THỜI đại HIỆN NAY và đấu TRANH GIAI cấp TRONG THỜI kỳ QUÁ độ ở nước TA HIỆN NAY

THỜI ĐẠI HIỆN NAY VÀ ĐẤU TRANH GIAI CẤP TRONG
THỜI KỲ QUÁ ĐỘ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
Lưu Duy Toàn
*
Lịch sử xã hội loài người là lịch sử của đấu tranh giai cấp, trong xã hội
có giai cấp, giai cấp thống trị chiếm đoạt lao động của các giai cấp và tầng lớp
bị trị, chiếm đoạt của cải xã hội vào tay mình. Trong thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay, các giai cấp bóc lột tuy đã bị đánh đổ nhưng
chúng vẫn còn lực lượng và còn tiềm lực, chúng tìm mọi thủ đoạn chống phá
cách mạng hòng khôi phục lại địa vị thống trị đã mất. Bên cạnh đó, giai cấp
tư sản và bọn phản động quốc tế không từ bỏ âm mưu xoá bỏ chủ nghĩa xã
hội bằng chiến lược “diễn biến hòa bình”, hòng xóa bỏ thành quả cách mạng
của nước ta, xóa bỏ chủ nghĩa xã hội.
Với học thuyết về giá trị thặng dư và quan điểm duy vật biện chứng về
lịch sử, C.Mác đã làm cho lý luận về giai cấp và đấu tranh giai cấp trở thành
khoa học. Đấu tranh giai cấp là một trong lực thúc đẩy sự phát triển của xã
hội có giai cấp đối kháng. Điều đo được thể hiện trước hết ở chỗ: Thông qua
đấu tranh giai cấp sự xung đột giữa lực lượng sản xuất mới tiến bộ và quan hệ
sản xuất cũ, lỗi thời được giải quyết, bước quá độ từ một chế độ xã hội cũ
sang một chế độ mới cao hơn.
Xét đến cùng, nhân tố quyết định sự phát triển của xã hội loài người là
hoạt động sản xuất ra của cải vật chất. Song sự phát triển của sản xuất chỉ
diễn ra khi quan hệ sản xuất còn phù hợp với tính chất và trình độ của lực
lượng sản xuất. Khi quan hệ sản xuất đã lỗi thời thì mâu thuẫn với lực lượng
*
Học viên cao học – Học viện Chính trị
1
sản xuất, mâu thuẫn này biểu hiện về mặt xã hội thành mâu thuẫn giữa giai
cấp cách mạng đại biểu cho phương thức sản xuất mới, với giai cấp bóc lột,
thống trị, đại biểu cho những lợi ích gắn liền với quan hệ sản xuất lỗi thời.
Mẫu thuẫn đó chỉ có thể được giải quyết bằng cuộc đấu tranh cách mạng của

giai cấp cách mạng và quần chúng bị bóc lột, mà đỉnh cao của nó là cách
mạng xã hội, thay thế quan hệ xã hội cũ bằng quan hệ sản xuất mới, mở ra địa
bàn mới cho sản xuất xã hội phát triển.
Thực tiễn lịch sử xã hội loài người đã trải qua các hình thái kinh tế xã
hội đều thông qua đấu tranh giai cấp. Xuất phát từ quan điểm xem sự vận động
nội tại của phương thức sản xuất quyết định sự phát triển của toàn bộ lịch sử xã
hội, C.Mác và Ph Ăngghen đã xem đấu tranh giai cấp mà đỉnh cao là cách
mạng xã hội, thông qua như đòn bẩy để thay đổi hình thái kinh tế - xã hội do
đó "đấu tranh giai cấp là động lực trực tiếp của lịch sử các xã hội có giai cấp”.
Cuộc đấu tranh giai cấp do giai cấp công nhân tiến hành là cuộc đấu tranh giai
cấp cuối cùng trong lịch sử loài người. Cuộc đấu tranh giai cấp phát triển tất
yếu dẫn đến cách mạng vô sản. Thời đại hiện nay đấu tranh giai cấp diễn ra là
tất yếu khách quan, các mâu thuẫn cơ bản vẫn tồn tại, có phần còn sâu sắc hơn.
Việt Nam tuy đã giành được thắng lợi về mặt chính quyền, nhưng các nội
dung, hình thức đấu tranh vẫn đang diễn ra trong điều kiện mới với những đặc
điểm mới của thời kỳ quá độ.
Thời đại ngày nay vẫn là thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản tiến lên
chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới bắt đầu từ thắng lợi của cuộc cách
mạng Tháng Mười Nga vĩ đại, năm 1917. Những mâu thuẫn cơ bản của thời
đại không hề mất đi mà chúng được biểu hiện dưới những hình thức và nội
dung mới cơ bản sau:
Mâu thuẫn giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản vẫn là mâu thuẫn
cơ bản lớn nhất của thời đại hiện nay. Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực phản
2
động đang tìm mọi cách để hòng thủ tiêu các nước xã hội chủ nghĩa còn lại,
kể cả bằng “diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đổ, can thiệp vũ trang thậm chí
bằng chiến tranh có sử dụng vũ khí công nghệ cao. Điều đó chứng tỏ mâu
thuẫn giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản không những không mất đi,
mà còn có bước phát triển mới gay gắt hơn
Mâu thuẫn giữa các nước tư bản phát triển với các nước đang phát triển

