇u t͙ ̫QKK˱ͧQJÿ͇n tình tr̩ng di͏n GM sau ghép

- Các yӃu tӕ OLrQTXDQÿӃn tình trҥng loét khó hàn gҳn
Nguyên nhân gây loét: nKyPOLrQTXDQÿӃn Herpes ӣ thӡLÿLӇm 6 tháng
tӕWOrQFyêQJKƭDVRYӟi thӡLÿLӇm 1 tháng (p < 0,05), còn các nhóm còn
lҥi có cҧi thiӋnQKѭQJ không rõ ràng (p > 0,05).
Thͥi gian loét giác m̩c: diӋQJKpSQKyPORpWNpRGjLWXҫn) tháng
thӭ 6 cҧi thiӋQFyêQJKƭDWKӕng kê so vӟi tháng thӭ 1 sau PT (p <0,05).
Các nhóm còn lҥi diӋn ghép әQÿӏnh dҫn trong thӡLJLDQWKHRG}LQKѭQJ
NK{QJFyêQJKƭDWKӕng kê (p > 0,05).
Thͥi gian khó hàn g̷n: FiFQKyPÿӅu không có sӵ khác biӋt.
Tính hӋ sӕ WѭѫQJTXDQJLӳa thӡi gian loét GM và thӡi gian khó
hàn gҳn vӟi tình trҥng diӋn ghép các thӡLÿLӇm theo dõi ÿӅu thҩp (r <
0,35), và NK{QJFyêQJKƭDWKӕng kê (p > 0,05).
- Tình trҥng tәQWKѭѫQJWUѭӟc phүu thuұt:
.tFKWK˱ͣFÿ͡ sâu cͯa ͝ loét: WѭѫQJTXDQWKҩp vӟi tình trҥng diӋn ghép
(r YjNK{QJFyêQJKƭDWKӕng kê (p > 0,05).
Các t͝QWK˱˯QJ SK͙i hͫp: WѭѫQJTXDQFӫa chӃ tiӃWQѭӟc mҳt và tình
trҥng diӋn ghép ӣ thӡLÿLӇm 1 tháng là r = -FyêQJKƭDWKӕng kê (p
QKѭQJKӋ sӕ này giҧm dҫn ӣ các thӡLÿLӇm WKHRG}LVDXYjÿӅu
NK{QJFyêQJKƭDWKӕng kê (p > 0,05).
- Tình trҥng tҩm biӇXP{WUѭӟc khi ghép: thӡi gian bҧo quҧn tҩm
biӇu mô và chҩWOѭӧng tҩm BMCR nuôi cҩ\QJD\WUѭӟc khi ghép hҫu
QKѭNK{QJFyOLrQKӋ ÿӃn tình trҥng diӋn ghép ӣ tҩt cҧ các thӡLÿLӇm
theo dõi (r < 0,1, p >0,05).
3.3.3. Các y͇u t͙ ̫QKK˱ͧQJÿ͇n th͓ l͹c sau ph̳u thu̵t
Thӏ lӵc ӣ các thӡLÿLӇm theo dõi theo tӯng nhóm nguyên nhân
loét GM không thҩy sӵ khác biӋt (p > 0,05). Thӏ lӵc cӫa nhóm loét GM
tái phát thҩSKѫQWKӏ lӵc nhóm loét lҫQÿҫu ӣ thӡLÿLӇm 6 tháng sau PT
và kӃt thúc (p < 0,05).
HӋ sӕ WѭѫQJTXDQFӫDÿӝ sâu ә loét và mӭFÿӝ chӃ tiӃWQѭӟc mҳt
vӟi thӏ lӵc lҫQOѭӧt là -YjÿӅXFyêQJKƭDWKӕng kê (p<0,05).

Thӏ lӵc cӫa nhóm có các tәQWKѭѫQJSKӕi hӧSNKiF[ѫPҥch vùng rìa,
giҧm cҧm GM và mӫ tiӅn phòng) so vӟi nhóm không có tәQWKѭѫQJ
phӕi hӧSWѭѫQJӭng) không có sӵ khác biӋt (p > 0,05).
Thӡi gian bҧo quҧn, tình trҥng tҩm biӇXP{WUѭӟc ghép hҫu có
WѭѫQJTXDQUҩt thҩp vӟi mӭFÿӝ thӏ lӵc sau PT( r < 0,1).

