Hợp đồng và thực hiện hợp đồng nhập khẩu tại công ty CPCI

1
Lời nói đầu
Chống buôn lậu, gian lận thơng mại luôn là mối quan tâm của nhiều
quốc gia trên thế giới . Tệ nạn buôn lậu và gian lận thơng mại ở nớc ta trong
những năm gần đây có nhiều diễn biến phức tạp và đang là một trong những
trở ngại lớn cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nớc . Chính vì vậy,
Đảng và Nhà nớc ta hết sức coi trọng lĩnh vực đấu tranh phòng, chống buôn
lậu, gian lận thơng mại và đã đề ra nhiều chủ trơng, chính sách để ngăn
chặn, phòng ngừa tệ nạn này.
Thủ đô Hà Nội là một trung tâm lớn về chính trị, kinh tế, văn hóa của cả
nớc. Hàng năm, với khối lợng hàng hóa xuất nhập khẩu và lu lợng
phơng tiện vận tải lớn, có kim ngạch đầu t nớc ngoài đứng thứ hai trong cả
nớc. Tuy không có cửa khẩu trực tiếp với biển, biên giới, nhng Hà Nội có hệ
thống giao thông tỏa đi khắp các miền trong cả nớc và sân bay quốc tế Nội
Bài là cửa khẩu lớn đón nhận lu lợng hàng hóa rất lớn đến Hà Nội qua
đờng hàng không. Hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn Hà Nội diễn ra rất
sôi động, đa dạng và phức tạp với đủ loại hình của trên hàng nghìn doanh
nghiệp, công ty trong và ngoài nớc. Nhng cùng với sự phát triển về hoạt
động xuất nhập khẩu, lu thông hàng hóa cũng phát sinh không ít những hoạt
động buôn lậu, gian lận thơng mại và những vi phạm pháp luật Hải quan.
Trớc những tiêu cực đó, Cục Hải quan TP Hà Nội nói chung và Đội
Kiểm soát Hải quan Hà Nội nói riêng đã từng bớc khắc phục kịp thời những
sơ hở thiếu sót trong công tác giám sát quản lý tăng cờng công tác thuế,
thanh kiểm tra đặc biệt đẩy mạnh công tác đấu tranh chống buôn lậu. Phối hợp
với các lực lợng trong ngoài Ngành để tổ chức điều tra, xác minh những vụ
việc trọng điểm, phát hiện phơng thức, thủ đoạn mới của gian thơng, để
ngăn chặn và xử lý kịp thời, góp phần bảo vệ an ninh quốc gia, an toàn xã hội.
Đợc sự phân công của nhà trờng, cùng với sự giúp đỡ của các đồng
chí cán bộ công tác tại Đội Kiểm soát Hải quan- Cục Hải quan thành phố Hà
Nội, với kiến thức đã học tại trờng, em xin viết chuyên đề: Hải quan Hà Nội
với công tác chống buôn lậu và gian lận thơng mại. Do thời gian thực tập

ngắn, hiểu biết còn hạn chế nên bài viết này không tránh khỏi những thiếu sót,
rất mong đợc sự đóng góp cũng nh sửa chữa của quý thầy cô.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
2
Phần thứ nhất
Khái quát chung về Cục Hải quan thành phố Hà nội

Hải quan Việt Nam có nhiệm vụ thực hiện kiểm tra, giám sát hàng hoá,
phơng tiện vận tải; phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hoá
qua biên giới; tổ chức thực hiện pháp luật về thuế đối với hàng hoá xuất khẩu,
nhập khẩu; kiến nghị chủ trơng, biện pháp quản lý nhà nớc về hải quan đối
với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh và chính
sách thuế đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu.
Hải quan Việt Nam đợc tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập
trung, thống nhất .
Cục Hải quan thành phố Hà nội là đơn vị trực thuộc Tổng cục Hải quan,
thuộc Bộ Tài chính, có chức năng tổ chức thực hiện pháp luật của Nhà nớc về
Hải quan và các văn bản pháp luật khác có liên quan đến hoạt động xuất nhập
khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh hàng hoá, trên địa bàn hoạt động của
Cục Hải quan thành phố Hà Nội bao gồm thành phố Hà nội và một số tỉnh lân
cận nh Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hà Tây, Hoà Bình.
I. Chức năng, nhiệm vụ của Cục Hải quan thành phố Hà nội
Cục Hải quan thành phố Hà nội thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy
định của Luật Hải quan, các quy định khác của pháp luật có liên quan và
những nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể nh sau:
1. Tổ chức, chỉ đạo, hớng dẫn và triển khai thực hiện các quy định của nhà
nớc về thủ tục hải quan.
Cục hải quan thành phố Hà nội có nhiệm vụ tổ chức, chỉ đạo, hớng dẫn,
triển khai thực hiện các quy định của nhà nớc về thủ tục hải quan trên địa bàn

