Lục vân tiên_tho

LUÅC VÊN TIÏN
1






Muåc luåc

Taác giaã, taác phêím 2
Luåc Vên Tiïn 5













NGUỴN ÀỊNH CHIÏÍU
2

Tấc giẫ, tấc phêím

Nguỵn Àònh Chiïíu (1822 - 1888) lâ mưåt nhâ nho u nûúác
chên chđnh tiïu biïíu ca Nam Bưå trong thïë k XIX.
Cng chung sưë phêån vúái nhiïìu vùn thi hâo vâ sơ phu kiïåt hiïåt
khấc nhû Cao Bấ Quất, Nguỵn Khuën, T Xûúng, Hoâng Diïåu,
Phan Àònh Phng, Trûúng Àõnh , Nguỵn Àònh Chiïíu sưëng vâo
mưåt giai àoẩn vư cng àen tưëi ca lõch sûã dên tưåc. Triïìu àònh nhâ
Nguỵn (vúái nhûäng ưng vua th cûåu nhû Tûå Àûác ) àang trïn àâ
suy sp, àậ mêët hùèn khẫ nùng lậnh àẩo nhên dên kïí cẫ trong cưng
cåc xêy dûång cng nhû cưng cåc bẫo vïå nïìn àưåc lêåp ca Tưí qëc.
Xậ hưåi Viïåt Nam thúâi àố rúi vâo tònh trẩng ngûng trïå vâ lẩc
hêåu thẫm hẩi. Rưët cåc, trûúác sûå xêm lûúåc ca thûåc dên Phấp, cấi
triïìu àònh ûún hên, bêët lûåc àố àậ khưng thïí àưëi phố, khưng thïí lêåp
àûúåc "thïë cên bùçng" vúái ngoẩi bang, vâ àậ àïí àêët nûúác ta rúi trổn
vâo tay chng.
Trûúác vêån mïånh bi àất ca àêët nûúác, trûúác cẫnh "sinh dên
nghiïng nghêo" êëy, Nguỵn Àònh Chiïíu cng nhû bao ngûúâi hiïìn
tâi khấc, àậ àau lông nhûác ốc biïët lâ nhûúâng nâo!
Trûúác kia Nguỵn Trậi àậ tûâng nhêån àõnh rùçng trïn àêët nûúác
ta, cấc thúâi àẩi "tuy mẩnh ëu cố lc khấc nhau, song hâo kiïåt
khưng bao giúâ thiïëu" (Bònh Ngư àẩi cấo).
LC VÊN TIÏN
3

Nguỵn Àònh Chiïíu lâ mưåt ngûúâi con hâo kiïåt ca vng àưìng

bùçng Nam Bưå, lâ mưåt nhên cấch lúán mâ sûå nghiïåp vâ tïn tíi ca
ưng sệ mậi mậi sấng ngúâi. Lâ nhâ thú sët àúâi bõ m loâ, nhûng
khưng nhûäng ưng lâ tấc giẫ ca tấc phêím bêët h Lc Vên Tiïn, ca
"Ngû tiïìu y thåt vêën àấp", "Dûúng Tûâ Hâ Mêåu" , ưng côn lâ tấc
giẫ ca nhûäng bâi thú, nhûäng bâi vùn tïë nưíi tiïëng, trong àố ưng àậ
tûúái mấu vâ nûúác mùỉt ca mònh hoâ chung vúái nhûäng bi kõch mâ
nhên dên anh hng bêët khët vâ àau thûúng ca ưng phẫi chõu
àûång khi chưëng trẫ bổn xêm lûúåc. Cố nhûäng cêu thú ca ưng àậ
khùỉc sêu vâo lông ngûúâi:
Chúã bao nhiïu àẩo thuìn khưng khùèm
Àêm mêëy thùçng gian bt chùèng tâ.
Lõch sûã vùn hổc àậ xấc nhêån Nguỵn Àònh Chiïíu lâ nhâ vùn,
nhâ thú tiïn khu vơ àẩi, ngûúâi múã àêìu cho dông vùn hổc u nûúác vâ
cấch mẩng Viïåt Nam cëi thïë k XIX vâ àêìu thïë k XX.
Lc Vên Tiïn lâ tấc phêím "tiïíu thuët bùçng thú nưm" sau chốt
ca vùn hổc Viïåt Nam, àûúåc Nguỵn Àònh Chiïíu sấng tấc ngay
trong thúâi kò cêån àẩi. Àố lâ àiïím son cëi cng ca loẩi hònh tấc
"truån nưm", "diïỵn ca nưm" nhû Chinh ph ngêm, cung oấn ngêm
khc, Hoa Tiïn, Phan Trêìn, Nhõ Àưå Mai, Bêìn nûä thấn, Truån
Kiïìu, truån nưm khuët danh
Nguỵn Àònh Chiïíu àậ sấng tấc Lc Vên Tiïn vúái àưång cú gò?
Nhû trïn àậ nối, trûúác khi thûåc dên Phấp xêm lûúåc nûúác ta, xậ
hưåi Viïåt Nam, trong cú chïë ca mưåt chïë àưå phong kiïën phûúng Àưng
ngûng trïå, lẩc hêåu, àûúng trûúåt dâi trïn con àûúâng suy thoấi. Khùỉp
àêët nûúác phúi bây tònh cẫnh nghêo àối xấc xú, àẩo àûác con ngûúâi
cng nhû phong hoấ dên tưåc ngây mưåt sa st.
Nguỵn Àònh Chiïíu lâ mưåt nhâ Nho chên chđnh, cho nïn
trong lông ưng lc nâo cng àau àấu nhûäng tûúãng vïì sûå "kinh
bang tïë thïë". Do hẩn chïë vïì lõch sûã, ưng chûa nhêån thûác àûúåc rùçng
nhûäng tûúãng ca nhûäng sơ phu phong kiïën nhû ưng mën khưi

phc lẩi mưåt xậ hưåi l tûúãng thúâi Nghiïu - Thën, thûåc ra àậ lưỵi thúâi
rưìi
Tuy nhiïn vúái têm huët sưi sc ca mưåt con ngûúâi nhêåp thïë
tđch cûåc, nhêët thiïët ưng phẫi hânh àưång àïí phng sûå àêët nûúác vâ
NGUỴN ÀỊNH CHIÏÍU
4

