Bai giảng cảnh khuya

Giáo viên : Nguyễn Thị Hảo
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Đọc thuộc lòng bài thơ:
“Ngẫu nhiên viết nhân buổi
mới về quê” và cho biết nội
dung và nghệ thuật được sử
dụng trong bài thơ?
Tháp mười đẹp nhất bông sen
Việt Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ.
Tiết 45

( HỒ CHÍ MINH )
Hồ Chí Minh (1890-1969)
I. Đọc và tìm hiểu chung:
1. Tác giả :
-
Người chiến sĩ, anh hùng
dân tộc, vị lãnh tụ vĩ đại của
dân tộc Việt Nam.
- Là nhà văn, nhà thơ,danh
nhân văn hoá thế giới.
Em hãy nêu
vài nét về tác
giả?
Những tác phẩm văn học
Tiết 45
( HỒ CHÍ MINH )
I. Đọc và tìm hiểu chung:
1. Tác giả :
2. Tác phẩm:
* Văn chính luận: Bản án chế

độ thực dân Pháp, Tuyên ngôn
Độc lập, Lời kêu gọi toàn
quốc kháng chiến…
* Truyện, kí : Va-ren và Phan
Bội Châu, Vi hành…
* Thơ : Nhật kí trong tù, Thơ
Hồ Chí Minh…
Ngoài những
tác phẩm này ra
em còn biết tác
phẩm nào Bác
viết nữa không?
Tiết 45
( HỒ CHÍ MINH )

Viết tại chiến khu Việt Bắc :
- Cảnh khuya (1947)
- Rằm tháng giêng (1948)
I. Đọc và tìm hiểu chung:
1. Tác giả :
2. Tác phẩm:
Bài thơ được
viết trong
hoàn cảnh
nào?
Tiết
45
( HỒ CHÍ MINH )
CẢNH KHUYA
Tiếng suối trong như tiếng hát xa.

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ.
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
1947
(Hồ Chí Minh)
I. Đọc và tìm hiểu chung:
1. Tác giả :
2. Tác phẩm:
3. Đọc, chú thích:

Tiết 45
( HỒ CHÍ MINH )
RẰM THÁNG GIÊNG
(Nguyên tiêu)
*Phiên âm
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt
chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp
xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn
thuyền.
*Dịch nghĩa
Đêm nay,đêm rằm tháng giêng,
trăng đúng lúc tròn nhất
Sông xuân, nước xuân tiếp giáp với
trời xuân;
Nơi sâu thẳm mịt mù khói sóng bàn
việc
quân,

Nửa đêm quay về trăng đầy thuyền.
* Dịch thơ :
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.
(Xuân Thuỷ dịch)
I. Đọc và tìm hiểu chung:
2. Tác phẩm:
3. Thể thơ:
1. Tác giả :
Phiên âm và
dịch thơ có gì
khác nhau?
thơ:Thất ngôn tứ tuyệt
Tiết 45
( HỒ CHÍ MINH )
*So với những bài thơ thất ngôn tứ
tuyệt đã học, 2 bài thơ Cảnh khuya,
Rằm tháng giêng có những điểm
giống và khác nhau như thế nào?
* Giống:
+ Mỗi bài có 4 câu. Mỗi câu 7 chữ
+ Gieo một vần ở chữ cuối của các
câu 1,2,4 (bài 1 vần a; bài 2 vần iên)
+ Cấu trúc nội dung bài thơ cũng
theo trình tự: khai, thừa, chuyển, hợp
với 2 câu đầu tả cảnh, 2 câu sau thể
hiện tâm trạng.
* Khác:+ Bài 1: nhịp thơ có chút thay

đổi ở câu 1 và câu 4 (câu 1 nhịp 3/4 ;
câu 4 nhịp 2/5)
+ Cảnh khuya viết bằng chữ Việt.
I. Đọc và tìm hiểu chung:
2. Tác phẩm:
3. Thể thơ:
1. Tác giả :
II. Tìm hiểu văn bản:
- Bố cục:
Hai phần
+ Hai câu đầu: tả cảnh
+ Hai câu sau: Hình ảnh con
người trong cảnh.
- PTBĐ: Biểu cảm qua miêu tả.
Bài thơ được
viết theo thể
thơ nào? Sử
dụng những
phương thức
biểu đạt nào?
Thất ngôn tứ tuyệt
Tiết 45
( HỒ CHÍ MINH )
CẢNH KHUYA
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
1947
(Hồ Chí Minh)