quản lý của Cục, bao gồm:
a. Thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng
hoá xuất khẩu, nhập khẩu, chuyển cửa khẩu, quá cảnh và phơng tiện
vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh theo quy định của pháp luật.
b. Thực hiện các biện pháp nghiệp vụ cần thiết để chủ động phòng,chống
buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới trong phạm vi
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
3
địa bàn hoạt động. Phối hợp thực hiện nhiệm vụ phòng, chống buôn
lậu, vận chyển trái phép hàng hoá qua biên giới ngoài phạm vi địa bàn
hoạt động của Cục Hải quan theo quy định của pháp luật và của Tổng
cục Hải quan.
c. Thực hiện Pháp luật về thuế và thu khác đối với hàng hoá xuất khẩu,
nhập khẩu, đảm bảo thu đúng, thu đủ và kịp thời vào ngân sách nhà
nớc.
d. Thực hiện kiểm tra sau thông quan theo quy định của pháp luật
e. Thực hiện thống kê Nhà nớc về hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu,
nhập khẩu, quá cảnh và phơng tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá
cảnh thuộc phạm vi quản lý của Cục Hải quan theo quy định của Tổng
cục.
2. Thanh tra, kiểm tra các đơn vị thuộc Cục Hải quan trong việc thực hiện
chính sách, pháp luật về Hải quan theo quy chế hoạt động của Thanh tra
Hải quan.
3. Xử lý vi phạm hành chính hoặc khởi tố đối với các vụ buôn lậu, vận
chuyển trái phép qua biên giới theo quy định của pháp luật; giải quyết
khiếu nại đối với các quyết định xử phạt hành chính của các đơn vị trực
thuộc Cục; giải quyết khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền theo quy định
của pháp luật.
4. Kiến nghị với Tổng cục trởng Tổng cục Hải quan những vấn đề cần sửa
đổi, bổ sung các quy định của Nhà nớc đối với hoạt động xuất khẩu,

nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh, chính sách thuế đối với hàng
hoá xuất khẩu, nhập khẩu; các quy định của Tổng cục Hải quan về
chuyên môn, nghiệp vụ và xây dựng lực lợng; kịp thời báo cáo với Tổng
cục trởng những vớng mắc phát sinh, những vấn đề vợt quá thẩm
quyền giải quyết của Cục Hải quan.
5. Tổ chức nghiên cứu, tiếp nhận và triển khai ứng dụng tiến bộ khoa học ,
công nghệ và phơng pháp quản lý hải quan hiện đại vào các hoạt động
của Cục Hải quan.
6. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan nhà nớc, tổ chức hữu quan, đơn vị trên
địa bàn để thực hiện nhiệm vụ đợc giao.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
4
7. Tổ chức tuyên truyền và hớng dẫn thực hiện chính sách, pháp luật về hải
quan trên địa bàn.
8. Thực hiện nhiệm vụ hợp tác quốc tế về hải quan theo phân cấp hoặc uỷ
quyền của Tổng cục trởng và Bộ trởng Bộ Tài chính.
9. Tổng kết, thống kê, đánh giá tổng hợp tình hình và kết quả các mặt công
tác của Cục Hải quan; thực hiện báo cáo theo quy định của Tổng cục.
10. Ban hành các văn bản chỉ đạo, hớng dẫn, giải thích các vấn đề thuộc
phạm vi quản lý của Cục Hải quan theo quy định của Tổng Cục trởng.
11. Đào tạo, bồi dỡng, sử dụng và quản lý đội ngũ cán bộ, công chức của
Cục Hải quan theo quy định của Nhà nớc và theo phân cấp quản lý cán
bộ.
12. Quản lý, sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất, phơng tiện, trang bị kỹ
thuật và kinh phí hoạt động của Cục Hải quan theo đúng quy định của
Nhà nớc.
13. Thực hiện các nhiệm vụ khác đợc giao.
II . Cơ cấu tổ chức Cục Hải quan thành phố Hà Nội
Cục Hải quan thành phố Hà Nội có các phòng, ban tham mu giúp việc
Cục trởng; các Chi cục Hải quan cửa khẩu, Đội Kiểm soát hải quan và đơn vị

tơng đơng trực thuộc Cục Hải quan. Cụ thể:
- Khối phòng ban tham mu gồm 9 phòng, ban: Văn phòng, Phòng Tổ
chức cán bộ-đào tạo, Thanh tra, Trung tâm dữ liệu và xử lý thông tin,
Phòng Nghiệp vụ, Phòng Kiểm tra sau thông quan, Phòng Trị giá tính
thuế, Phòng tham mu chống buôn lậu và xử lý, Đội Kiểm soát hải
quan.
- 12 Chi cục Hải quan cửa khẩu và tơng đơng có chức năng trực tiếp
thực hiện các quy định quản lý Nhà nớc về hải quan đối với hàng hoá
xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh, phơng tiện vận tải xuất cảnh, nhập
cảnh, quá cảnh, tổ chức thực hiện pháp luật về thuế và thu khác đối với
hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu; phòng,chống gian lận thơng mại, vận
chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới trong phạm vi hoạt động Hải
quan.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
5
Cục Hải quan thành phố Hà Nội là Cục Hải quan liên tỉnh ngoài các
Chi cục đóng trên địa bàn thành phố Hà Nội nh: Chi cục Hải quan Bu điện
Hà Nội, Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội, Chi cục Hải quan khu công nghiệp Bắc
Thăng Long, Chi cục Hải quan ga đờng sắt liên vận quốc tế Yên Viên, Chi
cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài, Chi cục Hải quan ICD Gia
Thuỵ, Chi cục Hải quan quản lý hàng đầu t gia công, Chi cục Hải quan Gia
Lâm, còn có 4 Chi cục đóng trên địa bàn của một số tỉnh lân cận nh : Chi cục
Hải quan Hà Tây, Chi cục Hải quan Bắc Ninh, Chi cục Hải quan Phú Thọ, Chi
cục Hải quan Vĩnh Phúc.
Chi cục Hải quan cửa khẩu và tơng đơng thực hiện nhiệm vụ, quyền
hạn theo quy định của Luật Hải quan, các quy định khác của pháp luật có liên
quan và những nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể, trong đó có những nhiệm vụ liên
quan trực tiếp đến công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thơng mại, cụ
thể:
- Tiến hành thủ tục hải quan, thực hiện kiểm tra, giám sát hải quan đối với

hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh, chuyển cửa khẩu, phơng tiện
vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh theo quy định của pháp luật.
- Tiến hành kiểm soát hải quan để phòng, chống buôn lậu, chống gian lận
thơng mại, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới trong phạm vi
địa bàn hoạt động của Chi cục Hải quan.
- Thực hiện việc lập biên bản, ra quyết định tạm giữ hàng hoá, tang vật,
phơng tiện vi phạm hành chính về hải quan và xử lý vi phạm hành
chính về Hải quan; giải quyết khiếu nại quyết định hành chính, hành vi
hành chính và giải quyết tố cáo theo thẩm quyền Chi cục Hải quan đợc
pháp luật quy định.
Địa bàn hoạt động của Hải quan thành phố Hà Nội rộng, phân tán.
Ngoài Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài là cửa khẩu xuất nhập trực
tiếp, còn lại phần lớn các đơn vị là các địa điểm thông quan nằm sâu trong nội
địa.Đa số hàng hoá xuất nhập khẩu làm thủ tục xuất nhập dới dạng chuyển
cửa khẩu theo các tuyến đờng: hàng không, đờng bộ, đờng biển, đờng sắt.
Hiện nay, có trên 10000 doanh nghiệp, tổ chức xuất nhập khẩu đăng ký làm
thủ tục tại Cục Hải quan thành phố Hà Nội. Những yếu tố trên đòi hỏi lực
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
6
lợng kiểm tra, kiểm soát của Hải quan thành phố Hà Nội phải đủ mạnh để
đảm bảo tốt yêu cầu quản lý và phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu.
III. Vai trò của Hải quan trong công tác đấu tranh chống
buôn lậu, gian lận thơng mại
Chức năng về quản lý Nhà nớc về Hải quan thể hiện ở hai mặt: quản lý
bằng chính sách pháp luật và bằng hoạt động kiểm tra, giám sát. Nhà nớc tạo
điều kiện thuận lợi đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập
cảnh qua biên giới trên cơ sở tuân thủ pháp luật Việt Nam, điều ớc quốc tế có
liên quan đến hoạt động Hải quan mà Việt Nam ký kết và công nhận.
Hải quan Việt Nam, khi tiến hành kiểm tra, giám sát, kiểm soát, có
nhiệm vụ tổ chức đấu tranh chống buôn lậu hoặc vận chuyển trái phép hàng

hoá, ngoại hối, tiền Việt Nam qua biên giới; áp dụng các biện pháp phát hiện,
ngăn chặn, điều tra, xử lý các vi phạm theo quy định của pháp luật.
Xuất nhập khẩu là hoạt động kinh doanh buôn bán ở phạm vi quốc tế.
Vì vậy, các nớc đều phải có luật pháp và các cơ quan chức năng ngăn ngừa,
phòng chống các tệ nạn trong lĩnh vực thơng mại.
Việc tăng cờng giao lu để hợp tác, trao đổi là một đòi hỏi tất yếu để
hoà nhập với nền kinh tế thế giới. Trong mối quan hệ đa phơng đó, sự xâm
nhập của các yếu tố tiêu cực có tính quốc tế là không thể tránh khỏi đợc, và
một khi có sự gian lận trong hoạt động xuất nhập khẩu, gian lận thơng mại thì
tình trạng tham nhũng, tiêu cực vẫn còn xảy ra và phát triển.
Công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thơng mại là một nhiệm
vụ quan trọng của ngành Hải quan, đợc tiến hành bằng các biện pháp nghiệp
vụ, thực hiện đúng theo chính sách pháp luật vừa tạo điều kiện thuận lợi cho
hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh, đồng thời phải quản lý chặt chẽ ,
chống buôn lậu và gian lận thơng mại .
IV.Tổ chức bộ máy, biên chế lực lợng đấu tranh chống buôn
lậu, gian lận thơng mại của Cục Hải quan thành phố Hà nội
Trong công tác đấu tranh chống buôn lậu, chống gian lận thơng mại,
nhìn chung, mọi đơn vị, mọi bộ phận, mọi cán bộ công chức của ngành Hải
quan đều có đóng góp sức mình cả trực tiếp và gián tiếp. Trong phạm vi báo
cáo này, chỉ xin tóm tắt một số nét chính về lực lợng có chức năng chính về
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
7
điều tra chống buôn lậu trong hoạt động của Hải quan. Về cơ cấu tổ chức, ở
Tổng cục Hải quan có Cục Điều tra chống buôn lậu, ở Cục Hải quan các tỉnh,
thành phố có Đội Kiểm soát hải quan.
1. Về cơ cấu tổ chức
Đội Kiểm soát hải quan Hà Nội là đơn vị trực thuộc Cục Hải quan thành phố
Hà Nội có chức năng trực tiếp thực hiện nhiệm vụ kiểm soát hải quan để
phòng, chống buôn lậu, chống gian lận thơng mại, vận chuyển trái phép hàng

hoá qua biên giới trong phạm vi hoạt động của hải quan do Cục Hải quan
thành phố Hà Nội quản lý.
* Về cơ cấu tổ chức: Đội Kiểm soát gồm 3 tổ công tác nghiệp vụ, 1 Đội trởng
và 1 Phó đội trởng.
Đội Kiểm soát có t cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản tại kho
bạc nhà nớc để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đợc giao theo quy định của
Pháp luật. Mối quan hệ công tác của Đội Kiểm soát:
- Chịu sự chỉ đạo, quản lý trực tiếp và toàn diện của Cục trởng Cục Hải
quan thành phố Hà Nội.
- Chịu sự chỉ đạo, hớng dẫn, kiểm tra trực tiếp về nghiệp vụ kiểm soát
hải quan của Cục trởng Cục Điều tra chống buôn lậu; và thực hiện
chế độ báo cáo định kỳ và đột xuất về nghiệp vụ kiểm soát hải quan
đối với Cục trởng Cục Điều tra chống buôn lậu theo quy định của
Tổng cục Hải quan.
- Đối với các đơn vị thuộc và trực thuộc Cục Hải quan thành phố Hà Nội
là quan hệ phối hợp để thực hiện nhiệm vụ đợc giao.
2. Nhiệm vụ của Đội Kiểm soát hải quan thành phố Hà nội
Đội Kiểm soát thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Luật
Hải quan, các quy định khác của Pháp luật có liên quan và những nhiệm vụ
quyền hạn, cụ thể sau:
2.1. Trong phạm vi địa bàn hoạt động của Hải quan do Cục Hải quan thành
phố Hà nội quản lý, Đội Kiểm soát thực hiện các nhiệm vụ:
- Thực hiện các biện pháp nghiệp vụ cơ bản, tổ chức nắm tình hình, xây
dựng trình Cục trởng phơng án, kế hoạch trọng tâm, trọng điểm để
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
8
phòng ngừa và đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thơng mại , vận
chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới, các hành vi vi phạm pháp
luật hải quan, chống móc nối với nội bộ Hải quan và tổ chức thực hiện
sau khi đợc phê duyệt.