16

&+ѬѪ1*%¬1/8ҰN
ĈһFÿLӇm bӋnh nhân trong nghiên cӭu
&˯FK͇ Jk\ORpW*0NKyKjQWURQJÿ͙LW˱ͫng nghiên cͱu
;iFÿӏQKFѫFKӃ gây LGMKHG cӫa tӯQJWUѭӡng hӧp cө thӇ rҩt
phӭc tҥSWKѭӡng có sӵ phӕi hӧp nhiӅXFѫFKӃ. Tuy nhiên có thӇ phҫn
QjR[iFÿӏQKFѫFKӃ này WK{QJTXDQJX\rQQKkQJk\ORpW*0EDQÿҫu,
các tәQWKѭѫQJSKӕi hӧSYjTXiWUuQKÿLӅu trӏ WUѭӟFÿk\
Nguyên nhân gây loét GM trong nghiên cӭu cӫa chúng tôi khá
ÿDGҥQJQKѭQJFyWUrQPҳWOLrQTXDQÿӃn nhiӉm trùng cӫa
GM (mөFĈLӅu này phҧQiQKÿһFÿLӇPWѭѫQJÿӕLÿһFWUѭQJFӫa
loét GM gһp ӣ ViӋt nam chӫ yӃu là do nhiӉm trùng, và FNJQJgiӕng vӟi
nghiên cӭXÿLӅu trӏ LGMKHG cӫa NguyӉn Hӳu Lê và cӝng sӵ (2002),
loét do nhiӉm trùng chiӃPĈӕi vӟi nhóm nguyên nhân này, quá
trình viêm cӫa bӅ mһt nhãn cҫXOjPWăQJFiFPHQWLrXSURWHLQWҥi diӋn
loét, QJăQWӃ bào biӇXP{GLFѭtӯ bӡ loét liên kӃt vӟLÿi\WәQWKѭѫng.
Trong các tәQWKѭѫQJSKӕi hӧp, giҧm cҧm giác GM, khô mҳt và
mӫ tiӅn phòng là các yӃu tӕ nәi bұt.
- Có 21/37 mҳt (56,8%) có tình trҥng giҧm cҧm giác GM (biӇu
ÿӗ 3.4) và LGMKHG xҧy ra ӣ các mҳt này có vai trò cӫDFѫFKӃ loét do
thҫQNLQKGLQKGѭӥng.
- Trong nghiên cӭu có 30/37 mҳt (81,1%) có giҧm tiӃWQѭӟc mҳt
WHVW6FKLUPHU,PPYjFyPҳt rӕi loҥn chӭFQăQJFӫa tuyӃn

0HLERPLXV WURQJ ÿy 14 mҳt có cҧ hai tәQ WKѭѫQJ Qj\ (mөc 3.1.5).
0ѭӡi bӕn mҳt (37,8%) có mӫ tiӅn phòng ÿӅu ӣ mӭFÿӝ ít (1 ± 2 mm),
và әQÿӏnh trong thӡi gian dài WUѭӟc PT, xét nghiӋPYLVLQKÿӅu cho kӃt
quҧ âm tính, chӭng tӓ là mӫ phҧn ӭng, do tình trҥng viêm kéo dài tác
ÿӝQJÿӃn mӕng mҳt thӇ mi. Hai yӃu tӕ này (khô mҳt, mӫ tiӅn phòng)
làm phát triӇn tình trҥng khó hàn gҳn GM ÿӅXWK{QJTXDFѫFKӃ viêm.
Tìm hiӇu quá trình sӱ dөng thuӕFWUѭӟc khi LGMKHG xuҩt
hiӋn) cӫa nhóm bӋnh nhân nghiên cӭu cho thҩy các thuӕc ӭc chӃ quá
trình liӅn vӃWWKѭѫQJ (QKѭWKXӕc chӕng viêm không steroid, kháng virus)
FNJQJQKѭFyFKҩt bҧo quҧQÿӝc vӟi biӇu mô GM QKѭEHQ]DONRQLXP
ÿѭӧc dùng khá phә biӃQYjÿӅXÿѭӧc tra kéo dài (bҧng 3.4). Thұm chí,
trong 24 mҳWÿѭӧc sӱ dөQJQѭӟc mҳt nhân tҥo vӟi mөFÿtFKWăQJOLӅn
17