ngày càng gay gắt. Sự phân cực giàu, nghèo giữa các nước này ngày càng mở
rộng. Sự bóc lột về kinh tế và sự áp đặt các giá trị, sự “xâm lăng” về văn hoá,
kinh tế, các giá trị phi truyền thống ngày càng tinh vi và trắng trợn hơn. Thực
chất là sự áp đặt áp bức bóc lột, sự đô hộ của giai cấp tư sản đối với các nước
phát triển, đối với nhân dân lao động các nước đang phát triển dưới nhiều
hình thức, nội dung khác nhau.
Mâu thuẫn giữa các thế lực đế quốc với các dân tộc trên thế giới. Đây
là mâu thuẫn giữa một bên là các thế lực đế quốc phản động tìm mọi cách áp
đặt sự thống trị, nô dịch các dân tộc với một bên là các quốc gia dân tộc đang
tìm mọi cách để bảo vệ lợi ích quốc gia dân tộc của mình như chủ quyền về
kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hoá.
Mâu thuẫn giữa các trung tâm tư bản chủ nghĩa (các trung tâm kinh tế
lớn phát triển) với nhau ngày càng gay gắt và biểu hiện những hình thức mới,
ngày càng gay gắt. Đây là mâu thuẫn nội tại của chủ nghĩa tư bản, thực chất là
mâu thuẫn giữa những tập đoàn tư bản độc quyền đang tìm cách thống trị, bóc
lột nhân dân thế giới để thu lợi nhuận nhiều hơn và bảo vệ các lợi ích cơ bản
của giai cấp tư sản thống trị.
Đấu tranh giai cấp trong điều kiện mới của thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay diễn ra trong điều
kiện mới với nội dung và hình thức mới:
3
Trong điều kiện chính Đảng của giai cấp công nhân đã giành được
chính quyền, đang giữa vững, củng cố, tiến hành sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước. Cuộc đấu tranh giữa “hai con đường”, xã hội chủ nghĩa
và tư bản chủ nghĩa, cũng là biểu hiện của đấu tranh giai cấp trong thời kỳ
quá độ ở nước ta. Đây là cuộc đấu tranh giữa các nhân tố thúc đẩy đất nước
phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa với các nhân tố thúc đẩy đất nước
dịch chuyển theo định hướng tư bản chủ nghĩa. Các nhân tố tự phát tư bản
chủ nghĩa này được những thế lực chống độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội
lợi dụng phục vụ mục tiêu của chúng. Cuộc đấu tranh giữa hai khuynh hướng

phát triển trên đây diễn ra hàng ngày hàng giờ trên tất cả các lĩnh vực, trước
hết là lĩnh vực chính trị tư tưởng, kinh tế, văn hóa và lĩnh vực trật tự xã hội.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI chỉ rõ: “Chúng ta tiếp tục xây dựng
thời kỳ quá độ trong điều kiện cuộc cách mạng khoa học công nghệ, kinh tế
tri thức và quá trình toán cầu hóa diễn ra mạnh mẽ, tác động sâu sắc đến sự
phát triển của nhiều nước. Các mâu thuẫn cơ bản trên thế giới biểu hiện
dưới những hình thức và mức độ khác nhau vừa tồn tại, vừa hợp tác và phát
triển. Hòa bình, độc lập, dân tộc, dân chủ, hợp tác và phát triển là xu thế
lớn; nhưng đấu tranh dân tộc, đấu tranh giai cấp, chiến tranh cục bộ, xung
đột vũ trang, xung đột sắc tộc, tôn giáo, chạy đua vũ trang, hoạt động can
thiệp, lật đổ, tranh chấp lãnh thổ, biển, đảo, tài nguyên và cạnh tranh quyết
liệt về lợi ích kinh tế tiếp tục diễn ra phức tạp. Khu vực châu Á-Thái Bình
Dương và Đông nam Á phát triển năng động nhưng cũng tiềm ẩn những
nhân tố mất ổn định. Tình hình đó tạo thời cơ và phát triển, đồng thời cũng
tạo ra những thách thức gay gắt, nhất là đối với những nước đang và kém
phát triển”
1
.
1
Đảng cộng sản Việt nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb. CTQG, H-2011, tr.67
4
Toàn cầu hóa và cách mạng khoa học - công nghệ phát triển mạnh mẽ,
thúc đẩy quá trình hình thành xã hội thông tin và kinh tế tri thức. Cạnh tranh
về kinh tế - thương mại, tranh giành các nguồn tài nguyên, năng lượng, thị
trường, công nghệ, nguồn vốn, nguồn nhân lực chất lượng cao giữa các
nước ngày càng gay gắt. Những vấn đề toàn cầu như an ninh tài chính, an
ninh năng lượng, an ninh lương thực, biến đổi khí hậu, nước biển dâng cao,
thiên tai, dịch bệnh sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp. Cuộc đấu tranh của nhân
dân các nước trên thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân sinh, dân chủ và
tiến bộ xã hội tiếp tục phát triển. Cuộc đấu tranh giai cấp và dân tộc vẫn diễn