- Thu thập thông tin về buôn lậu, gian lận thơng mại để Cục trởng chỉ
đạo các Chi cục Hải quan cửa khẩu thực hiện kiểm tra, giám sát hải
quan và kiểm soát phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng
hoá qua cửă khẩu.
- Tiến hành các biện pháp tuần tra, điều tra hoặc biện pháp nghiệp vụ
khác nhằm ngăn ngừa, phát hiện, bắt giữ các vụ buôn lậu, gian lận
thơng mại, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới theo kế
hoạch phơng án đợc Cục trởng phê duyệt.
- Phối hợp với các lực lợng chống buôn lậu trên địa bàn để thực hiện
nhiệm vụ chống buôn lậu, chống gian lận thơng mại, vận chuyển trái
phép hàng hoá qua biên giới theo chỉ đạo của Cục trởng và yêu cầu
của Cục trởng Cục Điều tra chống buôn lậu Tổng cục Hải quan.
2.2. Ngoài địa bàn hoạt động Hải quan, Đội Kiểm soát Hải quan Hà Nội phối
hợp với các lực lợng chức năng khác trên địa bàn để ngăn ngừa, phát
hiện, điều tra, bắt giữ các hành vi buôn lậu, gian lận thơng mại, vận
chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới, bao gồm:
- Xử lý vi phạm hành chính về Hải quan theo thẩm quyền đợc pháp
luật quy định.
- Thực hiện chế độ báo cáo định kỳ, đột xuất theo quy định của ngành
về tình hình và kết quả công tác phòng, chống buôn lậu hoặc vận
chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới.
- Thực hiện các quy định về quản lý cán bộ, công chức và quản lý tài
chính, tài sản, trang thiết bị của Đội theo phân cấp.
- Thực hiện các nhiệm vụ khác đợc cấp trên giao.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
9
Phần thứ hai

Thực trạng công tác đấu tranh chống buôn lậu
và gian lận thơng mại tại Cục Hải quan thành phố Hà Nội

I. Khái niệm về gian lận thơng mại và buôn lậu.
1. Khái niệm về gian lận thơng mại
Gian lận thơng mại là hành vi dối trá, mánh khóe, lừa lọc trong lĩnh
vực thơng mại thông qua hoạt động mua, bán, kinh doanh, xuất nhập khẩu
hàng hoá, dịch vụ nhằm mục đích thu lợi bất chính. Mục đích của hành vi gian
lận thơng mại là nhằm thu lợi bất chính do thực hiện trót lọt hành vi lừa đảo,
dối trá. Chủ thể tham gia hành vi gian lận thơng mại bao gồm: ngời mua,
ngời bán, hoặc cả ngời mua và ngời bán thông qua đối tợng là hàng hóa.
Gian lận thơng mại là một hiện tợng mang tính lịch sử, chỉ khi có sản
xuất hàng hóa, các sản phẩm đợc mang ra trao đổi trên thị trờng, có ngời
mua, ngời bán nhằm thực hiện phần giá trị đợc kết tinh trong hàng hóa thì
gian lận thơng mại cũng mới xuất hiện. Sản xuất hàng hóa ngày càng phát
triển, thị trờng ngày càng mở rộng, các sản phẩm đa ra trao đổi, buôn bán
trên thị trờng ngày càng nhiều, tiêu chuẩn và chủng loại hàng hóa ngày càng
đa dạng, phong phú thì gian lận thơng mại cũng ngày càng phức tạp và tinh vi
hơn. Ngày nay, mặc dù ngời ta khó có thể tiến hành xã hội hóa toàn cầu
nhng toàn cầu hóa về kinh tế lại là một quá trình tất yếu khách quan dẫn đến
gian lận thơng mại mang tính toàn cầu trên cơ sở sự khác biệt các Nhà nớc,
quốc gia độc lập.
Gian lận thơng mại ở Việt nam không phải là vấn đề mới, từ xa xa,
ông cha ta đã đúc kết hành vi gian lận thơng mại thành câu:" Buôn gian, bán
lận" để chỉ những mặt trái của việc buôn bán, để mọi ngời cảnh giác với thủ
đoạn,mánh khóe,lừa dối khách hàng của các gian thơng. Hiện nay chúng ta
đang phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận động theo cơ chế
thị trờng có sự điều tiết của Nhà nớc. Chấp nhận cơ chế thị trờng tất yếu
phải chấp nhận cạnh tranh. Cạnh tranh là động lực để phát triển. Nguyên nhân
và động cơ cuối cùng của cạnh tranh là lợi nhuận. Trong cạnh tranh chắc chắn

