tăng cường huy động vốn từ bên ngoài tại nhtmcp bắc á – chi nhánh hà thành
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (466.9 KB, 79 trang )
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
VIỆN NGÂN HÀNG - TÀI CHÍNH
CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:
TĂNG CƯỜNG HUY ĐỘNG VỐN TỪ BÊN NGOÀI TẠI NGÂN HÀNG
TMCP BẮC Á – CHI NHÁNH HÀ THÀNH
Giảng viên hướng dẫn : TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
Sinh viên thực tập : Võ Thị Hà Trang
Mã sinh viên : 0961060076
Lớp : K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
Hà Nội , tháng 4/2013
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU
CHƯƠNG 1: CÁC VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TĂNG CƯỜNG HUY ĐỘNG
VỐN TỪ BÊN NGOÀI CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
!"
"
#!
$%&'()*
+,-
./+,
0123
445
678
936&+'6:
;+3.</*=
"+>,*
?@:+, "
?@: "
0,)*@@: A
B=+,-?C
D
*D
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HUY ĐỘNG VỐN TỪ BÊN NGOÀI CỦA
NGÂN HÀNG TMCP BẮC Á – CHI NHÁNH HÀ THÀNH
?<D1-?CEF9GA
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
H741-?CEF9GA
I%J&'(&$%8
CK.</L
M=D*&6N@D
?O6+,-?CEF9GP?"
?O6"
?O61Q&(5
*8
#O6+,-?CEF9G6:D;L
#;L
%);L
CD4NI2&(;
M=D;;
=,;"
=;"
-,;A
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG HUY ĐỘNG VỐN TỪ BÊN
NGOÀI TẠI NHTMCP BẮC Á – CHI NHÁNH HÀ THÀNH
#'7-?CEF9G;8
H%%@:+,-?CEF9GP?
"L
CB6./"L
?O4)IRSI$R"
E6T&'(&R,D="
U&O=RV*V%RW6";
;?:X,3$RVY"5
M='"8
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
M='7- "8
M='7)%AL
KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
BẢNG KÝ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT
NHTM Ngân hàng thương mại
NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần
NHNN Ngân hàng Nhà Nước
TCTD Tổ chức Tín dụng
TCKT - XH Tổ chức Kinh tế - xã hội
NHTW Ngân hàng Trung ương
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BẢNG
FZ"
F Z?..&V5
FZM&48
FZRS8
F;Z8
F"Z?..3I2&(63&;
FAZ?..3I2&(9;
[>Z$</-?CEF9GP?
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
LỜI MỞ ĐẦU
Ngân hàng thương mại cổ phần là một doanh nghiệp đặc biệt kinh doanh trên lĩnh
vực tiền tệ. Nhiệm vụ thường xuyên và chủ yếu là huy động vốn, cho vay và cung
cấp các sản phẩm dịch vụ ngân hàng.
Đối với loại hình doanh nghiệp đặc biệt này, thì vốn có một vai trò hết sức quan
trọng. Ngân hàng thương mại là đơn vị chủ yếu cung cấp vốn và thu lãi, nhưng, để
cung cấp đủ vốn đáp ứng nhu cầu thị trường, ngân hàng sẽ phải tăng cường huy
động vốn từ bên ngoài.
Tại Việt Nam việc huy động vốn của ngân hàng thương mại còn gặp nhiều khó
khăn và có nhiều điểm bất hợp lý, dẫn đến chi phí vốn cao, quy mô không ổn định,
việc tài trợ cho các danh mục tài sản không còn phù hợp làm giảm khả năng sinh
lời, buộc ngân hàng phải đối mặt với các rủi ro. Do đó, việc tăng cường huy động
vốn với chi phí hợp lý và có sự ổn định là một yêu cầu quan trọng và cấp thiết vơi
ngân hàng thương mại.
Để tăng cường huy động vốn ta cần nghiên cứu các hình thức huy động, các tiêu
chí đánh giá huy động vốn từ bên ngoài như quy mô, cơ cấu vốn từ bên ngoài đủ
lớn để tài trợ cho các danh mục tài sản và không ngừng tăng trưởng ổn định; nguồn
vốn có chi phí hợp lý; huy động vốn phù hợp với sử dụng vốn về kì hạn; quản lý
tốt các loại rủi ro liên quan đến huy động vốn. Bên canh đó còn phải phân tích các
nhân tố ảnh hưởng đến huy động vốn từ bên ngoài của NHTM.
Trải qua gần 20 năm hoạt động trong lĩnh vực ngân hàng, NHTMCP Bắc Á luôn
luôn ưu tiên cho việc tăng cường huy động vốn để có thể đáp ứng đủ nhu cầu vốn
cho thị trường. Trong những năm gần đây, giữa các NHTM cũng như các tổ chức
tài chính phi ngân hàng ngày một cạnh tranh gay gắt, điều đó đòi hỏi NHTMCP
Bắc Á phải có những giải pháp huy động vốn đúng đắn, thích hợp mới có thế thu
hút được vốn, từ đó đáp ứng đủ cho nhu cầu thị trường trong nền kinh tế hiện nay.
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
1
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
Vì vậy, sau khi thực tập tại NHTMCP Bắc Á ,tôi đã lựa chọn đề tài chuyên đề tốt
nghiệp : “ Tăng cường huy động vốn từ bên ngoài tại NHTMCP Bắc Á – chi
nhánh Hà Thành ”.