dên tưåc ưng. Chđnh vò thiïët tha mën "àem lúâi nối àưët chấy lông
thiïn hẩ" (thú Puskin) mâ ưng viïët Lc Vên Tiïn. Vúái ưng, trong lc
àúâi àang suy, viïåc viïët mưåt tấc phêím àûáng àùỉn vâ mang àêìy nhiïåt
huët nhû Lc Vên Tiïn chđnh lâ mưåt diïåu kïë, khẫ dơ cûáu vận àûúåc
sûå suy thoấi ca àêët nûúác vâ chêën hûng àûúåc phong hoấ ca dên
tưåc.
Lc Vên Tiïn lâ bẫn trûúâng ca àïì cêåp vïì ln lđ àẩo àûác ca
con ngûúâi, nối cấch khấc: vïì "Àẩo l Viïåt Nam".
Àẩo l êëy rêët giẫn dõ: Trai thò trung vúái nûúác, hiïëu vúái cha mể,
cố chđ tiïën th, gip nûúác cûáu dên; gấi thò tiïët hẩnh vâ cao qu;
àưìng bâo ùn úã vúái nhau thò cố thu cố chung, ln ln sùén sâng cûáu
gip nhau trong nhûäng cún hoẩn nẩn, khưng vò danh lúåi mâ châ àẩp
lïn tònh ngûúâi, khưng vò nhûäng àưë kõ vâ oấn hêån riïng têy mâ hẩi
ngûúâi, khưng nïn "hânh" nhûäng nghïì lûâa bõp tûác cûúâi nhû lang
bùm, thêìy bối, thêìy phấp nhẫm nhđ
Cấi àẩo l rêët mûåc dên dậ êëy thûåc ra lẩi lâ rûúâng cưåt ca nïìn
àẩo àûác ca cẫ mưåt dên tưåc, lâ cưåi ngìn ca hẩnh phc con ngûúâi.
Cấi kïët thc "cố hêåu" ca Lc Vên Tiïn phẫn ấnh quan niïåm ca
nhên dên àưëi vúái nhûäng ai biïët giûä gòn àẩo àûác (nhû Lc Vên Tiïn,
Kiïìu Nguåt Nga, Vûúng Tûã Trûåc, Húán Minh ). Ngûúåc lẩi, nhûäng
nhên vêåt nhû Vộ Cưng, mể con Thïí Loan, Trõnh Hêm, àậ phẫi trẫ
giấ àùỉt chó vò hổ àậ vûát bỗ cấi àẩo lâm ngûúâi àố.
Lâ tấc phêím viïët cho quẫng àẩi qìn chng, chun lån bân

vïì ln lđ àẩo àûác, Lc Vên Tiïn àûúåc sấng tấc, cưët truån mẩch lẩc
vâ hêëp dêỵn, àêåm àâ mâu sùỉc vùn hoấ Nam Bưå.
Àổc Lc Vên Tiïn chng ta cẫm nhêån àûúåc cấi tinh thêìn àẩo
àûác cao qu vâ tònh ngûúâi chan chûáa hiïån ra phúi phúái trong mưỵi
trang thú.
Cấc nhên vêåt chđnh nhû Lc Vên Tiïn, Kiïìu Nguåt Nga,
Vûúng Tûã Trûåc, Tiïíu Àưìng, vâ cấc nhên vêåt ph nhû Thïí Loan,
Kiïìu Cưng, Trõnh Hêm, Bi Kiïåm àûúåc tấc giẫ miïu tẫ nkhấ sinh
àưång, cố cấ tđnh.
Àùåc biïåt nûä nhên vêåt Kiïìu Nguåt Nga - ngûúâi con gấi Viïåt
Nam àûác hẩnh nïët na - rộ râng cố mưåt cåc sưëng nưåi têm khấ phong
ph, sêu sùỉc, mưåt sûå thưng minh dïỵ thûúng vâ mưåt àûác kiïn trinh
LUC VấN TIẽN
5

aỏng khờm phuồc, khiùởn chuỏng ta khửng thùớ khửng xuỏc ửồng vaõ yùu
quyỏ naõng.
Tờởt caó nhỷọng iùỡu oỏ giaói thủch vũ sao Luồc Vờn Tiùn aọ ỷỳồc
ửng aóo quờỡn chuỏng nhờn dờn, nhờởt laõ nhờn dờn Nam Bửồ, mùởn mửồ
suửởt hỳn mửồt thùở kyó qua; vũ sao Luồc Vờn Tiùn aọ i vaõo ca dao:
Vờn Tiùn Vờn Tiùớn Vờn Tiùỡn
Cho tửi mửồt tiùỡn, tửi kùớ Vờn Tiùn

Thiùn Chỷỳng

NGUỴN ÀỊNH CHIÏÍU
6







Lc Vên Tiïn
(Nguỵn Àònh Chiïíu)

Lc Vên Tiïn cûáu Kiïìu Nguåt Nga
Trûúác àên xem truån Têy minh, (1)
Gêỵm cûúâi hai chûä nhên tònh ếo le.
Húäi ai lùèng lùång mâ nghe,
Dûä rùn viïåc trûúác lânh dê thên sau.
Trai thúâi trung hiïëu lâm àêìu
Gấi thúâi tiïët hẩnh lâ cêu trau mònh.

Cố ngûúâi úã qån Àưng Thânh,
Tu nhên tđch àûác súám sinh con hiïìn.
Àùåt tïn lâ Lc Vên Tiïn,
Tíi vûâa hai tấm nghïì chun hổc hânh.(2)
Theo thêìy nêëu sûã xưi kinh,
Thấng ngây bao quẫn sên Trònh lao àao (3)
Vùn àâ khúãi phung àùçng giao, (4)
Vộ thïm ba lûúåc sấu thao ai bò.
Xẫy nghe múã hưåi khoa thi,
Vên tiïn vâo tẩ tưn sû xin vïì:
"Bêëy lêu cûãa thấnh dûåa kïì,
Àậ tûúi khđ tûúång lẩi xụ tinh thêìn.
Nay àâ gùåp hưåi long vên,
Ai ai mâ chùèng lêåp thên bíi nây.
Chđ lùm bùỉn nhẩn ven mêy, (5)
LC VÊN TIÏN
7

Danh tưi àùång rẩng tiïëng thêìy bay xa.(6)
Lâm trai trong cội ngûúâi ta,
Trûúác lâ bấo bưí sau lâ hiïín vang".(7)
Tưn sû khi êëy lån bân:
"Gêỵm trong sưë hïå khoa trâng côn xa.
Mấy trúâi chùèng dấm nối ra,(8)
Xui thêìy thûúng túái xốt xa trong lông.
Sau dêìu tỗ nưỵi àc trong.
Phẫi toan mưåt phếp àïí phông hưå thên.
Rây con xëng chưën phong trêìn,
Thêìy cho hai àẩo ph thêìn àem theo.(9)
Chùèng may mâ gùåp lc nghêo, (10)

