Bai 9: định luật Ôm cho toàn mạch

BÀI 9: ĐỊNH LUẬT ÔM ĐỐI VỚI TOÀN MẠCH
I. Mục tiêu:
II. Chuẩn bị:
III. Tổ chức các hoạt động dạy học:
1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ – Đặt vấn đề nhận thức:
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên
- Cá nhân HS suy nghĩ trả lời.
□.
□.
□.
- GV nêu câu hỏi kiểm tra kiến thức của HS.
○. Phát biểu nội dung định luật Ôm cho đoạn
mạch chỉ chứa điện trở thuần R?
○. Phát biểu định luật Jun-Lenxo và viết biểu
thức của định luật?
○. Viết biểu thức tính công của nguồn điện?
◊. Nguồn điện được đăc trưng bởi suất điện
động và điện trở trong của nó. Khi mắc
nguồn điện vào mạch kín thì cường độ dòng
điện có quan hệ như thế nào với suất điện
động và điện trở trong của nguồn điện? Bài
học hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu điều đó.
2. Hoạt động 2: Tìm hiểu thí nghiệm về định luật Ôm đối với toàn mạch.
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên
- HS quan sát lắp mạch điện hoặc
có thể trực tiếp lắp mạch cùng
GV.
□. Mạch điện kín bao gồm nguồn
điện, mạch ngoài gồm điện trở
mắc nối tiếp với biến trở R.
Ampe kế dung để đo cường độ

dòng điện trong mạch kín, Vôn
kế dùng để đo hiệu điện thế ở 2
◊. Để tìm hiểu mối liên hệ giữa cường độ
dòng điện với suất điện động và điện trở
trong của nguồn điện, chúng ta tiến hành thí
nghiệm theo sơ đồ mach điện hình 9.2/SGK.
Đây là sơ đồ mạch điện của chúng ta.
- Yêu cầu Hs phân tích mạch điện, nêu tác
dụng của các dụng cụ đo điện?
đầu đoạn mạch.
- Cá nhân HS suy nghĩ trả lời.
□. Số chỉ của Ampe kế sẽ giảm
khi số chỉ của Vôn kế giảm.
- Các nhóm tiến hành thí nghiệm,
ghi kết quả. Sau đó thảo luận, rút
ra nhận xét về kết quả của thí
nghiệm.
→ Kết quả thí nghiệm không
đúng như dự đoán. Nó mâu
thuẫn với định luật Ôm đã học
trước đây.
○. Số chỉ của Ampe kế thay đổi thế nào nếu
ta cho số chỉ của Vôn kế giảm?
◊. Bây giờ chúng ta sẽ cùng tiến hành thí
nghiệm để kiểm chứng giả thiết mà bạn vừa
đưa ra. Liệu số chỉ của Ampe kế có giảm khi
số chỉ của Vôn kế giảm không?
- Điều chỉnh biến trở làm thay đổi điện trở
mạch ngoài, số chỉ của Vôn kế và Ampe kế
thay đổi. Ghi các kết quả thí nghiệm thu

được vào bảng số liệu.
◊. Trước đây chúng ta xét cho đoạn mạch chỉ
có điện trở thuần, mạch điện hôm nay chúng
ta xét là mạch điện kín gồm điện trở và cả
nguồn điện, trong đó mạch ngoài gồm các
thiết bị mắc bên ngoài nguồn điện và mạch
trong gồm nguồn điện có suất điện động và
điện trở trong của nó. Vì vậy chúng ta phải
xây dựng một định luật Ôm cho toàn mạch.
3. Hoạt động 3: Tìm hiểu định luật Ôm đối với toàn mạch.
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên
- HS tiến hành vẽ đồ thị.
□. Đường thẳng.
□. = ξ
- GV nêu các câu hỏi định hướng để HS xây
dựng định luật Ôm cho toàn mạch.
○. Vẽ đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc của
cường độ dòng điện vào hiệu điện thế với số
liệu thu được ở thí nghiệm 1?
○. Sự phụ thuộc đó biểu diễn trên đồ thị là
một đường thẳng hay là một đường cong?
○. Viết phương trình đường thẳng biểu diễn
sự phụ thuộc đó?
□. Để và tương ứng với thì phải
mở khóa K để mạch ngoài hở.
□.
□. Hệ số a có đơn vị củađiện trở.
□. Suất điện động của nguồn
điện có gía trị bằng tổng các độ
giảm điện thế ở mạch ngoài và

mạch trong.
□. =
□.
□. Nội dung: Cường độ dòng
điện chạy trong mạch điện kín tỉ
lệ thuận với suất điện động của
nguồn điện và tỉ lệ nghịch với
điện trở toàn phần của mạch đó.
□. C2.
1. mạch ngoài hở I=0 (r.
2. Khi r = 0
C3.