biến phức tạp. Tuy nhiên, nước ta vẫn đứng trước nhiều thách thức lớn, đan
xen nhau, tác động tổng hợp và diễn biến phức tạp, không thể coi thường bất
cứ thách thức nào. Nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với nhiều nước trong
khu vực và trên thế giới vẫn tồn tại. Tình trạng suy thoái về chính trị, tư
tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên gắn
với tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí là nghiêm trọng. Các thế lực thù địch
vẫn tiếp tục thực hiện âm mưu “diễn biến hoà bình”, gây bạo loạn lật đổ, sử
dụng các chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền” hòng làm thay đổi chế độ chính
trị ở nước ta. Trong nội bộ, những biểu hiện xa rời mục tiêu của chủ nghĩa xã
hội, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” có những diễn biến phức tạp, khó lường.
Những thành tựu, kinh nghiệm của hơn 25 năm đổi mới đã tạo ra cho
đất nước thế và lực, sức mạnh tổng hợp lớn hơn nhiều so với trước. Hiện nay
cơ sở kinh tế xã hội chủ nghĩa được củng cố và phát triển; chính trị - xã hội về
cơ bản được ổn định; quốc phòng - an ninh được giữa vưỡng và tăng cường; hệ
thống chính trị xã hội được củng cố; địa vị của các giai cấp công nhân, nông dân
và đội ngũ trí thức xã hội chủ nghĩa được nâng cao; trận địa chính trị - tư tưởng
của giai cấp công nhân được củng cố vững chắc. Giai cấp công nhân vẫn đang là
lực lượng chính trị dẫn dắt khối liên minh công, nông, trí thức trong sự nghiệp
5
xây dựng chủ nghĩa xã hội. Những thắng lợi đó đã làm thay đổi bộ mặt của đất
nước và cuộc sống của nhân dân; củng cố vững chắc độc lập dân tộc và chế độ
xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Những thắng lợi đó đã tạo ra những điều kiện hết
sức thuận lợi cho cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay.
Cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay diễn ra trong điều kiện đất
nước đang tiến hành sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, theo
đường lối đổi mới của Đảng; Cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay diễn
ra trong quá trình chuyển dịch cơ cấu xã hội giai cấp nhanh chóng, tạo ra thế
và lực mới trong qua trình xây dựng chủ nghĩa xã hội; Đấu tranh giai cấp ở
nước ta hiện nay có sự gắn bó mật thiết, chặt chẽ với cuộc đấu tranh dân tộc
và diễn ra trong bối cảnh quốc tế có nhiều thay đổi, biến đổi nhanh chóng, phức tạp.

Nội dung cơ bản đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay:
Trong giai đoạn hiện nay, Đảng ta xác định: “Nội dung chủ yếu của
cuộc đấu tranh giai cấp trong giai đoạn hiện nay là thực hiện thắng lợi sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá theo định hướng xã hội chủ nghĩa, khắc
phục tình trạng nước nghèo kém phát triển, thực hiện công bằng xã hội, chống
áp bức, bất công; đấu tranh ngăn chặn và khắc phục những tư tưởng và hành
động tiêu cực, sai trái; đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hành động
chống phá của các thế lực thù địch; bảo vệ độc lập dân tộc, xây dựng nước ta
thành một nước xã hội chủ nghĩa phồn vinh, nhân dân hạnh phúc”
2
.
Để thực hiện thắng lợi nội dung đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ
ở nước ta hiện nay, Đảng ta đã xác định những phương hướng cơ bản sau:
Tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa trên lĩnh vực tư tưởng và văn
hóa, làm cho thế giới quan Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vị trí
2
Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb. CTQG. H-2001
6
chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội. Xây dựng nền văn hóa tiên tiến đậm
đà bản sắc dân tộc; xây dựng con người, nâng cao đời sống nhân dân, thực
hiện tiến bộ và công bằng xã hội. Kế thừa và phát huy truyền thống văn hóa
tốt đẹp của tất cả các dân tộc trong nước, tiếp thu những tinh hoa văn hóa
nhân loại, xây dựng một xã hội dân chủ, văn minh vì lợi ích chân chính và
phẩm giá con người, với trình độ tri thức, đạo đức, thể lực và thẩm mỹ ngày
càng cao.
Phát triển lực lượng sản xuất, theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước gắn với phát triển kinh tế tri thức, bảo vệ tài nguyên môi trường.
Gắn liền với phát triển một nền nông nghiệp toàn diện là nhiệm vụ trung tâm
nhằm từng bước xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội,