Xëng sưng cng vûäng lïn àêo cng an".
Tưn sû trúã lẩi hêåu àâng,
Vên Tiïn ngú ngêín trong lông sinh nghi:
"Chùèng hay mònh mùỉc viïåc chi,
Tưn sû ngûúâi dẩy khoa kò côn xa?
Hay lâ bưëi rưëi viïåc nhâ,
Hay lâ àûác bẩc hay lâ tâi sú?
Bêëy lêu lông nhûäng ûúác mú
Hưåi nây chùèng gùåp côn chúâ hưåi nao?
Nïn hû chùèng biïët lâm sao,
Chi bùçng hỗi lẩi lệ nâo cho minh.
Àùång cho rộ nưỵi sûå tònh,
Ngộ sau ngân dùåm àùng trònh múái an".
Tưn sû ngưìi hậy thúã than,
Ngố ra trûúác ấn thêëy châng trúã vư.
Hỗi rùçng : "Vẩn l trûúâng àưì,
Sao chûa cêët gấnh trúã vư viïåc gò?
Hay lâ con hậy hưì nghi,
Thêìy bân mưåt viïåc khoa kò ban trûa?"
Vên Tiïn nghe nối liïìn thûa:
"Tiïíu sanh chûa biïët nùỉng mûa bíi nâo.
Song àûúâng tíi hẩc àậ cao,(11)
Xin thêìy nối lẩi êm hao con tûúâng".(12)
NGUỴN ÀỊNH CHIÏÍU
8

Tưn sû nghe nối thïm thûúng,
Dùỉt tay ra chưën tiïìn àûúâng xem trùng.
Nhên cú tâng sûå dùån rùçng:(13)
"Viïåc ngûúâi chùèng khấc viïåc trùng trïn trúâi.

Tuy lâ soi khùỉp mổi núi,
Khi múâ khi tỗ khi vúi khi àêìy.
Sau con cng rộ lệ nây,
Lûåa lâ con phẫi hỗi thêìy lâm chi.
Sưë con hai chûä khoa kò,
Khưi tinh àậ rẩng tûã vi thïm loâ.(14)
Hiïìm vò ngûåa chẩy àûúâng xa,
Thỗ vûâa lố bống gâ àâ gấy tan.(15)
Bao giúâ cho túái bùỉc phang,
Gùåp chåt ra àâng con múái nïn danh.
Sau dêìu àùång chûä hiïín vinh,
Mêëy lúâi thêìy nối tiïìn trònh chùèng sai.(16)
Trong cú bơ cûåc thúái lai,
Giûä mònh cho vển viïåc ai chúá súân".
Vên Tiïn vưåi vậ tẩ ún,
Trùm nùm dưëc giûä keo sún mổi lúâi.
Ra ài vûâa rẩng chên trúâi,
Ngi ngi nhúá lẩi nhúá núi hổc àûúâng.
Tiïn rùçng: "Thiïn cấc nhûát phûúng.(17)
Thêìy àeo àoẫn thẫm tú vûúng mưëi sêìu.
Quẫn bao thên trễ dậi dêìu,
Mang àai Tûã Lưå quẫy bêìu Nhan Un.(18)
Bao giúâ cấ nûúác gùåp dun,
Àùång cho con thẫo phó nguìn tưi ngay".(19)
Kïí tûâ lûúát dùåm túái nay,
Mỗi mï hêìu àậ mêëy ngây xưng sûúng.
Àoấi nhòn phong cẫnh thïm thûúng,
Vúi vúi dùåm c nễo àûúâng côn xa.
Chi bùçng kiïëm chưën lên gia,
Trûúác lâ tòm bẩn sau lâ nghó chên.

LC VÊN TIÏN
9

Viïåc chi than khốc tûng bûâng,
Àïìu àem nhau chẩy vâo rûâng lïn non?
Tiïn rùçng: "Búá ch cộng con,
Viïåc chi nïn nưỵi bon bon chẩy hoâi?"
Dên rùçng: "Tiïíu tûã lâ ai,
Hay lâ mưåt àẫng sún àâi theo tao?"(20)
Tiïn rùçng: "Cúá sûå lâm sao,
Xin ngûâng vâi bûúác sệ trao mưåt lúâi".
Dên nghe tiïëng nối khoan thai,
Kïu nhau dûâng lẩi bây lúâi phên qua:
"Nhún rây cố àẫng lêu la,
Tïn rùçng Àưỵ Dûå hiïåu lâ Phong Lai.
Nhốm nhau úã chưën sún àâi,
Ngûúâi àïìu súå nố cố tâi khưn àûúng.
Bêy giúâ xëng cûúáp thưn hûúng.
Thêëy con gấi tưët qua àûúâng bùỉt ài.
Xốm lâng chùèng dấm nối chi,
Cẫm thûúng hai gậ nûä nhi mùỉc nân.
Con ai vốc ngổc mònh vâng,
Mấ àâo mây liïỵu dung nhan lẩnh lng.(21)
E khi mùỉc àẫng hânh hung,
íng trang thc nûä sấnh cng thêët phu.(22)
Thưi thưi chùèng dấm nối lêu,
Chẩy ài cho khỗi kễo êu túái mònh".(23)
Vên Tiïn nưíi giêån lưi àònh,
Hỗi thùm: "L nố côn àònh núi nao?
Tưi xin ra sûác anh hâo,

Cûáu ngûúâi cho khỗi lao àao bíi nây".
Dên rùçng: "L nố côn àêy,
Qua xem tûúáng bêåu thú ngêy àậ àânh.(24)
E khi hoẩ hưí bêët thânh(25)
Khi khưng mònh lẩi xư mònh xëng hang".(26)
Vên Tiïn ghế lẩi bïn àâng,
Bễ cêy lâm gêåy nhùỉm lâng xưng vư.
Kïu rùçng: "Búá l hung àưì,
NGUỴN ÀỊNH CHIÏÍU
10

Chúá quen lâm thối hưì àưì hẩi dên".
Phong Lai mùåt àỗ phûâng phûâng:
"Thùçng nâo dấm túái lêỵy lûâng vâo àêy?
Trûúác gêy viïåc dûä tẩi mêìy.
Truìn qn bưën phđa ph vêy bõt bng".
Vên Tiïn tẫ àưåt hûäu xung,
Khấc nâo Triïåu Tûã phấ vông Àûúng Dûúng.(27)
Lêu la bưën phđa vúä tan,
Àïìu qúng gûúm giấo tòm àâng chẩy ngay.
Phong Lai trúã chùèng kõp tay,
Bõ Tiïn mưåt gêåy thấc rây thên vong.
Dểp rưìi l kiïën chôm ong,
Hỗi: "Ai than thốc úã trong xe nây?"
Thûa rùçng: "Tưi thiïåt ngûúâi ngay,
Sa cú nïn múái lâm tay hung àưì.
Trong xe chêåt hểp khưn phư,
Ci àêìu trùm lẩy cûáu cư tưi cng".
Vên Tiïn nghe nối àưång lông,
Àấp rùçng: "Ta àậ trûâ dông lêu la.