I. Đọc và tìm hiểu chung:
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Bài thơ: Cảnh khuya:
a.Cảnh khuya trên rừng Việt Bắc:
- Âm thanh: Tiếng suối, tiếng hát.
-> Tác giả sử dụng nghệ thuật
từ láy, điệp từ miêu tả cảnh
trăng rừng với vẻ đẹp lung
linh, ấm áp ở chiến khu Việt
Bắc.
- Hình ảnh: Anh trăng
So sánh,điệp từ
“lồng”
- Từ ngữ tươi sáng, gần gũi.
Trăng lồng cổ thụ bóng
lồng hoa.
Hai câu thơ
đầu tác giả
sử dụng biện
pháp nghệ
thuật gì?
Em có nhận
xét gì về
cảnh đẹp
của Việt Bắc
qua hai câu
thơ trên?
Tiết 45
b. Tâm trạng của Bác:
I. Đọc và tìm hiểu chung:

II. Tìm hiểu văn bản;
1. Bài Cảnh khuya:
a.Cảnh khuya trên rừng Việt
Bắc:
“Cảnh khuya như vẽ người chưa
ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”.

-Chưa ngủ: Câu 3->say
mê cảnh thiên nhiên
Câu 4>lo việc nước.
So
sánh,
điệp
ngữ
⇒
Là một chiến sĩ, một nghệ sĩ tha
⇒
thiết yêu thiên nhiên và
yêu đất nước.
?Em hãy cho
biết hai câu
thơ cuối tả
cảnh hay tả
tình?
Tác giả sử
dụng biện
pháp nghệ
thuật gì? Tác
dụng của phép

nghệ thuật
đó?
Theo em,
nguyên nhân
“chưa ngủ”
ở câu 3 và
câu 4 giống
nhau hay
khác nhau?
Tiết 45
( HỒ CHÍ MINH )
- Không ngủ được (Hồ
Chí Minh)
- Đêm nay Bác không
ngủ (Minh Huệ)
Em hãy kể
tên một số
bài thơ viết
về Bác mà
em biết?
Tiết 45
( HỒ CHÍ MINH )
? Hơn năm, bảy thế kỉ trước
cũng có những nhà thơ, nhà
văn trung đại không ngủ vì lo
cho dân cho nước. Đó là những
nhà thơ, nhà văn nào ? Em hãy
đọc một số câu thơ, câu văn tiêu
biểu của các tác giả đó ?
Tiết 45

( HỒ CHÍ MINH )
“ Ngẫm thù lớn há đội trời chung
Căm giặc nước thề không cùng sống.
…Những trằn trọc trong cơn mộng mị
Chỉ băn khoăn một nỗi đồ hồi ”
( Bình Ngô Đại Cáo - Nguyễn Trãi )
“ … Ta thường tới bữa quên ăn, nửa
đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước
mắt đầm đìa. Chỉ căm tức rằng chưa
xả thịt, lột da, nuốt gan, uóng máu
quân thù. Dẩu cho trăm thân này
phơi ngoài nộ cỏ, nghìn xác này gói
trong da ngựa ta cũng có cam lòng ”
( Hịch Tướng Sĩ - Trần Quốc Tuấn )
Tiết 45
( HỒ CHÍ MINH )
RẰM THÁNG GIÊNG
(Nguyên tiêu)
Phiên âm
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
1948
(Hồ Chí Minh)
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân

Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền

(Xuân Thuỷ dịch)
2.Bài. Rằm tháng giêng:
a. Cảnh đêm rằm tháng giêng :
- Không gian : cao rộng, bát ngát,
tràn ngập ánh trăng.
.=> Cảnh vật lộng lẫy, tràn đầy
sức sống tràn ngập cả không
gian
- Điệp từ “xuân”:
Dịch thơ:
I. Đọc và tìm hiểu chung:
II Tìm hiểu văn bản:
1. Bài. Cảnh khuya:
-Từ láy: “Lồng lộng”
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân
Phần phiên
âm và dịch
thơ có gì
khác nhau?
Giữa đêm trăng lồng lộng, xuất hiện hình ảnh
con thuyền chở người kháng chiến. Đó có phải là
cuộc dạo chơi trên sông hay không?
Tiết 45
( HỒ CHÍ MINH )
? Đặt trong đề tài thơ kháng
chiến của Bác, em hiểu như thế
nào về chi tiết “bàn quân
sự”? ? Qua chi tiết đó cho thấy