không ngừng nâng cao năng suất lao động xã hội và cải thiện đời sống nhân
dân. Phù hợp với sự phát triển của lực lượng sản xuất, thiết lập quan hệ sản xuất
xã hội chủ nghĩa từ thấp đến cao với sự đa dạng về hình thức sở hữu, phát triển
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Nền kinh tế hàng hóa nhiều
thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Kinh tế
quốc doanh và kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng của nền kinh tế quốc
dân. Thực hiện nhiều hình thức phân phối, lấy phân phối theo kết quả lao động
và hiệu quả kinh tế là chủ yếu.
Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Nhà nước của dân,
do dân, vì dân, lấy liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và tầng
lớp trí thức làm nền tảng, do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Xây dựng nền dân chủ
xã hội chủ nghĩa, thực hiện đại đoàn kết toàn dân tộc, tăng cường và mở rộng
mặt trận dân tộc thống nhất. Thực hiện đầy đủ quyền dân chủ của nhân dân,
giữ nghiêm kỷ cương xã hội, chuyên chính với mọi hành động xâm phạm lợi
ích của Tổ quốc và của nhân dân.
7
Đảm bảo vững chắc quốc phòng và an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã
hội. Luôn nâng cao cảnh giác cách mạng, củng cố quốc phòng, bảo vệ an ninh
chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ Tổ quốc và các thành quả của cách
mạng. Thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc, củng cố và mở rộng mặt
trận dân tộc thống nhất, tập hợp mọi lực lượng vì mục tiêu xây dựng chủ
nghĩa xã hội.
Thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và
phát triển, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế. Có quan hệ hữu nghị với tất
cả các nước trên thế giới. Trung thành với chủ nghĩa quốc tế của giai cấp
công nhân, đoàn kết với các nước xã hội chủ nghĩa, với các lực lượng đấu
tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội trên thế giới.
Xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ
chức, làm cho Đảng thực sự vững mạnh, ngang tầm đáp ứng với nhiệm vụ của
cách mạng. Trong điều kiện hiện nay, để làm được điều đó phải gắn liền với

đổi mới, chỉnh đốn Đảng, đổi mới cả nội dung, phương thức lãnh đạo của
Đảng đảm bảo cho Đảng làm tròn trách nhiệm lãnh đạo sự nghiệp cách mạng
xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Trong xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa
phải nắm vững quan điểm giai cấp của chủ nghĩa Mác - Lênin. Đó là quan
điểm cách mạng và khoa học, sự tuyệt đối hoá đấu tranh giai cấp, sự cường
điệu đấu tranh giai cấp cũng như sự mơ hồ về đấu tranh giai cấp đều trái với
quan điểm giai cấp Mác - Lênin, đều gây tổn hại cho sự nghiệp xây dựng chủ
nghĩa xã hội. Đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay là một thực tế khách
quan. Cuộc đấu tranh đó đang diễn ra hết sức phức tạp và quyết liệt. Những
phương hướng cơ bản mà Đảng ta xác định là sợi chỉ đỏ xuyên xuốt, định
hướng cho giai cấp công nhân và quần chúng nhân dân lao động trong thực
tiễn đấu tranh trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội, cần được quán triệt
8
và nắm vững. Đây mới chỉ là những định hướng chung nhất, có ý nghĩa
phương pháp luận cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và
đường lối quan điểm của Đảng ta. Để hiện thực hoá những phương hướng đó,
đòi hỏi Đảng ta phải biết vận dụng linh hoạt, sáng tạo vừa tuân thủ các
nguyên tắc, vừa linh hoạt sáng tạo vào các lĩnh vực, điều kiện cụ thể, với các
các nội dung, hình thức đấu tranh phù hợp, vì mục tiêu thắng lợi của chủ
nghĩa xã hội.
9