○. Hoàn thành yêu cầu C1.
- Tìm hiểu ý nghĩa của hệ số a.
○. Xét mạch ngoài có điện trở tương đương ,
hiệu điện thế sẽ xác định như thế nào?
◊. Tích được gọi là độ giảm điện thế mạch
ngoài.
Ta có: +
○. Vậy a có đơn vị của đại lượng nào?
◊. là điện trở tương đương của mạch ngoài, a
có đơn vị của điện trở nên a chỉ có thể là điện
trở trong của nguồn điện.
Như vậy: (9.2)
Nhận xét về hệ thức (9.2).
○. Hiệu điện thế mạch ngoài được xác định
bởi công thức nào?
○. Xác định công thức tính I từ hệ thức (9.2).
◊. Hệ thức này biểu thị định luật Ôm đối với

toàn mạch. Tổng được gọi là điện trở toàn
phần của mạch điện kín.
○. Phát biểu nội dung của định luật Ôm đối
với toàn mạch?
○. Hoàn thành yêu cầu C2, C3.
→
4.Hoạt động 4: Tìm hiểu hiện tượng đoản mạch.
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên
□. Khi R = 0, cường độ dòng
điện trong mạch sẽ lớn nhất và
chỉ phụ thuộc vào suất điện động
nguồn và điện trở trong của
nguồn.
□.Đối với mạng điện ở gia đình,
hiệu điện thế được sử dụng la
220V. Hiệu điện thế này tương
đương như suất điện động của
nguồn điện. Nguồn điện này có
điện trở trong khá nhỏ, khoảng
vài ôm. Vì vậy, nếu hiện tượng
đoản mạch xảy ra thì dòng điện
có cường độ lên tới hàng trăm
ampe làm dây nóng đỏ có thể
dẫn đến cháy nổ rất nguy hiểm.
Để tránh xảy ra hiện tượng đoản
mạch, người ta sử dụng cầu chì
đúng loại hoặc dùng công tắc
(cầu dao), còn gọi là aptomat, có
tác dụng ngắt mạch tự động khi
cường độ dòng điện tăng lên tới

○. Từ biểu thức của định luật ôm đối với toàn
mạch, hãy cho biết cường độ dòng điện có
giá trị cực đại khi nào và bằng bao nhiêu?
◊. Khi đó người ta nói rằng nguồn điện bị
đoản mạch.
Vì điện trở trong của pin khá lớn (khoảng vài
ôm), nên khi đoản mạch thì dòng qua pin
không lớn lắm, tuy nhiên sẽ mau hết
điện.Nhưng với acquy chì thì điện trở trong
khá nhỏ, vào khoảng vài phần trăm ôm, nên
khi đoản mạch dòng điện qua acquy khá lớn,
dễ làm hỏng acquy.
○.Hoàn thành yêu cầu C4.
một gái trị xác định nào đó, chưa
tới mức nguy hiểm
5. Hoạt động 5: Tìm hiểu định luật Ôm đối với toàn mạch và định luật bảo
toàn và chuyển hóa năng lượng, hiệu suất của nguồn điện.
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên
- Cá nhân HS hoàn thành yêu
cầu.
- Công của nguồn điện thực hiện
được trong thời gian t là:
- Trong thời gian t đó nhiệt
lượng tỏa ra trên điện trở ngoài
và điện trở trong là:
- Theo định luật bảo toàn năng
lượng, năng lượng tiêu thụ trên
toàn mạch bằng năng lượng do
nguồn điện cung cấp:
→

→
- Công có ích của dòng điện
được thực hiên ở mạch ngoài:
Công toàn phần của dòng điện:
○. Hãy áp dụng định luật bảo toàn và chuyển
hóa năng lượng để tìm ra định luật Ôm cho
toàn mạch?
Gợi ý cho HS:
- Trong mạch kín có sự chuyển hóa năng
lượng như thế nào?
- Nhiệt năng trên các điện trở được năng
lượng nào chuyển thành?
- Áp dụng định luật bảo toàn năng lượng ta
có thể rút ra biểu thức toán học nào?

◊. Như vậy, định luật Ôm đối với toàn mạch
hoàn toàn phù hợp với định luật bảo toàn và
chuyển hóa năng lượng.
○. Hiệu suất của nguồn điện được xác định
bằng biểu thức nào?
Gợi ý:
Trong mạch kín, công có ích của dòng điện
được thực hiện ở đâu?
→ =
- Cá nhân HS hoàn thành yêu
cầu.
○. Hoàn thành yêu cầu C5.
6.Hoạt động 6: Củng cố - vận dụng. Tổng kết bài học:
Hoạt động của học sinh Trợ giúp của giáo viên
- Cá nhân HS hoàn thành yêu

cầu.
- Cá nhân HS nhận nhiệm vụ học
tập.
- GV nêu các câu hỏi củng cố kiến thức cho
HS.
- Làm bài tập 4, 5 tại lớp.
- GV nhận xét giờ học.
Yêu cầu HS:
- Đọc phần ghi nhớ trong SGK.
- Làm bài tập 6, 7/SGK.
- Xem trước bài tiếp theo.