tác giả là người như thế nào?
b.Hình ảnh con người:
- Bàn việc quân
3. Rằm tháng giêng:
I. Đọc và tìm hiểu chung:
II.Tìm hiểu văn bản:
a.Cảnh đêm rằm tháng giêng:
-> Yêu nước, yêu cách mạng.
-
Trăng “ngân”đầy thuyền
=> Phong thái ung dung, lạc
quan, tin tưởng vào thắng lợi của
cách mạng.
⇒ hài hoà giữa chất thép và chất
nghệ sĩ trong tâm hồn Bác
Tiết 45
( HỒ CHÍ MINH )
? Đặt trong đề tài thơ kháng
chiến của Bác, em hiểu như thế
nào về chi tiết “bàn quân
sự”? ? Qua chi tiÕt ®ã cho thÊy
TG lµ ngêi nh thÕ nµo ?
I.Đọc và tìm hiểu chú thích:
II. Tìm hiểu văn bản:
III. Tổng kết
1. Nội dung:
-
Hai bài thơ miêu tả cảnh trăng ở
chiến khu Việt Bắc, thể hiện tình
yêu thiên nhiên, tâm hồn nhạy

cảm, lòng yêu nước sâu nặng và
phong thái ung dung, lạc quan
của Bác Hồ
.
2. Nghệ thuật:
-
Kết hợp hài hoà giữa màu
sắc cổ điển và tinh thần hiện
đại.
- Lời thơ tự nhiên gợi cảm.
- Sử dụng các biện pháp tu
từ đạt hiệu quả cao.
IV. Luyện tập:
Em hãy nêu
nội dung và
nghệ thuật
của bài thơ?
Một vài hình ảnh Bác Hồ hoạt động ở chiến
khu Việt Bắc 1948-1954
? Qua hai bài thơ này, em học tập
được gì về phong cách và lối sống
của Bác ?
Thương yêu
Ân cần
Nâng niu.
Gần gũi
Hai bài thơ lộng lẫy ánh trăng và lòng người
phấn chấn được ra đời giữa lúc kháng chiến
gian khổ. Điều đó cho ta thấy vẻ đẹp trong
tâm hồn và phong cách sống của Bác như

thế nào?
 Tâm hồn nhạy cảm và trân trọng vẻ đẹp
của tạo hóa, phong cách sống lạc quan, giàu
chất thi sĩ.
Em có nhận xét gì về cảnh rừng Việt Bắc qua
hai bài thơ?
Qua hai bài thơ em học tập được gì về phong
cách và lối sống của bác?
IV. Luyện tập:
*Chép một số bài thơ,câu thơ của Bác viết về trăng hoặc
cảnh thiên nhiên.
* Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng dòm khe cửa ngắm nhà thơ.
* Gà gáy một lần đêm chửa tan
Chòm sao đưa nguyệt vượt lên ngàn.
Khóm chuối trăng soi càng thấy lạnh
Chòm sao Bắc đẩu đã nằm ngang.
* Trăng vào cửa sổ đòi thơ
“Việc quân đang bận xin chờ hôm sau”
Chuông lầu chợt tỉnh giấc thâu
Ấy tin thắng trận liên khu báo về.
IV.Luyện tập:
(HS về nhà hoàn thành các bài
tập)
Câu1: 2 bài thơ “Cảnh khuya”,
“Rằm tháng giêng” được viết
theo phương thức biểu đạt nào?
a.Tự sự b.Biểu cảm

c.Nghị luận d.Miêu tả
Câu 2: Vì sao em biết 2 bài thơ
đó thuộc phương thức biểu cảm?
a.Vì 2 bài thơ bày tỏ tình cảm,
cảm xúc.
b.Vì 2 bài thơ tái hiện trạng thái
sự vật, con người.
c.Vì 2 bài thơ nêu ý kiến đánh
giá, bàn luận.
d.Vì 2 bài thơ trình bày diễn biến
sự việc
Câu 3: Hai bài thơ được viết theo thể loại thơ nào?
a.Lục bát b.Song thất lục bát
c.Thất ngôn bát cú d.Thất ngôn tứ tuyệt
1. Trắc nghiệm:
Chúc quý thầy, cô
Mạnh khỏe, hạnh phúc, thành đạt