sẽ xuất hiện hình thức và thủ đoạn gian lận thơng mại phức tạp và tinh vi thể
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
10
hiện ở các hành vi trốn thuế, lẩn tránh sự kiểm soát của Nhà nớc, buôn lậu,
lừa đảo, hối lộ, lấy cắp bí mật sản xuất, cạnh tranh tiêu cực phi kinh tế... nh
vậy, có thể thấy mục đích hành vi gian lận trong lĩnh vực thơng mại nhằm thu
đợc lợi nhuận không chính đáng.
Ơ nớc ta hiện nay cha có một văn bản pháp luật nào đề cập một cách
đầy đủ khái niệm về gian lận thơng mại cũng nh gian lận thơng mại trong
lĩnh vực Hải quan. Mặc dù vậy, thuật ngữ gian lận thơng mại đợc sử dụng
một cách rộng rãi ở các Bộ, ngành, các tổ chức khác nhau. Sau đây, chúng ta
xem xét quan điểm của tổ chức Hải quan Thế giới định nghĩa về gian lận
thơng mại .
1.1. Gian lận thơng mại trong lĩnh vực Hải quan
Khác với gian lận thơng mại nói chung, gian lận thơng mại trong lĩnh
vực Hải quan là những hành vi gian lận nhằm trốn tránh việc kiểm soát của cơ
quan Hải quan để trốn thuế xuất nhập khẩu.
Việc xác định khái niệm gian lận thơng mại trong lĩnh vực Hải quan đã
đợc Hội đồng hợp tác Hải quan quốc tế (nay là tổ chức Hải quan thế giới
World Customs Organization-WCO) thảo luận nhiều lần. Ngày 9/6/1977, các
nớc thành viên họp tại Nairobi (CH Kenya) đã đa ra định nghĩa: "gian lận
thơng mại trong lĩnh vực Hải quan là hành vi vi phạm pháp luật Hải quan, lừa
dối Hải quan để lẩn tránh một phần hoặc toàn bộ việc nộp thuế xuất nhập
khẩu, vi phạm các biện pháp cấm hoặc hạn chế do luật pháp Hải quan quy
định, để thu đợc một khoản lợi nào đó qua việc vi phạm pháp luật này.
Hiện nay trong xu thế toàn cầu hóa, thơng mại quốc tế ngày càng phát
triển, gian lận thơng mại ngày càng phức tạp và tinh vi hơn. Vì vậy, tại hội
nghị quốc tế lần thứ 5 về chống gian lận thơng mại trong lĩnh vực Hải quan
do WCO triệu tập tại Brussels, Bỉ ngày 9/10/1995 đã thống nhất đa ra một
định nghĩa mới nh sau: "gian lận thơng mại trong lĩnh vực Hải quan là hành

vi vi phạm các điều khoản pháp qui hoặc pháp luật Hải quan nhằm trốn tránh
hoặc cố ý trốn tránh nộp thuế Hải quan, phí và các khoản thu khác đối với việc
di chuyển hàng hóa thơng mại hoặc nhận và có ý định nhận việc hoàn trả trợ
cấp hoặc phụ cấp cho hàng hóa không thuộc đối tợng đó hoặc đạt đợc hoặc
cố ý đạt đợc lợi thế thơng mại bất hợp pháp gây hại cho các nguyên tắc và
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
11
tập tục cạnh tranh thơng mại chân chính". Hội nghị cũng đã phân tích, tổng
hợp, đúc kết và liệt kê 16 loại hành vi gian lận thơng mại chủ yếu.
Trên cơ sở đó với thực tiễn ở Việt Nam, khái niệm gian lận thơng mại
đợc biết đến nh sau: "gian lận thơng mại trong lĩnh vực Hải quan là hành vi
gian lận các luồng sản phẩm xuất nhập khẩu bằng cách lợi dụng sơ hở của luật
pháp, chính sách và quản lý của các cơ quan Nhà nớc để lẩn tránh việc kiểm
tra kiểm soát của Hải quan nhằm trốn tránh nghĩa vụ đối với Nhà nớc và thu
lợi bất chính cho riêng mình".
1.2. Sự khác nhau giữa buôn lậu và gian lận thơng mại
Căn cứ vào điều 153 Bộ luật hình sự có thể, rút ra khái niệm buôn lậu
"Buôn lậu là hành vi buôn bán trái phép qua biên giới hàng hóa, tiền Việt
Nam, ngoại tệ, kim khí quý, đá quý hoặc vật phẩm thuộc di tích lịch sử văn
hóa".
Theo tổ chức Hải quan Thế giới WCO: "gian lận thơng mại trong lĩnh
vực Hải quan là hành vi vi phạm pháp luật Hải quan, lừa dối Hải quan để lẩn
tránh một phần hoặc toàn bộ việc nộp thuế xuất, nhập khẩu, vi phạm các biện
pháp cấm hoặc hạn chế do luật pháp Hải quan quy định, để thu đợc khoản lợi
nào đó trong việc vi phạm này".
So sánh khái niệm gian lận thơng mại trong lĩnh vực Hải quan với khái
niệm buôn lậu hoặc vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới có thể
thấy có những điểm khác nhau sau:
- Gian lận thơng mại thực chất đó là tiến hành hoạt động xuất nhập khẩu
có phép tắc, công khai đến cơ quan Hải quan để làm thủ tục (khai báo,