Khoan khoan ngưìi àố chúá ra,
Nâng lâ phêån gấi ta lâ phêån trai.
Tiïíu thú con gấi nhâ ai,
Ài àêu nïn nưỵi mang tai bêët k?
Chùèng hay tïn hổ lâ chi,
Khụ mưn phêån gấi viïåc gò àïën àêy?
Trûúác sau chûa hận dẩ nây, (28)
Hai nâng ai túá ai thêìy nối ra".
Thûa rùçng: "Tưi Kiïìu Nguåt Nga,
Con nây tò thiïëp tïn lâ Kim Liïn.
Qụ nhâ úã qån Têy Xun,
Cha lâm tri ph úã miïìn Hâ Khï.
Sai qn àem bûác thú vïì,
Rûúác tưi qua àố àõnh bïì nghi gia.
Lâm con àêu dấm cậi cha,
LC VÊN TIÏN
11

Vđ dêìu ngân dùåm àûúâng xa cng àânh.
Chùèng qua lâ sûå bêët bònh,
Hay vêìy cng chùèng àùng trònh lâm chi.
Lêm nguy chùèng gùåp giẫi nguy,
Tiïët trùm nùm cng bỗ ài mưåt hưìi.
Trûúác xe qn tûã tẩm ngưìi,
Xin cho tiïån thiïëp lẩy rưìi sệ thûa.
Cht tưi ëu liïỵu àâo thú,
Giûäa àûúâng lêm phẫi bi dú àậ phêìn.
Hâ Khï qua àố cng gêìn,
Xin theo cng thiïëp àïìn ên cho châng.
Gùåp àêy àûúng lc giûäa àâng,

Ca tiïìn chùèng cố bẩc vâng thò khưng.
Gêỵm cêu bấo àûác th cưng,(29)
Lêëy chi cho phó têëm lông cng ngûúi".
Vên Tiïn nghe nối liïìn cûúâi:
"Lâm ún hấ dïỵ trưng ngûúâi trẫ ún?
Nay àâ rộ àùång ngìn cún,
Nâo ai tđnh thiïåt so hún lâm gò.
Nhúá cêu kiïën ngậi bêët vi,
Lâm ngûúâi thïë êëy cng phi anh hng.(30)
Àố mâ biïët chûä thó chung,
Lûåa lâ àêy phẫi theo cng lâm chi".
Nguåt Nga biïët chùèng ài,
Hỗi qua tïn hổ mưåt khi cho tûúâng.
Thûa rùçng: "Tiïån thiïëp ài àûúâng,
Chùèng hay qn tûã qụ hûúng núi nâo?"
Pht nghe lúâi nối thanh tao,
Vên Tiïn hấ núä lông nâo phưi pha:
"Àưng Thânh vưën thiïåt qụ ta,
Hổ lâ Lc thõ tïn lâ Vên Tiïn".
Nguåt Nga vưën àêëng thuìn qun,
Tai nghe lúâi nối tay liïìn rt trêm.
Thûa rùçng: "Nay gùåp tri êm,
Xin àûa mưåt vêåt àïí cêìm lâm tin".
NGUỴN ÀỊNH CHIÏÍU
12

Vên Tiïn ngú mùåt chùèng nhòn,
Nguåt Nga liïëc thêëy lông thòn nïët na: (31)
"Vêåy chi mưåt cht gổi lâ,
Thiïëp thûa chûa dûát châng àâ lâm ngú.

Ca nây lâ ca vêët vú,(32)
Lông chï cng phẫi lông ngú sao àânh".
Vên Tiïn khố nưỵi lâm thinh,
Chûä ên båc lẩi chûä tònh lêy dêy.(33)
Than rùçng: "Àố khếo trïu àêy,
Ún kia àậ mêëy ca nây rêët sang.
Àûúng khi gùåp gúä giûäa àâng,
Mưåt lúâi cng nhúá ngân vâng chùèng phai.
Nhúá cêu trổng ngậi khinh tâi,
Nâo ai chõu lêëy ca ai lâm gò".
Thûa rùçng: "Cht phêån nûä nhi,
Vưën chûa biïët lệ cố khi mđch lông.
Ai dê nhûäng àûáng anh hng,
Thêëy trêm thưi lẩi thển cng cêy trêm".
Riïng than: "Trêm húäi lâ trêm,
Vư dun chi bêëy ao cêìm mâ mú?
Àûa trêm châng àậ lâm ngú,
Thiïëp xin àûa mưåt bâi thú giậ tûâ".
Vên Tiïn ngố lẩi rùçng: "ûâ,
Lâm thú cho kõp bêëy chûâ chùèng lêu".
Nguåt Nga ûáng tiïëng xin hêìu,
Xëng tay liïìn tẫ tấm cêu vùn vêìn:
"Thú rưìi nây thiïëp xin dêng,
Ngûãa trưng lûúång rưång vùn nhên thïë nâo?"
Vên Tiïn xem thêëy ngẩt ngâo,(34)
Ai dê sûác gấi tâi cao bûåc nây.
Àậ mau mâ lẩi thïm hay,
Chùèng phen Tẩ nûä cng tây Tûâ phi.(35)
Thú ngêm d xët d kò,(36)
Cho hay tâi gấi kếm gò tâi trai.

LC VÊN TIÏN
13

Nhû vêìy ai lẩi thua ai,
Vên Tiïn hoẩ lẩi mưåt bâi trao ra.
Xem thú biïët gêìn xa,
Mai hoâ vêån àiïíu, àiïíu hoâ vêån mai(37)
Cố cêu xc cẫnh hûáng hoâi,(38)
Àûúâng xa vôi vổi dùåm dâi vúi vúi.
Ai ai cng úã trong trúâi,
Gùåp nhau lúâi àậ cẩn lúâi thúâi thưi.
Vên Tiïn tûâ giậ phẫn hưìi,
Nguåt Nga than thúã: "Tònh ưi lâ tònh.
Nghơ mònh mâ ngấn cho mònh,
Nưỵi ên chûa trẫ nưỵi tònh lẩi vûúng.
Nùång nïì hai chûä un ûúng.
Chỵi sêìu ai khếo vêën vûúng vâo lông.
Nguåt cng Nguåt lậo húäi ưng,
Trùm nùm cho vển chûä tng múái an.(39)
Hûäu tònh chi bêëy Ngûu lang, (40)
Têëm lông Chûác Nûä vò châng mâ nghiïng.
Thưi thưi em húäi Kim Liïn,
Àêíy xe cho chõ qua miïìn Hâ Khï".
Trẫi qua dêëu thỗ àûúâng dï,(41)
Chim kïu vûúån h tûá bïì nûúác non.
Vấi trúâi cho àùång vng trôn,
Trùm nùm cho trổn lông son vúái châng.
Pht àêu àậ túái ph àâng,
Kiïìu cưng xem thêëy lông câng sinh nghi.
Hỗi rùçng: "Nâo kễ tu nhi,(42)