Đề tài nghiên cứu tập trung các vấn đề cơ bản về tăng cường huy động vốn từ bên
ngoài của NTHM. Phân tích, nghiên cứu hoạt động huy động vốn của NHTM CP
Bắc Á trên các khía cạnh : các loại hình, quy mô, cơ cấu, chi phí vốn và sự phù
hợp giữa huy động vốn và sử dụng vốn trên cơ sở các số liệu của ngân hàng từ năm
Ngoài phần mở đầu và kết luận, chuyên đề có 3 phần:
Chương 1: Các vấn đề cơ bản về tăng cường huy động vốn từ bên ngoài của Ngân
hàng thương mại
Chương 2: Thực trạng huy động vốn từ bên ngoài của ngân hàng TMCP Bắc Á –
Chi nhánh Hà Thành
Chương 3: Giải pháp tăng cường huy động vốn từ bên ngoài từ NHTMCP Bắc Á –
chi nhánh Hà Thành
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
2
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
CHƯƠNG 1: CÁC VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TĂNG CƯỜNG HUY
ĐỘNG VỐN TỪ BÊN NGOÀI CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. Các hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại
Ở Việt Nam, Luật các tổ chức tín dụng Điều 20 có giải thích : “ Ngân hàng là loại
hình TCTD được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh
doanh khác có liên quan” và “ hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ
và dịch vụ ngân hàng với nội dung thường xuyên là nhận tiền gửi, sử dụng số tiền
này để cấp tín dụng và cung ứng các dịch vụ thanh toán”.
NHTM ra đời như một đứa con ưu tú nhất của nền kinh tế hàng hóa và chính
NHTM cũng đã góp một phần không nhỏ vào sự phát triển của nền kinh tế.
Hệ thống NHTM bao gồm : NHTM quốc doanh, NHTM cổ phần, ngân hàng tư
nhân với chức năng chính là kinh doanh thông qua hoạt động trung gian tài chính
và thực hiện các dịch vụ ngân hàng. Hệ thống NHTM hoạt động dưới sự kiểm tra,
giám sát của Nhà nước thông qua các quy chế, quy định về hoạt động và thông qua
việc thực hiện các văn bản, chế độ của Ngân hàng Nhà nước để thực hiện các định
hướng trong chính sách tiền tệ, tài chính của Nhà nước.
Hoạt động của NHTM bao gồm những nội dung chủ yếu sau:
+ Tạo nguồn vốn thông qua các hoạt động như : huy động vốn nhàn rỗi trong dân
cư, trong các tổ chức kinh tể trong và ngoài nước dưới các hình thức như gửi tiết
kiệm, phát hành kì phiếu ngân hàng, …; vay từ các tổ chức tín dụng trong và ngoài
nước
+ Sử dụng vốn tự có và vốn vay, thông qua các hoạt động tín dụng thực hiện các
dự án đầu tư dưới hình thức góp vốn hay mua trái phiếu kho bạc…
+ Thực hiện các dịch vụ ngân hàng : thanh toán hộ, thu hộ, …
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
3
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
Ngân hàng thương mại hoạt động theo nguyên tắc tự chủ trong kinh doanh, thực
hiện hạch toán kinh tế độc lập, tuân thủ các chế độ, chính sách của Ngân hàng Nhà
nước và Chính phủ, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính với Bộ Tài chính, bảo toàn
vốn và có lãi.
1.1.1. Hoạt động huy động vốn
Đối với ngân hàng thương mại, thì hoạt động huy động vốn luôn được quan tâm
hàng đầu, bởi vì nếu huy động được nhiều vốn thì ngân hàng mới có khả năng mở
rộng được hoạt động, cũng như quy mô của ngân hàng. Ngày nay, trước sức ép của
cuộc cạnh tranh trong lĩnh vực tài chính, đòi hỏi các ngân hàng thương mại phải có
những chính sách thu hút nguồn tiền ngày một linh hoạt, để từ đó đáp ứng cho hoạt
động của ngân hàng. Các phương thức huy động vốn mà hệ thống ngân hàng
thương mại thường áp dụng là;
Theo đối tượng huy động:
- Huy động từ dân cư
Trên cơ cở hoạt động của mình ngân hàng thương mại tiến hành huy động các
nguồn tiền nhà rỗi trong dân cư, thông qua các hình thức tiết kiệm, gửi thanh toán,
ủy thác cho ngân hàng đầu tư. Tuy nhiên thì nguồn tiền gửi trong dân cư bao giờ
cũng chiếm một tỷ lệ đáng kể (nếu không nói là chủ yếu) của ngân hàng thương
mại, Nguồn này vừa có tính ổn định cao, thời hạn chủ yếu là trung và dài hạn, các
khoản chi phí cho giao dịch đối với nguồn này thường thấp về số tương đối, khách
hàng mang tính ổn định cao, ít biến động, rất thuận lợi cho việc hoạch định chính
sách hoạt động của ngân hàng nói chung và chính sách huy động vốn nói riêng.
- Huy động từ các doanh nghiệp
Các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp, thông thường thì các tổ chức này,
không thường xuyên gửi tiền và ngân hàng với mục đích tiết kiệm mà chủ yếu là
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
4
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
dùng vào việc thanh toán. Trên cơ sở nắm bắt được chu kì sản xuất kinh doanh của
các doanh nghiệp, chu kì hoạt động của các tổ chức, mà ngân hàng đề nghị, hoặc
khuyến khích doanh nghiệp, các tổ chức gửi tiết kiệm theo một số quy định cụ thể
mà hai bên thoả thuận, cũng như quy định hiện hành của pháp luật. Một số doanh
nghiệp Nhà Nước (doanh nghiệp quốc doanh) không được phép gửi tiết kiệm thì
họ lại gửi dưới hình thức biến tướng của tiền gửi tiết kiệm là uỷ thác đầu tư.