biӇX P{ FNJQJ Fy  WUѭӡng hӧp dùng thuӕc có chҩt bҧo quҧn là
benzakolium 0,1%.
1KѭYұ\ÿiQK giá các yӃu tӕ làm LGMKHG xuҩt hiӋn cho thҩy
KDLFѫFKӃ hay gһp là viêm bӅ mһt nhãn cҫu kéo dài và loét do thҫn kinh
GLQKGѭӥQJQJRjLUDFzQFyFѫFKӃ WiFÿӝng trӵc tiӃp lên tӃ bào biӇu mô
(chӫ yӃu do các thuӕc tra mҳWÿӝc biӇXP{GQJNpRGjL&iFFѫFhӃ
khác ít gһp và hҫXQKѭNK{QJÿyQJYDLWUzTXDQWUӑng WURQJÿӕLWѭӧng
nghiên cӭu.
&iFSK˱˯QJSKiSÿL͉u tr͓ loét giác m̩c khó hàn g̷n
ViӋc dӯng các thuӕFJk\ÿӝc biӇu mô GM (khi dùng kéo dài)
WKѭӡQJÿѭӧc coi là biӋQSKiSÿҫXWLrQWURQJÿLӅu trӏ LGMKHG. Tuy
nhiên trong nghiên cӭu 100% bӋQK QKkQ ÿӅX ÿѭӧc tiӃp tөc sӱ dөng
kháng sinh tra mҳt do lo sӧ QJX\FѫEӝi nhiӉm. Vүn có 6 mҳt tiӃp tөc
dùng thuӕc tra kháng virus kéo dài. ViӋc dùng thuӕc nhóm này kéo dài
sӁ làm ә loét khó hàn gҳn càng phát triӇn nһQJKѫQYjlàm tәQWKѭѫQJ
biӇu mô GM OjQK[XQJTXDQK1ѭӟc mҳt nhân tҥo không có chҩt bҧo

quҧn là thuӕFÿҫXWD\ÿѭӧc sӱ dөQJWURQJÿLӅu trӏ LGMKHG, tuy nhiên
trong nghiên cӭu, vүQFy  WUѭӡng hӧS  GQJ Qѭӟc mҳt
nhân tҥo có chҩt bҧo quҧn là Benzalkonium 0,1%. Khi tình trҥng khó
hàn gҳn xҧy ra, trong 13 mҳWÿѭӧFGQJWKrPQѭӟc mҳt nhân tҥo, chӍ có
6 mҳt sӱ dөng nhóm không có chҩt bҧo quҧn. Các biӋQSKiSÿLӅu trӏ tích
cӵc LGMKHG trong nghiên cӭu mӟLÿѭӧc áp dөng vӟi sӕ Oѭӧng ít: cò
mi (1 mҳt), ghép màng ӕi (2 mҳWÿһt KTX mӅm kéo dài (2 mҳt), KTX
phӕi hӧp huyӃt thanh tӵ thân (3 mҳt) (biӇXÿӗ 3.2).
Ĉ̿FÿL͋m cͯa ͝ loét giác m̩c khó hàn g̷n
Ә LGMKHG trong nghiên cӭXÿӅXFyNtFKWKѭӟc nhӓ KѫQ
diӋn tích GM (trung bình 33,9 ± 14,9 % diӋn tích GM) Yjÿӝ sâu chӫ
yӃXOjGѭӟi 2/3 chiӅu dày GM (33/37 mҳt). 7ѭѫQJTXDQJLӳDÿӝ sâu và
NtFKWKѭӟc cӫa ә loét trong nghiên cӭu là rҩt thҩp (r = 0,24) và hҫXQKѭ
không có liên hӋ giӳDÿӝ sâu YjNtFKWKѭӟc vӟi thӡi gian mҳc bӋnh và
thӡi gian loét khó hàn gҳn (r < 0,1) (mөc 3.1.5).
7KHRFK~QJW{LÿһFÿLӇm này do các mҳt trong nghiên cӭXÿӅu
có mӭFÿӝ tәQWKѭѫQJ YQJUuDtWÿӅXGѭӟi 6 cung giӡ). Seitz B. (2009)
FNJQJQKұn thҩy rҵng ӣ các mҳt có tәQWKѭѫQJWӃ bào gӕc vùng rìa lӟn
(trên 6 cung giӡ) thì ә loét GM khó hàn gҳQFy[XKѭӟng rӝQJKѫQVR
18