Cúá sao nïn nưỵi con ài mưåt mònh?"
Nguåt Nga thûa viïåc tiïìn trònh,(43)
Kiïìu cưng tûúãng nưỵi sûå tònh chùèng vui.
Nguåt Nga dẩ hậy bi ngi,
Nghơ mònh thưi lẩi st si àôi cún:(44)
"Lao àao phêån trễ chi súân,
No nao trẫ àùång cưng ún cho châng".(45)
Kiïìu cưng nghe nối liïìn can,
NGUỴN ÀỊNH CHIÏÍU
14

Dẩy rùçng: "Con hậy nghó an mònh vâng.
Khi nâo cha rẫnh viïåc quan,
Cho qn àïën àố múâi châng àïën àêy.
Sao sao chùèng kõp thúâi chây,(46)
Cha nguìn trẫ àùång ún nêìy thúâi thưi.
Hêåu àûúâng con hậy tẩm lui,
Lâm khy dẩ trễ cho vui lông giâ".
Têy lêìu trưëng àiïím sang ba,
Nguåt Nga côn hậy xốt xa phêån mònh.
Dúâi chên ra chưën hoa àònh,(47)
Xem trùng rưìi lẩi chẩnh tònh cưë nhún.
Than rùçng: "Lûu thu cao sún,
Ngây nâo nghe àùång tiïëng àúân tri êm.
Chûä tònh câng tûúãng câng thêm,(48)
Mën pha khố lúåt mën dêìm khưn phai.
Vúi vúi àêët rưång trúâi dâi,
Húäi ai núä àïí cho ai àeo phiïìn".
Trúã vâo bên lêëy bt nghiïn,
Àùåt bân hûúng ấn chc nguìn thêìn linh.

Lâu lâu mưåt têëm lông thânh,
Hoẩ ra mưåt bûác tûúång hònh Vên Tiïn.
Than rùçng: "Ngân dùåm sún xun,(49)
Chûä ên àïí dẩ chûä dun nhëm sêìu".


Ch thđch
(1) Bâi vùn tûå rùn nưíi tiïëng bân vïì àẩo hiïëu vâ àẩo nhên, do Trûúng
Tấi lâm.
(2) Hai tấm: 16 tíi
(3) Sên Trònh: Chó Trònh Chiïu vâ Trònh Di, hai nhâ Tưëng nho nưíi
tiïëng.
(4) Vùn àậ nhû phûúång trưỵi dêåy, rưìng bay cao, tûác vùn àậ thânh tâi.
LC VÊN TIÏN
15

(5) nối quët thi àưỵ.
(6) Danh tưi: danh ca kễ tưi túá (Vên Tiïn nối nhn)
(7) Bấo àấp cưng ún cha mể vâ thêìy
(8) Mấy trúâi: thiïn cú (cú trúâi huìn bđ)
(9) Ph thêìn: ba hưå mïånh
(10) Hiïím nghêo
(11) Song àûúâng: xn àûúâng, hun àûúâng (cha mể). Tíi hẩc: tíi
thổ.
(12) êm hao: tin tûác
(13) Nhên cú trúâi àang chûáa nhiïìu bđ êín (do xem trùng sao mâ biïët)
(14) Sao Thiïn Khưi (sao vùn hổc, thi cûã) vâ sao Tûã vi (thên mïånh)
àïìu sấng rúä
(15) Nhûng gùåp nùm xung nïn chûa thån (mậo xung dêåu)
(16) Tiïìn trònh: con àûúâng phđa trûúác

(17) Mưỵi ngûúâi mưåt phûúng trúâi
(18) Tûã Lưå, Nhan Un: hai hổc trô giỗi ca Khưíng Tûã, thã nhỗ rêët
nghêo, Tûã Lưå chó cố mưåt dêy àai, Nhan Un chó cố mưåt bêìu nûúác.
(19) Tưi ngay: bïì tưi trung thânh ca vua.
(20) Àẫng sún àâi: Àẫng cûúáp ni.
(21) Dung nhan lẩnh lng (tiïëng cưí): sùỉc àểp tuåt vúâi.
(22) Thc nûä: con gấi àûác hẩnh. Thêët phu: àân ưng thư bó.
(23) êu (ûu): lo
(24) Qua: ta; bêåu: ngûúi (bẩn, anh bẩn).
(25) Vệ hưí khưng thânh: mûu àưì thêët bẩi.
(26) khi khưng: khưng dûng.
(27) Triïåu Tûã phấ vông Àûúng Dûúng: Lûu Bõ bõ Tâo Thấo àấnh bẩi úã
Tên Dậ phẫi bỗ chẩy. Qn Thấo àíi theo àïën Àûúng Dûúng, thò
Lûu Bõ phẫi bỗ cẫ vúå con, cûúáp àûúâng rt vïì phđa Nam, tûúáng tấ lẩc
nhau. Triïåu Tûã Long mưåt mònh àấnh phấ vông vêy trng àiïåp ca
qn Tâo, vûúåt cêìu Trûúâng Bẫn, tòm gùåp Lûu Bõ.
NGUỴN ÀỊNH CHIÏÍU
16

(28) Chûa hận: chûa rộ, chûa biïët chùỉc chùỉn.
(29) Bấo trẫ ún àûác, àïìn àấp cưng lao.
(30) Lån ngûä: "kiïën nghơa bêët vi vư dng dậ", nghơa lâ : Thêëy viïåc
nghơa khưng lâm lâ ngûúâi vư dng.
(31) Thòn: rùn, giûä.
(32) Ca vêët vú: ca qëy quấ, khưng mêëy giấ trõ.
(33) Lêy dêy: lúä dúã khưng xi bïì nâo.
(34) Ngẩt ngâo: mi thúm nûác, àêy nối thú hay lùỉm.
(35) Chùèng phen: chùèng bùçng, chùèng sấnh kõp. Tẩ nûä: tûác Tẩ Àẩo
ín àúâi Têën nưíi tiïëng thưng minh, giỗi thú vùn. Tûâ phi: tïn Hụå,
ngûúâi àúâi Àûúâng, tấm tíi àậ giỗi viïåc vùn thú.