- Huy động từ các tổ chức tín dụng
Đối với các ngân hàng thương mại khác, chỉ áp dụng trong trường hợp ngân hàng
thương mại tạm thời thiếu hụt trong thanh toán cho khách hàng, hoặc trong trường
hợp ngân hàng thiếu hụt dự trữ theo quy định của Ngân hàng Nhà Nước hoặc để
đáp ứng những tình huống bất khả kháng. Tỷ trọng của nguồn này thường thấp,
tính ổn định không cao và không thường xuyên. Các ngân hàng thương mại rất hạn
chế sử dụng tới nguồn này.
Theo mục đích gửi tiền:
- Tiền gửi tiết kiệm
Hoạt động này đem lại cho ngân hàng nguồn vốn chủ yếu trong tổng nguồn vốn
hoạt động. Thông qua tình hình thực tế của ngân hàng, các chỉ số phát triển của
nền kinh tế, nhu cầu sử dụng vốn hiện tại và dự báo trong tương lai, mà các ngân
hàng thương mại có chính sách huy động vốn hợp lí, thường là công cụ lãi suất
nhằm gây sự quan tâm của khách hàng, từ đó thu hút khách hàng tới gửi tiền vào
ngân hàng với những mục tiêu khác nhau, tuỳ thuộc vào nhu cầu của khách gửi
tiền và danh mục mà ngân hàng cung cấp.
- Tiền gửi thanh toán
Nguồn tiền này chủ yếu phục vụ nhu cầu thanh toán thường xuyên hay tiêu dùng
hàng ngày của khách hàng của ngân hàng, nó có tính ổn định không cao, tuy nhiên
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
5
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
các ngân hàng thương mại có thể dùng một phần của nguồn nay để tiến hàng sử
dụng theo mục đích của mình trên cơ sở tính toán hợp lý quy luật biến động của
loại tiền gửi này
- Tiền gửi Uỷ thác đầu tư
Nhiều khách hàng (cả các cá nhân và tổ chức) của ngân hàng có lượng tiền lớn
trong tay, một là họ không có thời gian để đầu tư, hoặc là họ thiếu thông tin nhưng
cũng không muốn gửi tiết kiệm vì lãi suất thấp. Họ uỷ thác cho ngân hàng đầu tư
theo thoả thuận. Hoặc cũng có những doanh nghiệp không được phép gửi tiền tiết
kiệm vào ngân hàng cho nên họ biến tướng dưới hình thức uỷ thác đầu tư.
1.1.2. Cho vay và đầu tư
1.1.2.1. Cho vay
Cho vay là hoạt động kinh doanh chủ yếu của ngân hàng thương mại để tạo ra lợi
nhuận. Doanh thu từ hoạt động cho vay mới bù đắp nổi chi phí tiền gửi, chi phí dự
trữ, chi phí kinh doanh và quản lý, chi phí vốn trôi nổi, chi phí thuế các loại và các
chi phí rủi ro đầu tư.
Kinh tế càng phát triển, doanh số cho vay của các ngân hàng thương mại càng tăng
nhanh và loại hình cho vay càng trở nên vô cùng đa dạng. Ở hầu hết các nước phát
triển hàng đầu thế giới, cho vay của các ngân hàng thương mại đã chuyển dần từ
cho vay ngắn hạn sang cho vay dài hạn. Khu vực cho vay ngắn hạn nhường chỗ
cho thị trường tài chính - tiền tệ cung ứng. Ngược lại ở hầu hết các nước đang phát
triển, cho vay ngắn hạn vẫn chiếm bộ phận lớn hơn cho vay dài hạn, xuất phát từ
chỗ thiếu an toàn cho các khoản đầu tư dài hạn (trong đó có những tác nhân chủ
yếu như tình hình tăng trưởng, lạm phát…)
Ở một số nước phát triển cho tới nay, khi một ngân hàng được thành lập và đi vào
hoạt động, mối quan tâm chính và thường xuyên của nó là cho ai vay, và đầu tư
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
6
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
vào đâu. Ở những nước này, đối tương cho vay là điều làm bận tâm nhiều hơn, nếu
không nói là vấn đề quan trọng nhất. Trong khi đó ở các nước phát triển tình hình
lại ngược lại. Vấn đề đặt ra cho các ngân hàng không phải vấn đề cho ai vay, mà
lợi tức có cao không và an toàn không. Thậm chí những lo ngại đại loại như vậy
thực tế đã không còn vì hầu hết họ đã có những thị phần chắc chắn và vấn đề an
toàn của vốn đã có pháp luật bảo đảm. Điều họ quan tâm là làm sao huy động được
ngày càng nhiều tiền cho các khoản đầu tư có sẵn.
Cho vay của ngân hàng thương mại, nói rộng ra là tín dụng ngân hàng thương mại,
là một lĩnh vực phức tạp và thường xuyên cập nhật theo những biến chuyển của
môi trường kinh tế. Để hiểu rõ hơn nữa về hoạt động cho vay chúng ta cần tìm hiểu
những nét đặc trưng quan trọng của nó.