vӟi nhóm không tәQWKѭѫQJ, hoһc tәQWKѭѫQJtW. Ngoài ra trong nghiên
cӭu chӍ có 12/37 mҳt là loét do vi khuҭn, nҩm, FzQÿDVӕ là do Herpes
(14/37 mҳWYjFiFWUѭӡng hӧp mang tính loҥn GѭӥQJQrQJLDLÿRҥn phá
hӫy WKѭӡng không rõ ràng nên ә loét WKѭӡng không sâu QKѭQJ NtFK
WKѭӟc có thӇ rӝng.
4.2. KӃt quҧ cӫDSKѭѫQJSKiSJKpSWҩm BMCR nuôi cҩy
4.2.1. Thͥi gian li͉n bi͋u mô cͯa ͝ loét khó hàn g̷n
Thӡi gian liӅn ә loét cӫa nghiên cӭu khá ngҳn, 22/37 mҳt có GM
biӇu mô hóa hoàn toàn ngay trong 1 tuҫn sau PT, chӍ có 1 mҳt trên 3

tuҫn. Tӹ lӋ thành công chung cӫa nghiên cӭu khá cao (34/37 mҳt,
91,9%), chӭng tӓ chӍ ÿӏnh cӫDSKѭѫQJSKiSJKpSWҩm biӇu mô phù hӧp
vӟLFiFÿӕLWѭӧng LGMKHG trong nghiên cӭu (mөc 3.2.1).
B̫ng 4.1. Thͥi gian li͉n bi͋u mô ͧ FiF1&ÿL͉u tr͓ LGMKHG.
Tác gi̫

3K˱˯QJSKiS
n
(%)
Thͥi gian li͉n

tu̯n

tu̯n
> 4 tu̯n
Tsubota
(1999)
HuyӃt thanh
20%
16
(%)
7
43,8
10
62,5
6
37,5
Pool
(2001)
HuyӃt thanh

50%, hoһc 100%
15
(%)
3
20
7
46,7
8
53,3
Jeng
(2009)
HuyӃt thanh
50%
25
(%)
13
52
17
68
8
32
Chen
(2000)
AMT (inlay,
overlay)
16
(%)
6
37,5
11

68,8
5
31,2
Letko
(2001)
AMT (inlay,
overlay)
30
(%)
8
26,7
15
50
15
50
Prabhasawat
(2001)
AMT (inlay,
overlay)
28
(%)
16
57,1
21
75
7
25
N.H. Lê
(2002)
AMT inlay

36
(%)
25
69,4
31
86,1
5
13,9
1Ĉ1Jkn
(2014)
Ghép tҩm
BMCR
37
(%)
31
83,8
33
89,2
4
10,8
KӃt quҧ này cӫDFK~QJW{LFNJQJWӕWKѫQVRYӟi mӝt sӕ nghiên
cӭXÿLӅu trӏ /*0.+*WUѭӟFÿk\WX\QKLrQÿӕLWѭӧng cӫa các nghiên
cӭu không hoàn toàn giӕng nhau (bҧng 4.1).
4.2.2. Tình tr̩ng di͏n GM ghép ṱm BMCR nuôi c̭y
19

Tình trҥng diӋn ghép ӣ tҩt cҧ mҳW ÿѭӧF ÿLӅu trӏ thành công
(34/37 mҳt) trong thӡi gian theo dõi әQÿӏnh dҫn ӣ tháng thӭ 6 sau phүu
thuұt, NK{QJFyWUѭӡng hӧp nào xuҩt hiӋn khӕi tân tҥo bҩWWKѭӡng trên
diӋn GM ÿѭӧc ghép tҩm biӇu mô (mөc 3.2.2). KӃt quҧ test áp ӣ các tình