(36) D xët d kò: câng àổc câng thêëy hay thêëy lẩ
(37) Mai àiïíu: tranh mai vâ chim àểp hâi hoâ. Àêy nối thú xûúáng
hoẩ, tinh rêët xûáng húåp nhau.
(38) Xc cẫnh hûáng hoâi: xc cẫm trûúác cẫnh àểp mâ àưång lông thú.
(39) Vển chûä tng: trổn àẩo lâm vúå (theo chưìng).
(40) Ngûu lang: nhên vêåt thêìn thoẩi, chưìng ca Chûác Nûä.
(41) Dêëu thỗ àûúâng dï: núi xa xưi hễo lấnh, khưng vïët chên ngûúâi, chó
cố dêëu chên thỗ, chên dï rûâng.
(42) Tu nhi: trễ theo hêìu.
(43) Tiïìn trònh: viïåc ài àûúâng vûâa rưìi.
(44) Àôi cún: nhiïìu cún.
(45) No nao: nỗ biïët lc nâo, chûâng nâo.
(46) Sao sao: d thïë nâo.
(47) Hoa àònh: nhâ nhỗ ngưìi thûúãng hoa.
(48) Thêm: sêu
(49) Sún xun: ni sưng, nối sûå xa xưi cấch trúã.

LC VÊN TIÏN
17










Lc Vên Tiïn

Truån nâng sau hậy côn lêu,
Truån châng xin nưëi thûá àêìu chếp ra.(50)
Vên Tiïn tûâ cấch Nguåt Nga,
Giûäa àûúâng lẩi gùåp ngûúâi ra kinh kò.
Xa xem mùåt mi àen xò,
Mònh cao sưì sưå dõ kò rêët hung.
Nhúá cêu bònh thu tûúng phng,(51)
Anh hng lẩi gùåp anh hng mưåt khi:
"Chùèng hay danh tấnh lâ chi,
Mưåt mònh mang gối ra ài viïåc gò".
Àấp rùçng: "Ta cng xëng thi,
Húán Minh tấnh tûå, Ư Mi qụ nhâ
Vên Tiïn biïët lệ chđnh tâ,
Hïỵ ngûúâi dõ tûúáng ùỉt lâ tâi cao.
Chûä rùçng: "Bùçng hûäu chi giao,(52)
Tònh kia àậ gùåp lệ nâo lâm khy.
Nïn rûâng hấ dïỵ mưåt cêy,
Mën cho cố àố cng àêy ln vêìn.
Kòa núi vộ miïëu hêìu gêìn,
Hai ta vâo àố nghó chûn mưåt hưìi".
Cng nhau bây hổ tïn rưìi,
Hai châng tûâ tẩ àïìu lui ra àûúâng.
Húán Minh ài trûúác tûåu trûúâng,
NGUỴN ÀỊNH CHIÏÍU
18

Vên Tiïn côn hậy hưìi hûúng viïëng nhâ.
Mûâng rùçng: "Nay thêëy con ta,
Cha giâ hùçng tûúãng mể giâ lëng trưng.
Bêëy lêu àên sấch gia cưng,

Con àâ nïn chûä tang bưìng cng chùng?"
Vên Tiïn qu lẩy thûa rùçng:
"Chùèng hún ngûúâi cưí cng bùçng ngûúâi kim.
Dấm xin cha mể an têm,
Cho con trẫ núå thanh khêm cho rưìi"(53)
Mể cha thêëy nối thïm vui,
Lẩi lo non nûúác xa xưi nghân trng.
Cho theo mưåt àûáa tiïíu àưìng,
Thû phong mưåt bûác dùån cng Vên Tiïn:
"Xûa àâ àõnh chûä lûúng dun,
Cng quan hûu trđ úã miïìn Hân Giang,
Con ngûúâi lâ Vộ Thïí Loan.
Tíi vûâa hai bẫy dung nhan mùån mâ.(54)
Chûä rùçng Hưì Viïåt nhûát gia, (55)
Con ài qua àố trao qua thú nây.
Con dêìu bûúác àùång thang mêy,
Dûúái chûn àậ sùén mưåt dêy tú hưìng".
Song thên dẩy bẫo vûâa xong,
Vên Tiïn cng gậ tiïíu àưìng dúâi chên.
a ài tấch dùåm bùng chûâng,
Giố nam rây àậ àûa xn sang hê.
Lẩi xem dùåm liïỵu àûúâng hoê,
Tin ong ngú ngấo tiïëng ve vang dêìy.
Vui xem nûúác nổ non nêìy,
Nûúác xao sống dúån non vêìy àấ cao.
Mân trúâi gêëm trẫi biïët bao,
Trïn nhânh chim hốt dûúái ao cấ cûúâi.
Qån thânh nhùỉm cẫnh coi ngûúâi,
Cẫnh xinh nhû vệ ngûúâi tûúi nhû dưìi.(56)
Hân Giang pht àậ túái núi,

LC VÊN TIÏN
19

Vên Tiïn ra mùỉt mưåt hưìi trònh thú.
Vộ cưng lêëy àổc bêëy giúâ,
Mûâng dun cêìm sùỉt mưëi tú àùång liïìn.(57)
Liïëc coi tûúáng mẩo Vên Tiïn,
Khấ khen hổc Lc phûúác hiïìn sinh con.
Mây tùçm mùỉt phng mưi son,
Mûúâi phên cưët cấch vng trôn mûúâi phên.
Nhûäng e kễ Têën ngûúâi Têìn,(58)
Nâo hay chûä ngêỵu àùång gêìn chûä giai.(59)
Xem àâ àểp àệ hoâ hai,
Nây dêu nam giẫn nổ trai àưng sâng(60)
Cưng rùçng: "Ngậi tïë múái sang,(61)
Mën lo viïåc nûúác phẫi toan viïåc nhâ".
Tiïn rùçng: "Nhúâ lûúång nhẩc gia,
Àẩi khoa dêìu àùång tiïíu khoa lo gò".(62)
Cưng rùçng: "Con dưëc xëng thi,
Sao khưng kïët bẩn mâ ài tûåu trûúâng?
Gêìn àêy cố mưåt hổ Vûúng,
Tïn lâ Trûã Trûåc vùn chûúng tốt àúâi.(63)
Cha àâ sai trễ qua múâi,
Rùçng con cng gậ thûã chúi mưåt bâi.
Thêëp cao cao thêëp biïët tâi,
Vêìy sau trûúác bẩn cng mai múái mêìu".(64)
Xẫy àêu Trûã Trûåc túái hêìu,
Vộ cưng sùén àùåt mưåt bêìu rûúåu ngon.
Cưng rùçng: "Nêìy búá hai con,
Thú hay lâm àùång rûúåu ngon thûúãng liïìn.

Mën cho Trûåc sấnh cng Tiïn,
Lêëy cêu bònh thu hûäu dun lâm àïì".(65)
Song song hai gậ giao kïì,(66)
Lc Vûúng hai hổ àua nghïì mưåt khi
Cho hay kò lẩi gùåp kò,(67)
Bẩch Hâm hấ dïỵ kếm chi Nhû Hoânh.(68)
Cưng rùçng : "Àún qụë àưi nhânh,
Bẫng vâng thễ bẩc àậ àânh danh nïu.
NGUỴN ÀỊNH CHIÏÍU
20

Nhû chng chùèng àấnh chùèng kïu,
Ngổn àên tỗ rộ trûúác khïu búãi mònh.
Thiïåt trang lûúng àưëng àậ àânh,(69)
Khấ khen hai hổ tâi lânh hoâ hai".
Trûåc rùçng: "Tiïn vưën cao tâi,
Cố àêu ến hưåc sấnh vai mưåt bêìy?(70)
Tònh cúâ mâ gùåp nhau àêy,
Trûåc nây xin nhûúång Tiïn nây lâm anh.
Nay àâ nïn nghơa àïå huynh,
Xin vïì mai sệ thûúång trònh cng nhau".(71)
Pht xem trùng àậ àûáng àêìu,
Vên Tiïn vâo chưën thû lêìu nghó an.
Vộ cưng trúã lẩi hêåu àâng,
Àïm khuya dẩy dưỵ Thïí Loan mổi lúâi:
"Ngây mai vûâa rẩng chûn trúâi,
Tiïíu nhi trang àiïím ra núi lï àònh.(72)
Gổi lâ cht nghơa tưëng tònh.(73)
Phông sao cho khỗi bêët bònh cng nhau".
Bống trùng vûâa lưå nhânh dêu,

Vên Tiïn vâo tẩ giêy lêu xët hânh.
Ra ài vûâa thã bònh minh,
Thïí Loan àûáng trûúác lï àònh liïỵm dung.(74)
Thûa rùçng: "Qn tûã phố cưng,(75)
Xin thûúng bưì liïỵu chûä tng ngêy thú.
Têëm lông thûúng giố nhúá mûa,(76)
Àûúâng xa ngân dùåm xin àûa mưåt lúâi.
Ngây nay thấnh cha trõ àúâi,
Nguìn cho linh phng gùåp núi ngư àưìng.(77)
Quẫn bao cht phêån mấ hưìng.
Phông khuya vô vộ àúåi trưng khưn lûúâng.
Châng dêìu cung qụë xun dûúng,(78)
Thiïëp xin hai chûä tâo khûúng cho bùçng.(79)
Xin àûâng tham àố bỗ àùng,(80)
Chúi lï qụn lûåu chúi trùng qụn àên".
LC VÊN TIÏN
21

Tiïn rùçng : "Nhû lûãa múái nhen,
Dïỵ trong mưåt bïëp mâ chen mêëy lô.
May dun ri núå dïỵ phư,(81)
Chúá nghi Ngư Khúãi hậy lo Mậi Thêìn"(82)
Thïí Loan vưåi vậ lui chên,
Vên Tiïn tûâ biïåt trưng chûâng Trâng An.
Xa xa vûâa mêëy dùåm àâng,
Gùåp Vûúng Tûã Trûåc vêìy àoân cng ài.(83)
Trẫi qua thu t sún kò,(84)
Phó lông cấ nhẫy gùåp thò rưìng bay.(85)
Ngûúâi hay lẩi gùåp cẫnh hay,
Khấc nâo tiïn tûã chúi rây Bưìng Lai.

Cng nhau tẫ cht tònh hoâi, (86)
NỴm ba chến rûúåu mưåt va âi cêu thú.
Cưng danh ai chùèng ûúác mú,
Ba têìng cûãa Vộ mưåt giúâ nhẫy qua. (87)
Cng nhau bân bẩc gêìn xa
Chûä tâi chûä mïånh xûa hoâ ghết nhau.
Trûåc rùçng: "Rưìng xëng vûåc sêu,
Mùåc dêìu giúän sống mùåc dêìu chúi mêy". (88)
Tiïn rùçng: "Hưìng hưåc àïìu bay,
E khi mỗi cấnh lẩc bêìy vïì sau" (89)
Mẫng côn trô chuån vúái nhau,
Trưng chûâng kinh àõa àậ hêìu túái núi. (90)
Chïnh vïnh vûâa xïë mùåt trúâi,
Hai ngûúâi tòm quấn nghó ngúi àúåi kò.
Àïìu bây tïn hổ mưåt khi múái tûúâng.
Mưåt ngûúâi úã qån Phan Dûúng,
Tïn Hêm hổ Trõnh têìm thûúâng nghïì vùn.
Mưåt ngûúâi úã ph Dûúng Xn,
Hổ Bi tïn Kiïåm tấc chûâng àưi mûúi. (91)
Hai ngûúâi lẩi gùåp hai ngûúâi,
Àïìu vâo mưåt quấn vui cûúâi ngẫ nghiïng.
Kiïåm rùçng: "Nghe tiïëng anh Tiïn,
Nay àậ thêëy mùåt phó nguìn ûúác ao".
NGUỴN ÀỊNH CHIÏÍU
22

Hêm rùçng: "Chûa biïët thêëp cao,
Lâm thú múái biïët bêåc nâo tâi nùng:".
Bên kïu ưng quấn nối rùçng:
"Khấ toan sùỉm sûãa àưì ùn cho bïì". (92)

Quấn rùçng: "Thõt cấ ï hïì,
Khư lên chẫ phng bưån bïì thiïëu àêu.
Kòa lâ thëc lấ ûúáp ngêu, (93)
Trâ ve àiïím tuët, rûúåu bêìu cc hûúng. (94)
Àïí khi àậi khấch giâu sang,
Àậi ngûúâi vùn vêåt àậi trang anh hng".
Bưën ngûúâi ngưìi lẩi mưåt vông lâm thú.
Kiïåm Hêm côn hậy ngêín ngú,
Pht thú Tiïn Trûåc mưåt giúâ àïìu xong.
Kiïåm Hêm xem thêëy lẩ lng,
Gêỵm nghi Tiïn Trûåc viïët tng cưí thi. (96)
Chùèng hay ưng quấn cûúâi chi,
Vưỵ tay xëng chiïëu mưåt khi cûúâi dâi.
Tiïn rùçng: "Ưng quấn cûúâi ai?"
Quấn rùçng: "Cûúâi kễ bêët tâi àưì thú, (97)
Cûúâi ngûúâi Tưn Têỵn khưng lûâa,
Trûúác àâ thêëy mấy chùèng ngûâa Bâng Qun". (98)
Trûåc rùçng : "Lúâi nối hûäu dun,
Thïë trong kinh sûã cố tuìn cng chùng?" (99)
Quấn rùçng: "Kinh sûã àậ tûâng,
Coi rưìi lẩi khiïën lông hùçng xốt xa.
Hỗi thúâi ta phẫi nối ra,
Vò chûng hay ghết cng lâ hay thûúng" (100)
Tiïn rùçng: "Trong àc chûa tûúâng,
Chùèng hay thûúng ghết ghết thûúng lệ nâo?"
Quấn rùçng: "Ghết viïåc têìm phâo, (101)
Ghết cay ghết àùỉng ghết vâo túái têm.
Ghết àúâi Kiïåt Tr mï dêm, (102)
Àïí dên àïën nưỵi sa hêìm sêíy hang.
Ghết àúâi U Lïå àa àoan, (103)