- Khái niệm về hoạt động cho vay.
Tại Việt Nam các quyết định 1627/2001_QĐ_NHNN ngày 31/12/2001 của Thống
đốc ngân hàng về việc ban hành quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với
khách hàng và hướng dẫn thực hiện số 49/QĐ_HĐQT ngày 31/05/2002 của NHCT
Việt Nam , quyết định số 106/QĐ_HĐQT_NHCT ngày 20/08/2002 về việc cho
vay đối với khách hàng trong hệ thống ngân hàng công thương Việt Nam, phân
tích đánh giá doanh nghiệp dưới giác độ tài chính _ ngân hàng.
Cho vay là một hình thức cấp tín dụng, theo đó ngân hàng cho vay giao cho khách
hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích và thời gian nhất định theo thoả
thuận với nguyên tắc có hoản trả cả gốc và lãi.
Định nghĩa trên được các ngân hàng và tổ chức tín dụng khác áp dụng để làm tiền
đề căn bản cho các hoạt động cho vay của mình.
- Đặc điểm của một hoạt động cho vay.
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
7
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
Tính pháp lý của nghiệp vụ cho vay: Cho vay của ngân hàng là một khái niệm kinh
tế hơn là pháp lý. Các hành vi cho vay của ngân hàng có cùng một logic kinh tế,
hứng chịu rủi ro cho một người mà ngân hàng tin tưởng ứng vốn cho vay, nhưng
nó không chỉ gồm một giao dịch pháp lý mà nhiều loại (cho vay, bảo lãnh, cầm
cố…).
Luật ngân hàng các nước định nghĩa tín dụng như sau: “Cấu thành một nghiệp vụ
tín dụng bất cứ tác động nào, qua đó một người đưa hoặc hứa đưa vốn cho một
người khác dùng, hoặc cam kết bằng chữ ký cho người này nhưng đảm bảo, bảo
trứng hay bảo lãnh mà có thu tiền”. Định nghĩa này nêu ra 3 trường hợp xét về tính
chất pháp lý, các nghiệp vụ cho vay ngân hàng về cơ bản là:
+ Cho vay ứng trước (cho vay trực tiếp).
+ Cho vay dựa trên việc chuyển nhượng trái quyền.
+ Cho vay qua chữ ký (cho vay qua việc cam kết bằng chữ ký).
Các khoản vay đều phải theo một quy trình cho vay, thu nợ nhất định. Thông
thường gồm 5 bước:
Bước 1: Lập hồ sơ đề nghị vay.
Bước 2: Phân tích tín dụng.
Bước 3: Quyết định cấp tín dụng cho vay.
Bước 4: Giải ngân.
Bước 5: Giám sát thu nợ và thanh lý hợp đồng cho vay.
Lãi suất trong hợp đồng cho vay theo thoả thuận giữa khách hàng và ngân hàng
cho vay. (Ví dụ: Lãi suất cố định, lãi suất thả nổi,…).
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
8
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
Các khoản cho vay có hoặc không có tài sản đảm bảo tuỳ vào việc đánh giá và xếp
hạng khách hàng của ngân hàng cho vay.
Khi kết thúc hợp đồng khách hàng có nghĩa vụ trả gốc và lãi hoặc một số thoả
thuận khác nếu được ngân hàng cho vay chấp nhận. Trường hợp khách hàng không
thực hiện hợp đồng hay không có một điều khoản nào khác thì tài sản đảm bảo
thuộc quyền quyết định của ngân hàng cho vay.
- Những yếu tố cấu thành hoạt động cho vay.
+ Các bên tham gia.
Người cho vay: Là một định chế tài chính hay một người nào đó cho người đi vay
vay một khoản tiền nào đó trên cơ sở hợp đồng cho vay đã được thỏa thuận các
điều kiện về mức vay, thời hạn vay, lãi suất, hình thức trả gốc và lãi, tài sản đảm
bảo …
Người vay: Là người có phương án, dự án cần có vốn để thực hiện nó bao gồm:
+ Các pháp nhân: Doanh nghiệp nhà nước, hợp tác xã, công ty trách nhiệm hửu
hạn, công ty cổ phần, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và các tổ chức khác
có đủ điều kiện quy định tại điều 94 của bộ luật dân sự.
Điều kiện của chủ thể vay vốn:
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
9
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
Có năng lực chủ thể: Năng lực pháp luật dân sự và năng lực hành vi dân sự (Điều
16,18, 96 - Bộ luật dân sự) chịu trách nhiệm pháp lý trong kinh tế và dân sự.
Các cơ quan quản lý nhà nước: Là các cơ quan công quyền như ngân hàng nhà
nước, cơ quan công chứng, toà án, thuế quan … Những cơ quan này có trách
nhiệm kiểm soát việc tuân thủ quy định pháp luật, đồng thời công nhận tính hợp
pháp của các giao dịch cho vay, quyền sở hửu pháp lý đối với tài sản và xét xử giải
quyết tranh chấp.
Tuỳ theo mỗi hình thức cho vay mà các chủ thể trên có liên đới tham gia với mức
độ nhất định hoặc không tham gia vào hình thức cho vay nào đó. Kết quả những
tác động qua lại giữa các bên là hợp đồng cho vay (hơp đồng tín dụng).
- Chi phí cho vay.
Bao gồm các loai chi phí cơ bản sau.
+ Lãi suất cho vay.