trҥng diӋn ghép khác nhau, ӣ các thӡLÿLӇPÿӅu cho thҩy tӃ bào biӇu mô
bӅ mһt giӕng vӟi biӇu mô GM, không thҩy tӃ bào bҩW WKѭӡng (mөc
3.2.3). KӃt quҧ xét nghiӋP3&5JHQ65<ÿһFWUѭQJFKRQKLӉm sҳc thӇ
Y) cho thҩy cҧ 3 bӋnh nhân nӳ ӣ các thӡLÿLӇm khác nhau (1 tháng, 3
WKiQJWKiQJÿӅu không còn tӃ bào biӇu mô mang NST Y (tӃ bào
BMCR) trên GM bӋnh nhân (mөc 3.2.61KѭYұ\VDXNKLÿѭӧFÿLӅu trӏ,
diӋQÿѭӧc ghép tҩm BMCR nuôi cҩy chӍ có tӃ bào biӇu mô GM bình
WKѭӡng. Tҩt cҧ các mҳWVDXJKpSÿӅu không thҩy có biӇu hiӋQYLrPWăQJ
sinh tân mҥch. Mӝt sӕ mҳt có cӝPYѭӟng nhҽ do chӍ cӕ ÿӏnh. Sau khi
liӅn biӇu mô hoàn toàn, tình trҥng viêm, phù và mҥch máu trong chiӅu
dày nhu mô GM FNJQJJLҧm dҫn.
4.2.3. K͇t qu̫ th͓ l͹c sau ph̳u thu̵t
Thӏ lӵF WUѭӟc mә cӫa nhóm nghiên cӭu khá thҩp, có 86,5%
(32/37) mҳt có thӏ lӵc ӣ mӭF ÿӝ P OzD GѭӟL Ĉ17 3m), không có
WUѭӡng hӧp nào thӏ lӵc trên 20/60. Sau PT thӏ lӵc có cҧi thiӋn rõ so vӟi
WUѭӟc mә SQKѭQJÿӃn thӡLÿLӇm sau PT 6 tháng vүn có 28,1%
(9/32) mҳt vүn có thӏ lӵc ӣ mӭFPOzDGѭӟLĈ17P0һc dù thӡi
ÿLӇm kӃt thúc theo dõi có 40% (12/30) sӕ mҳt có thӏ lӵc tӯ ÿӃn
QKѭQJNK{QJFyPҳt nào tӕWKѫQEҧng 3.10). Thӏ lӵc ӣ các
thӡLÿLӇm sau mә ÿӅXÿѭӧc cҧi thiӋQWăQJGҫQQKѭQJPӭFÿӝ WăQJWKӏ
lӵFFyêQJKƭDӣ thӡLÿLӇm 6 tháng và kӃt thúc theo dõi so vӟi thӡLÿLӇm
1 tháng sau mә (p <0,05 ). Không có sӵ khác biӋt vӅ thӏ lӵc thӡLÿLӇm
theo dõi 6 tháng và kӃt thúc theo dõi (p > 0,05), chӭng tӓ thӏ lӵc có xu
Kѭӟng әQÿӏnh ӣ tháng thӭ 6 sau PT (mөc 3.2.4).
&˯FK͇ hàn g̷n cͯa ghép ṱm BMCR nuôi c̭y
ViӋc sӱ dөng tҩm BMCR nuôi cҩy trong loét GM khó hàn gҳn
xuҩt phát tӯ hiӋu quҧ cӫDSKѭѫQJJKpSPjQJӕi và biӇu mô màng ӕi
nuôi cҩ\WURQJÿLӅu trӏ LGMKHG.
Màng ӕi tӯ OkXÿmÿѭӧc chӭng minh có khҧ QăQJӭc chӃ phҧn
ӭng viêm, kích thích tӃ bào biӇu mô di chuyӇn, kӃt dính, ӭc chӃ tҥo sҽo

YjWăQJVLQKWkQPҥch trên bӅ mһt nhãn cҫu khi ghép phӫ trên diӋn loét
GM (overlay). HiӋu quҧ sinh hӑc này là nhӡ các chҩt có trong tӃ bào
biӇu mô màng ӕLFDRKѫQVRYӟi nhu mô màng ӕi), và các chҩt trung
20