LC VÊN TIÏN
23

Khiïën dên lëng chõu lêìm than mn phêìn.
Ghết àúâi ng bấ phên vên, (104)
Chång bïí dưëi trấ lâm dên nhổc nhùçn.
Ghết àúâi thc q phên bùng, (105)
Súám àêìu tưëi àấnh lùçng nhùçng rưëi dên.
Thûúng lâ thûúng àûác thấnh nhên,
Khi núi Tưëng Vïå lc Trêìn lc Khng. (106)
Thûúng thêìy Nhan Tûã dúã dang. (107)
Ba mûúi mưët tíi tấch àâng cưng danh.
Thûúng ưng Gia Cất tâi lânh,
Gùåp cún Húán mẩt àậ àânh phui pha. (108)
Thûúng thêìy Àưìng tûã cao xa, (109)
Chđ thúâi cố chđ ngưi mâ khưng ngưi.
Thûúng ngûúâi Ngun Lûúång ngi ngi, (110)
Lúä bïì gip nûúác lẩi lui vïì cây.
Thûúng ưng Hân D chùèng may, (111)
Súám dûng lúâi biïíu ưëi àây ài xa.
Thûúng thêìy Liïm Lẩc àậ ra, (112)
Bõ lúâi xua àíi vïì nhâ giấo dên.
Xem qua kinh sûã mêëy lêìn,
Nûãa phêìn lẩi ghết nûãa phêìn lẩi thûúng".
Trûåc rùçng: "Cha rấch Phêåt vâng, (113)
Ai hay trong quấn êín tâng kinh ln. (114)
Thûúng dên sao chùèng lêåp thên,
Àïí khi nùỉng hẩ toan phêìn lâm mûa?"
Quấn rùçng: "Nghiïu Thën thã xûa, (115)
Khố ngùn Sâo Ph, khưn ngûâa Hûáa Do. (116)

Di Tïì chùèng khûáng gip chêu, (117)
Mưåt mònh mưåt ni ai hêìu chi ai.
Ưng Y ưng Phố ưm tâi, (118)
Kễ cây ngûúâi cëc àoấi hoâi chi àêu.
Thấi Cưng xûa mưåt cêìn cêu, (119)
Hưm mai sưng Võ mùåc dêìu vui chúi.
Nghiïm Lùng àậ mêëy àua búi, (120)
NGUỴN ÀỊNH CHIÏÍU
24

Cây mêy cêu nguåt tẫ túi ấo cêìu. (121)
Trêìn Àoân chùèng cht lo êu, (122)

Giố trùng mưåt ti cưng hêìu chiïm bao,(123)
Ngûúâi nay cố khấc xûa nâo,
Mën ra ai cêëm mën vâo ai ngùn".
Hêm rùçng: "Lậo quấn nối nhùng,
Dêỵu cho trẫi viïåc cng thùçng bấn cúm.
Gưëi rúm theo phêån gưëi rúm,
Cố àêu úã thêëp mâ chưìm lïn cao".
Quấn rùçng: "Sêëm chúáp mûa râo,
ïëch ngưìi àấy giïëng thêëy bao lùm trúâi.
Sưng trong cấ lưåi thẫnh thúi,
Xem hai con mùỉt sấng ngúâi nhû chêu.
íng thay àân gẫy tai trêu,
Nûúác xao àêìu võt ngêỵm êu nûåc cûúâi".
Tiïn rùçng: "Ưng quấn chúá cûúâi,
Àêy àâ nhúá lẩi bẫy ngûúâi Trûúác Lêm.(124)
Cng nhau kïët bẩn àưìng têm,
Khi cúâ khi rûúåu khi cêìm khi thi.

Cưng danh ph q mâng chi,
Sao bùçng thong thẫ mùåc khi vui lông.
Rûâng nhu biïín thấnh minh mưng,(125)
D ai lùån lưåi cho cng vêåy vay".
Quấn rùçng: "Àố biïët àêy,
Lúâi kia àậ cẩn rûúåu nây thûúãng cho".
Kiïåm Hêm lâ àûáa so ào,
Thêëy Tiïn dûúâng êëy êu lo trong lông.
Khoa nây Tiïn ùỉt àêìu cưng,
Hêm dêìu cố àêåu cng khưng xong rưìi.
Mẫng côn nghơ viïåc túái lui,
Xẫy nghe trưëng àậ gic thưi vâo trûúâng.
Kễ thng ngûúâi trấp àêìy àûúâng,
Lao xao àoân bẫy châng râng l la.
LC VÊN TIÏN
25

Vên Tiïn vûâa bûúác chên ra,
Bưỵng àêu xẫy gùåp tin nhâ gúãi thú.
Khai phong múái tỗ sûå cú,(126)
Mònh gieo xëng àêët dêåt dúâ hưìn hoa.
Hai hâng lu ngổc nhỗ sa,
Trúâi nam àêët bùỉc xốt xa àoẩn trûúâng.
Anh em ai nêëy àïìu thûúng,
Trúâi úi hấ núä lêëp àûúâng cưng danh.
Nhûäng lùm cưng toẩi danh thânh,
Nâo hay tûâ mêỵu u minh súám àúâi!
Gùỉng vâo trong quấn n núi,
Túá thêìy than thúã liïåu lúâi quy lai.(127)
Tiïíu àưìng than vùỉn than dâi:

"Trúâi sao trúâi núä ph tâi ngûúâi ngay".
Trûåc rùçng: "Àậ àïën nưỵi nây,
Tiïíu àưìng bêåu hậy lâm khy giẫi phiïìn.
Súám hưm thang thëc giûä gòn,
Chúâ ta vâi bûäa ra trûúâng sệ hay,
Bêy giúâ kđp rûúác thúå may,
Sùỉm àưì tang phc nưåi ngây cho xong.
Dêy rúm m bẩc ấo thng.
Cûá theo trong sấch Vùn Cưng mâ lâm".(128)
Tiïn rùçng: "Con bùỉc mể nam,
Nûúác non vôi vổi àậ cam lưỵi nghò.
Trong mònh khưng cấnh khưng vi,
Lêëy chi lûúát dùåm lêëy chi búát àâng.
Vâo trong pht lẩi gùåp tang,
Ngêín ngú kễ úã lúä lâng ngûúâi ài.
Viïåc trong trúâi àêët biïët chi,
Sao dúâi vêåt àưíi côn gò mâ trưng.
Hai hâng ly ngổc rông rông,
Tûúãng bao nhiïu lẩi àau lông bêëy nhiïu.
Cấnh bìm bao quẫn giố xiïu,
Ngân trng biïín rưång chđn chòu råt àau.
Thûúng thay chđn chûä c lao.(129)