Nghiên cứu giải pháp bảo vệ nguồn tài nguyên rừng trong quá trình thi công xây dựng đường cao tốc nội bài lào cai gói thầu a5

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
----------

----------

ðINH TH THU TRANG

NGHIÊN C U GI I PHÁP B O V NGU N TÀI
NGUN R NG TRONG Q TRÌNH THI CƠNG XÂY
D NG ðƯ NG CAO T C N I BÀI – LÀO CAI,
GÓI TH U A5

CHUYÊN NGÀNH

: KHOA H C MÔI TRƯ NG

MÃ S

: 60.44.03.01

NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C:
GS.TS. TR N ð C VIÊN

HÀ N I - 2013

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

i

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

ii


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a tơi. Các s li u, k t qu
trình bày trong lu n văn là trung th c và chưa t ng ñư c ai cơng b trong b t kỳ cơng
trình nào khác.
Ngư i th c hi n

ðinh Th Thu Trang

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

iii


L I CÁM ƠN
ð tài nghiên c u: “Nghiên c u gi i pháp b o v ngu n tài ngun r ng
trong q trình thi cơng xây d ng ñư ng cao t c N i Bài – Lào Cai, gói th u A5.”
đư c hồn thành v i s hư ng d n và giúp ñ nhi t tình c a PGS.TS Tr n ð c Viên,
ngư i th y đã theo sát, t n tình hư ng d n và giúp đ tơi trong q trình h c t p, nghiên
c u và th c hi n ñ tài.
Xin chân thành cám ơn ban lãnh ñ o trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i, Vi n
ðào t o sau ð i h c, ban ch nhi m khoa Tài nguyên môi trư ng, và các Th y, Cơ
trong khoa đã quan tâm và t o ñi u ki n thu n l i đ tơi hồn thành lu n văn này.
Xin chân thành cám ơn toàn b h c viên l p Cao h c Khoa h c môi trư ng B –
K20 (2011 - 2013) đã đ ng viên, góp ý, giúp đ tơi trong q trình th c hi n lu n văn.
Xin cám ơn ban Qu n lý giám sát d án ñư ng cao t c N i Bài – Lào Cai, ñơn v

tư v n giám sát d án, anh Nguy n Minh Tuân – chuyên gia mơi trư ng c a gói th u
A5, đã t o m i ñi u ki n thu n l i, cung c p thơng tin, đóng góp các ý ki n q báu.
Sau cùng, tơi xin bày t lịng bi t ơn sâu s c t i gia đình, ngư i thân và b n bè ñã
quan tâm, chia s khó khăn và đ ng viên tơi trong q trình th c hi n lu n văn.
Ngư i th c hi n

ðinh Th Thu Trang

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

iv


M CL C
L I CAM ðOAN...............................................................................................................................i
L I CÁM ƠN…………..................................................................................................................iv
M C L C…………… ....................................................................................................................v
DANH M C T VI T T T .........................................................................................................vii
DANH M C B NG......................................................................................................................viii
DANH M C HÌNH .........................................................................................................................ix
M ð U…………...........................................................................................................................1
Chương 1 – T NG QUAN V N ð NGHIÊN C U...................................................................3
1.1. Nh ng khái ni m cơ b n .............................................................................................................3
1.1.1. Tài nguyên r ng........................................................................................................................3
1.1.1.1. Khái ni m...............................................................................................................................3
1.1.1.2. ð c ñi m tài nguyên r ng.....................................................................................................3
1.1.1.3. Phân lo i r ng........................................................................................................................4
1.1.1.4. Vai trị c a r ng.....................................................................................................................5
1.1.2. L i ích ti m năng c a ngu n tài nguyên r ng.........................................................................8
1.1.3. Tài nguyên r ng và phát tri n b n v ng..................................................................................9

1.2. Tình hình khai thác và s d ng ngu n tài nguyên r ng trên Th gi i và Vi t Nam...............10
1.2.1. Tình hình khai thác và s d ng ngu n tài nguyên r ng trên Th gi i..................................10
1.2.2. Tình hình khai thác và s d ng ngu n tài nguyên r ng t i Vi t Nam..................................12
1.2.3. Tình hình khai thác và s d ng ngu n tài nguyên r ng t nh Yên Bái..................................15
1.3. Tác ñ ng t i ngu n tài nguyên r ng c a m t s d án xây d ng ñư ng c th trong giai
ño n xây d ng…. .............................................................................................................................17
1.3.1. Tác ñ ng t i ngu n tài nguyên r ng c a d án c i t o qu c l I..........................................17
1.3.2. nh hư ng c a d án xây d ng ñư ng cao t c Hà N i – Thái Nguyên (Qu c l 3 m i)..17
1.3.3. Tác ñ ng c a xây d ng ñư ng cao t c ðà N ng – Qu ng Ngãi..........................................18
1.3.4. Tác đ ng c a q trình xây d ng đư ng H Chí Minh t i vư n qu c gia Cúc Phương ....19
1.4. Kinh nghi m làm ñư ng cao t c s d ng di n tích đ t r ng Tây Ban Nha.........................20
Chương 2 – ð I TƯ NG, N I DUNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U.............................25
2.1. ð i tư ng, ph m vi nghiên c u ................................................................................................25

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

v


2.1.1. ð i tư ng nghiên c u.............................................................................................................25
2.1.2. Ph m vi nghiên c u...............................................................................................................25
2.2. N i dung nghiên c u.................................................................................................................25
2.3. Phương pháp nghiên c u...........................................................................................................26
2.3.1. Phương pháp thu th p tài li u.................................................................................................26
2.3.2. Phương pháp chuyên gia........................................................................................................26
2.3.3. Phương pháp kh o sát th c ñ a ..............................................................................................26
2.3.4. Phương pháp phân tích, so sánh.............................................................................................27
2.3.5. Phương pháp đi u tra, đánh giá sinh h c...............................................................................27
Chương 3 – K T QU NGHIÊN C U.........................................................................................29
3.1. Khái quát d án và các ngu n gây tác ñ ng.............................................................................29

3.1.1. Khái quát d án.......................................................................................................................29
3.1.2. Các ho t c a d án ñ i v i ngu n tài nguyên th c v t .........................................................38
3.2. nh hư ng c a vi c xây d ng tuy n ñư ng cao t c N i Bài – Lào Cai, gói th u A5 ...........39
3.2.1. nh hư ng t i ngu n tài nguyên th c v t.............................................................................39
3.2.2. nh hư ng đ n mơi trư ng....................................................................................................59
3.2.3. Tác đ ng đ n con ngư i và kinh t - xã h i khu v c thi công..............................................62
3.3. Các gi i pháp b o v ngu n tài nguyên th c v t trong q trình thi cơng xây d ng đư ng
cao t c N i Bài – Lào Cai, gói th u A5...........................................................................................64
3.3.1. ð i v i nh ng cây g quý hi m, nguy c p...........................................................................65
3.3.2. ð i v i di n tích r ng tr ng...................................................................................................68
3.3.3. Ph c h i c nh quan môi trư ng .............................................................................................71
3.3.4. ð xu t và h tr các hình th c b o t n t i c ng ñ ng .........................................................73
Chương 4 – K T LU N VÀ KI N NGH ....................................................................................76
4.1. K t lu n……. ............................................................................................................................76
4.2. Ki n ngh …. ..............................................................................................................................77
TÀI LI U THAM KH O...............................................................................................................79
PH L C…….. ..............................................................................................................................82
PH L C 1. PHI U ðI U TRA ...................................................................................................82
PH L C 2. M T S HÌNH NH...............................................................................................88