gian sinh hӑc này chӍ tӗn tҥi vài ngày sau ghép màng ӕi vào bӅ mһt nhãn
cҫu. Do vұy viӋc che phӫ ә tәQWKѭѫQJWUrQ*0Eҵng các tӃ bào biӇu
mô màng ӕi sӕng sӁ tҥRUDYLP{LWUѭӡng thuұn lӧi cho tӃ bào biӇu mô
GM phát triӇQ KѫQVR Yӟi che phӫ bҵng màng ӕL ĈLӅX Qj\ÿm ÿѭӧc
chӭng minh qua nghiên cӭu cӫa Parma D.N. (2006) trên mҳt
LGMKHG.
BMCR (biӇu mô màng ӕi bӑc quanh cuӕng rӕn) có cùng nguӗn
gӕc và cҩu trúc giӕng vӟi biӇu mô màng ӕiÿmÿѭӧc biӋt hóa thành biӇu
mô GM nên khi ghép tҩm BMCR phӫ trên diӋn loét GM khó hàn gҳn
theo chúng tôi sӁ kích thích biӇu mô GM phát triӇQWKHRFQJFѫFKӃ
này. 1JRjLUD%0&5FNJQJFyWKӇ WăQJ liӅn biӇXP{WK{QJTXDFѫFKӃ
liên kӃt vӟi nhu mô GM SKtDGѭӟi, che phӫ diӋn khuyӃt biӇu mô, tҥo
QrQNKXQJJLiÿӥ tҥm thӡLYjÿѭӧc thay thӃ dҫn bӣi biӇu mô GM ÿLYjR
che phӫ ә lRpWQKѭSKkQWtFKFӫa Parma D.N. và cӝng sӵ. Tuy nhiên
theo chúng tôi tác dөng này (nӃu có) chӍ là tҥm thӡL.KLÿiQKJLiVӵ có
mһt cӫa BMCR trên GM cӫa BN trong nghiên cӭXWK{QJTXDÿiQKJLi
sӵ có mһt cӫa NST Y (cӫa tӃ bào BMCR trҿ trai) cho thҩy ngay ӣ thӡi
ÿLӇm 1,5 tháng sau PT ÿmNK{QJFzQFiFWӃ bào này trên GM.
&ѫ FKӃ hoҥW ÿӝQJ Qj\ FNJQJ SK Kӧp vӟL QKyP ÿӕL Wѭӧng
LGMKHG trong nghiên cӭu (FѫFKӃ viêm và thҫn kinh là chính, ít tәn
WKѭѫQJvùng rìa) nên khi gһSÿLӅu kiӋn thuұn lӧi các tӃ bào biӇu mô GM
sӁ ÿѭӧFNtFKWKtFKWăQJVLQKFKHSKӫ ә tәQWKѭѫQJ
4.3. Các yӃu tӕ ҧQKKѭӣQJÿӃn kӃt quҧ ÿLӅu trӏ
4.3.1. Các y͇u t͙ OLrQTXDQÿ͇n tình tr̩ng loét khó hàn g̷n
Nguyên nhân gây loét: ĈiQKJLiWKHRWKӡi gian liӅn biӇu mô,

tҩt cҧ các mҳWORpW*0OLrQTXDQÿӃn Herpes cho kӃt quҧ liӅn biӇu mô
tӕt nhҩt. Tҩt cҧ các mҳWÿӅu liӅn trong 2 tuҫn sau PTWURQJÿyFy
mҳt (78,6%) liӅn biӇu mô ngay trong tuҫQÿҫu tiӅQÿҫu tiên. Theo chúng
tôi, hiӋQWѭӧQJQj\OjGRQKyPQj\/*0.+*WKѭӡng tәQWKѭѫQJWKҫn
kinh dinh Gѭӥng và viêm tҥLÿi\ә loét; các tӃ bào biӇu mô lân cұn và
vùng rìa nói chung ít tәQWKѭѫQJGRÿykhi ÿѭӧc ghép BMCR nuôi cҩy
sӁ ӭc chӃ ÿѭӧc phҧn ӭng viêm tҥi ә ORpWNtFKWKtFKWăQJVLQKFiFWӃ bào
biӇu mô lân cұn giúp liӅn ә loét nhanh chóng. Tuy nhiên ÿiQKJLidiӋn
GM sau ghép cӫa các mҳt này sau PT 6 tháng mӟi әQÿӏnh, trong khi
FiFQKyPQJX\rQQKkQNKiFFy[XKѭӟng әQÿӏnh sӟPKѫQĈiӅu này có
thӇ là do viêm GM do Herpes ngoài tình trҥng loét khó hàn gҳn còn
viêm, thâm nhiӉm trong nhu mô, nên sau khi ә loét biӇu mô hóa, tình
21