kiểm tra, nộp thuế) và công khai, hợp pháp đa hàng hóa qua cửa khẩu.
nhng lợi dụng những kẽ hở để khai báo gian dối nh về mẫu mã,về số
lợng, về chất lợng...nhằm đạt đợc kết quả cuối cùng là gian lận về
mức thuế phải nộp. Hành vi này có khi chỉ là thủ đoạn riêng của chủ
hàng khi có sự tiếp tay của một số nhân viên Hải quan biến chất.
- Buôn lậu là hành vi lén lút đa hàng hóa xuất nhập khẩu qua biên giới
trốn tránh hoặc chống lại sự kiểm tra, kiểm soát của Hải quan bằng cách
không đi qua cửa khẩu, hoặc tuy có đi qua cửa khẩu nhng dùng thủ
đoạn bí mật bất hợp pháp nh trà trộn hàng lậu trong các hàng hóa khác
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
12
có làm thủ tục, cấu tạo chỗ bí mật để giấu hàng lậu...để che dấu hàng
hóa, trốn tránh, chống lại sự kiểm tra của Hải quan, nhằm đạt đợc lợi
ích cuối cùng là thu đợc lợi nhuận thặng d siêu ngạch. Hành vi buôn
lậu có khi chỉ có giá trị nhỏ, nhng hầu hết phải do những tổ chức bất
hợp pháp có đờng dây bất hợp pháp qua biên giới, có khi xuyên quốc
gia thực hiện.
Vấn đề đặt ra là ở Việt Nam cũng nh nhiều nớc trên thế giới, hai khái
niệm này cha đợc phân định rõ ràng. Nhiều nớc coi buôn lậu cũng là hành
vi gian lận thơng mại. Tổ chức Hải quan Thế giới tại hội nghị lần thứ 5 về
chống gian lận thơng mại đã xếp buôn lậu vào một trong những hình thức
gian lận thơng mại nhng coi đó là loại hình gian lận thơng mại đặc biệt
nguy hiểm.
Ơ Việt Nam hiện nay, buôn lậu đợc coi là hành vi vi phạm pháp luật,
không đồng nhất với gian lận thơng mại.
Theo Bộ Luật hình sự 2000 quy định tại điều 153 và điều 154, buôn lậu
và vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới, là hành vi vi phạm
pháp luật hình sự và bị coi là phạm tội. Hai tội danh này tơng ứng với hai
khung hình phạt khác nhau. Tội buôn lậu (Điều 153) hình phạt thấp nhất là
phạt tiền 10 triệu đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng, cao nhất là tử hình. Tội vận

chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới (Điều 154) hình phạt thấp nhất
là phạt tiền từ 5 triệu đồng, cải tạo không giam giữ 2 năm hoặc vào tù 3 tháng,
hình phạt cao nhất là phạt tù 10 năm.
Trong Bộ luật hình sự 2000, hành vi GLTM không đợc đề cập đến, nh
vậy có thể nói gian lận thơng mại có sự tách biệt với tội danh buôn lậu. Xét
về góc độ áp dụng luật pháp có thể khởi tố hình sự tất cả các chủ thể có hành
vi thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội "vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua
biên giới" (Điều 154 Bộ luật hình sự). Điều này cho phép xác định ranh giới
giữa buôn lậu, vận chuyển hàng hoá trái phép qua biên giới với hành vi gian
lận thơng mại.
Tuy nhiên, đối với trờng hợp chủ hàng giấu diếm hàng hóa hoặc không
có giấy tờ hợp lệ khi xuất nhập khẩu hoặc khai báo gian dối khi qua biên giới,
thì cũng có thể coi là vận chuyển trái phép hàng hoá để khởi tố theo Điều 153
Bộ luật hình sự hoặc xử phạt theo quy định tại điều 12, 13 Nghị định
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
13
138/2004/NĐ-CP về xử phạt hành vi trong lĩnh vực hải quan. ở đây, một vấn
đề nổi cộm là cùng một hành vi vi phạm nh không khai báo hoặc khai báo
không đúng khi vân chuyển hàng hoá qua biên giới ...việc xử lý có thể áp
dụng điều 153 Bộ luật hình sự ghép vào tội danh "tội buôn lậu", nhng cũng
hành vi đó cũng có thể áp dụng điều 12 Nghị định 130/2004/NĐ- CP về quy
định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý nhà nớc về Hải quan.
Do đó, việc phân định rõ ràng ranh giới để xác định tội danh buôn lậu và gian
lận thơng mại là một vấn đề bức xúc cần đợc nghiên cú giải quyết.
Theo pháp luật Việt Nam, gian lận thơng mại không phải là một tội
danh trong Bộ luật hình sự, nhng các biểu hiện đặc trng của nó lại trùng hợp
với tội buôn lậu, một bộ phận của gian lận thơng mại là buôn lậu và buôn lậu
bao gồm cả gian lận thơng mại. Hai khái niệm này thờng đi đôi, gắn liền với
nhau trong tiềm thức xã hội, chúng có phần giao thoa với nhau nhng không
bao hàm tất cả. Đặc biệt là gian lận thơng mại, ngoài buôn lậu, gian lận

thơng mại còn bao gồm nhiều yếu tố khác nh: buôn bán hàng giả, ăn cắp
mẫu mã, khai báo sai về số lợng, chất lợng hàng hóa...
Sự khác nhau cơ bản giữa gian lận thơng mại và buôn lậu là buôn lậu
trớc hết là:
- Hành vi gian lận thơng mại nhng ở mức cao hơn, tính chất phức tạp
và nghiêm trọng hơn. Nó là trờng hợp đặc biệt của gian lận thơng
mại.
- Về bản chất của những kẻ buôn lậu là mạo hiểm, sử dụng "cơ bắp" và
các phơng tiện cần thiết để đa hàng qua biên giới.
- Bản chất của gian lận thơng mại là "cơ mu, trí não" lợi dụng sự sơ hở,
không rõ ràng, không chính xác khoa học và đầy đủ của luật pháp,
chính sách của các cơ quan quản lý chức năng để thực hiện hành vi gian
dối, lừa gạt qua cửa khẩu một cách công khai nhằm thu lợi bất chính.
Phạm vi của khái niệm gian lận thơng mại rộng hơn khái niệm buôn
lậu.
- Nếu xép ở mức độ nguy hiểm đối với nền kinh tế thì hành vi buôn lậu
mang ảnh hởng nghiêm trọng hơn nhiều.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
14
- Nếu xét ở khía cạnh xử lý thì xử lý gian lận thơng mại trong lĩnh vực
Hải quan khó khăn hơn và khung hình phạt nhẹ hơn.
- Nếu xét ở góc độ nhận biết thì buôn lậu dễ nhận thấy hơn còn gian lận
thơng mại thông thờng núp dới những vỏ bọc hợp pháp.
Có thể nói, buôn lậu trớc hết là hành vi gian lận thơng mại trong lĩnh
vực Hải quan có mức độ nguy hiểm cho xã hội đáng kể. Điều đó có nghĩa là
hành vi khách quan và hàng hóa gian lận thơng mại phải ở mức bị coi là nguy
hiểm đáng kể, phải xử lý hình sự (về tội buôn lậu hoặc vận chuyển trái phép
hàng hóa, tiền tệ qua biên giới). Dới mức đó thì bị coi là gian lận thơng mại
nguy hiểm cha đáng kể và chỉ bị xử lý hành chính.
2. Các hình thức gian lận thơng mại