Trong cho vay lãi suất được xác định theo kỳ hạn cho vay ngắn hạn, trung hạn và
dài hạn và có những cách trả lãi khác nhau như trả lãi trước, trả lãi định kỳ hoặc trả
lãi sau … Người cho vay không chỉ quan tâm đến lãi suất mà còn quan tâm đến sự
an toàn của khoản vay. Còn người vay ngoài vấn đề lãi suất họ còn quan tâm vào
giá tiền của giá trị sử dụng mà họ phải trả có phù hợp với khả năng tài chính và kết
quả kinh doanh mang lại cho họ hay không.
Thông thường, lãi suất cho vay được tính toán dựa trên cơ sở lãi suất cho vay ngắn
hạn, phần bù rủi ro và tỷ lệ phí.
Do vậy lãi suất luôn phải điều chỉnh tuỳ vào thời hạn vay và đối tượng khách hàng.
Mặt khác lãi suất cho vay luôn phải phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô, chính
sách tài chính tiền tệ của chính phủ đồng thời lãi suất cạnh tranh giữa các ngân
hàng thương mại và tổ chức tín dụng khác.
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
10
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
Lãi suất trong hợp đồng cho vay, được thể hiện dưới hai mức thoã thuận là áp dụng
lãi suất cố định hay lãi suất thả nổi theo thị trường.
+ Chi phí marketing trực tiếp.
+ Chi phí dự phòng cho trường hợp không thu hồi được vốn cho vay.
+ Chi phí quản lý.
+ Lợi nhuận mong đợi trong tương lai.
+ Chi phí khác.
1.1.2.2. Đầu tư
So với hoạt động cho vay thì hoạt động đầu tư của Ngân hàng có quy mô và tỷ
trọng nhỏ hơn trong mục tài sản sinh lời của Ngân hàng thương mại. Phải sang đến
những năm đầu thế kỷ XIX các Ngân hàng thương mại mới quan tâm mở rộng hoạt
động của mình sang lĩnh vực đầu tư vào các ngành công nghiệp. So với hoạt động
cho vay hoạt động đầu tư đem lại thu nhập cao hơn nhưng rủi ro cao hơn do thu
nhập từ hoạt động đầu tư không được xác định trước vì phải phụ thuộc vào hiệu
quả kinh doanh của doanh nghiệp mà Ngân hàng đầu tư vào. Ngoài ra thì trong
hoạt động đầu tư , Ngân hàng được lựa chọn doanh mục đầu tư có lợi nhất cho
mình.
Bên cạnh hoạt động cho vay và đầu tư, Ngân hàng có thể tham gia vào thị trường
chứng khoán tuỳ quy định của từng quốc gia. Ngân hàng thương mại có thể tham
gia như một người cung cấp hàng hoá cho thị trường chứng khoán hay đóng vai trò
là nhà đầu tư, mua bán chứng khoán vì mục tiêu kiếm lời cho chính Ngân hàng.
Hoặc thực hiện kinh doanh chứng khoán thông qua uỷ thác của khách hàng.
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
11
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
1.1.2.3. Cung cấp các dịch vụ tài chính khác
Ngoài hai hoạt động cơ bản là hoạt động huy động vốn và hoạt động sử dụng vốn
(cho vay và đầu tư) thì Ngân hàng thương mại cũng thực hiện các dịch vụ trung
gian cho khách hàng của mình. Các dịch vụ này được coi là hoạt động trung gian
bởi vì khi thực hiện các hoạt động này Ngân hàng không đứng vai trò là con nợ
hay chủ nợ mà đứng ở vị trí trung gian để thoả mãn nhu cầu khách hàng về dịch vụ
mà khách hàng cần.
Ngày nay, các dịch vụ của Ngân hàng không ngừng phát triển cả về số lượng và
chất lượng, các dịch vụ ngày càng đa dạng. Hoạt động trung gian gồm rất nhiều
loại dịch vụ khác nhau: như dịch vụ thu hộ, chi hộ cho khách hàng có tài khoản
tiền gửi tại Ngân hàng, dịch vụ chuyển khoản từ tài khoản này đến tài khoản khác
ở cùng một Ngân hàng hay ở hai Ngân hàng khác nhau; dịch vụ tư vấn cho khách
hàng các vấn đề tài chính, dich vụ giữ hộ các chứng từ, vật quý giá; dịch vụ chi
lương cho các doanh nghiệp có nhu cầu; dịch vụ khấu trừ tự động. Đây là những
khoản chi thường xuyên trong tháng, nếu không có dịch vụ này khách hàng sẽ tốn
nhiều thời gian và phiền toái khi thanh toán các khoản này.
Nền kinh tế càng phát triển, các dịch vụ Ngân hàng theo đó cũng phát triển để đáp
ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của công chúng. Thực hiện nghiệp vụ trung gian
mang tính dịch vụ sẽ đem lại cho Ngân hàng những khoản thu nhập khá quan
trọng. Điều cần lưu ý là dịch vụ Ngân hàng sẽ giúp Ngân hàng phát triển toàn
diện.Tại các nước phát triển, các Ngân hàng thương mại cạnh tranh với nhau bằng
con đường “phi giá”, tức là luôn có những dịch vụ mới cung cấp tiện nghi cho
khách hàng, không ngừng tìm tòi những dịch vụ mới cung cấp tiện nghi cho khách
hàng. Dịch vụ Ngân hàng càng phát triển, thể hiện xã hội càng văn minh, nền công
nghiệp càng phát triển. Lợi nhuận các Ngân hàng không chỉ ở nghiệp vụ cho vay,
mà phân nửa từ các hoạt động dịch vụ mang lại, nhưng lại là lĩnh vực ít rủi ro.