trҥng viêm, tân mҥch trong nhu mô mӟi giҧm dҫQYjÿӃn 6 tháng sau
diӋn ghép mӟi thӵc sӵ әQÿӏnh.
Thӡi gian loét GM và thӡi gian khó hàn gҳn: Khi phân tích
kӃt quҧ liӅn biӇu mô giӳa các nhóm thӡLJLDQORpW*0FNJQJQKѭWKӡi
gian khó hàn gҳn không thҩy có sӵ khác biӋt rõ ràng (p > 0,05). Tuy
QKLrQNKLWtQKWѭѫQJTXDQvӟi thӡi gian liӅn ә loét, thӡi gian loét GM có
WѭѫQJTXDQPӭFÿӝ trung bình U FyêQJKƭDWKӕng kê), trong vӟi
thӡi gian khó hàn gҳn FyWѭѫQJTXDQthҩp (r = 0,29, không FyêQJKƭD
thӕng kê)ĈiQKJLiWtQKWUҥng әQÿӏnh cӫa diӋn ghép theo thӡi gian mҳc
bӋnh, nhóm loét GM kéo dài (trên 3 tháng) әQÿӏnh muӝQKѫQ.K{QJ
có sӵ khác biӋt rõ rӋt vӅ tình trҥng diӋn ghép ӣ các thӡLÿLӇm theo dõi
giӳa các nhóm theo thӡi gian khó hàn gҳQ7ѭѫQJTXDQJLӳa thӡi gian
mҳc bӋnh, thӡi gian khó hàn gҳn vӟi tình trҥng diӋn ghép ӣ tӯng thӡi
ÿLӇm cho khá thҩp (r <0,3), ÿӅXNK{QJFyêQJKƭDWKӕng kê (p>0,05).
4.3.2. Tình tr̩ng t͝QWK˱˯QJWU˱ͣc ph̳u thu̵t
.tFKWKѭӟFYjÿӝ sâu cӫa ә loét: HӋ sӕ WѭѫQJTXDQJLӳa kích

WKѭӟFYjÿӝ sâu cӫa ә loét vӟi mӝt sӕ yӃu tӕ kӃt quҧ cӫDSKѭѫQJSKiS
(thӡi gian liӅn biӇu mô, tình trҥng diӋQJKpSÿӅu khá thҩp (r < 0,32) và
NK{QJFyêQJKƭDWKӕng kê (p > 0,05). Chӭng tӓ tình trҥng ә tәQWKѭѫQJ
khó hàn gҳQWUѭӟc PT NK{QJJL~SWLrQOѭӧQJÿѭӧc kӃt quҧ sau khi ghép
tҩm biӇu mô nuôi cҩ\7X\QKLrQNKLÿiQKJLiPӕi liên quan giӳa ÿӝ sâu
ә loét vӟi thӏ lӵc sau PT cho thҩy hӋ sӕ WѭѫQJTXDQQJKӏch ӣ mӭFÿӝ
trung bình (r = - 0,4, FyêQJKƭDWKӕng kê). Theo chúng W{LÿLӅu này là
GRÿӝ sâu cӫa ә loét có liên quan chһt chӁ ÿӃn quá trình tҥo sҽRÿһc biӋt
là sӵ sҳp xӃp cӫa các lӟp collagen cӫDQKXP{FNJQJQKѭWuQKWUҥng
loҥn thӏ NK{QJÿӅu cӫa GM nên ҧQKKѭӣQJÿӃn thӏ lӵFVDXÿLӅu trӏ, và có
thӇ là yӃu tӕ hӳu ích JL~SWLrQOѭӧng thӏ lӵc sau PT.
Các tәQWKѭѫQJSKӕi hӧp
Tình trҥQJSKLPQѭӟc mҳWÿyQJYDLWUzTXDQWUӑng trong kӃt quҧ
PT. Thӡi gian liӅn biӇXP{FyWѭѫQJTXDQӣ mӭFÿӝ trung bình vӟi chӃ
tiӃWQѭӟc mҳt (r = 0,36, FyêQJKƭDWKӕng kê). Thӡi gian liӅn biӇu mô cӫa
14 mҳt vӯa giҧm chӃ tiӃW Qѭӟc mҳt và rӕi loҥn chӭF QăQJ WX\Ӄn
0HLERPLXVOjQJj\FDRKѫQVRYӟi nhóm bӋnh nhân còn lҥi
là 7,8 ± 4,1 ngày ( p<0,05). Ĉӕi vӟi tình trҥng diӋn GM ghép, chӃ tiӃt
Qѭӟc mҳWFNJQJFyPӕi liên hӋ mӭFÿӝ trung bình, ÿһc biӋt là ӣ thӡLÿLӇm
1 tháng (r = - 0,47, p< 0,001). KӃt quҧ này chӭng tӓ Qѭӟc mҳt không chӍ
ҧQKKѭӣQJÿӃn tӕFÿӝ liӅn biӇu mô mà còn ҧQKKѭӣQJÿӃn chҩWOѭӧng
22