Trong nhiều năm, hiện tợng gian lận thơng mại trong hoạt động quốc
tế đã trở nên phổ biến trên toàn thế giới và trở thành mối đe dọa thực sự đối với
sự phát triển về kinh tế, văn hóa, xã hội và an ninh chính trị của các quốc gia.
Những hậu quả xấu của nó có tác động rõ rệt và nghiêm trọng đến mọi mặt
của đời sống xã hội, đi ngợc lại với lợi ích của Nhà nớc, làm tổn hại đến
quyền lợi của ngời dân, phá hoại môi trờng cạnh tranh lành mạnh của nền
kinh tế Thế giới, đồng thời gây tốn kém không nhỏ cho ngân sách các quốc gia
trong việc thực hiện các biện pháp phòng chống gian lận thơng mại.
Vì những tác hại nghiêm trọng của tệ nạn này, tổ chức của Hải quan Thế
giới đã triệu tập Hội nghị chống gian lận thơng mại với sự tham gia của đại
diện Hải quan từ hơn 50 nớc và tổ chức quốc tế. Hội nghị đã xác định các
hình thức gian lận thơng mại và đề ra các biện pháp cụ thể phòng chống tệ
nạn này.
Theo tài liệu số 36 623 ngày 28/5/1995 của Hội nghị Quốc tế lần thứ V
về chống gian lận thơng mại do WCO họp tại Brussels ( Bỉ ) đã khẳng định
gian lận thơng mại tồn tại dới 16 hình thức sau:
1- Buôn lậu hàng hóa qua biên giới hoặc ra khỏi kho Hải quan
2- Khai báo sao
3- Khai tăng, giảm giá trị hàng hóa
4- Lợi dụng chế độ u đãi xuất xứ (kể cả chế độ hạn ngạch thuế )
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
15
5- Lợi dụng chế độ u đãi hàng gia công
6- Lợi dụng chế độ tạm nhập tái xuất
7- Lợi dụng yêu cầu về giấy phép xuất nhập khẩu ( qua thỏa thuận lợi dụng
giấy phép nhập hàng dệt cho trang bị quân đội để nhập hàng dệt nói
chung)
8- Lợi dụng chế độ quá cảnh (mang hàng hóa quá cảnh để tiêu dùng ở nớc
hàng đi qua )
9- Khai sai về số lợng, trọng lợng, chất lợng hàng hóa

10- Lợi dụng chế độ mục đích sử dụng, kể cả buôn bán trái phép hàng đợc
u đãi thuế (Lợi dụng sự u đãi của Chính phủ về thuế xuất khẩu dành
cho những đối tợng sử dụng nhất định )
11- Vi phạm đạo luật về diễn giải thơng mại hoặc quy định về bảo vệ
quyền lợi ngời tiêu dùng
12- Sản xuất và lu thông hàng giả, hàng ăn cắp mẫu mã
13- Hàng giao dịch buôn bán không có sổ sách
14- Yêu cầu giả, khống việc hoàn hoặc truy hoàn thuế Hải quan (kể cả làm
chứng từ giả về hàng đã xuất khẩu)
15- Kinh doanh "ma", đăng ký kinh doanh lậu liễm nhằm hởng tín dụng
trái phép
16- Thanh lý có chủ đích (nghĩa là thành lập Công ty kinh doanh một thời
gian ngắn, để nợ thuế, khi số tiền nợ thuế lên cao thì tuyên bố thanh lý
để tránh nộp thuế, giám đốc Công ty đó thành lập Công ty mới ngay sau
đó với cùng ý định. Loại gian lận này còn đợc gọi là " Hội chứng
phợng hoàng")
Ngoài ra, gian lận thơng mại còn biểu hiện trong việc chuyển tải hàng
hóa. Đó là việc thông qua một nớc thứ 3 để che dấu nguồn gốc thực sự của
hàng hóa nhằm che mắt Hải quan nớc nhập khẩu. Trong trờng hợp này,
nớc thứ 3 là nớc cung cấp tài liệu giả hoặc dùng các thủ đoạn thay đổi
nguồn gốc hàng từ nớc xuất khẩu sang nớc quá cảnh. Đến khi hàng đợc
nhập vào nớc nhập khẩu sẽ tránh đợc các quy định hạn chế mặt hàng của
nớc nhập khẩu nh: hạn ngạch, chế độ u đãi, bản quyền sản xuất...
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
16
Cách phân loại trên thể hiện cái nhìn khoa học và là kết quả nghiên cứu
các vấn đề thực tiễn trong nhiều năm của hoạt động thơng mại quốc tế ở
nhiều nớc trên thế giới. Nó mang những nét chung cuả tình hình gian lận
thơng mại Thế giới, trong đó có Việt Nam. Tình hình thực tế ở nớc ta thời
gian qua cũng cho thấy các thủ đoạn gian lận thơng mại trong hoạt động