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
12
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
Ba lĩnh vực hoạt động huy động vốn, hoạt động cho vay, thực hiện các dịch vụ
trung gian là các hoạt động cơ bản của Ngân hàng thương mại. Ba dịch vụ đó có
quan hệ mật thiết, tác động hỗ trợ thúc đẩy nhau phát triển, tạo uy tín cho Ngân
hàng. Có huy động vốn thì mới có nghiệp vụ cho vay, cho vay có hiệu quả phát
triển kinh tế thì mới có nguồn vốn để huy động vào, đồng thời muốn cho vay và
huy động vốn tốt thì Ngân hàng phải làm tốt vai trò trung gian, chính sự kết hợp
đồng bộ đó tạo thành quy luật trong hoạt động của Ngân hàng và tạo thành xu
hướng kinh doanh tổng hợp đa năng của các Ngân hàng thương mại .
1.2. Huy động vốn từ bên ngoài của Ngân hàng thương mại
1.2.1 Các hình thức huy động vốn từ bên ngoài
1.2.1.1. Huy động vốn tiền gửi, vay
a. Huy động vốn tiền gửi
“ Ngân hàng được nhận tiền gửi của các tổ chức kinh tế, cá nhân và các tổ chức tín
dụng khác dưới hình thức tiền gửi không kì hạn, tiền gửi có kì hạn và tiền gửi
khác” – Điều 45, Luật các TCTD số 03/1997/QH10
Tiền gửi phân loại theo kỳ hạn bao gồm:
- Tiền gửi không kỳ hạn ( tiền gửi giao dịch )
Khi tiền mặt, hoặc séc từ một ngân hàng khác được gửi vào ngân hàng A, nếu
muốn sẽ có thể rút tiền ra hoặc chi tiêu vào bất cứ lúc nào, Ngân hàng A sẽ sắp xếp
tiền gửi đó vào nhóm Tiền gửi không kỳ hạn, nghĩa là các khoản gửi với thời gian
không xác định.
Tiền gửi không kỳ hạn có lãi suất thấp hoặc không được trả lãi và bao gồm 2 loại
sau:
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
13
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
+ Tiền gửi thanh toán: là khoản tiền gửi không kì hạn, trước hết được sử dụng để
thanh toán, chi trả cho các hoạt động hàng hóa, dịch vụ, và các khoản chi khác phát
sinh trong quá trình kinh doanh một cách thường xuyên, an toàn, và thuận tiện.
Đối với tiền gửi thanh toán, việc rút tiền hoặc chi trả cho bên thứ 3 thường được
thực hiện bằng séc hay chuyển khoản.
Tài khoản vãng lai là tài khoản có lúc dư nợ, có lúc dư có. Với tài khoản này,
khách hàng còn có thể được ngân hàng đáp ứng nhu cầu tín dụng trong một khoảng
thời gian nhất định. Đứng trên góc độ ngân hàng, tiền gửi không kỳ hạn là một
khoản nợ mà ngân hàng luôn phải chủ động trả cho khách hàng vào bất cứ lúc nào.
+ Tiền gửi không kỳ hạn thuần túy: Là các khoản tiền được kí gửi với mục đích an
toàn tài sản, không mang tính chất phục vụ thanh toán. Khi cần thanh toán, khách
hàng có thể đến ngân hàng để thực hiện chi tiêu. Ngân hàng phải thỏa mãn yêu cầu
của khách hàng khi họ có nhu cầu rút tiền.
- Tiền gửi có kỳ hạn
Khi gửi tiền vào NHTM theo tài khoản gửi có kỳ hạn, điều ngân hàng cần biết
trước tiên là gửi với thời gian bao lâu. Thông thường định kì có thể là 1 tháng, 3
tháng, 6 tháng, 12 tháng hoặc hơn nữa. Tại Việt Nam, các khoản tiền gửi có kì hạn
thường nằm trong khoảng 6 tháng đến 24 tháng. Nguyên nhân là vì các doanh
nghiệp ở Việt Nam chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ với số vốn không lớn và
tốc độ quay vòng vốn nhanh, do vây, khó có thể gửi tiền với kỳ hạn dài. Hơn nữa,
nếu gửi tiền có kỳ hạn càng dài mặc dù được hưởng lãi suất cao hơn nhưng khi có
nhu cầu rút tiền đột xuất thì khoản lãi suất mà ngân hàng trả cho người gửi tiền là
rất thấp, do phải chịu lãi suất phạt vì đã làm ảnh hưởng đến kế hoạch của ngân
hàng.
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
14
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
Lãi suất mà ngân hàng trả cho tiền gửi có kỳ hạn thường cao hơn nhiều so với lãi
suất trả cho tiền gửi không ký hạn. Bởi vì, khi đã thống nhất với ngân hàng rằng sẽ
gửi tiền trong khoảng thời gian nhất định, thì có đến 80% số người gửi tiền giữ
được cam kết nói trên. Do vậy, NHTM hoàn toàn yên tâm sử dụng số tiền gửi để
cho vay hoặc đầu tư…Với khoản cho vay ổn định này, ngân hàng sẽ kiếm được
nhiều lợi nhuận hơn. Vì thế, lãi suất trả cho khách hàng cũng phải cao hơn để kích
thích họ gửi tiền nhiều hơn nữa.