cӫa quá trình làm sҽo cӫa GM, nhҩt là JLDLÿRҥn sӟm. Các kӃt quҧ trên
FNJQJgiҧi thích sӵ mӕi liên hӋ giӳa chӃ tiӃWQѭӟc mҳt vӟi mӭFÿӝ thӏ lӵc
sau PT (r = 0,46, p < 0,05).
Chúng tôi không có dөng cө ÿӇ Oѭӧng hóa tình trҥng giҧm cҧm
giác GM, tuy nhiên trong nghiên cӭu sӕ Oѭӧng bӋnh nhân có biӇu hiӋn
này là khá cao (56,8%, 21/37 mҳt). Thӡi gian liӅn biӇu mô cӫa nhóm có
giҧm cҧm giác GM OjQJj\GjLKѫQFyêQJKƭDWKӕng kê so

vӟi các mҳt còn lҥi (p < 0,05), chӭng tӓ vai trò cӫa yӃu tӕ thҫn kinh cҧm
giác trong quá trình liӅn biӇu mô.
Suy giҧm tӃ bào gӕc vùng rìa trong nghiên cӭX FKѭD Fyҧnh
KѭӣQJU}ÿӃn thӡi gian liӅn biӇu mô. Thӡi gian liӅn biӇu mô cӫa nhóm
có mӫ tiӅn phòng và nhóm còn lҥLFNJQJNK{QJFykhác biӋt.
4.3.3. Kh̫ QăQJO˱XJLͷ ṱm bi͋u mô cu͙ng r͙n nuôi c̭y
Mӝt trong nhӳQJѭXÿLӇm cӫa biӇu mô BMCR nuôi cҩy là có thӇ
chuҭn bӏ và OѭXJLӳ sҹn, có thӇ ÿHPUDÿӇ sӱ dөng ngay khi cҫn mà
không phҧi chӡ ÿӧLQKѭFiFWUѭӡng hӧp ghép tӵ thân khác.Chúng tôi
ÿánh giá khҧ QăQJVӕng cӫa các tӃ bào sau thӡLJLDQOѭXJLӳ -80
o
C trong
WKiQJÿӅu cho kӃt quҧ tӕt, sӕ tӃ bào sӕQJWUrQĈiQKJLivӅ ÿҥi
thӇ tҩm biӇXP{WUѭӟFNKLJKpSFNJQJFyÿҥt chҩWOѭӧng tӕt và khá.
HҫXQKѭNK{QJFyPӕi liên hӋ giӳa chҩWOѭӧng tҩm biӇu mô vӅ ÿҥi thӇ
vӟi thӡi gian liӅn biӇu mô, chҩWOѭӧng diӋn ghép, và thӏ lӵc sau PT (r
<0,2, p >0,05).
4.3.4. Cách thͱc ph̳u thu̵t
Thuұn lӧi:
- Thao tác chӍ WiF ÿӝQJ YjR ÿi\ Fӫa giӃng nuôi cҩy, hҫX QKѭ
NK{QJWiFÿӝng vào các tӃ bào biӇu mô.
- ViӋc nuôi cҩy trên giӃQJ)DOFRQNKiÿѫQJLҧn, thuұn tiӋn giӕng
QKѭFiFSKѭѫQJSKiSQX{LFҩ\WK{QJWKѭӡng Trong khi nӃu nuôi cҩy
trên tҩm collagen (nghiên cӭu cӫa Parmar D.N.) sӁ phҧi cҩy chuyӇn tӯ
giӃng sang, và kӻ thuұt phӭc tҥSKѫQGRWҩm collagen cong theo chiӅu
cong cӫa GM.
- Cӕ ÿӏnh tҩm biӇu mô vӅ kӻ thuұWNKiÿѫQJLҧn.
- Khҧ QăQJFӕ ÿӏnh tҩm biӇu mô áp tҥi diӋn loét khá tӕt.
Hҥn chӃ:
- GiӃng nuôi cҩy Falcon (loҥi 12-ZHOOSODWHFyÿѭӡQJNtQKÿi\

giӃng là 10 mm khó dùng cho ә ORpWNtFKWKѭӟc lӟn (l~FÿySKҧi dùng
loҥi giӃng nuôi cҩy 6 ± well plate).