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

vi


DANH M C T

VI T T T

T vi t t t

Nghĩa ti ng Vi t c a t vi t t t

DQEP

D án ñư ng cao t c ðà N ng – Qu ng Ngãi

ðDSH

ða d ng sinh h c

ðTM

Báo cáo đánh giá tác đ ng mơi trư ng

FAO

T ch c lương th c Th gi i

IIIA1

R ng n a r ng lá có tr lư ng g nghèo

IIIA2

R ng n a r ng lá có tr lư ng g trung bình

IB và IC

Tr ng cây b i th sinh, bao g m c tr ng cây b i

có cây g xen l n

IPCC

y ban liên chính ph v bi n đ i khí h u

L+G

R ng tre h n giao tre n a xen g th sinh

QL

Qu c l

RT

R ng tr ng

VEC

Cơng ty phát tri n đư ng cao t c Vi t Nam

VQG

Vư n Qu c gia

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

vii

DANH M C B NG

B ng 1.1 . So sánh phương pháp s d ng và b o v ngu n tài nguyên th c v t khi ti n hành
xây d ng ñư ng cao t c t i Vi t Nam (ñư ng cao t c N i Bài – Lào Cai) và t i Tây Ban Nha..23
B ng 3.1. ð

m tương đ i trung bình các tháng qua các năm (%)..............................................34

B ng 3.2. Giá tr s n xu t c a các ngành nông – lâm – ngư nghi p...............................................37
t o ra trong ph m vi gói th u A5......................................................................................................37
B ng 3.3. Di n tích đ t lâm nghi p b thu h i do th c hi n gói th u A5........................................38
B ng 3.4. Phân b các h , loài theo các ngành th c v t t i ñ a bàn nghiên c u ............................40
B ng 3.5. Danh sách các loài cây quý hi m ....................................................................................41
B ng 3.6. Di n tích r ng h n giao tre n a khu v c gói th u A5....................................................45
B ng 3.7. ð c ñi m th m th c v t trên các tuy n ñư ng c a khu v c nghiên c u.......................47
B ng 3.8: Th ng kê di n tích các tr ng thái các th m th c v t b D án chi m d ng...................49
B ng 3.9. Th ng kê s lư ng và ch ng lo i cây b m t do D án gói th u A5 .............................54
B ng 3.10. S lư ng cây d tính và s lư ng cây đã ch t đ ph c v thi cơng ñư ng cao t c
N i Bài – Lào Cai, qua các xã- gói th u A5....................................................................................56
B ng 3.11. Th ng kê s lư ng cây hàng năm b nh hư ng ..........................................................57
B ng 3.12. T ng di n tích ñ t ñ xây d ng các khu v c tái đ nh cư..............................................58
qua các xã nơi gói th u A5 đi qua....................................................................................................58
B ng 3.13. T ng h p tình hình vi ph m tài nguyên th c v t ñ a bàn nghiên c u .........................60
B ng 3.14. ð i tư ng, nguyên nhân, quy mô và th i gian b tác đ ng t i mơi trư ng sinh thái
khi m t ngu n tài nguyên th c v t c a d án..................................................................................61
B ng 3.15. T ng h p các tác ñ ng ñ n ñ i s ng c a ngư i dân trên ñ a bàn D án.....................62

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

viii


DANH M C HÌNH
Hình 1.1. Bi u di n nhi t đ Trái ð t t năm 1880 – 2000..............................................................6
Hình 1.2. Di n bi n di n tích r ng Vi t Nam giai ño n t năm 1943 - 2010 ...............................13
Hình 1.3. Mơ hình khai thác và s d ng ngu n tài nguyên th c v t t i Tây Ban Nha..................21
khi xây d ng ñư ng cao t c đi qua đ t r ng ...................................................................................21
Hình 3.1. Sơ đ v trí tuy n đư ng A5.............................................................................................29
Hình 3.2. Nhi t đ trung bình các tháng trong năm t i khu v c nghiên c u..................................32
Hình 3.3. Lư ng mưa trung bình hàng tháng t i khu v c nghiên c u ...........................................33
Hình 3.4. Cơ c u kinh t c a khu v c nghiên c u ..........................................................................37
Hình 3.5. Th m th c v t Km109+750 – Km115+750 ...................................................................43
Hình 3.6. Th m th c v t ño n tuy n Km 143+950 – Km148+300...............................................44
Hình 3.7. Ki u r ng h n giao tre n a th sinh khu v c th c hi n D án ......................................45
Hình 3.8. Tr ng cây b i th sinh, xen l n tr ng c th sinh............................................................46
Hình 3.9. Mơ hình khai thác và s d ng tài nguyên r ng gói th u A5...........................................52
Hình 3.10. Sơ đ cơng vi c tr ng c b o v mái d c......................................................................72

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

ix


M

ð U

Ba ph n tư di n tích c a Vi t Nam là r ng, vì v y r ng là ngu n tài nguyên
quan tr ng c a ñ t nư c ta. R ng không nh ng là cơ s ñ phát tri n kinh t - xã h i

mà còn gi ch c năng sinh thái c c kỳ quan tr ng: r ng tham gia vào q trình đi u
hịa khí h u, đ m b o chu chuy n oxi và các nguyên t cơ b n khác trên hành tinh, duy
trì tính n ñ nh màu m c a ñ t, làm gi m nh s c tàn phá kh c li t c a các thiên tai
b o t n ngu n nư c và làm gi m m c ô nhi m khơng khí. Tuy nhiên, hi n nay có r t
nhi u d án khai thác, s d ng r ng và ñ t r ng như xây d ng th y ñi n, làm ñư ng
cao t c, xây d ng khu tái ñ nh cư,… thi u b n v ng tài nguyên r ng và ñ t r ng đã
kéo theo nh ng h qu là mơi trư ng ngày càng ơ nhi m, suy thối nghiêm tr ng, nh
hư ng ñ n s c kh e, ñ i s ng c a ngư i dân và phát tri n b n v ng c a ñ t nư c. Vì
v y v n đ b o v và phát tri n tài nguyên r ng ph i ñư c coi là m t trong nh ng
nhi m v tr ng tâm trong s phát tri n kinh t xã h i Vi t Nam.
ðư ng cao t c N i Bài – Lào Cai có chi u dài hơn 246 km v i ñi m ñ u là giao
gi a ñư ng Qu c l s 2 và ñư ng cao t c B c Thăng Long – N i Bài, ñi m cu i n m
t i xã Quang Kim, huy n Bát Xát, t nh Lào Cai. Tuy n ñư ng cao t c này ch y qua 5
t nh và thành ph bao g m Hà N i, Vĩnh Phúc, Phú Th , n Bái và Lào Cai. Sau khi
hồn thành, cơng trình s đóng góp tích c c vào vi c phát tri n kinh t , xã h i, chuy n
d ch cơ c u kinh t , ñ m b o an ninh qu c phòng và tái phân b dân cư gi a vùng
đ ng b ng sơng H ng và khu v c Tây B c.
Hi n nay, gói th u A5 (km 109 + 750 – km 150 + 900) c a d án ñi qua ñ a
ph n 11 xã thu c t nh Yên Bái (t xã Minh Quân, huy n Tr n Yên ñ n xã An Th nh,
huy n Văn Yên, t nh Yên Bái) ñang trong giai ño n xây d ng. Vi c xây d ng tuy n
ñư ng này ñã gây nh hư ng không nh t i ngu n tài nguyên r ng và ñ t r ng nơi d
án ñi qua. M t s khu v c ñ t lâm nghi p mà tuy n ñư ng ñi qua có ý nghĩa r t quan
tr ng v i s sinh k c a ngư i dân ñ a phương. Nh ng khu v c r ng và ñ t r ng t i
các xã như Y Can, Minh Qn, Hồng Th ng,… là nơi ngư i dân đ a phương sinh
s ng, s n xu t và đóng vai trò quan tr ng trong vi c gi nư c, ch ng xói mịn, r a trơi

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

1

cho các vùng h lưu. Dư i tác ñ ng c a các ho t đ ng thi cơng đư ng cao t c, r ng và
ñ t r ng có th b tác đ ng gây nên nh ng s suy thoái, phá v c u trúc c a h sinh
thái r ng, s d ng qu ñ t, phá v c u trúc ñ t, tác ñ ng t i s sinh k c a ngư i dân
và gây ô nhi m t i môi trư ng. Trong khi đó các gi i pháp, chính sách nh m ti t ki m
ngu n tài nguyên r ng v n cịn b ng và nhi u v n đ nan gi i.
Do đó, nhi m v đ t ra ñ i v i các nhà qu n lý trên các d án ñi qua ñ t r ng,
các nhà qu n lý lâm nghi p là c n ph i có các bi n pháp ti t ki m, khai thác và s
d ng h p lý ngu n tài nguyên thiên nhiên nói chung, ngu n tài nguyên r ng nói riêng.
C n phát tri n b n v ng ngu n tài nguyên này làm cơ s ñ ñưa ra các phương án quy
ho ch, ñ xu t các gi i pháp k thu t, kinh t - xã h i và ñ nh hư ng cho vi c s d ng
và qu n lý b n v ng. ð có cơ s khoa h c v xây d ng bi n pháp ti t ki m ngu n tài
nguyên r ng trên ñ a bàn t nh Yên Bái nơi có d án xây d ng ñư ng ñi qua, chúng tôi
th c hi n ñ tài “Nghiên c u gi i pháp b o v ngu n tài ngun r ng trong q
trình thi cơng xây d ng ñư ng cao t c N i Bài – Lào Cai, gói th u A5”.
* M c ñích và yêu c u nghiên c u.
- M c ñích nghiên c u
+ ðánh giá th c tr ng khai thác và s d ng ngu n tài nguyên r ng trên ñ a bàn
t nh Yên Bái trư c và trong q trình thi cơng xây d ng gói th u A5.
+ Bư c đ u đ xu t gi i pháp b o v và qu n lý ngu n tài nguyên r ng trong
quá trình xây d ng ñư ng cao t c N i Bài – Lào Cai trên ñ a bàn nghiên c u.
- Yêu c u nghiên c u
+ Các s li u ñi u tra, thu th p ph i chính xác, rõ ràng, khách quan và có tính
khoa h c cao.
+ N i dung lu n văn ph i ñáp ng các m c tiêu ñã ñ ra.
- Ý nghĩa c a đ tài
+ Góp ph n xây d ng cơ s d li u nghiên c u v ngu n tài nguyên r ng cho
các d án s d ng ñ t lâm nghi p.
+ K t qu nghiên c u c a ñ tài giúp cho cơ quan qu n lý Nhà nư c và các Ban
qu n lý d án có nh ng gi i pháp, các bi n pháp h u hi u ñ khai thác và tái s d ng

tài nguyên r ng trong quá trình thi công D án.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

2


Chương 1 – T NG QUAN V N ð NGHIÊN C U
1.1. Nh ng khái ni m cơ b n
1.1.1. Tài nguyên r ng
1.1.1.1. Khái ni m
Tài nguyên r ng là m t ph n c a tài nguyên thiên nhiên, thu c lo i tài nguyên
tái t o ñư c. Nhưng n u s d ng không h p lý, tài ngun này có th b suy thối
khơng th tái t o l i. R ng là qu n xã sinh v t trong đó cây r ng là thành ph n ch
y u. Gi a qu n xã sinh v t và môi trư ng, các thành ph n trong qu n xã ph i có m i
quan h m t thi t ñ ñ m b o khác bi t gi a hoàn c nh r ng và các hồn c nh khác.
R ng đư c xem như là m t h sinh thái chi m ưu th b i các lo i cây tr ng
(Nguy n Văn S , 2002). Theo Lu t B o v và Phát tri n r ng thì r ng là m t h sinh
thái bao g m qu n th th c v t r ng, ñ ng v t r ng, vi sinh v t r ng, ñ t r ng và các
y u t môi trư ng khác, trong đó cây g , tre n a ho c h th c v t r ng ñ c trưng là
thành ph n chính có đ che ph c a tán r ng t 0,1 tr lên. R ng g m r ng tr ng và
r ng t nhiên trên ñ t r ng s n xu t, ñ t r ng phịng h , đ t r ng đ c d ng (Lu t B o
v và phát tri n r ng, 2004).
T l đ t có r ng che ph c a m i qu c gia là m t ch tiêu đánh giá ch t lư ng
mơi trư ng quan tr ng. Di n tích đ t có r ng c a m t qu c gia t i ưu ph i ñ t 45 %
t ng di n tích.
1.1.1.2. ð c đi m tài ngun r ng
R ng là m t t ng th t ng h p ph c t p có m i quan h qua l i và có s th ng
nh t. ð ng th i nó có s cân b ng đ ng, có tính n đ nh, t đi u hịa, t ph c h i và t
trao đ i khá cao.

R ng có s cân b ng đ c bi t v s trao ñ i năng lư ng và v t ch t, luôn luôn
t n t i q trình tu n hồn sinh v t, trao đ i v t ch t năng lư ng, ñ ng th i nó th i ra
kh i h sinh thái các ch t và b sung thêm vào đó m t s ch t t các h sinh thái khác.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

3


S v n đ ng c a các q trình n m trong các tác ñ ng tương h ph c t p d n
t is

n ñ nh b n v ng c a h sinh thái r ng.

1.1.1.3. Phân lo i r ng
T i ñi u 4 Lu t B o v và Phát tri n r ng s 29/2004/QH11 ngày 03 tháng 12
năm 2004 (Lu t B o v và phát tri n r ng, 2004) thì r ng ñư c phân thành ba lo i
căn c vào m c đích s d ng ch y u:
1. R ng phịng h đư c s d ng ch y u ñ b o v ngu n nư c, b o v đ t,
ch ng xói mịn, ch ng sa m c hóa, h n ch thiên tai, đi u hịa khí h u, góp ph n b o
v mơi trư ng, bao g m:
a) R ng phịng h đ u ngu n
b) R ng phịng h ch n gió, ch n cát bay
c) R ng phòng h ch n sóng, l n bi n
d) R ng phịng h b o v mơi trư ng
2. R ng đ c d ng ñư c s d ng ch y u ñ b o t n thiên nhiên, m u chu n h
sinh thái r ng c a qu c gia, ngu n gen sinh v t r ng, danh lam th ng c nh; ph c v
ngh ngơi, du l ch, k t h p phịng h , góp ph n b o v môi trư ng, bao g m:
a) Vư n qu c gia
b) Khu b o t n thiên nhiên g m khu d tr thiên nhiên, khu b o t n loài – sinh

c nh
c) Khu b o v c nh quan g m khu r ng di tích l ch s , văn hóa, danh lam th ng
c nh
d) Khu r ng nghiên c u, th c nghi m khoa h c
3. R ng s n xu t ñư c s d ng ch y u ñ s n xu t, kinh doanh g , lâm s n
ngồi g và k t h p phịng h , góp ph n b o v mơi trư ng, bao g m:
a) R ng s n xu t là r ng t nhiên
b) R ng s n xu t là r ng tr ng
c) R ng gi ng g m r ng tr ng và r ng t nhiên qua bình tuy n, cơng nh n.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

4


1.1.1.4. Vai trò c a r ng
* M i quan h gi a r ng và khí h u
R ng có tác d ng đi u hịa khí h u tồn c u thơng qua vi c gi m lư ng nhi t
chi u t m t tr i xu ng Trái đ t, do r ng có đ che ph l n.
R ng cịn có vai trị r t quan tr ng trong vi c duy trì và đi u hịa lư ng carbon
trên Trái đ t do v y r ng có tác d ng tr c ti p đ n s bi n đ i khí h u toàn c u. Các
lo i th c v t s ng có kh năng tích tr lư ng carbon trong khí quy n, vì v y s t n t i
c a th c v t r ng cũng như h sinh thái r ng có vai trị r t quan tr ng trong vi c ch ng
l i hi n tư ng nóng lên c a Trái đ t. Theo th ng kê thì trong đ t (tính ñ n ñ sau 30m)
carbon trong sinh kh i và trong toàn b h sinh thái r ng là 638 Gt (Giga), lư ng
Carbon này l n hơn r t nhi u so v i lư ng Carbon có trong khí quy n, do đó trong
ngh đ nh thư Kyoto nêu lên gi i pháp quan tr ng trong ti n trình c t gi m khí nhà
kính là tăng cư ng các ho t ñ ng tr ng r ng, tái tr ng r ng và qu n lý b n v ng các
h sinh thái.
R ng có vai trị đi u hịa khí h u tồn c u, làm gi m ñáng k lư ng nhi t m t

tr i chi u xu ng b m t Trái ñ t do s che ph c a tán r ng là r t l n so v i các lo i
hình s d ng đ t khác, đ c bi t là vai trò h t s c quan tr ng c a r ng trong vi c duy trì
chu trình Carbon trên Trái đ t, mà nh đó nó có tác d ng tr c ti p đ n s bi n đ i khí
h u tồn c u. S t n t i c a th c v t và các h sinh thái r ng có vai trị đáng k trong
vi c ch ng l i hi n tư ng m lên toàn c u và n đ nh khí h u.
M i quan h gi a r ng và bi n đ i khí h u r t ph c t p. Các khu r ng m t m t
có th làm gi m bi n đ i khí h u b ng các h p th Carbon, trong khi m t khác r ng có
th góp ph n làm bi n đ i khí h u b suy thoái ho c phá h y.
Phát tri n công nghi p cùng v i vi c gia tăng dân s , v n ñ v ñ t s n xu t và
cư ng ngày càng ñư c quan tâm. ð t đai khơng sinh thêm, mu n có ch

và làm

vi c, con ngư i bu c ph i chuy n đ i m c đích s d ng c a r ng, ñi u này ñ ng nghĩa
v i vi c tài nguyên r ng ñang b suy gi m và kéo theo nh ng h u qu n ng n . Theo
FAO (t ch c lương th c Th gi i) tính đ n tháng 02/2011, c Th gi i ñã m t hơn 13
tri u ha r ng, ch y u là do chuy n đ i m c đích s d ng r ng, r ng ch còn chi m 31

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

5


% di n tích các châu l c tồn c u v i t ng di n tích chưa đ y 4 t ha. Báo cáo ñánh
giá l n th 4 c a IPCC công b năm 2007 cho th y 20 % lư ng ch t th i gây hi u ng
nhà kính c a Th gi i đư c gây ra b i vi c s d ng r ng cho m c đích khác bao g m
c vi c s d ng r ng cho nông nghi p, ñây cũng là nguyên nhân ch y u làm cho Trái
đ t nóng d n lên.

Hình 1.1. Bi u di n nhi t ñ Trái ð t t năm 1880 – 2000

Trong th k XX, nhi t ñ Trái ñ t tăng t 0,20C ñ n 0,60C, ti p t c trong su t
th k XXI, theo d đốn c a các nhà khoa h c thì nhi t ñ Trái ñ t có th tăng t
1,1000C ñ n 6,4000C t ñây ñ n năm 2100, tuy nhiên theo kh o sát hi n tư ng m d n
lên c a Trái đ t thì nhi t đ c a Trái ñ t v n ti p t c tăng sau năm 2100 dù cho con
ngư i có ng ng th i khí đ c gây hi u ng nhà kính đi chăng n a. Con ngư i đã và
ñang là n n nhân c a nh ng hành đ ng vơ ý th c c a chính b n thân mình hàng ngày.
* M i quan h gi a r ng và ñ t ñai
R ng và ñ t là hai ngu n tài nguyên nh y c m.
R ng b o v đ phì nhiêu và b i dư ng ti m năng c a ñ t: R ng ch ng dòng
ch y, ngăn ch n bào mịn, nh t là trên đ i núi d c, tác d ng y có hi u qu l n, m i
đ c tính lý hóa và vi sinh h c c a đ t khơng b phá h y, ñ phì nhiêu ñư c duy trì.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

6


R ng l i liên t c t o ch t h u cơ. ði u nào th hi n

quy lu t ph bi n: r ng t t t o ra

ñ t t t và ñ t t t nuôi l i r ng t t.
ð t t t cho r ng phát tri n.

nh ng nơi có r ng, ñ t ñư c b o v khá t t, h n

ch ñư c hi n tư ng bào mòn, s t l , nh t là

nh ng nơi có đ a hình d c, l p đ t m t

khơng b m ng gi đư c h th ng vi sinh v t và các khoáng, ch t h u cơ có trong đ t.
Cây c i l y ch t dinh dư ng t ñ t và tr l i cho ñ t m t lư ng sinh kh i r t l n, ñây
là ngu n làm cho ñ t r ng ngày càng tr lên màu m .
R ng m t thì đ t ki t, đ t ki t thì r ng cũng suy vong.

nh ng nơi r ng b phá

h y thì đ t d n b thối hóa di n ra mãnh li t và nhanh chóng, khi n cho các vùng ñ t
này hình thành khu ñ t tr ng, ñ i tr c, trơ s i ñá, m t d n tính gi nư c, đ chua tăng
cao, thi u dinh dư ng nh hư ng l n ñ n các sinh v t. Hi n tư ng bào mòn, r a trơi
cũng di n ra nhanh, đ t khơng cịn có đ bám, d b s t l .
Hi n nay ngu n tài nguyên ñ t ñ c bi t là ñ t r ng ñang ngày càng b suy gi m,
do đó c n ph i có bi n pháp khai thác và s d ng h p lý ngu n ñ t và ñ t r ng ñ b o
v và phát huy t i ña ti m năng c a tài nguyên này.
* M i quan h gi a r ng và các ho t ñ ng c a con ngư i
Cùng v i r ng, ngư i dân ñư c nhà nư c h tr ñ t s n xu t r ng, cùng v i các
bi n pháp k thu t, cơ s h t ng ñ t o ngu n thu nh p cho ngư i dân. Giúp cho
ngư i dân ñư c hư ng l i ích t r ng, g n bó v i r ng hơn. T đó ngư i dân s

n

ñ nh nơi , sinh s ng. M t s ho t ñ ng c a con ngư i liên quan t i ngu n tài nguyên
r ng như:
- Du l ch sinh thái
- R ng mang l i th c ph m, nguyên nhiên li u, dư c li u t nhiên có giá tr cho
con ngư i.
Ngồi ra r ng cịn có vai trị to l n trong các m t như:
- R ng ñi u ti t nư c, phòng ch ng lũ l t, xói mịn. Tăng lư ng nư c sơng,
nư c su i vào mùa khô, gi m lư ng nư c sơng su i vào mùa mưa.
- R ng có vai trị ch ng cát di đ ng ven bi n, che ch cho vùng ñ t bên trong

n i ñ a, r ng b o v ñê bi n, c i hóa vùng chua phèn, cung c p g , lâm s n.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

7


- R ng là nơi cư trú c a r t nhi u các lồi đ ng v t: đ ng v t r ng là ngu n
cung c p th c ph m, dư c li u, ngu n gen quý, … có giá tr xu t kh u.
- ða d ng sinh h c
T các m i quan h trên gi a r ng v i các y u t khí h u, đ t đai, ho t ñ ng
c a con ngư i cho th y các thành ph n c a các m i quan h ñó có quan h qua l i v i
nhau t o thành m t ch nh th th ng nh t.
Ch nh th này là m t ch nh th v n đ ng, bi n đ i khơng ng ng theo khơng
gian và th i gian.
1.1.2. L i ích ti m năng c a ngu n tài nguyên r ng
R ng là m t lo i tài nguyên có các giá tr mà các lo i hàng hóa đơn thu n
khơng th có, ngồi giá tr g , r ng cịn có giá tr các s n ph m ngoài g , các giá tr s
d ng gián ti p, các giá tr không s d ng. Bên c nh đó tài ngun r ng cịn có các giá
tr ti m năng riêng có c a mình:
Th nh t: L i ích v m t phúc l i xã h i c a tài nguyên r ng cao hơn nhi u so
v i giá tr g mà tài nguyên r ng mang l i. Tài nguyên r ng cung c p nguyên li u cho
con ngư i làm nhà, nhiên li u và r t nhi u s n ph m làm t g ; làm s ch không khí
nh vi c h p th CO2 và nh khí ơxi vào khơng khí; là nhà c a các lồi ñ ng v t hoang
dã; tài nguyên r ng có vai trị gi nư c; vai trị gi i trí. Như v y, tài nguyên r ng
không ch cung c p cho loài ngư i các s n ph m có giá tr s d ng tr c ti p mà còn
cung c p cho con ngư i các s n ph m có giá tr s d ng gián ti p, ho c các giá tr
không s d ng khác. T đ c đi m này c n có quan ñi m r ng hơn n a v giá tr l i ích
c a tài nguyên r ng mang l i cho con ngư i. Cũng c n quan tâm ñ n nh ng ngư i
tr ng r ng, b o v r ng vì h mang l i cho xã h i các giá tr s d ng mà chính b n

than h ch đư c s d ng m t ph n r t nh . Như v y giá tr l i ích xã h i c a tài
nguyên r ng mang l i l n hơn r t nhi u cho giá tr tr c ti p mà tài nguyên r ng mang
l i cho nh ng ngư i tr ng r ng và b o v r ng. Cũng vì đ c đi m này mà vi c ho ch
tốn chi phí – l i ích đ y đ mà tài ngun r ng mang l i cho con ngư i là không d
dàng, khơng đơn gi n.

Trư ng ð i H c Nơng Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

8


Th hai: cây r ng là cây lâu năm, ngoài giá tr th c là g và các nguyên li u
khác, r ng cịn có giá tr b i tính b o t n c a chúng. Không gi ng như canh tác các
lo i cây hàng năm, ñ u v tr ng cu i v cho thu ho ch, tr ng r ng địi h i m t th i
gian dài thư ng ít nh t là ph i sau kho ng 5 ñ n 6 năm m i cho thu ho ch các s n
ph m. ði u này cho th y trong q trình đ u tư, tr ng và khai thác tài nguyên r ng
v ns b

ñ ng nhi u năm cùng v i s t n t i c a cây r ng chưa ñư c khai thác.

Th ba: Không gi ng như cây hàng năm trong vi c quy t ñ nh thu ho ch và
tr ng do nh ng cây này có thính th i v c a nó, thì vi c quy t ñ nh khi nào khai thác
r ng, khi nào tr ng r ng l i là v n ñ r t ph c t p. Vi c qu n lý r ng b ng cách áp
d ng các bi n pháp kinh t và ki n th c sinh thái h c giúp cho vi c ñưa ra các quy t
ñ nh qu n lý hi u qu nh t.
Th tư: Th i gian là ñ u vào quan tr ng c a r ng. Trong s n xu t kinh doanh,
ñ u vào quan tr ng nh t thư ng là v n và lao ñ ng, nhưng trong quá trình tr ng và
khai thác r ng, th i gian th hi n là m t ñ u vào quan tr ng nh t. ð c ñi m này liên
quan t i vi c ho ch toán kinh t trong các d án dài h n. Hơn n a, k t h p v i ñ c
ñi m th nh t, chúng ta th y vi c ñánh giá hi u qu l i ích – chi phí c a vi c tr ng

r ng và b o v r ng tr lên ph c t p và thư ng đư c tính tốn khơng đ y đ .
Th năm: S n ph m g c a r ng cũng là v n, chúng ta có th thu ho ch năm
nay ho c trong nh ng năm tương lai. Không gi ng như các lo i cây ng n ngày, khong
có tính ch t th i v , s n ph m g có th thu ho ch năm này ho c lui l i các năm sau
tùy theo l i nhu n và các m c đích khác trong quá trình qu n lý và khai thác r ng.
ði u này r t quan tr ng b i vì nó cho phép các nhà qu n lý, khai thác r ng có quy n
tính tốn đưa vào quy t ñ nh khai thác quãng th i gian cho phù h p, th i gian khai
thác g không kh t khe (Nguy n Văn Song, 2009).
1.1.3. Tài nguyên r ng và phát tri n b n v ng
Phát tri n b n v ng là m t khái ni m m i n y sinh t sau cu c kh ng ho ng
mơi trư ng, do đó cho ñ n nay chưa có m t ñinh nghĩa nào ñ y ñ và th ng nh t. M t
s ñ nh nghĩa c a Khoa h c Môi trư ng bàn v phát tri n b n v ng như sau:

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

9


- H i ngh mơi trư ng tồn c u Rio de Janerio (6/1992) ñưa ra thuy t phát tri n
b n v ng nghĩa là s d ng h p lý và có hi u qu các ngu n tài nguyên, b o v môi
trư ng m t cách khoa h c ñ ng th i v i s phát tri n kinh t .
- Theo H i ñ ng Th gi i v môi trư ng và phát tri n (World Commission and
Environment and Development, WCED) thì “phát tri n b n v ng là s phát tri n ñáp
ng các nhu c u hi n t i mà không làm t n h i kh năng c a các th h tương lai
trong ñáp ng các nhu c u c a h ”.
V môi trư ng, phát tri n b n v ng địi h i ph i s d ng h p lý tài nguyên ñ t
tr ng, ngu n nư c, khoáng s n, ... ð ng th i, ph i ch n l a k thu t và cơng ngh ti n
ti n đ nâng cao s n lư ng, cũng như m r ng s n xu t ñáp ng nhu c u c a dân s
tăng nhanh.
Nguyên t c b o v r ng và phát tri n b n v ng:

- Ph i ñ m b o s phát tri n t nhiên c a r ng, b o t n ðDSH và c nh quan
khu r ng.
- Vư n qu c gia, khu b o t n thiên nhiên ph i xác ñ nh s phân khu b o v
nghiêm ng t, phân khu ph c h i sinh thái và phân khu hành chính d ch v . Ba phân
khu này g i là vùng lõi c a r ng đ c d ng, ngồi ra cịn có vùng ñ m.
- M i ho t ñ ng c a r ng ñ c d ng ph i ñư c phép c a ch r ng và ph i tuân
theo quy ch qu n lý r ng.
1.2. Tình hình khai thác và s d ng ngu n tài nguyên r ng trên Th gi i và Vi t
Nam
1.2.1. Tình hình khai thác và s d ng ngu n tài nguyên r ng trên Th gi i
Con ngư i hi n nay ñang s d ng ngu n l c thiên nhiên v i m t t c ñ nhanh
hơn t c ñ tái t o và cung c p c a Trái ñ t ñ n 20 %. Hi n hơn m t n a tài nguyên
r ng trên th gi i ñang b phá h y nghiêm tr ng và hơn 30 % đang b suy thối, trong
khi đó trên m t t ngư i nghèo ñang s ng ch y u d a vào tài nguyên r ng.
ð u th k XX, di n tích r ng th gi i là 6 t ha, năm 1958 là 4,4 t ha, năm
1973 là 3,8 t ha và ñ n năm 1995 ch cịn 2,3 t ha. T c đ m t r ng hàng năm trên
th gi i là 20 tri u ha, trong đó r ng nhi t ñ i b m t là l n nh t, năm 1990 châu Phi

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

10


và M La Tinh cịn 75 % di n tích r ng nhi t đ i, châu Á cịn 40 %. Theo d báo ñ n
năm 2010 r ng nhi t đ i ch cịn 20 – 25 %

m t s nư c châu Phi, châu M La Tinh

và ðông Nam Á. R ng ơn đ i khơng gi m v di n tích nhưng ch t lư ng và tr lư ng
g b suy gi m ñáng k do ơ nhi m khơng khí. Theo tính tốn giá tr kinh t r ng

châu Âu gi m 30 t USD/năm. T năm 1950 r ng nhi t ñ i m t kho ng 50 %. Nh ng
năm ñ u th p k 80 r ng nhi t ñ i b m t theo t c ñ 113.000 km²/năm. T c ñ m t
r ng trong nh ng năm g n ñây gia tăng m nh, d ñoán năm 2020 kho ng 40 % r ng
còn l i b phá h y nghiêm tr ng. Hàng năm th gi i m t ñi 12,4 tri u ha r ng nhi t ñ i
t i các nư c ñang phát tri n. Hi n nay ch có 5 % các ngu n tài nguyên r ng th gi i
ñư c qu n lý có hi u qu . T c đ phá r ng nhi t ñ i hàng năm giai ño n 1981 - 1990
là 0,8 % hay 15,4 tri u hecta/năm, trong đó châu Á có t l m t r ng cao nh t (1,2 %).
Di n tích r ng gi m nhanh nh t th gi i là châu Phi, M Latinh và vùng
Carribe. Châu Phi chi m 19 % di n tích r ng th gi i, ch trong 15 năm (1990 - 2005)
ñã m t ñ n 9 % di n tích r ng. Di n tích r ng t i M Latinh và Carribe chi m 47 %
di n tích r ng tồn c u b tàn phá d d i.
T i khu v c ðơng Nam Á trong năm năm q, t c đ phá r ng gia tăng chóng
m t, c nh báo s có t i 98 % r ng nhi t ñ i
m t vào năm 2022.

m t s nư c ðơng Nam Á s b bi n

Indonesia (nơi có di n tích r ng nhi t đ i 90 tri u héc ta, chi m

ñ n 10 % di n tích r ng nhi t đ i cịn l i trên trái ñ t) ñã m t ñ n 72 % r ng nguyên
sinh.
N n phá r ng nhi t ñ i vùng Amazon m c báo ñ ng. Nhi u lo i cây l y g , các
th m th c v t và nhi u lồi đ ng v t s ng d a vào nh ng cây c th ñang bi n m t
kh i r ng nhi t ñ i.
Hi n trên 50 % s s ng c a hành tinh là r ng nhi t ñ i, chi m hơn 50 % di n
tích r ng tồn c u, có kho ng 1,6 t ngư i nghèo trên th gi i d a vào đó ñ ki m
s ng.
Theo s li u th ng kê m i nh t c a B Môi trư ng M , m i năm bình quân trên
th gi i có kho ng 33 tri u hecta r ng b phá vì nhi u m c đích khác nhau.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

11


Nguyên nhân c a tình tr ng trên do ý th c b o v tài nguyên c a ngư i dân cịn
kém, do đ i s ng thúc bách nhưng m t ph n không nh là do chưa có nh ng ch tài đ
m nh đ giáo d c, răn ñe và x ph t nghiêm kh c hành vi phá r ng

m t s qu c gia.

1.2.2. Tình hình khai thác và s d ng ngu n tài nguyên r ng t i Vi t Nam
R ng nư c ta ngày càng b suy gi m c v di n tích và ch t lư ng, t l che ph
th c v t dư i ngư ng cho phép v m t sinh thái, ¾ di n tích đ t đai c a nư c ta (so
v i di n tích đ t t nhiên) là đ i núi, khí h u mang tính ch t nhi t đ i m gió mùa nên
r ng r t quan tr ng trong vi c cân b ng sinh thái. Tính đ n ngày 31 tháng 12 năm
2011 nư c ta có t ng di n tích r ng là 13.515.064 ha, trong đó di n tích r ng t nhiên
là 10.285.383 ha và di n tích r ng tr ng là 3.229.681 ha. ð che ph r ng tồn qu c là
39,7 % (Theo Quy t đ nh s 2089/Qð-BNN-TCLN ngày 30 tháng 8 năm 2012 v vi c
cơng b hi n tr ng r ng tồn qu c năm 2011. T ng c c Lâm nghi p Vi t Nam - Vi n
ñi u tra quy ho ch r ng) (T ng c c Lâm nghi p, 2012).
Trư c chi n tranh, ñ che ph 60 %. Năm 1943, đ che ph 43 %. Di n tích
r ng b suy gi m t 43 % xu ng cịn 28,2 % (1943 - 1995). Di n tích r ng vào năm
1943: 14 tri u ha, 7.000 loài th c v t. Năm 1976 còn 11 tri u ha và t l che ph 34 %.
Năm 1985 còn 9,3 tri u ha và t l che ph còn 30 %, năm 1995 còn 8 tri u ha và t l
che ph còn 28 %. Ngày nay ch còn 7,8 tri u ha chi m 23,6 % di n tích 1975 đ n
1995, di n tích r ng t nhiên gi m 2,8 tri u ha. ð c bi t

Tây Nguyên (m t 440.000

ha), vùng ðông Nam B (m t 308.000 ha), vùng B c B (m t 242.500 ha).
Tình tr ng m t r ng và khai thác g trái phép v n còn ti p di n. Năm 1991 có
20.257 ha r ng b phá. Năm 1995 gi m xu ng còn 18.914 ha. Năm 2000 là 3.542 ha.
Ư c tính t l m t r ng hi n nay vào kho ng 120.000 ha ñ n 150.000 ha. R ng tr ng
hàng năm kho ng 200.000 ha, m c tiêu là ñ t 300.000 ha/năm. H sinh thái r ng Vi t
Nam suy thoái tr m tr ng. T 1943 - 1993, kho ng 5 tri u hecta r ng t nhiên b m t,
t c ñ phá r ng hàng năm 100.000 hecta.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

12


Hình 1.2. Di n bi n di n tích r ng Vi t Nam giai ño n t năm 1943 - 2010
Ngu n: C c Ki m Lâm, 2011
Hi n nay, n n phá r ng

nư c ta ñã ñ n m c báo ñ ng, phá r ng theo cách

ñơn gi n nh t ñ làm nương r y, phá r ng đ ki m khống s n, phá r ng đ l y g ,...
và vơ vàn nh ng ki u ti p tay vi ph m lu t khác ñang h y ho i lá ph i xanh c a ñ t
nư c.
Theo th ng kê c a T ng c c Lâm nghi p tháng 12/2009, c nư c có 4.145,74
ha di n tích r ng b tàn phá.
Có r t nhi u nguyên nhân làm cho ngu n tài nguyên r ng c a nư c ta ngày
càng c n ki t và suy gi m, nhưng ch y u là các nguyên nhân sau:
- Do h u qu chi n tranh tàn phá
- Áp l c v dân s
- Do cơ ch th trư ng, giá c m t s m t hàng nông, lâm s n tăng cao, nhu c u
v di n tích đ t canh tác các m t hàng này cũng tăng theo nên đã và đang kích thích

ngư i dân phá r ng l y ñ t nh m m c đích canh tác các lo i cây có giá tr cso ho c
bn bán đ t, sang như ng trái phép.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

13


- ðáp ng nhu c u phát tri n kinh t , xã h i trong tình hình m i, nhi u cơng
trình xây d ng, đư ng xá và cơ s h t ng khác ñư c xây d ng gây áp l c l n ñ i v i
r ng và ñ t lâm nghi p, t o môi trư ng thu n l i cho các ho t ñ ng phá r ng, khai
thác và v n chuy n lâm s n trái phép.
- Phá r ng vơ tình gây cháy r ng cùng v i di n bi n th i ti t ngày càng ph c
t p, khô h n kéo dài, bão lũ x y ra thư ng xuyên gây thi t h i khơng nh đ n ngu n
tài ngun r ng.
- Cơng tác ph bi n, tuyên truy n và giáo d c pháp lu t và cơ ch chính sách v
lâm nghi p chưa ñư c th c hi n m t cách có hi u qu .
- Các c p, các ngành chính quy n, đ c bi t là c p xã nh n th c chưa ñ y ñ , t
ch c th c hi n thi u nghiêm túc trách nhi m qu n lý Nhà nư c v r ng và ñ t lâm
nghi p.
- Ch r ng là các doanh trư ng qu c doanh, Ban qu n lý r ng phòng h và
r ng ñ c d ng không ñ năng l c ñ qu n lý, b o v di n tích r ng ñư c giao.
- Chưa huy ñ ng ñư c các l c lư ng xã h i b o v r ng. Vi c x lý các vi
ph m chưa k p th i, thi u kiên quy t, cịn có nh ng quan đi m khác nhau c a các cơ
quan ch c năng

m t s ñ a phương. Trong khi lâm t c phá r ng, khai thác g trái

phép v i th ño n ngày càng tinh vi, ch ng tr ngư i thi hành công v ngày càng hung
hăng. N u không x lý kiên quy t, nghiêm minh lâm t c s coi thư ng pháp lu t và

ti p t c ch ng ngư i thi hành công v ngày càng ph bi n hơn.
- L c lư ng ki m lâm m ng, ñ a v pháp lý chưa rõ ràng, trang thi t b , phương
ti n thi u th n, l c h u. Ch đ , chính sách cho ki m lâm chưa tương x ng v i nhi m
v đư c giao. Cơng tác đào t o, hu n luy n nghi p v , giáo d c ñ o ñ c, ph m ch t
cho ñ i ngũ b o v r ng nh t là ñ i ngũ ki m lâm chưa ñư c coi tr ng đúng m c,
chưa có cơ s , v t ch t cho vi c ñào t o hu n luy n.
- Cơ s v t ch t cho công tác b o v r ng h t s c khó khăn. T tr ng v n đ u
tư c a xã h i cho công tác b o v r ng khơng đáng k .

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

14


1.2.3. Tình hình khai thác và s d ng ngu n tài nguyên r ng t nh Yên Bái
R ng và ñ t r ng là ti m năng c a t nh Yên Bái. V i h th ng th c v t r t
phong phú và ña d ng, g m nhi u lo i, nhi u h khác nhau, có đ các lâm s n q
hi m; các cây dư c li u quý hi m; các cây lâm s n khác như tre, n a, v u,… chúng
ñư c phân chia theo ch c năng s d ng:
Vùng r ng phòng h : R ng phòng h sông ðà (Mù Cang Ch i, Tr m T u và
m t ph n Văn Ch n); R ng phịng h sơng H ng (Tr n n, Văn Ch n và thành ph
n Bái); R ng phịng h sơng Ch y (Yên Bình, L c Yên).
Vùng r ng s n xu t: vùng r ng s n xu t nguyên li u gi y (Yên Bình, Tr n Yên,
L c Yên, vùng th p Văn Yên, vùng ngoài Văn Ch n); vùng tr ng cây ñ c s n qu (t p
trung

huyên Văn Yên và phân b r i rác

các huy n khác: Văn Ch n, th xã Yên

Bái, Yên Bình, L c Yên).
Yên Bái n m trong vùng khí h u nhi t đ i gió mùa, gi a hai vùng sinh thái
ðông B c và Tây B c, v i nhi t đ trung bình t 22 – 230C, l p v phong hóa dày đã
t o ra th m th c v t phong phú v ch ng lo i và giàu v tr lư ng. Do đi u ki n đ a
hình và khí h u có s chênh l ch gi a các vùng khu h th c v t c a Yên Bái ñư c chia
ra thành các vành ñai th c v t khác nhau v i các ki u r ng ch y u: vành ñai r ng
nhi t ñ i, vành ñai r ng á nhi t ñ i, vành ñai r ng c n nhi t ñ i, ngoài ra, th m th c
v t

n Bái cịn có các ki u r ng ñ c bi t như r ng nhi t đ i trên núi đá vơi, r ng

tre n a trên ñ t phát tri n trên ñá cu i k t, phù sa c ,…
Th m th c v t này có vai trị r t quan tr ng trong vi c gi ñ t và gi cho cân
b ng sinh thái, b o v môi trư ng. Song do n n phá r ng làm nương, khai thác g
không h p lý làm cho th m th c v t r ng b phá, ñ t m t b r a trơi, đ phì c a đ t
gi m nhanh chóng, làm cho đ t khơ, chai c ng, th m chí cịn đ n tích t k t vón, đá
ơng theo th i gian r t khó ph c h i l i.
Tính đ n ngày 31 tháng 12 năm 2011 trên ñ a bàn t nh Yên Bái di n tích t
nhiên là 688.628 ha, di n tích có r ng là 410.792 ha, trong đó di n tích r ng t nhiên
là 233.328 ha và di n tích r ng tr ng là 177.464 ha. (Theo Quy t ñ nh s 2089/QðBNN-TCLN ngày 30 tháng 8 năm 2012 v vi c công b hi n tr ng r ng toàn qu c năm

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

15


2011. T ng c c Lâm nghi p Vi t Nam - Vi n ñi u tra quy ho ch r ng). V tr lư ng
r ng

ñây ch y u là g , tre, n a và v u các lo i, ch y u t p trung

các huy n Văn

Yên, Văn Ch n, Mù Cang Ch i,…
ð t ñai c a Yên Bái thích h p cho tr ng r ng kinh t , tr ng cây công nghi p,
cây ăn qu , cây ñ c s n, cây dư c li u và cây lương th c. Do đ a hình, khí h u thu n
l i nên tài nguyên r ng c a t nh Yên Bái r t phong phú, ña d ng, bao g m r ng nhi t
ñ i, á nhi t ñ i và r ng ơn đ i núi cao. Hi n nay, trên di n tích đ t r ng t nhiên có
nhi u lo i cây quý hi m như pơ mu, đinh, lim, s n, táu, …cịn trên di n tích r ng tr ng
hàng năm cho phép khai thác 200.000 m3 g các lo i, hàng ch c nghìn t n nguyên li u
s i dài ph c v công nghi p ch bi n g , gi y, ván dăm. Bên c nh đó, t nh n Bái ñã
xây d ng ñư c các vùng nguyên li u t p trung ph c v công nghi p ch bi n nông –
lâm s n g m vùng chè 13.000 ha trong đó có di n tích chè tuy t Shan c th ; vùng chè
ch t lư ng cao Bát Tiên, Phúc Vân Tiên; vùng chè gi ng m i LDP1, LDP2 và các
gi ng chè ñ c s n khác. Trên toàn t nh hi n nay có trên 30 nghìn ha qu t p trung

hai

huy n Văn Yên, Tr n Yên ñư c ñánh giá là có hàm lư ng tinh d u cao nh t trong khu
v c Tây B c, ñã phát tri n ñư c vùng tre măng Bát ð trên 1000 ha và vùng cây ăn
qu , vùng lúa ch t lư ng cao

h u h t các ñ a phương. Ngồi ra, t nh n Bái cịn có

trên 2000 đ ng c và m t di n tích th m c dư i tán r ng, vư n r ng ñ phát tri n
chăn nuôi ñ c bi t là ñàn gia súc như trâu, bò, ng a, dê.
ð t có r ng c a n Bái đư c phân b

các huy n, th xã trong t nh; th c hi n

ch trương đóng c a r ng c a Chính Ph tình tr ng khai thác trái phép đã ñư c qu n
lý và gi m ñáng k . Vi c khai thác g r ng tr ng ñư c t ch c qu n lý theo k ho ch
và thi t k , không khai thác tr ng.
H ñ ng th c v t hoang dã

Yên Bái còn ña d ng v thành ph n như hươu,

nai, l n r ng, tê tê,… và các lo i côn trùng khác, t p trung ch y u

các dãy núi cao

như dãy núi Hoàng Liên, dãy núi Con Voi.
Tài nguyên r ng trên ñ a bàn t nh Yên Bái r t ña d ng và phong phú v i tr
lư ng l n, tuy nhiên trong tình tr ng khai thác và s d ng hi n nay ñ t r ng, tr lư ng
r ng, h ñ ng th c v t đang có xu hư ng gi m d n.

Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p

16