Bài giảng ngiệp vụ ngân hàng trung ương

TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHIỆP TP. HCM
KHOA TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

Bài giảng môn:
•
GV: Nguyễn Thị Thương
•
Email:
30/10/14 1GV: Nguyễn Thị Thương
Yêu cầu đối với sinh viên
•
Có đầy đủ giáo trình
•
Điểm danh hàng ngày
•
Không đi trễ quá 10p
•
Mặc đồng phục và TSVđầy đủ
•
Không ăn uống hay dùng ĐTDĐ trong phòng học
•
Nghỉ học phải xin phép trước(có giấy phép)
•
Ngồi học và thảo luận theo nhóm
•
Thuộc bài kiểm tra đầu giờ
30/10/14 2GV: Nguyễn Thị Thương
Giới thiệu môn học:
Nghiệp vụ ngân hàng trung ương
Nội dung chi tiết từng chương
Chương 1: Tổng quan về NHTW

1.1. Khái niệm, quá trình ra đời và bản chất
của NHTW
1.1.1 Khái niệm về NHTW
1.1.2 Quá trình ra đời của NHTW
1.1.3 Bản chât của NHTW
30/10/14 3GV: Nguyễn Thị Thương
Nội dung chi tiết từng chương
Chương 1: Tổng quan về NHTW
1.2. Chức năng của NHTW
1.2.1 Quản lý nhà nước trong lĩnh vực tiền tệ
ngân hàng
1.2.2 Chức năng nghiệp vụ của NHTW
1.3 Mô hình tổ chức NHTW
1.3.1 Mô hình NHTW trực thuộc CP
1.3.2 Mô hình NHTW trực thuộc QH
30/10/14 4GV: Nguyễn Thị Thương
Nội dung chi tiết từng chương
Chương 1: Tổng quan về NHTW
1.4 Ngân hàng trung ương Việt Nam
1.4.1 Lịch sử hình thành, phát triển NHTW ở
Việt Nam
1.4.2 Hệ thống tổ chức NHNN Việt Nam( SBV)
30/10/14 5GV: Nguyễn Thị Thương
Nội dung chi tiết từng chương
Chương 2: Nghiệp vụ phát hành tiền và điều tiết
lưu thông tiền tệ
2.1 Những vấn đề chung
2.1.1 In tiền, đúc tiền, bảo quản và vận chuyển
tiền
2.1.2 Phát hành tiền

2.1.3 Thu hồi và tiêu hủy tiền
2.1.4 Tiền mẫu, tiền lưu niệm
30/10/14 6GV: Nguyễn Thị Thương
Nội dung chi tiết từng chương
Chương 2: Nghiệp vụ phát hành tiền và điều tiết
lưu thông tiền tệ
2.2 Nguyên tắc phát hành tiền
2.2.1 Nguyên tắc cân đối
2.2.2 Nguyên tắc đảm bảo
2.2.3 Nguyên tắc quản lý tập trung thống nhất
30/10/14 7GV: Nguyễn Thị Thương
Nội dung chi tiết từng chương
Chương 2: Nghiệp vụ phát hành tiền và điều tiết
lưu thông tiền tệ
2.3 Các kênh phát hành tiền
2.3.1 Phát hành tiền qua kênh tín dụng đối với hệ
thống ngân hàng trung gian
2.3.2 Phát hành tiền qua kênh tín dụng đối với
chính phủ
2.3.3 Phát hành tiền qua kênh thị trường hối đoái
2.3.4 Phát hành tiền qua thị trường mở
30/10/14 8GV: Nguyễn Thị Thương
Nội dung chi tiết từng chương
Chương 3 Nghiệp vụ tín dụng của NHTW
3.1 Những vấn đề chung
3.1.1 Nguyên tắc chung
3.1.2 Mục đích
3.2 Các mặt hoạt động tín dụng của NHTW
A.Tái cấp vốn
B.Chiết khấu và tái chiết khấu

C.Cho vay thanh toán
D.Bảo lãnh cho các NHTM
E.Tạm ứng cho Ngân sách
30/10/14 9GV: Nguyễn Thị Thương
Nội dung chi tiết từng chương
Chương 4: Nghiệp vụ thị trường mở
4.1 Những vấn đề chung về thị trường mở
4.2 Các phương thức giao dịch trên thị trường
mở
4.3 Phương pháp xác định giá mua hoặc bán
CTCG trên thị trường mở
4.4 Phương thức đấu thầu
4.5 Phương thức xét thầu
4.6 Quy trình tổ chức đấu thầu
30/10/14 10GV: Nguyễn Thị Thương
Nội dung chi tiết từng chương
Chương 5. Nghiệp vụ quản lý ngoại hối
5.1 Những vấn đề chung về ngoại hối và quản lý
ngoại hối
5.2 Chính sách quản lý ngoại hối
5.3 Nghiệp vụ quản lý ngoại hối của NHTW
Chương 6: Tổ chức hệ thống thanh toán qua NH
Chương 7: Điều hành chính sách tiền tệ quốc
gia
Chương 8: Hoạt động thanh tra giám sát của
NHTW
30/10/14 11GV: Nguyễn Thị Thương
Chương 1
Tổng quan về ngân hàng
trung ương

(Central Bank)
30/10/14 GV: Nguyễn Thị Thương 12
Chương 1:
Tổng quan về ngân hàng trung ương(Central Bank)
1.1 Khái ni m, quá trình ra đ i và b n ch tệ ờ ả ấ
1.1.1 Khái ni m v NHTWệ ề
Là ngân hàng phát hành ti n, qu n lý và ki m soát ề ả ể
trong lĩnh v c ti n t ngân hàng c a m t qu c giaự ề ệ ủ ộ ố
Là ngân hàng phát hành ti n, qu n lý và ki m soát ề ả ể
trong lĩnh v c ti n t ngân hàng c a m t qu c giaự ề ệ ủ ộ ố
Là ngân hàng c a các ngân hàng và TCTD trongủ
n n kinh tề ế
Là ngân hàng c a các ngân hàng và TCTD trongủ
n n kinh tề ế
Là b máy tài chính t ng h p th c hi n ch c năng ộ ổ ợ ự ệ ứ
qu n lý nhà n c v ti n tả ướ ề ề ệ
30/10/14 13GV: Nguyễn Thị Thương
1.1Khái ni m, quá trình ra đ i và b n ch tệ ờ ả ấ
1.1.1 Khái ni m v NHTWệ ề
S khác bi t gi a NHTW và NHTMự ệ ữ
NHTW ho t ạ
đ ng không vì ộ
m c tiêu kinh ụ
doanh và vì s n ự ổ
đ nh và phát ị
tri n c a toàn ề ủ
b n n kinh t , ộ ề ế
là c quan qu n ơ ả
lý vĩ mô trong
lĩnh v c ti n t -ự ề ệ

ngân hàng
NHTW không
giao d ch v i các ị ớ
doanh nghi p t ệ ổ
ch c và cá nhân ứ
mà ch giao d ch ỉ ị
v i các NHTM, ớ
đ đi u ti t ể ề ế
ho t đ ng c a ạ ộ ủ
n n kinh tề ế
NHTW không
giao d ch v i các ị ớ
doanh nghi p t ệ ổ
ch c và cá nhân ứ
mà ch giao d ch ỉ ị
v i các NHTM, ớ
đ đi u ti t ể ề ế
ho t đ ng c a ạ ộ ủ
n n kinh tề ế
NHTW là n i ơ
phát hành
ti n, cung ng ề ứ
ph ng ti n ươ ệ
thanh toán
cho n n kinh ề
t và là duy ế
nh tấ
30/10/14 14GV: Nguyễn Thị Thương
1.1Khái ni m, quá trình ra đ i và b n ch tệ ờ ả ấ
1.1.2 Quá trình ra đ i c a NHTWờ ủ

Th i kỳ th nh t: Th i kỳ ờ ứ ấ ờ
s khai hình thành ngh ơ ề
ngân hàng
Th i kỳ th hai: Th i kỳ thay đ i ờ ứ ờ ổ
và ti n bế ộ
Th i kỳ th 3: Th i kỳ phát tri n ờ ứ ờ ể
sôi đ ng nh t c a h th ng ngân ộ ấ ủ ệ ố
hàng
30/10/14 15GV: Nguyễn Thị Thương
1.1Khái ni m, quá trình ra đ i và b n ch tệ ờ ả ấ
1.1.2 Quá trình ra đ i c a NHTWờ ủ
Th i kỳ th nh t: Th i kỳ s khai hình thành ngh ngân hàngờ ứ ấ ờ ơ ề
Ti n đúc xu t ề ấ
hi n 3500năm ệ
TrCN khi chi n ế
tranh x y raả
B o v an toàn ả ệ
ti n b c. ề ạ
Chuy n đ i ể ổ
đ ng ti n hao ồ ề
mòn thành ti n ề
ban đ uầ
Ngh NH ra ề
đ i:b o qu n ờ ả ả
và trao đ i ổ
ti n( Hy ề
L p)ạ
Th k ế ỷ
VIII
Tr.CN: Cho

vay và s ử
d ng ụ
ch ng thứ ư
III
Tr.CN: La
Mã: “Ti m ệ
kinh
doanh” ra
đ iờ
C t tr b o ấ ữ ả
qu n ti n và ả ề
các lo i tài s n ạ ả
gi y t s sáchấ ờ ổ
30/10/14 16GV: Nguyễn Thị Thương
1.1Khái ni m, quá trình ra đ i và b n ch tệ ờ ả ấ
1.1.2 Quá trình ra đ i c a NHTWờ ủ
Th i kỳ th hai: Th i kỳ thay đ i và ti n bờ ứ ờ ổ ế ộ
TK V-VII: Các NH đã
bi t s d ng h th ng ế ử ụ ệ ố
tài kho n đ ghi chép ả ể
theo dõi s ti nố ề
TK VII-XV:Nghi p v ệ ụ
chuy n ti n, chi t kh u, b o ể ề ế ấ ả
lãnh ra đ i, mang l i nhi u ờ ạ ề
ti n íchệ
Th tr ng n i ị ườ ộ
đ a đ c c ng c , ị ượ ủ ố
t ng b c hình ừ ướ
thành th tr ng ị ườ
qu c tố ế

Ho t đ ng ngân hàng ạ ộ
phát tri n phong phúể
30/10/14 17GV: Nguyễn Thị Thương
1.1Khái ni m, quá trình ra đ i và b n ch tệ ờ ả ấ
1.1.2 Quá trình ra đ i c a NHTWờ ủ
Th i kỳ th 3: Th i kỳ phát tri n sôi đ ng nh t c a h th ng ờ ứ ờ ể ộ ấ ủ ệ ố
ngân hàng(XVI-XX)
GĐ 1: GĐ phát tri n t NHTM thành NH phát hànhể ừ
TK XVI-XVII: tr ng l ng ti n gi m-> giá tr ti n gi m theo: ọ ượ ề ả ị ề ả
Các NH s d ng kỳ phi u thay cho kim lo i quýử ụ ế ạ
M i NH có m t lo i kỳ phi u đã gây khó khăn và c n tr l u ỗ ộ ạ ế ả ở ư
thông hàng hóa: NH m nh đ c phát hành kỳ phi u: Issuing ạ ượ ế
Bank và NHTM thông th ng đóng vai trò là NH trung gianườ
30/10/14 18GV: Nguyễn Thị Thương
Th i kỳ th 3: Th i kỳ phát tri n sôi đ ng nh t c a h th ng ờ ứ ờ ể ộ ấ ủ ệ ố
ngân hàng(XVI-XX)
GĐ2: NH phát hành tr thành NH phát hành đ c ở ộ
quy n( XVIII-XX)ề
Là giai đo n c nh ạ ạ
tranh m nh m ạ ẽ
và gay g tắ
NH phát hành tr thành công c ở ụ
c a trùm t b n tài chính-> Lũng ủ ư ả
đo n kinh t và chính trạ ế ị
Nhà n c ban hành s c lu t ướ ắ ậ
cho phép NH nào đ c phép ượ
phát hành: M , Anh, Phápỹ
Hình thành nên hai h th ng ệ ố
NH: NH phát hành(NH đ c ộ
quy n phát hành)-NH trung ề

gian(NHTM)
30/10/14 19GV: Nguyễn Thị Thương
Th i kỳ th 3: Th i kỳ phát tri n sôi đ ng nh t c a h th ng ờ ứ ờ ể ộ ấ ủ ệ ố
ngân hàng(XVI-XX)
GĐ3: Phát tri n t NH đ c quy n thành NHTWể ừ ộ ề
Các NH đ c quy n là ộ ề
NHCP: CĐ là ng i ườ
quy n quý, NH này có ề
m i quan h ch t ch ố ệ ặ ẽ
v i nhà n cớ ướ
H p th c hóa đ c ng ợ ứ ể ủ
c quy n l c và quy n ố ề ự ề
l i c a NN: Qu c h u ợ ủ ố ữ
hóa các NH đ c quy nộ ề
NHTW ra đ i, ti n thân là ngân hàng ờ ề
công: Public Bank: NN mua l i c ạ ổ
ph n, và b nhi m nh ng ng i gi ầ ổ ệ ữ ườ ữ
ch c v ch ch t làm lãnh đ o và ứ ụ ủ ố ạ
thành công ch c nhà n cứ ướ
NHTW ra đ i, ti n thân là ngân hàng ờ ề
công: Public Bank: NN mua l i c ạ ổ
ph n, và b nhi m nh ng ng i gi ầ ổ ệ ữ ườ ữ
ch c v ch ch t làm lãnh đ o và ứ ụ ủ ố ạ
thành công ch c nhà n cứ ướ
30/10/14 20GV: Nguyễn Thị Thương
1.1Khái ni m, quá trình ra đ i và b n ch tệ ờ ả ấ
1.1.3 B n ch t c a NHTWả ấ ủ
Qu c h u hóa làm ố ữ
HTNH phân chia
thành 2 c pấ

NN n m trong tay b ắ ộ
máy tài chính quan
tr ng nh t: NHTW ọ ấ
th c hi n ch c năng ự ệ ứ
đi u ti t vĩ mô n n ề ế ề
kinh tế
Các NHTM và TCTD
khác: th c hi n ự ệ
ch c năng và nhi m ứ ệ
v kinh doanh ti n ụ ề
t -tín d ng và d ch ệ ụ ị
v NHụ
NHTW là s n ph m đ c bi t c a h th ng NH phát tri n, và ả ẩ ặ ệ ủ ệ ố ể
SP c a t do c nh tranh trong lĩnh v c NH đ hình thành các ủ ự ạ ự ể
NH đ c quy n-> NHTWộ ề
30/10/14 21GV: Nguyễn Thị Thương
Là NH phát hành đ c quy n c a NNộ ề ủ
1
Là th ch b c cao c a NHTM và là n i vay cu i cùngể ế ậ ủ ơ ố
2
Là b máy c a NN, th c hi n qu n lý vĩ môộ ủ ự ệ ả
3
Là c quan qu n lý kinh t tài chính t ng h pơ ả ế ổ ợ
Là trung tâm ti n t , tín d ng và là trung tâmề ệ ụ
Thanh toán c a n n kinh tủ ề ế
4
1. Khái ni m, quá trình ra đ i và b n ch tệ ờ ả ấ
1.3 B n ch t c a NHTWả ấ ủ
30/10/14 22GV: Nguyễn Thị Thương
1.2 Ch c năng c a NHTWứ ủ

1.2.1 Qu n lý nhà n c trong lĩnh v c ti n t ngân ả ướ ự ề ệ
hàng
NHTW là m t b ph n c u thành nên b máy nhà n c nên ộ ộ ậ ấ ộ ướ
NHTW th c hi n ch c năng và nhi m v v i trách nhi m c a ự ệ ứ ệ ụ ớ ệ ủ
c quan qu n lý nhà n c trong lĩnh c c ti n t ngân hàng. Các ơ ả ướ ự ề ệ
nhi m v c th nh sau:ệ ụ ụ ể ư

Tham gia xây dựng chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội
của nhà nước

Xây dựng chiến lược phát triển ngành ngân hàng, trình cấp có thẩm
quyền duyệt và quy định

Xây dựng các dự án luật, pháp lệnh và các dự án khác về tiền tệ-ngân
hàng của CP

Chủ trì phối hợp với các cơ quan nhà nước và trình cơ quan nhà nước
có thẩm quyền ban hành để xây dựng và ban hành các VBPL về tiền tệ-
ngân hàng; tuyên truyền, phổ biến vàm kểm tra các VBPL về tiền tệ và
hoạt động ngân hàng.
30/10/14 23GV: Nguyễn Thị Thương

Xây dựng chính sách tiển tệ quốc gia trong từng thời kỳ trình CP
phê duyệt và tổ chức thực hiện

Chủ động điều hành các công cụ chính sách tiền tệ, các biện pháp
khác để thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia

Tổ chức hệ thống thống kê, dự báo tiền tệ, ngân hàng; công khai
thông tin tiền tệ, ngân hàng.


Tổ chức in đúc, bảo quản và vận chuyển tiền giấy, tiền kim loại;
thực hiện nghiệp vụ bảo lãnh, thu hồi, thay thế và tiêu hủy tiền giấy
tiền kim loại.

Cấp và thu hồi giấy phép cho các TCTD: giấy phép thành lập,
hoạt động, giấy phép cung ứng dịch vụ…
1.2 Ch c năng c a NHTWứ ủ
1.2.1 Qu n lý nhà n c trong lĩnh v c ti n t ngân ả ướ ự ề ệ
hàng
30/10/14 24GV: Nguyễn Thị Thương

Thanh tra giám sát ngân hàng, xử lý các vi phạm pháp luật trong lĩnh
vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng

Chủ trì phối hợp với các cơ quan hữu quan xây dựng chính sách chiến
lược kế hoạch phòng chống rửa tiền và tổ chức thực hiện

Tổ chức hệ thống thanh toán và giám sát việc thanh toán trong nền
kinh tế

Quản lý ngoại hối và hoạt động ngoại hối

Quản lý dự trữ ngoại hối nhà nước

Quản lý việc vay, trả nợ thu hồi và cho vay nợ nước ngoài theo quy
định pháp luật

Đàm phán và ký kết, gia nhập điều ước quốc tế về tiền tệ và hoạt động
NH theo pháp luật

1.2 Ch c năng c a NHTWứ ủ
1.2.1 Qu n lý nhà n c trong lĩnh v c ti n t ngân ả ướ ự ề ệ
hàng
30/10/14 25GV: Nguyễn Thị Thương