thơng mại quốc tế cũng chính là các hình thức mà tổ chức Hải quan Thế giới
đã xác định nh đã nêu trên.
II. Thực trạng buôn lậu và Gian lận thơng mại ở Việt Nam
thời gian qua
Hoạt động buôn lậu và gian lận thơng mại trong cả nớc diễn biến hết
sức phức tạp và sôi động đặc biệt ở khu vực các cửa khẩu với nhiều thủ đoạn
tinh vi xảo quyệt để qua mặt Hải quan. Bọn gian thơng lợi dụng lợi thế về địa
hình và những khó khăn của Hải quan vùng biên để tuồn hàng lậu và trốn thuế.
Thực trạng gian lận thơng mại trên các tuyến đờng, các kênh tiêu thụ
ở Việt Nam biến động tùy thuộc vào mức độ kiểm tra và kiểm soát trên các
tuyến đờng, tại mỗi cửa khẩu, tuy nhiên dòng vận động của hàng hóa gian lận
đợc dịch chuyển tới nơi nào đó nó đợc bồi hoàn tốt nhất. Dòng hàng hóa
gian lận lẩn tránh các khu vực cửa khẩu ngặt nghèo và tìm đến nơi nào cho
phép chúng thịnh vợng lâu hơn. Các con số thống kê có thể là rất xác thực,
song cũng chỉ mang tính chất tơng đối bởi vì chúng chỉ đợc nhìn nhận trên
những con số thu đợc, còn phần không nắm bắt đợc lại muôn hình, muôn vẻ.
Hơn nữa, ngay bản thân các con số thu đợc cũng đã qua một quá trình xử lý
và tiến hành các hoạt động điều chỉnh mà ngời ta cho rằng phù hợp với thực
tế hơn.
Cùng với sự thiết lập của hàng rào thuế quan, hầu hết các cửa khẩu trong
cả nớc đều diễn ra hiện tợng và gian lận thơng mại. Tuy nhiên ở những
vùng giáp ranh với các nớc khác nhau thì những mặt hàng, thủ đoạn và cách
thức gian lận có dấu hiệu đặc thù riêng.
Tình hình gian lận thơng mại trên từng tuyến nh sau:
1. Tuyến đờng bộ.
Nớc ta có 24 tỉnh biên giới tiếp giáp với 3 nớc Trung quốc, Lào,
Cămpuchia. Trong đó, các tỉnh biên giới phía Bắc và miền Trung là các tỉnh
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
17
miền núi. Đặc điểm chung các tỉnh biên giới là ngoài cửa khẩu quốc tế còn có

các cửa khẩu quốc gia và các cửa khẩu địa phơng. Đáng chú ý dọc tuyến biên
giới còn có nhiều đờng mòn, chợ biên giới do dân c hai nớc thờng qua lại
mua bán, trao đổi hàng hóa. Biên giới Tây- Nam địa hình tuy bằng phẳng
nhng trải dài, qua lại dễ dàng. Nhìn chung, địa hình biên giới đờng bộ nớc
ta đa dạng và phức tạp, đây là mảnh đất màu mỡ cho gian thơng lợi dụng
trong buôn bán.
- Trên tuyến biên giới Việt-Trung, trọng điểm của buôn lậu và gian lận
thơng mại là Quảng Ninh và Lạng Sơn. Hàng hóa thờng đợc "cửu vạn" vận
chuyển bằng phơng thức xé lẻ, thu gom nhiều lần, sau đó dùng hoấ đơn buôn
chuyến, hóa đơn mua hàng để lu thông hàng hóa nhằm trốn thuế xuất nhập
khẩu.Trong những năm qua, đã phát hiện hàng trăm vụ với tổng trị giá hàng
lậu là hàng chục tỷ đồng.
Tại hang Dơi-Lạng Sơn, mỗi ngày lợng hàng lậu nhập vào nội địa lên
đến hàng tỷ đồng. Vụ án đờng dây buôn lậu tại hang Dơi đợc xét xử tháng 9
năm 2002 là một ví dụ điển hình. Chỉ tính riêng trong tháng 9 năm 2002, trên
toàn quốc đã có tới 576 vụ buôn lậu và gian lận thơng mại xảy ra.
Mặt hàng buôn lậu và gian lận thơng mại chủ yếu là những mặt hàng
thuộc diện Nhà nớc quản lý dán tem hoặc những hàng hóa có thuế suất cao
nh đồ điện cao cấp, điện dân dụng, phơng tiện vận tải, hàng tiêu dùng, hàng
điện tử, vật liệu xây dựng, hàng tạp hóa ...
- Trên tuyến biên giới Việt-Lào, tình hình nổi lên là buôn lậu thuốc phiện,
heroin từ Lào qua biên giới vào Việt Nam, nhập lậu thuốc lá ngoại chủ yếu
diễn ra ở cửa khẩu Lao Bảo, Quảng Trị, đồng thời xuất gạo, pháo nổ, xăng dầu,
kim loại mầu.. Trên tuyến này, hình thành các tổ chức buôn lậu và gian lận
thơng mại xuyên quốc gia, gian thơng ngời Lào tập kết hàng từ Thái lan về
Bản Đen, chợ Krôn của Lào rồi dùng nhiều thuyền máy chở hàng hóa dọc
sông Sepôn , khi thấy vắng lực lợng kiểm tra, chúng lao thuyền sang phía bờ
sông Việt Nam. Một lợng hàng lậu lớn cũng tuồn vào Việt Nam theo các lối
mòn biên giới ở 2 bên cánh gà cửa khẩu Lao Bảo.
Ngoài ra, hiện tợng lợi dụng tiêu chuẩn hành lý miễn thuế của Nghị

định 66/2002/NĐ- CP vẫn còn phổ biến. Một số ngời buôn bán chuyên
nghiệp đã lợi dụng mua lại chế độ của lái xe và công nhân nhập cảnh để buôn
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN