24 Phương pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán Báo cáo tài chính do Công ty Kiểm toán Việt Nam Trách nhiệm Hữu hạn thực hiện (79tr)

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
BNG Kí HIU, CH VIT TT
Ký hiu Ch vit y
VACO Cụng ty Kim toỏn Vit Nam Trỏch nhim Hu hn
KTV Kim toỏn viờn
CMA Phng phỏp chn mu theo giỏ tr tin t ly k
TS Phng phỏp chn mu phõn tng
R Ch s v tin cy
PM Giỏ tr trng yu
MP Giỏ tr trng yu chi tit
J Bc nhy
N S lng mu
Pop Tng th
Ai Yu t iu chnh
EMM Sai sút c lng ln nht
PPM Sai sút c lng d tớnh
OP T l sai sút theo hng b khai tng
UP T l sai sút theo hng b khai gim
ARO Ri ro chp nhn c ca tin cy quỏ mc vo quỏ
trỡnh kim soỏt ni b
CUDR Tn s lch lc cao nht
EPDR Tn s lch lc c lng ca tng th
TDR Tn s lch lc chp nhn c
SDR Tn s lch lc mu
DANH MC BNG BIU
S bng biu Tờn bng biu, s
Bng 1.1 : Mi quan h ca cỏc phng phỏp chn mu vi vic
ỏnh giỏ kt qu
Bng 1.2 : Bng s ngu nhiờn
Bng 1.3 : Cỏc th nghim kim toỏn v mc ớch chn mu
Bng 1.4 : Cỏc nhõn t nh hng n c mu trong th nghim

kim soỏt
Bng 1.5 : Cỏc nhõn t nh hng n c mu trong th nghim c
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
1
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
bn
Bng 1.6 : Nhõn t nh hng ti ARO v TDR
Bng 1.7 : Xỏc nh qui mụ mu ca chn mu thuc tớnh
Bng 1.8 : ỏnh giỏ cỏc kt qu mu theo chn mu thuc tớnh
S 2.1 : S T chc v Qun lý ca VACO
S 2.2 : Quy trỡnh kim toỏn ti VACO
S 2.3 : S minh ha cỏc giỏ tr sai sút cú th cú
Bng 2.1 : Ch s v tin cy
Bng 2.2 : Ch s tin cy trong mi liờn h vi ri ro v vic ỏnh
giỏ h thng kim soỏt ni b
Bng 2.3 : Vớ d minh ha v vic tớnh c mu vi mt giỏ tr ca R
Bng 2.4 : Phng phỏp 1
Bng 2.5 : Phng phỏp 2
Bng 2.6 : Yu t iu chnh trong ỏnh giỏ kt qu chn mu
Bng 2.7 : Chn mu bng phng phỏp CMA
Bng 2.8 : Bng ỏnh giỏ mc khai tng so vi thc t
Bng 2.9 : Bng ỏnh giỏ mc khai gim so vi thc t
LI NểI U.
Trong giai on phỏt trin kinh t hi nhp khu vc v quc t, hot ng
kim toỏn ó tr thnh mt nhu cu tt yu ca xó hi. Kim toỏn gúp phn cng
c n np hot ng ti chớnh, nõng cao hiu qu v hiu nng ca hot ng
qun lý, to nim tin cho nhng ngi quan tõm n tỡnh hỡnh ti chớnh ca
doanh nghip. Kim toỏn viờn v cụng ty kim toỏn a ra ý kin v s trung
thc, hp lý ca Bỏo cỏo ti chớnh trờn c s cỏc nguyờn tc c bn chi phi
kim toỏn Bỏo cỏo ti chớnh. Tuy nhiờn i tng kim toỏn l mt s lng ln

cỏc nghip v c th, cỏc ti sn c th, cỏc chng t c th, thng c biu
hin bng nhng s tin nht nh m do nhng hn ch v thi gian, v kinh
phớ cng nh nhõn s nờn kim toỏn viờn khụng th kim tra ton b d liu k
toỏn c. Nhng kim toỏn viờn li phi m bo nguyờn tc thn trng thớch
ỏng trong kim toỏn cng nh em li nim tin cho nhng ngi s dng thụng
tin k toỏn ó c kim toỏn, cỏc cụng ty kim toỏn ó la chn mt cụng c
hu hiu ú l phng phỏp chn mu. Trong quỏ trỡnh kim toỏn, kim toỏn
viờn ỏp dng phng phỏp chn mu, vic ỏp dng phng phỏp chn mu s
giỳp cho kim toỏn viờn bo m c cht lng kim toỏn vi chi phớ hp lý.
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
2
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
Hin nay, cỏc cụng ty kim toỏn u s dng phng phỏp chn mu khi
tin hnh kim toỏn bỏo cỏo ti chớnh. K thut chn mu cng c nờu trong
Chun mc kim toỏn s 530 Ly mu kim toỏn v cỏc th tc la chn
khỏc trong h thng Chun mc Kim toỏn Vit Nam v h thng Chun mc
Kim toỏn quc t.
Tuy nhiờn, da trờn Chun mc kim toỏn s 530 Ly mu kim toỏn v
cỏc th tc la chn khỏc mi cụng ty kim toỏn li ỏp dng cỏc phng phỏp
chn mu cho riờng mỡnh. tỡm hiu v phng phỏp chn mu núi chung v
phng phỏp chn mu ti Cụng ty Kim toỏn Vit Nam Trỏch nhim Hu hn
(VACO) núi riờng, thụng qua t thc tp ti Cụng ty Kim toỏn Vit Nam
TNHH em ó la chn ti Phng phỏp chn mu kim toỏn trong kim
toỏn Bỏo cỏo ti chớnh do Cụng ty Kim toỏn Vit Nam Trỏch nhim Hu hn
thc hin lm ti nghiờn cu, chuyờn ny ngoi li núi u, kt lun
c chia thnh cỏc phn sau:
Chng I: C s lý lun v chn mu trong kim toỏn Bỏo cỏo ti
chớnh.
Chng II: Phng phỏp chn mu trong kim toỏn Bỏo cỏo ti
chớnh do Cụng ty Kim toỏn Vit Nam Trỏch nhim Hu hn thc

hin.
Chng III: Phng hng v gii phỏp nõng cao hiu qu ca
chn mu kim toỏn trong kim toỏn Bỏo cỏo ti chớnh do Cụng ty
Kim toỏn Vit Nam Trỏch nhim Hu hn thc hin.
Cỏc phng phỏp nghiờn cu c s dng trong Chuyờn l cỏc
phng phỏp chung ca phộp duy vt bin chng, phng phỏp toỏn hc, xỏc
sut thng kờ, phng phỏp nghip v k toỏn, kim toỏn, phng phỏp trỡnh
by tng hp v phõn tớch. i tng nghiờn cu l phng phỏp chn mu
c s dng trong kim toỏn Bỏo cỏo ti chớnh.
Do hn ch v mt thi gian v trỡnh nờn bi vit khụng th trỏnh khi
nhng thiu sút. Em rt mong nhn c s gúp ý ca thy cụ, cỏc anh ch Kim
toỏn viờn (KTV) v cỏc bn bố bi vit c tt hn.
Cui cựng, em xin chõn thnh cm n Thy Phan Trung Kiờn, anh V
Bỡnh Minh - Ch nhim kim toỏn, cựng tp th cỏn b nhõn viờn Cụng ty Kim
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
3
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
toỏn Vit Nam TNHH ó to iu kin hng dn v giỳp em hon thnh bn
chuyờn ny.
H Ni, thỏng 5 nm 2004.
Sinh viờn

Quc Tuyn
CHNG I.
C S Lí LUN V CHN MU TRONG KIM TON BO CO TI CHNH
I. Chn mu kim toỏn trong qui trỡnh kim toỏn Bỏo cỏo ti chớnh
1.1. Cỏc khỏi nim c bn v chn mu
Chn mu kim toỏn: l quỏ trỡnh chn mt nhúm cỏc khon mc hoc
n v (gi l mu) t mt tp hp cỏc khon mc hoc n v ln (gi l tng
th) v s dng cỏc c trng ca mu suy rng cho c trng ca ton b

tng th. Theo Chun mc kim toỏn Vit Nam, Chun mc s 530 Ly mu
kim toỏn v cỏc th tc phõn tớch khỏc thỡ chn mu kim toỏn hay ly mu
kim toỏn l ỏp dng cỏc th tc kim toỏn trờn s phn t ớt hn 100% tng s
phn t ca mt s d ti khon hay mt loi nghip v, sao cho mi phn t
u cú c hi c chn. Ly mu kim toỏn s giỳp kim toỏn viờn thu thp
v ỏnh giỏ bng chng kim toỏn v cỏc c trng ca cỏc phn t c chn,
nhm hỡnh thnh hay cng c kt lun v tng th. Ly mu kim toỏn cú th
theo phng phỏp thng kờ hoc phi thng kờ. Theo Chun mc s 530 Ly
mu kim toỏn v cỏc th tc phõn tớch khỏc, H thng Chun mc kim toỏn
quc t, kim tra chn mu trong kim toỏn cú ngha l ỏp dng th tc kim
toỏn ch trờn mt phn cỏc yu t ca s d mt ti khon, mt loi nghip v
cho phộp kim toỏn viờn thu thp v ỏnh giỏ cỏc bng chng kim toỏn trờn
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
4
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
mt s mt ca cỏc yu t ó c chn ra, nhm t n n mt kt lun hoc
h tr cho vic rỳt ra kt lun.
Túm li, chn mu kim toỏn l vic xỏc nh ra cỏc phn t ca mt tng
th t ú ỏnh giỏ mu c la chn nhm thu thp bng chng kim toỏn
lm c s cho vic a ra ý kin kim toỏn v Bỏo cỏo ti chớnh.
Tng th l tp hp bao gm tt c cỏc phn t hoc n v thuc i
tng nghiờn cu. C th, trong kim toỏn Tng th c hiu l ton b d liu
m t ú kim toỏn viờn chn mu cú th i n mt kt lun. Vớ d, tt c
cỏc phn t trong mt s d ti khon hay mt loi nghip v cu thnh mt
tng th. Mt tng th cú th c chia thnh cỏc nhúm hoc cỏc tng th con
v mi nhúm c kim tra riờng. Trong trng hp ny, thut ng tng th
bao hm c thut ng nhúm. Mi mt phn t trong tng th c gi l n
v tng th; v khi chn mu kim toỏn, mi n v mu c la chn ra c
gi l n v mu, n v mu cú th l mt n v tin t hoc mt n v hin
vt tp hp cỏc n v mu c gi l mt mu.

Vn c bn ca chn mu l phi chn c mu i din. Mu i
din l mu mang c trng ca tng th m mu c chn ra.
Ri ro chn mu: l kh nng m kt lun ca Kim toỏn viờn da trờn
mu khỏc vi kt lun m Kim toỏn viờn t c nu kim tra ton b tng
th vi cựng mt th tc. Cú hai loi ri ro chn mu:
Ri ro khi kim toỏn viờn kt lun ri ro kim soỏt thp hn mc
ri ro thc t (i vi th nghim kim soỏt) hoc khụng cú sai sút
trng yu trong khi thc t l cú (i vi th nghim c bn). Loi
ri ro ny nh hng n tớnh hu hiu ca cuc kim toỏn vỡ nú
thng dn n cỏc cụng vic b sung chng minh rng cỏc kt
lun ban u l khụng ỳng.
Ri ro khi kim toỏn viờn kt lun ri ro kim soỏt cao hn mc ri
ro thc t (i vi th nghim kim soỏt) hoc cú sai sút trng yu
trong khi thc t khụng cú (i vi th nghim c bn). Loi ri ro
ny nh hng n hiu qu ca cuc kim toỏn vỡ nú thng dn
n cỏc cụng vic b sung chng minh bng cỏc kt lun ban
u l khụng ỳng.
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
5
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
Ri ro khụng do chn mu: l vic Kim toỏn viờn a ra nhng kt lun
sai lm khụng phi do li chn mu m do cỏc yu t khụng liờn quan trc tip
n chn mu. Do ỏnh giỏ ri ro tim tng khụng ỳng; ỏnh giỏ khụng ỳng
v ri ro kim soỏt; la chn cỏc th tc kim toỏn khụng thớch hp v thc hin
cụng vic kim toỏn khụng hp lý. C th:
ỏnh giỏ ri ro tim tng khụng ỳng (IR). Mt kim toỏn viờn ngay
t u ó quan nim sai lm rng ch cú rt ớt nhng sai phm trng
yu trong i tng kim toỏn thỡ s cú khuynh hng gim thiu
cụng vic v do ú khụng phỏt hin c cỏc sai phm.
ỏnh giỏ sai v ri ro kim soỏt (CR). Mt kim toỏn viờn quỏ lc

quan tin tng vo kh nng ca h thng kim soỏt ni b cú th
phỏt hin, ngn chn v iu chnh nhng sai phm hay nhng iu
bt thng cng s cú khuynh hng gim khi lng cụng vic v
vỡ th cng s dn ti nhng hu qu nh trờn.
La chn cỏc th tc kim toỏn khụng thớch hp v thc hin cụng vic
kim toỏn khụng hp lý hay mc sai lm trong quỏ trỡnh thc hin (DR).
Kim toỏn viờn cú th la chn cỏc th tc khụng phự hp vi mc tiờu
kim toỏn (chng hn, tin hnh xỏc minh cỏc khon phi thu ó c ghi
s trong khi mc tiờu l phỏt hin cỏc khon phi thu cha c ghi s),
hoc ó chn th tc thớch hp nhng vic trin khai th tc ú li xy
ra sai phm.
Ri ro ngoi chn mu cng l kh nng a ra mt quyt nh sai lm. Nú
cng tn ti trong tt c cỏc phng phỏp chn mu. Kim toỏn viờn cú th kim
soỏt c ri ro ngoi chn mu v gim ri ro ngoi chn mu ti mc cú
th chp nhn c thụng qua vic lp k hoch cn thn v giỏm sỏt cht ch
vic thc hin k hoch cng nh cỏc nhõn viờn tin hnh kim toỏn.
1.2. V trớ ca chn mu kim toỏn trong qui trỡnh kim toỏn
Kim toỏn l mt h thng cú chc nng xỏc minh v by t ý kin v
thc trng ti chớnh. Kim toỏn ti chớnh l hot ng c trng nht ca kim
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
6
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
toỏn bi nú cha ng y sc thỏi kim toỏn ngay t khi nú ra i cng
nh trong quỏ trỡnh phỏt trin. c trng c bn ú ca kim toỏn ti chớnh bt
ngun t chớnh i tng kim toỏn ti chớnh.
i tng kim toỏn ti chớnh l Bng khai ti chớnh. B phn quan
trng ca nhng Bng khai ny l Bỏo cỏo ti chớnh. Theo nh ngha
trong Chun mc kim toỏn Vit Nam s 200 Mc tiờu v nguyờn tc c
bn chi phi kim toỏn Bỏo cỏo ti chớnh: Bỏo cỏo ti chớnh l h
thng bỏo cỏo c lp theo chun mc v ch k toỏn hin hnh

(hoc c chp nhn) phn ỏnh cỏc thụng tin kinh t, ti chớnh ch yu
ca n v. Ngoi ra, Bng khai ti chớnh cũn bao gm nhng bng kờ
khai cú tớnh cht phỏp lý khỏc nh Bng kờ khai ti sn cỏ nhõn, bng kờ
khai ti sn c bit...
Theo Chun mc kim toỏn Vit Nam s 200 Mc tiờu v nguyờn tc
c bn chi phi kim toỏn Bỏo cỏo ti chớnh mc tiờu ca kim toỏn bỏo
cỏo ti chớnh l giỳp cho kim toỏn viờn v cụng ty kim toỏn a ra ý
kin xỏc nhn rng bỏo cỏo ti chớnh cú c lp trờn c s chun mc v
ch k toỏn hin hnh (hoc c chp nhn), cú tuõn th phỏp lut
liờn quan v cú phn ỏnh trung thc v hp lý trờn cỏc khớa cnh trng
yu hay khụng?
Qui trỡnh kim toỏn l mt tp hp cỏc bc c bn nhm t chc kim
toỏn ca cuc kim toỏn. Cỏc bc c bn bao gm:
- Bc 1: Chun b kim toỏn bao gm tt c cỏc cụng vic khỏc
nhau nhm to c c s phỏp lý, k hoch kim toỏn c th v
cỏc iu kin vt cht cho cụng tỏc kim toỏn.
- Bc 2: Thc hnh (thc hin) kim toỏn bao gm tt c cỏc cụng
vic thc hin chc nng xỏc minh ca kim toỏn khng nh
c thc cht ca i tng v khỏch th kim toỏn c th.
- Bc 3: Kt thỳc kim toỏn bao gm cỏc cụng vic a ra kt lun
kim toỏn, lp bỏo cỏo kim toỏn v gii quyt cỏc cụng vic phỏt
sinh sau khi lp bỏo cỏo kim toỏn.
Trong cỏc cuc kim toỏn Bỏo cỏo ti chớnh chn mu kim toỏn l mt
phn quan trng trong qui trỡnh kim toỏn. Chn mu kim toỏn ch yu nm
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
7
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
trong giai on thc hin kim toỏn. Vic chn mu kim toỏn c ỏp dng
trong th nghim kim soỏt, th nghim c bn (trong ú ch yu ỏp dng i
vi kim tra chi tit) v khi soỏt xột li cụng vic kim toỏn. Mc dự nm trong

giai on thc hin kim toỏn nhng cỏc giai on khỏc trong quy trỡnh kim
toỏn u cú nh hng n chn mu kim toỏn, iu ny th hin trong tng
khõu ca qui trỡnh kim toỏn nh sau:
Thc hin cỏc hot ng trc khi ký hp ng kim toỏn: Vic thit
lp cỏc iu khon ca hp ng nh thi gian thc hin, giỏ phớ kim
toỏn, nhõn viờn thc hin kim toỏn, phm vi ca cuc kim toỏn... cú nh
hng khụng nh n s lng v phng phỏp chn la phn t kim
tra. S lng phn t kim tra phi phự hp vi thi gian, chi phớ v
trỡnh ca nhõn viờn.
Giai on lp k hoch kim toỏn: Vic tỡm hiu h thng kim soỏt
ni b, hot ng kinh doanh ca khỏch hng...giỳp cho kim toỏn viờn cú
nhng ỏnh giỏ ban u v khi lng cụng vic cn lm. Ngoi ra, giỳp
cho kim toỏn viờn cú nhng hiu bit ban u xỏc nh nờn tp trung
la chn nhng s d, nghip v no kim tra, t ú cú th xỏc nh
th tc la chn phn t kim tra mt cỏch thớch hp.
Giai on thc hin kim toỏn: Chn mu kim toỏn c thc hin
trong c th nghim kim soỏt v th nghim c bn. Cỏc bc chn mu
kim toỏn c th hin y trong quỏ trỡnh KTV tin hnh th
nghim kim soỏt v th nghim c bn. Khi soỏt xột li cụng vic ó tin
hnh, KTV phi ỏnh giỏ vic chn mu ó thc hin xem xột vic thu
thp cỏc bng chng nh vy ó y v hp lý cha v cú cn m rng
c mu khụng?
Giai on kt thỳc kim toỏn: Cỏc ỏnh giỏ thu c thụng qua vic
kim tra chi tit cỏc mu chn v kt hp vi th tc phõn tớch l c s
KTV a ra ý kin trờn bỏo cỏo kim toỏn.
1.3. í ngha ca chn mu trong qui trỡnh kim toỏn Bỏo cỏo ti chớnh
Phng phỏp chn mu c s dng rng rói, ph bin do cú ý ngha
c bit quan trng c trong nghiờn cu v trong thc tin.
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
8

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
Trờn thc t, khi nghiờn cu mt tng th, vic ỏp dng phng phỏp
nghiờn cu ton b cú th s gp nhng khú khn sau:
Nu tng th quỏ ln thỡ vic nghiờn cu ton b s ũi hi nhiu chi
phớ tin ca v thi gian.
Trong nhiu trng hp do qui mụ ca tng th quỏ ln nờn cú th xy
ra trng hp b trựng lp hoc b sút cỏc phn t ca tng th.
Do qui mụ nghiờn cu ln m trỡnh t chc, qun lý li hn ch dn
n cỏc sai sút trong quỏ trỡnh thu thp thụng tin ban u, hn ch
chớnh xỏc ca kt qu phõn tớch.
Trong nhiu trng hp khụng th nm c ton b cỏc phn t ca
tng th cn nghiờn cu, do ú khụng th tin hnh nghiờn cu ton b
tng th.
Nu cỏc phn t ca tng th li b phỏ hoi trong quỏ trỡnh nghiờn cu
thỡ phng phỏp nghiờn cu ton b tr nờn vụ ngha.
Khi nghiờn cu theo phng phỏp chn mu s hn ch c cỏc khú
khn nờu trờn v cú nhng u im sau:
Vic nghiờn cu s nhanh hn so vi nghiờn cu ton b vỡ s lng
cỏc phn t kim tra ớt, khi lng ghi chộp s gim i.
Do s phn t kim tra ớt nờn s nhõn viờn v thi gian s gim nờn
nghiờn cu chn mu s tit kim c sc ngi v sc ca.
Do s phn t kim tra ớt nờn cú th m rng ni dung kim tra.
Do nhng nguyờn nhõn trờn nờn trong thc t phng phỏp nghiờn cu
ton b thng ch c ỏp dng i vi cỏc tp hp cú qui mụ nh cũn phng
phỏp ch yu c s dng l phng phỏp chn mu.
Trong kim toỏn bỏo cỏo ti chớnh cng vy, chn mu c s dng bi
vic kim tra ton b rt khú thc hin c, do i tng ca kim toỏn quỏ
ln. Trong mt cuc kim toỏn i tng c th ca nú l cỏc nghip v, tỏc
nghip c th, nhng ti sn c th, nhng chng t c th v thng biu hin
bng s tin xỏc nh. S lng cỏc nghip v, tỏc nghip, cỏc ti sn, cỏc chng

t rt ln m trong kim toỏn bỏo cỏo ti chớnh khụng th kim tra tt cỏc ti
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
9
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
sn, cng khụng th soỏt xột v i chiu tt c cỏc chng t k toỏn, cỏc s d
ti khon m nu cú thc hin chi phớ cng quỏ ln. Cỏc cụng ty kim toỏn li b
gii hn bi ngun lc v thi gian, tin bc v con ngi, do vy luụn phi cõn
nhc gia chi phớ b ra v li ớch thu c. Cụng ty kim toỏn ch cú th ra mt
khon chi phớ nht nh. Thi gian cho mt cuc kim toỏn cng b gii hn t
hai phớa cụng ty kim toỏn v khỏch hng. Vic xỏc nh thi gian, chi phớ b ra
v cn bao nhiờu nhõn viờn vi trỡnh nh th no phi c cõn nhc bi
nhiu yu t trong ú cú c im hot ng kinh doanh ca khỏch hng, ri ro
ca cuc kim toỏn v giỏ phớ ca cuc kim toỏn. Vỡ võy, vic kim tra 100%
d liu k toỏn l rt khú thc hin, nhiu khi li gõy tn kộm m khụng em li
hiu qu. Mt khỏc cỏc bng chng thu c t vic chn mu kim toỏn ch l
mt trong cỏc ngun thu thp bng chng ca KTV v KTV cng khụng tỡm
kim mt s chc chn, chớnh xỏc tuyt i.
Theo Chun mc kim toỏn Vit Nam s 320 Tớnh trng yu trong kim
toỏn, khi tin hnh mt cuc kim toỏn, kim toỏn viờn phi quan tõm n
tớnh trng yu ca thụng tin v mi quan h ca nú vi ri ro kim toỏn. Cú
ngha l KTV phi a ra nhng ỏnh giỏ chớnh xỏc v cỏc thụng tin trờn bng
khai ti chớnh xột trờn khớa cnh trng yu, to nim tin cho nhng ngi
quan tõm ti thụng tin trờn cỏc bng khai ti chớnh v cỏc khỏch hng thuờ cỏc
cụng ty kim toỏn cng mong mun nhn c dch v tng ng vi chi phớ
m h b ra. Yờu cu t ra vi cỏc cụng ty kim toỏn l phi m bo cht
lng ca cuc kim toỏn trong iu kin b gii hn v cỏc ngun lc. Chn
mu l mt gii phỏp cho vn trờn. Vi s lng v tớnh i din ca mu
chn s giỳp cho KTV m bo c cht lng kim toỏn vi chi phớ hp lý.
Tuy nhiờn, s dng c phng phỏp chn mu trong kim toỏn bỏo
cỏo ti chớnh thỡ cn phi hi t mt s yu t sau:

Bn cht v mc trng yu ca s d ti khon hay cỏc nghip
v, tỏc nghip khụng ũi hi phi kim tra ton b.
Thi gian v chi phớ cho kim tra ton b tng th quỏ ln m õy
KTV cn xột n tớnh hiu qu v thi gian ca cuc kim toỏn.
Vic thu thp bng chng kim toỏn thụng qua chn mu l
cng c mt nhn nh no ú ca KTV.
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
10
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
II. Mt s phng phỏp chn mu kim toỏn
Phng phỏp chn mu kim toỏn l cỏc quy tc, cỏch thc, th thut, cỏc
bc m KTV thc hin trong quỏ trỡnh chn mu nhm chn ra c mu cú
tớnh i din cao, thu thp c bng chng kim toỏn cú tớnh thuyt phc.
Trong chn mu kim toỏn thỡ loi hỡnh, phng phỏp v qui mụ tng
ng ca mu chn l vn quan trng nht. Cú nhiu phng phỏp chn mu
kim toỏn, nhng nhỡn chung ngi ta phõn loi ra chn mu thng kờ v chn
mu phi thng kờ. Ngoi ra, theo cỏc cn c phõn loi khỏc nhau thỡ cú cỏc
phng phỏp chn mu khỏc nhau:
Cn c vo hỡnh thc biu hin ca i tng kim toỏn cú th
chn mu theo n v tin t hoc chn mu theo n v hin vt.
Cn c vo cỏch thc c th chn mu cú th cú chn mu ngu
nhiờn v chn mu phi ngu nhiờn.
Cn c vo c s ca chn mu cú chn mu xỏc sut v chn mu
phi xỏc sut.
Di õy em s trỡnh by v mt s phng phỏp chn mu ch yu,
trong cỏc phng phỏp ny li bao hm nhiu phng phỏp chn mu c th
khỏc nhau.
2.1. Chn mu thng kờ
L vic s dng k thut tớnh toỏn toỏn hc tớnh cỏc kt qu thng kờ
cú h thng. Phng phỏp ny la chn cỏc phn t mu mt cỏch ngu nhiờn

v s dng lý thuyt xỏc sut thng kờ ỏnh giỏ kt qu mu, bao gm c vic
nh lng ri ro chn mu. Phng phỏp chn mu thng kờ c s dng khi:
Cỏc phn t ca tng th cú th th hin di dng s ngu nhiờn.
Cỏc kt qu a ra c ũi hi di dng nhng con s chớnh
xỏc.
KTV cha cú nhng hiu bit v tng th ỏp dng phng
phỏp chn mu phi thng kờ.
Chn mu thng kờ c khuyn khớch s dng do cú mt s u im
sau:
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
11
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
ũi hi cú s tip cn chớnh xỏc v rừ rng i vi i tng kim
toỏn.
Kt hp cht ch vic ỏnh giỏ mi quan h trc tip gia kt qu
ca mu chn vi tng th trong cuc kim toỏn.
KTV phi ch rừ cỏc ỏnh giỏ c th hay mc ri ro v mc trng
yu.
2.2. Chn mu phi thng kờ
L phng phỏp chn mu khụng s dng cỏc phộp tớnh toỏn thng kờ.
K thut chn mu c s dng cú th l ngu nhiờn hoc k thut chn mu
khỏc khụng da trờn tớnh ngu nhiờn kiu toỏn hc. Phng phỏp chn mu
phi thng kờ c s dng khi:
Vic kt hp cỏc phn t mu vi cỏc s ngu nhiờn l rt khú khn
v tn kộm.
Cỏc kt lun khụng nht thit phi da trờn s chớnh xỏc toỏn hc.
KTV cú y hiu bit v tng th lm cn c ỏp dng chn mu
phi thng kờ cú th a ra kt lun hp lý v tng th.
Vic la chn mu i din l khụng cn thit, chng hn, mu phi
thng kờ hiu qu vỡ b qua mt s ln cỏc phn t khụng cn kim

tra.
Phng phỏp chn mu phi thng kờ hin nay cng c s dng rng rói
bi cú nhng u im sau:
Cho phộp tip cn vi cỏc vn m cú th khụng thớch hp vi
phng phỏp thng kờ.
Cho phộp KTV r soỏt li cỏc c lng suy din da trờn cỏc yu
t b sung cho nhng bng chng thu thp c t mu.
Cho phộp KTV cú th phng oỏn v b qua mt s trng hp cỏ
bit ũi hi ỏnh giỏ bng nh lng v mc ri ro v mc
trng yu.
Trong quỏ trỡnh chn mu kim toỏn KTV cú th s dng phng phỏp
chn mu thng kờ hoc phng phỏp chn mu phi thng kờ, tựy thuc vo xột
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
12
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
oỏn ngh nghip ca KTV la chn phng phỏp hiu qu hn nhm thu
thp c y bng chng kim toỏn. Vớ d, trong th nghim kim soỏt s
phõn tớch ca KTV v bn cht v nguyờn nhõn ca sai sút s quan trng hn
vic phõn tớch thng kờ v tn sut xy ra ca sai sút. Trong trng hp ny
phng phỏp chn mu phi thng kờ l phng phỏp c s dng.
Dự s dng phng phỏp chn mu thng kờ hay phng phỏp chn mu
phi thng kờ thỡ chỳng u bao gm hai phn l quỏ trỡnh chn mu v quỏ trỡnh
ỏnh giỏ kt qu chn mu. Quỏ trỡnh chn mu quyt nh chn la cỏc phn t
mu t tng th, cũn quỏ trỡnh ỏnh giỏ kt qu a ra nhng kt lun da trờn
ỏnh giỏ ban u ca KTV v tng th. Vớ d, KTV chn 100 phiu nhp kho t
tng th, kim tra tng phiu nhp kho xỏc nh cú ớnh kốm biờn bn kim
nghim hng húa vt t nhp kho hay khụng v ó xỏc nh l cú 5 trng hp
ngoi l. Vic quyt nh 100 phiu nhp kho no c chn t tng th l mt
vn ca quỏ trỡnh chn mu. Vic i n kt lun v t l ngoi l trong tng
th cú mt t l ngoi l mu l 5% l mt vn ca quỏ trỡnh ỏnh giỏ.

Khi ỏp dng phng phỏp chn mu thng kờ hay phi thng kờ, KTV cú
th s dng c phng phỏp chn mu xỏc sut v phi xỏc sut. Trong phng
phỏp chn xỏc sut, tng phn t cú c hi c chn nh nhau. Trong phng
phỏp chn mu phi xỏc sut (thng gi l chn phỏn oỏn), KTV quyt nh
nhng phn t no s c chn. C hai phng phỏp u c chp nhn v
thng c s dng. i vi quỏ trỡnh ỏnh giỏ thng kờ, chn mu xỏc sut
c qui nh. ỏnh giỏ phi thng kờ da trờn phng phỏp chn mu phi xỏc
sut cng c chp nhn nhng rt nhiu ngi khi lm vic khụng a chung
cỏch lm ny. Bng tng hp mi quan h ca chn mu xỏc sut v chn mu
phi xỏc sut vi ỏnh giỏ thng kờ v phi thng kờ c trỡnh by trờn bng 1.1.
Bng 1.1: Mi quan h ca cỏc phng phỏp chn mu vi vic ỏnh giỏ kt
qu
2.3. Chn mu xỏc sut
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
Phng phỏp chn mu
Phng phỏp ỏnh giỏ kt qu.
Thng kờ Phi thng kờ
Xỏc sut a chung Chp nhn c
Phi xỏc sut Khụng chp nhn Bt buc
13
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
L phng phỏp chn mu m cỏc phn t trong tng th u cú c hi
c chn nh nhau. Phng phỏp ph bin nht trong chn mu xỏc sut l
chn ngu nhiờn. Mu ngu nhiờn l mu m trong ú mi s kt hp kh d ca
cỏc phn t trong tng th u cú c hi to thnh mu nh nhau. Cỏch duy nht
m kim toỏn viờn cú th tin rng cú mt mu ngu nhiờn ó c thnh lp l
chp nhn mt phng phỏp lun cú tớnh h thng c thit k thc hin
iu ny. Ba phng phỏp chn mu ngu nhiờn c cp l: Bng s ngu
nhiờn, chn bng mỏy vi tớnh, v chn cú h thng. C ba phng phỏp u
thng c s dng.

2.3.1. Bng s ngu nhiờn
L bng kờ cỏc con s c lp c xp ngu nhiờn phc v cho chn
mu. Bng ny thng bao gm nhiu dũng, nhiu ct, con s c xp theo
kiu ma trn. Bng s ngu nhiờn c xõy dng bi Hip hi Thng mi Liờn
hip quc gia Hoa K.
Quỏ trỡnh chn mu theo bng s ngu nhiờn c thc hin qua 4 bc.
Bc 1: nh lng i tng kim toỏn bng h thng con s duy nht
Thụng thng, i tng kim toỏn (cỏc chng t, ti sn...) ó c mó
húa (ỏnh s) trc bng con s duy nht. Chng hn, cú 1.000 cỏc khon phi
thu khỏch hng v c ỏnh s th t t 0001 n 1.000. Khi ú, bn thõn cỏc
con s th t trờn l cỏc i tng chn mu. Tuy nhiờn, trong mt s trng
hp, kim toỏn viờn cú th cn thit phi ỏnh s li cho tng th cú c h
thng cỏc con s duy nht tng thớch vi Bng s ngu nhiờn. Chng hn, nu
cỏc nghip v ó c ỏnh s A-001, B-001,... thỡ kim toỏn viờn cú th dựng
cỏc con s thay th cỏc ký t ch cỏi v khi ú cú th dóy s mi l 1-001, 2-
001...
Núi chung, trong trng hp phi ỏnh s li cho i tng kim toỏn thỡ
nờn tn dng cỏc con s ó cú mt cỏch ti a n gin húa vic ỏnh s. Vớ
d, trong mt quyn s cha cỏc khon mc ti sn kim toỏn gm 50 trang, mi
trang gm 30 dũng. cú con s duy nht, cú th kt hp s th t ca trang
vi s th t ca dũng trờn mi trang cú s th t t 0101 n 5030.
Bc 2: Thit lp mi quan h gia Bng s ngu nhiờn vi i tng
kim toỏn ó nh lng
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
14
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
Do i tng kim toỏn ó c nh lng bng cỏc con s c th nờn
vn t ra l cn phi xõy dng c mi quan h gia cỏc s c th ó xỏc
nh vi cỏc s ngu nhiờn trong Bng s ngu nhiờn. Cú th xy ra mt trong 3
trng hp:

Th nht, cỏc con s nh lng ca i tng kim toỏn cng gm
5 ch s nh cỏc con s ngu nhiờn trong Bng. Khi ú quan h
tng quan 1 - 1 gia nh lng i tng kim toỏn vi cỏc s
ngu nhiờn trong Bng t nú ó c xỏc lp.
Th hai, cỏc con s nh lng ca i tng kim toỏn gm s
lng ch s ớt hn 5 ch s. Chng hn, trong vớ d nờu bc 1,
kim toỏn viờn cn chn ra 100 khon phi thu trong s 1.000
khon phi thu t cỏc khỏch hng cú ỏnh s t 0001 n 1.000.
Cỏc s ny l s gm 4 ch s. Do vy, kim toỏn viờn cú th xõy
dng mi quan h vi Bng s ngu nhiờn bng cỏch ly 4 ch s
u hoc 4 ch s cui ca s ngu nhiờn trong Bng. Nu trng
hp s nh lng cũn ớt ch s hn na thỡ cú th ly ch s gia
trong s ngu nhiờn.
Th ba, cỏc s nh lng ca i tng kim toỏn cú s cỏc ch s
ln hn 5. Khi ú ũi hi kim toỏn viờn phi xỏc nh ly ct no
trong Bng lm ct ch v chn thờm nhng hng s ct ph ca
Bng. Chng hn, vi s cú 8 ch s ta cú th ghộp mt ct chớnh
vi 3 ch s ca mt ct ph no ú c s cú 8 ch s.
Bc 3: Lp hnh trỡnh s dng Bng
õy l vic xỏc nh hng i ca vic chn cỏc s ngu nhiờn. Hng ú
cú th dc (theo ct) hoc ngang (theo hng), cú th xuụi (t trờn xung di)
hoc ngc (t di lờn trờn). Vic xỏc nh ny thuc quyn phỏn quyt ca
kim toỏn viờn xong cn c t ra t trc v thng nht trong ton b quỏ
trỡnh chn mu. Mt vn cn phi c c bit quan tõm õy l l trỡnh
chn mu phi c ghi chộp li trong h s kim toỏn khi mt kim toỏn
viờn khỏc cú kim tra li vic chn mu thỡ h cng chn c mu tng t.
Bc 4: Chn im xut phỏt
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
15
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.

Bng s ngu nhiờn bao gm rt nhiu trang. chn im xut phỏt,
Bng s ngu nhiờn nờn c m ra mt cỏch ngu nhiờn v ngu nhiờn chn ra
mt s trong Bng lm im xut phỏt.
Khi s dng Bng s ngu nhiờn chn mu, cú th cú nhng phn t
xut hin nhiu hn mt ln. Nu KTV khụng chp nhn ln xut hin th hai
tr i thỡ cỏch chn ú c gi l chn mu khụng lp li (chn mu khụng
thay th). Ngc li, chn mu lp li (chn mu thay th) l cỏch chn m
mt phn t trong tng th cú th c chn vo mu nhiu hn mt ln. Trong
hu ht cỏc trng hp KTV thng loi b cỏc s (phn t) trựng lp, hay núi
cỏch khỏc l thng s dng chn mu khụng thay th. Mc dự chn mu thay
th vn m bo tớnh ngu nhiờn nhng s lng phn t mu thc t kho sỏt
s gim i v lỳc ú tin cy ca mu chn cng gim theo. Do vy chn mu
thay th thng ớt c s dng.
Bng 1.2: Bng s ngu nhiờn
(*)
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)
1 10480 15011 01536 02011 81647 91646 69179
2 22368 46573 25595 85393 30995 89198 27982
3 24130 48360 22527 97265 76393 64809 15179
4 42167 93093 06243 61680 07856 16376 39440
5 37570 39975 81837 16656 06121 91782 60468
6 77921 06907 11008 42751 27756 53498 18602
7 99562 72905 56420 69994 98872 31016 71194
8 96301 91977 05463 07972 18876 20922 94595
9 89579 14342 63661 10281 17453 18103 57740
10 85475 36857 53342 53988 53060 59533 38867
11 28918 69578 88231 33276 70997 79936 56865
12 63553 40961 48235 03427 49626 69445 18663
13 09429 93969 52636 92737 88974 33488 36320
14 10365 61129 87529 85689 48237 52267 67689

15 07119 97336 71048 08178 77233 13916 47564
16 51085 12765 51821 51259 77452 16308 60756
17 02368 21382 52404 60268 89368 19885 55322
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
16
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
18 01011 54092 33362 94904 31273 04146 18594
19 52162 53916 46369 58586 23216 14513 83149
20 07056 97628 33787 09998 42698 06691 76988
21 48663 91245 85828 14346 09172 30168 90229
Ghi chỳ:(*) Do Hip hi Thng mi quc gia Hoa K xõy dng.
2.3.2. Chn mu ngu nhiờn theo chng trỡnh mỏy tớnh
Hin nay phn ln cỏc hóng kim toỏn ó thuờ hoc t xõy dng cỏc
chng trỡnh chn mu ngu nhiờn qua mỏy vi tớnh nhm tit kim thi gian v
gim sai sút trong mu.
Cỏc chng trỡnh chuyờn dng ny rt a dng, tuy nhiờn núi chung vn
tụn trng hai bc u tiờn ca chn mu ngu nhiờn theo Bng s ngu nhiờn
l lng húa i tng kim toỏn bng h thng con s duy nht v xỏc lp mi
quan h gia i tng kim toỏn ó nh lng vi cỏc s ngu nhiờn. Tuy
nhiờn, s ngu nhiờn li do mỏy tớnh to ra.
Thụng thng, u vo ca chng trỡnh cn cú: s nh nht v s ln
nht trong dóy s th t ca i tng kim toỏn, qui mụ mu cn chn v cú
th cn cú mt s ngu nhiờn lm im xut phỏt. u ra thng l bng kờ s
ngu nhiờn theo trt t la chn hoc theo dóy s tng dn hoc c hai. Chn
mu bng chng trỡnh mỏy vi tớnh cú th loi b c nhng s khụng thớch
hp, t ng loi b nhng phn t b trựng lp v t ng phn ỏnh kt qu vo
giy t lm vic. Song u im ni bt nht vn l lm gim sai sút ch quan
ca con ngi (ri ro khụng do chn mu) trong quỏ trỡnh chn mu.
2.3.3.Chn mu h thng
Chn mu h thng l cỏch chn sao cho chn c cỏc phn t trong

tng th cú khong cỏch u nhau (khong cỏch mu). Khong cỏch mu ny
c tớnh bng cỏch ly tng s n v tng th chia cho kớch c mu. Vớ d,
nu tng th cú kớch thc (N) l 1.000 n v v c mu cn chn (n) l 20 thỡ
khong cỏch mu (k) s c tớnh nh sau:
k = N/n = 1.000/20 = 50.
T ú, chn mt n v mu u tiờn (m
1
) trong khong phn t nh nht
(x
1
) n phn t ú cng vi khong cỏch mu k (x
1
+ k).
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
17
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
x
1
m
1
x
1
+ k (1 m
1
1 + 50).
Sau ú xỏc nh cỏc n v mu k tip theo cụng thc:
m
i
= m
i 1

+ k.
Gi s trong vớ d trờn chỳng ta chn mu ngu nhiờn c im xut
phỏt m
1
= 3 thỡ cỏc n v mu k tip theo s l m
2
= 53, m
3
= 103,... cho n
khi chn 20 n v mu v m
20
= 953.
n v mu u tiờn c chn ngu nhiờn nờn mi n v tng th ban
u cú c hi c chn ngang nhau. Tuy nhiờn, sau khi n v mu u tiờn
c chn, mi n v v sau li khụng cú c hi nh nhau chn vo mu.
u im ch yu ca chn mu h thng l n gin, d lm v m bo
phõn b u n cỏc mu chn vo cỏc i tng c th, tuy nhiờn tớnh i din
ca mu ph thuc hon ton vo vic n nh im xut phỏt v ch phự hp
khi sai sút trng yu cng phõn b u. tng tớnh i din ca mu, KTV sp
xp tng th theo mt th t ngu nhiờn. Dựng nhiu im xut phỏt cng l mt
cỏch tt hn ch nhc im ca cỏch chn ny. Kinh nghim ch ra rng khi
ng dng phng phỏp chn mu h thng thỡ cn s dng ớt nht 5 im xut
phỏt. Khi s dng nhiu im xut phỏt thỡ khong cỏch mu phi c iu
chnh bng cỏch ly khong cỏch mu hin ti nhõn vi s im xut phỏt ngu
nhiờn cn thit. Vớ d, nu vớ d trờn khong cỏch mu hin ti l 50 v vi s
im xut phỏt ngu nhiờn cn thit l 5 thỡ ta cú khong cỏch mu iu chnh l
250 (5 x 50). Nm im xut phỏt c la chn ngu nhiờn trong khong t 1
n 251. Sau ú tt c cỏc khon mc cỏch nhau mt khong cỏch k = 250 s
c chn ra k t im xut phỏt ban u.
2.4. Chn mu phi xỏc sut

L cỏch chn mu theo phỏn oỏn ch quan v cỏc phn t khụng cú c
hi nh nhau c la chn vo mu m kim toỏn viờn da vo nhn nh
nh ngh xột v quyt nh chn phn t no vo mu. Phng phỏp ny
thng c s dng trong trng hp cỏc sai sút trng yu phõn b tp trung
theo nhng khi qun th xỏc nh, hay tng th cú kớch c nh. Chn mu phi
xỏc sut bao gm chn mu theo khi (lụ), chn bt k v chn mu theo nhn
nh nh ngh.
Chn mu theo khi (lụ)
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
18
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
Chn mu theo khi (lụ) l vic chn mt tp hp cỏc n v k tip nhau
trong mt tng th. Trong trng hp ny, phn t u tiờn trong khi c
chn thỡ cỏc phn t cũn li cng c chn tt yu. Mu chn cú th l mt
khi lin hoc nhiu khi ri gp li. Chng hn, chn ra mt mu bao gm tt
c cỏc phiu nhp kho trong thỏng 7 v thỏng 9 kim tra nghip v nhp kho
hng húa vt t trong nm. Hoc KTV cng cú th ly tt c cỏc nghip v trong
quớ 3 kim tra sau ú suy rng kt qu cho c nm.
Vic chn mu theo lụ i vi cỏc cuc kho sỏt nghip v ch c chp
nhn nu s lng lụ l hp lý. Nu quỏ ớt lụ thỡ kh nng cú mt mu khụng cú
tớnh i din l rt ln, cú xột n kh nng ca nhng iu nh nhng thay i
ca h thng k toỏn, v bn cht thi v ca rt nhiu ngnh ngh kinh doanh.
S lng lụ chớnh xỏc khụng c c th theo ngh nghip nhng con s hp lý
ca hu ht tỡnh hung cú l ớt nht l 9 lụ ly t 9 thỏng khỏc nhau.
Chn bt k
Chn bt k l chn mu khụng theo mt trt t no. KTV nghiờn cu
mt tng th v chn la cỏc phn t ca mu m khụng xột n qui mụ, ngun
gc, hoc cỏc c im phõn bit khỏc ca chỳng thỡ KTV c gng la chn mt
cỏch vụ t.
Khi thc hin chn mu bt k KTV cn trỏnh bt c mt s thiờn lch

hay d oỏn ch quan no m bo tt c cỏc phn t trong tng th u cú
c hi c chn nh nhau.
Chn mu theo nhn nh nh ngh
Chn mu theo nhn nh nh ngh l vic KTV da vo kinh nghim
ngh nghip ca mỡnh la chn cỏc phn t ca mu trong cỏc trng hp
kớch c mu nh hoc cú cỏc tỡnh hung khụng bỡnh thng thỡ chn mu theo
nhn nh s to c hi tt cho s xut hin ca nhng mu i din. Khi ú,
KTV thng tp trung vo cỏc hng sau:
Theo ni dung kinh t ca nghip v: Nu cú nhiu loi nghip v
trong phm vi kim toỏn thỡ mi loi nghip v u nờn cú mt
trong mu c chn.
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
19
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
Theo ngi ph trỏch cụng vic: Nu cú nhiu ngi ph trỏch v
nghip v trong k thỡ mu c chn nờn bao gm nghip v ca
mi ngi.
Theo qui mụ ca nghip v kinh t: Cỏc nghip v, khon mc cú
s tin ln cn c chn nhiu hn kim tra.
Cỏc phng phỏp chn mu c trỡnh by trờn l rt a dng v c
s dng ph bin. Tuy nhiờn, trong thc t KTV cn phi la chn c phng
phỏp phự hp, vn dng mt cỏch linh hot, sỏng to, hp lý em li hiu qu
cao nht, v m bo thu thp c bng chng kim toỏn y v hp lý
giỳp cho KTV a ra kt lun ỳng v i tng kim toỏn.
III. Quy trỡnh chn mu
3.1. Thit k mu
Thit k mu l cụng vic u tiờn phi lm tin hnh chn mu. Nu
mu thit k khụng phự hp thỡ s khụng chn c mu i din, v s cú kh
nng a ra kt lun sai v tng th.
Khi thit k mu thu thp bng chng kim toỏn, Kim toỏn viờn phi

xem xột cỏc mc tiờu th nghim v cỏc thuc tớnh ca tng th d nh ly
mu. Thit k mu bao gm cỏc cụng vic sau:
Xỏc nh mc tiờu kim toỏn.
Xỏc nh cỏc iu kin sai sút v ỏnh giỏ s b t l sai sút d tớnh.
Xỏc nh tng th.
Phõn tng (lụ) tng th.
Xỏc nh c mu.
Vic xỏc nh mc tiờu kim toỏn ũi hi KTV phi xỏc nh mc tiờu tht
c th v xem xột vic kt hp cỏc th tc kim toỏn t c cỏc mc tiờu
ú. Mc tiờu kim toỏn c th trong th nghim kim soỏt v trong th nghim
c bn l khỏc nhau nờn nh hng n vic chn mu l khỏc nhau.
Bng 1.3: Cỏc th nghim kim toỏn v mc ớch chn mu
Th nghim kim soỏt Th nghim c bn
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
20
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
Mc ớch: Thu nhp bng chng v vic
thc hin quỏ trỡnh kim soỏt cỏc nghip
v ca khỏch hng, trờn cỏc khớa cnh:
+ y + S phờ chun
+ Phõn quyn
+ Chớnh xỏc
+ Phõn loi
+ Chuyn s v tng hp
+ ỳng k
Mc ớch: Thu nhp bng chng v
cỏc xỏc nhn i vi cỏc bng khai
ti chớnh, th hin trờn cỏc khớa
cnh sau:
+ Tn ti/ Phỏt sinh

+ y
+ Tớnh giỏ
+Quyn v ngha v
+ Trỡnh by v khai bỏo
Mu chn: Thng l mt lp cỏc nghip
v (tng th), nh:
+ Thu tin
+ Chi tin
+ Mua hng
+ Nghip v v hng tn kho
+ Bỏn hng khụng thu tin ngay
+ Cỏc khon tr phỳc li
Mu chn thng l cỏc khon mc
s d ca mt ti sn hay ngun
vn, nh:
+ Ti khon phi thu
+ Phi thu lói vay
+ Hng tn kho
+ Ti khon phi tr
+ Ti khon tin gi ngõn hng
Xem xột cỏc mc tiờu c th cú ngha l xem xột bn cht ca bng chng
kim toỏn cn thu thp v cỏc iu kin cú th phỏt sinh sai sút hoc cỏc c
im khỏc liờn quan n cỏc bng chng kim toỏn ú. Vic ny s giỳp KTV
xỏc nh tỡnh trng sai sút v tng th dựng chn mu.
xỏc nh cỏc iu kin sai sút v ỏnh giỏ s b t l sai sút d tớnh
KTV cn ỏnh giỏ cỏc biu hin nh th no c xem l sai sút bng cỏch xem
xột cỏc mc tiờu kim tra. Hiu rừ nguyờn nhõn gõy ra sai sút rt quan trng vỡ
nú m bo rng tt c v ch cú cỏc nguyờn nhõn gõy ra sai sút c xột n khi
d oỏn cỏc sai sút trờn tng th. Vớ d, trong cỏc th tc kim tra c bn v s
hin hu ca cỏc khon phi thu, cỏc khon khỏch hng thanh toỏn trc ngy

gi th xỏc nhn nhng n v nhn c tin ngay sau ngy gi th xỏc nhn
khụng c xem l sai sút. Vic ghi nhm gia cỏc ti khon khỏch hng vi
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
21
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
nhau cng khụng nh hng ti tng s d cỏc khon phi thu. Vỡ vy, khụng
cn quan tõm n cỏc sai sút ny khi ỏnh giỏ kt qu chn mu ca cỏc th tc
xỏc nh mc dự chỳng cú th cú nhng nh hng quan trng ti cỏc khớa cnh
khỏc ca cuc kim toỏn, vớ d kh nng xy ra gian ln hoc s thớch hp ca
vic lp d phũng i vi cỏc khon n khú ũi.
Khi thc hin cỏc kim tra kim soỏt, KTV thng ỏnh giỏ s b t l
sai sút d tớnh trong tng th chn mu v mc ri ro kim soỏt. Cỏc ỏnh giỏ
ny da trờn hiu bit trc ú ca KTV hoc t vic kim tra mt s phn t
ca tng th. Tng t, i vi cỏc kim tra c bn. KTV thng cú cỏc ỏnh
giỏ s b v lng sai sút trong tng th. Cỏc ỏnh giỏ s b ny s cú ớch trong
vic thit k mu v xỏc nh c mu. Vớ d, nu t l sai sút d tớnh l cao thỡ
khụng cn thc hin cỏc kim tra kim soỏt. Tuy nhiờn, khi tin hnh cỏc th tc
kim tra chi tit, nu lng sai sút d tớnh cao thỡ cú th kim tra ton b hoc
kớch c ca mu chn ln gim thiu ri ro.
KTV phi xỏc nh c tng th cn kim tra. Khi thit k mu, vic xỏc
nh c tng th l rt quan trng vỡ tt c cỏc kt lun u nhm vo tng th
m mu c chn ra. Tu theo tng loi hỡnh kim tra, tng mc tiờu kim
toỏn m tng th ú c xỏc nh cú nhng c im khỏc nhau, tuy vy tng
th c xỏc nh phi m bo hai yờu cu:
Phự hp: Tng th phi phự hp vi mc ớch ca vic chn mu. Vớ
d, nu mc tiờu ca KTV l kim tra xem cỏc khon phi thu cú b cao
hn thc t khụng, thỡ tng th l danh sỏch cỏc khon phi thu.
y : Tng th phi luụn y . Vớ d, nu KTV nh chn cỏc
phiu nhp kho t mt h s, nu khụng m bo rng h s cú lu gi
y cỏc phiu nhp thỡ khụng th rỳt ra kt lun v tt c cỏc phiu

nhp kho trong k. Tng t, nu KTV cú ý nh s dng mu a ra
kt lun v hot ng ca h thng k toỏn v h thng kim soỏt ni b
trong k bỏo cỏo thỡ tng th phi bao gm tt c cỏc phn t liờn quan
trong k ú.
Khi xỏc nh tng th ta cng cn phi chỳ ý n k ca cuc kim toỏn
cng nh phi n nh mt hỡnh thỏi vt cht i din cho tng th. Chng hn,
nu tin hnh kim toỏn s b vo thi im trc ngy cui nm ca khỏch
hng vi tun hoc vi thỏng a ra kt lun v hot ng kim soỏt v sau
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
22
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
ú ỏp dng mt th tc thay th hay mt mu riờng bit cho giai on cũn li thỡ
khụng nht thit phi m bo tt c cỏc phn t phi y trong tng th.
Ngoi ra, hỡnh thỏi vt cht i din cho tng th l mt c cu m KTV da vo
ú chn mu nú cú th l 1 cun s nht ký, mt bng cõn i th, cỏc ti
khon phi thu ca khỏch hng, do vy KTV xem xột xem chỳng cú y v
phự hp hay khụng.
cú mt mu tp trung v thớch hp KTV cú th s dng k thut phõn
tng. Kim toỏn viờn thng phõn tng th thnh cỏc tng (t) trc khi xỏc
nh qui mụ mu cng nh thc hin chn mu. Phõn tng (t) l k thut phõn
chia mt tng th thnh nhiu nhúm nh hn (gi l tng hoc t) m cỏc n v
trong cựng mt nhúm cú nhng c tớnh khỏ tng ng vi nhau (thng l
theo qui mụ tin t). Cỏc tng th con (tng) s c chn mu c lp v kt
qu ca cỏc mu cú th c ỏnh giỏ mt cỏch c lp hoc kt hp t ú
suy rng kt qu cho ton tng th. Nhim v ca KTV l phi phõn nh tng
(t) sao cho rch rũi mi n v mu ch thuc mt tng (t). Vic phõn tng
(t) s gim s khỏc bit trong cựng mt tng v giỳp KTV tp trung vo nhng
b phn cha ng nhiu kh nng sai phm. T ú s lm tng hiu qu chn
mu vỡ gim c qui mụ mu chn. Chng hn KTV cú th tp trung vo
nhng khon mc hoc n v cú tớnh trng yu v cú nhng c tớnh c bit,

b qua nhng tng khụng quan trng hoc khụng tng thớch vi mc tiờu kim
toỏn. Vớ d, khi chn ra cỏc khon phi thu gi th xỏc nhn, KTV cú th
phõn tng i vi tng th v hng kim tra nh sau:
Tng Qui mụ Cu to ca tng Chn mu
1 20 Cỏc khon phi thu cú giỏ tr >5.000
USD.
Kim tra 100%
2 100 Tt c cỏc khon cú giỏ tr t 1.000 n
5.000 USD.
Da trờn Bng
s ngu nhiờn.
3 60 Tt c cỏc khon cú giỏ tr < 1.000
USD.
Chn h thng
4 8 Cỏc khon cú s d cú Kim tra 100%
Bc cui cựng trong thit k mu l KTV phi xỏc nh c c mu.
xỏc nh c mu, KTV phi tớnh n ri ro chn mu, sai sút chp nhn c
v sai sút d oỏn.
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
23
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
Khi xỏc nh c mu, KTV cn bo m ri ro chn mu gim ti mc cú
th chp nhn c. C mu chu nh hng ti mc ri ro chn mu m KTV
d tớnh chp nhn. Ri ro KTV d nh chp nhn cng thp, c mu cng ln.
C mu cú th c xỏc nh theo cụng thc thng kờ hoc da trờn xột oỏn
ngh nghip khỏch quan ca KTV trong tng trng hp c th.
Nhng nhõn t nh hng n vic xỏc nh c mu ó c Chun mc
530 Ly mu kim toỏn v cỏc th tc la chn khỏc trong h thng Chun
mc Kim Toỏn Vit Nam nờu c th :
Bng 1.4: Cỏc nhõn t nh hng n c mu trong th nghim kim soỏt

Di õy l nhng nhõn t m kim toỏn viờn thng quan tõm n khi
xỏc nh c mu ca mt th nghim kim soỏt. Nhng nhõn t ny phi c
xem xột ng thi vi nhau, khụng c tỏch ri tng nhõn t.
NHN T NH HNG
N C MU
1. Mc tin cy m kim toỏn viờn d nh da vo h
thng k toỏn v h thng kim soỏt ni b tng lờn.
Tng lờn
2. T l sai phm i vi th tc kim soỏt m kim toỏn
viờn cú th chp nhn c tng lờn.
Gim xung
3. T l sai phm i vi th nghim kim soỏt m kim
toỏn viờn d oỏn s xy ra trong tng th tng lờn.
Tng lờn
4. Ri ro do kim toỏn viờn ỏnh giỏ ri ro kim soỏt
thp hn thc t gim xung.
Tng lờn
5. S lng n v ly mu trong tng th tng lờn. nh hng
khụng ỏng k
Mc tin cy m kim toỏn viờn d nh da vo h thng k toỏn v h
thng kim soỏt ni b: Mc bo m m kim toỏn viờn d nh t c t
h thng k toỏn v h thng kim soỏt ni b ca n v cng cao thỡ mc ri
ro kim soỏt m kim toỏn viờn ỏnh giỏ s cng thp v do ú c mu cn thit
cng phi ln hn. Vớ d: Mc ỏnh giỏ ban u v ri ro kim soỏt l thp cho
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
24
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Đỗ Quốc Tuyển Kiểm toán 42A.
thy kim toỏn viờn d nh t nhiu tin cy vo hot ng hu hiu ca kim
soỏt ni b. Khi ú, kim toỏn viờn s phi thu thp nhiu bng chng kim toỏn
hn lm c s cho s ỏnh giỏ ca mỡnh so vi trng hp ỏnh giỏ ri ro

kim soỏt l cao.
T l sai phm cú th chp nhn c i vi th tc kim soỏt (sai sút cú
th b qua): T l sai phm m kim toỏn viờn cú th chp nhn c cng thp
thỡ c mu cn thit cng ln.
T l sai phm i vi th nghim kim soỏt m kim toỏn viờn d tớnh s
xy ra trong tng th: T l sai phm m kim toỏn viờn d tớnh cng cao thỡ c
mu cng phi ln. Cỏc nhõn t nh hng n s xột oỏn ca kim toỏn viờn
v t l sai phm d tớnh bao gm hiu bit v tỡnh hỡnh kinh doanh (c bit l
cỏc th tc c thc hin tỡm hiu v h thng k toỏn v h thng kim
soỏt ni b), cỏc thay i v nhõn s hoc h thng k toỏn v kim soỏt ni b,
kt qu ca cỏc th tc kim toỏn k trc v kt qu ca cỏc th tc kim toỏn
khỏc ỏp dng trong k ny. Nu t l sai phm d tớnh l cao thỡ khú cú kh
nng gim c ri ro kim soỏt. Khi ú kim toỏn viờn thng b qua cỏc th
nghim kim soỏt.
Ri ro do kim toỏn viờn ỏnh giỏ ri ro kim soỏt thp hn thc t: Ri ro
c ỏnh giỏ l ri ro kim soỏt thp hn thc t m kim toỏn viờn yờu cu
cng tng lờn, ngha l tin cy kim toỏn viờn mong mun mu s ch ra ỳng
cỏc sai sút trong tng th cng gim xung, thỡ c mu cn thit s tng lờn.
S lng n v ly mu trong tng th: Trong cỏc tng th ln, s lng
phn t trong tng th hu nh khụng cú nh hng n c mu. Trong cỏc tng
th nh, ly mu kim toỏn thng li khụng hiu qu bng cỏc phng phỏp
la chn khỏc thu thp y bng chng kim toỏn thớch hp.
Bng 1.5: Cỏc nhõn t nh hng n c mu trong th nghim c bn
Kim toỏn viờn cn cõn nhc nhng nhõn t di õy khi xỏc nh c mu
trong th nghim c bn
NHN T NH HNG
N C MU
1. ỏnh giỏ ca kim toỏn viờn v ri ro tim tng tng lờn Tng lờn
Phơng pháp chọn mẫu kiểm toán trong kiểm toán BCTC do VACO thực hiện.
25