Tiền gửi có kỳ hạn giữ vị trí trung gian giữa tiền gửi thanh toán và tiền gửi tiết
kiệm. Đây là nguồn tiền tương đối ổn định, ngân hàng có thể sử dụng phần lớn tài
khoản vào kinh doanh. Chính vì vậy, các NHTM luôn tìm cách đa dạng hóa loại
tiền gửi này bằng cách áp dụng nhiều kỳ hạn khác nhau với mức lãi suất khác nhau
nhằm đáp ứng nhu cầu của mọi khách hàng.
- Tiền gửi tiết kiệm
Về bản chất, đây là một phần thu nhập của dân cư chưa sử dụng cho tiêu dùng. Các
tầng lớp dân cư đều có các khoản thu nhập tạm thời chưa sử dụng ( khoản tiền tiết
kiệm ). Trong điều kiện có khả năng tiếp cận với ngân hàng, họ đều có thể gửi tiết
kiệm nhằm các mục tiêu bảo toàn và sinh lời đối với các khoản tiền tiết kiệm, đặc
biệt là nhu cầu bảo toàn. Nhằm thu hút ngày càng nhiều tiền tiết kiệm, các NHTM
đều cố gắng khuyến khích dân cư thay đổi thói quen giữ vàng và tiền mặt tại nhà
bằng cách mở rộng mạng lưới huy động, đưa ra các hình thức huy động đa dạng và
lãi suất cạnh tranh hấp dẫn.
- Tiền gửi của các tổ chức tín dụng khác
Nhằm mục đích nhờ thanh toán hộ và một số mục đích khác, các tổ chức tín dụng
có thể gửi tiền tại ngân hàng. Tuy nhiên quy mô của nguồn tiền gửi này không lớn
lắm.
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
15
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
b. Huy động vốn vay
Vốn đi vay là quan hệ vay mượn giữa NHTM và NHTW hoặc giữa các NHTM với
nhau hay với các TCTD khác.
Các NHTM sẽ đi vay vốn để bổ sung vào vốn huy động của mình khi ngân hàng đã
sử dụng hết nguồn vốn sẵn có mà vẫn không đủ vốn hoạt động. Trong trường hợp
vốn vay trên không đáp ứng được đủ nhu cầu sử dụng của NHTM thì NHTM sẽ đi
vay NHTW.
• Phát hành giấy tờ có giá
Bản chất của nghiệp vụ này là ngân hàng chủ động phát hành phiếu nợ như chứng
chỉ tiền gửi, kỳ phiếu và trái phiếu để huy động vốn nhằm mục đích đã định.
Trong phát hành giấy tờ có giá thì chứng chỉ tiền gửi là phiếu nợ ngắn hạn với
mệnh giá quy định; trái phiếu là phiếu nợ trung và dài hạn. Hai loại này được ngân
hàng phát hành theo từng đợt, tùy theo mục đích.
Trong huy động vốn dưới hình thức phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu ngân
hàng, các NHTM phải trả lãi suất cao hơn so với lãi suất tiền gửi huy động. Vì vậy
khi thực hiện huy động vốn dưới các hình thức này, các ngân hàng phải căn cứ vào
đầu ra để quyết định về khối lượng huy động, mức lãi suất, thời hạn và phương
pháp huy động.
Vốn này chỉ được huy động trong thời gian nhất định, khi đã huy động đủ khối
lượng vốn mà NHTM cần thì các ngân hàng sẽ ngừng việc huy động kỳ phiếu, trái
phiếu.
• Vay NHTW
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
16
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
Đây là khoản vay nhằm giải quyết nhu cầu cấp bách trong chi trả của NHTM.
Trong trường hợp thiếu hụt dự trữ, NHTM thường vay NHTW. Hình thức cho vay
chủ yếu của NHTW là tái chiết khấu hoặc tái cấp vốn. Các thương phiếu được
NHTM chiết khấu ( hoặc tái chiết khấu ) trở thành tài sản của họ. Khi cần tiền,
NHTM mang những thương phiếu này đến tái chiết khấu tại NHTW. NHTW điều
hành vay mượn một cách chặt chẽ, tùy thuộc chính sách tiền tệ từng thời kì mà
NHTM phải thực hiện các điều kiện đảm bảo và kiểm soát nhất định.
Thông thường NHTW chỉ tái chiết khấu cho những thương phiếu có chất lượng
(thời gian đáo hạn ngắn và khả năng trả nợ cao) và phù hợp với mục tiêu của
NHTW trong từng thời kì. Còn trong điều kiện chưa có thương phiếu, NHTW cho
NHTM vay dưới hình thức tái cấp vốn theo hạn mức tín dụng nhất định.
Về phía NHTM, vay tại NHTW là một dịch vụ hết sức tiện lợi vào những khi
NHTW hạ lãi suất chiết khấu trong chính sách cung ứng tiền tệ nới lỏng để kích
thích đầu tư. Nếu trong thời kì chính sách tiền tệ thắt chặt, lúc này lãi suất chiết
khấu bị đẩy lên cao với những khoản lỗ trông thấy khi vay vốn của NHTW, các
NHTM chỉ miễn cưỡng vay trong tình huống này và tìm mọi cách trả nợ rất nhanh.
Khi đó các khoản vay này chỉ chiếm một phần rất ít trong tổng tài sản nợ.
Tùy vào yêu cầu điều tiết của nền kinh tế mà NHTW có thể hạ hoặc nâng lãi suất
chiết khấu.
• Vay các TCTD khác
Là nguồn các NHTM vay lẫn nhau và vay của các TCTD khác trên thị trường liên
ngân hàng hay thị trường tiền tệ. Đây là hình thức cho vay nhưng thực chất nó là
hình thức tương trợ giữa các ngân hàng để có được sự hợp tác hai bên cùng có lợi.
Các ngân hàng đang có dự trữ vượt yêu cầu sẽ có thể sẵn long cho các ngân hàng
khác vay. Và ngược lại, các NHTM đag thiếu hụt dự trữ có nhu cầu vay mượn tức
thời để đảm bảo tính thanh khoản.
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
17
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
Nguồn vay mượn từ các TCTD khác để đáp ứng nhu cầu dự trữ và chi trả cấp bách
và trong nhiều trường hợp sẽ bổ sung hoặc thay thế nguồn vay từ NHTW.
1.2.1.2. Huy động vốn nội tệ và ngoại tệ
a. Huy động vốn bằng nội tệ
• Tiền gửi bằng nội tệ của các tầng lớp dân cư
Đây chủ yếu là tiền gửi tiết kiệm, nguồn này có quy mô, cơ cấu lớn trong tổng
nguồn huy động bằng nội tệ nhưng tăng trưởng không ổn định. Tiền gửi tiết kiệm
có lãi suất huy động bình quân cao, kỳ hạn tiền gửi danh nghĩa của người dân
thường ngắn, điều này ảnh hưởng đến khả năng sử dụng vốn, khả năng dịch
chuyển kỳ hạn nợ, kết quả kinh doanh và giảm sức cạnh tranh của NHTM.
• Tiền gửi bằng nội tệ của các tổ chức kinh tế - xã hội
Nguồn tiền này cũng có quy mô, cơ cấu lớn trong tổng nguồn huy động. Tiền gửi
này thường là tiền gửi giao dịch hoặc có kỳ hạn ngắn, hưởng lãi suất thấp. Nếu
NHTM huy động được nhiều để cho vay và đầu tư thì vừa kéo dài được chênh lệch
lãi suất trần – sàn, vừa giảm được chi phí vốn bình quân, tăng lợi nhuận.
• Tiền gửi bằng nội tệ của các TCTD khác
Nguồn này có quy mô, cơ cấu nhỏ trong tổng nguồn huy động tiền gửi bằng nội tệ.
Nguồn này có mức tăng trưởng khá cao nhưng chủ yếu là nguồn trong thanh toán,
NHTM không sử dụng nhiều nguồn này để cho vay và đầu tư.
• Vay bằng nội tệ
Tiền gửi là nguồn quan trọng nhất của NHTM, tuy nhiên, khi cần thì NHTM
thường vay mượn thêm. Tại nhiều nước, NHTW thường quy định tỷ lệ giữa nguồn
tiền huy động và vốn chủ sở hữu. Vì thế, nhiều NHTM vào những giai đoạn cụ thể
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
18
Chuyên đề thực tập GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Huệ
phải vay mượn thêm để đáp ứng nhu cầu chi trả khi khả năng huy động bị hạn chế.
Việc đi vay bằng đồng nội tệ chủ yếu là để đáp ứng sự thiếu hụt dự trữ.
b. Huy động vốn bằng ngoại tệ
• Tiền gửi bằng ngoại tệ của các tầng lớp dân cư
Tiền gửi bằng ngoại tệ của các tầng lớp dân cư chiếm tỷ trọng nhỏ. Việc huy động
vốn bằng ngoại tệ luôn chịu sự ảnh hưởng từ lãi suất ngoại tệ trên thị trường quốc
tế và tình trạng khan hiếm đồng Việt Nam.
Cục dự trữ liên bang Mỹ (FED) liên tục cắt giảm lãi suất cho vay, từ đó, lãi suất
huy động bằng USD cuả các NHTM giảm mạnh, hệ quả của việc này là người dân
chuyển sang dùng đồng tiền có giá hơn ( đổi USD về VND và gửi tiết kiệm để
hưởng lãi suất cao hơn ).
• Tiền gửi bằng ngoại tệ của các TCKT-XH: chủ yếu là khoản tiền gửi trong
thanh toán , có kỳ hạn ngắn, thường là 1-3 tháng
• Tiền gửi của các TCTD khác : nguồn này chiếm tỷ trọng cao nhất trong tổng
số vốn huy động bằng ngoại tệ. Tại Việt Nam, đối tượng cho vay chủ yếu là các
NHTM Nhà nước.
• Tiền vay bằng ngoại tệ: cũng giống như tiền vay bằng nội tệ, chỉ khi thực sự
cần thiết thì NHTM mới đi vay, nhất là bằng ngoại tệ với lãi suất cao và có nhiều
biến động, do đó, lượng vay này thường nhỏ.
1.2.1.3. Huy động vốn trong và ngoài nước
a. Huy động vốn trong nước
Huy động vốn trong nước là nguồn đặc biệt quan trọng, nhất là đối với các TCTD
như NHTM. Nguồn có tỷ trọng lớn nhất trong tổng nguồn vốn trong nước mà
NHTM có thể huy động được là tiền gửi không kỳ hạn. Nguồn tiền này chủ yếu là
Sinh viên: Võ Thị Hà Trang K50 ĐH Tài chính - Ngân hàng
19
