bài giảng sinh học 10 bài 29 cấu trúc các loại virut

================================
==============
TIẾT 46 – SINH HỌC 10
BÀI 29:
CẤU TRÚC CÁC LOẠI VI RÚT

I. Đặc điểm chung của Virut
* Sự phát hiện ra vi rút
Thí nghiệm của Ivanôpxki (năm 1892)
Dịch lọc
Nhiễm
vào lá
cây lành
Soi dưới
kính hiển vi
quang học
Nuôi
trên môi
trường
thạch
Không
thấy
mầm
bệnh
Không
thấy
khuẩn
lạc
Cây vẫn
bị bệnh
Gọi mầm bệnh là

virut
Lá cây
thuốc lá
bị bệnh
Dịch chiết
Nghiền
Lọc qua nến
lọc vi khuẩn
Qua thí nghiệm trên, em có
nhận xét gì về kích thước
của virut ?
Rất nhỏ bé, nhỏ hơn
rất nhiều so với kích
thước của vi khuẩn.
1. Kích thước của virut
→
Rất nhỏ bé: từ 10nm đến 100nm
( 1 nm = 1/1.000.000 mm)
Virut lín nhÊt = 1/10 vi khuÈn E.Coli
Virut nhá nhÊt = 1/100 vi khuÈn E.Coli
→
Chỉ có thể quan sát được dưới KHV điện tử
Một số Virut thường gặp
Virut
viêm não
Virut dại
Virut HIV
Phage T2
Virut khảm
thuốc lá

Virut bại liệt
(?) Dựa vào hình thái bên ngoài của Virút, ta có thể
chia Virút thành những dạng cấu trúc nào?
2. Hình thái của virut
1. Cấu trúc
xoắn
2. Cấu trúc khối
3.Cấu trúc
hỗn hợp
Virut khảm
thuốc lá
Virut bại
liệt(Ađờnụ)
Phage T2
Virut HIV
Khối đa diện Khối cầu
Dựa vào thông tin về hình thái và cấu tạo của Virút,
hãy hoàn thành bảng 43 sgk.
Hình dạng Axít
nuclêic
Vỏ Prôtêin Vỏ ngoài
VR cấu trúc
xoắn (TMV)
VR
cấu
trúc
khối
VR
Ađênô
VR

HIV
VR cấu trúc
hỗn hợp
(Phagơ T2)
Nhóm I
Nhóm II
Nhóm III
Nhóm IV
Hình dạng Axít
nuclêic
Vỏ Prôtêin Vỏ ngoài
VR cấu trúc
xoắn (TMV)
VR
cấu
trúc
khối
VR
Ađênô
VR
HIV
VR cấu trúc
hỗn hợp
(Phagơ T2)
Dạng ống
hình trụ
ARN
xoắn,
đơn
Nhiều capsome

ghép đối xứng tạo
nên vòng xoắn
Không
Khối đa diện
(20 tam giác
đều )
Đầu: khối đa
diện, đuôi :
hình trụ
Hình cầu
ADN
xoắn,
kép
ARN
xoắn,
kép
ADN
xoắn,
kép
Mỗi tam giác đều
được cấu tạo bởi
nhiều capsome
Nhiều capsome
ghép lại
Đầu: nhiều tam
giác ghép lại.
Đuôi có đĩa gốc
Không
Có, có
gai

Không
2. Hình thái của virut
(?) Hình dạng của virut phụ thuộc vào yếu tố nào ?
Hỡnh dạng virut phụ thuộc vào cấu tạo vỏ capsit
của virut
3. Cấu tạo của Virut
? Virut được cấu tạo gồm những
thành phần nào?
? Bản chất của cỏc thành phần
đú là gỡ?
a. Cấu tạo chung: 2 phần

Lõi( bộ gen): Axit Nuclêic

Vỏ (capsit): Prôtêin
Phức hợp gồm axit nuclêic và
prôtêin được gọi là
Nuclêôcapsit
Nuclêôcapsit
Vỏ (capsit):
Prôtêin
Lõi( bộ gen):
Axit Nuclêic
Axit
Nuclờic
Capsit
Bộ gen của virut có thể là
ADN hoặc ARN,
1 sợi hoặc 2 sợi
Bộ gen của sinh vật

nhân thực luôn là ADN
2 sợi
Bộ gen của virut có điểm gì khác so với so với bộ gen của
sinh vật nhân thực?
Bộ gen (ARN) Bộ gen (ADN)
Bộ gen của virut
Bộ gen của sv nhõn thực
Bộ gen (ADN)
- Vỏ capsit được cấu tạo từ những
đơn vị hỡnh thỏi là capsome.
- Virut càng lớn, số lượng
capsome càng nhiều

Vỏ (capsit) của virut
(?) Vỏ capsit của virut được cấu tạo
như thế nào?
Capsome
Capsit
(?) Kích thước, hình thái của virut
phụ thuộc vào các đơn vị capsome
như thế nào ?
- Cách sắp xếp của các capsome
tạo nên hình thái khác nhau
b. Các dạng cấu tạo
Virut chỉ có cấu tạo gồm lõi
và vỏ capsit (giống cấu tạo
chung)
Có lớp vỏ bọc bao bên ngoài
vỏ capsit, trên có gắn các gai
glycôprôtêin

Virut trần (virut đơn
giản)
Virut có vỏ bọc (virut
phức tạp)
Dựa vào hình trên, hãy cho biết:
Virut có thể có các dạng cấu tạo nào? Đặc điểm của các
dạng cấu tạo đó?
Axit nuclêic
Capsit
Vỏ ngoài
Gai
glycôprôtêin
Lớp kép phốtpholipit và prôtêin
tương tự màng sinh chất
→
bảo
vệ virut.
Làm nhiệm vụ kháng nguyên, giúp vi rút bám
trên bề mặt tế bào vật chủ.
Vỏ ngoài của virut có bản chất
là gì? Nó có tác dụng gì?
Gai glycôprôtêin có tác dụng gì ?
Virut có vỏ bọc
Lõi
Capsit
Vỏ ngoài
Gai glycôprôtêin
4. Phương thức sống
→
Kớ sinh bắt buộc trong tế bào vật chủ

Vật chủ mà virut ký sinh có thể là những sinh vật nào ?
Cho ví dụ?
Tế bào chủ
Động vật :
Thực vật :
Vi sinh vật :
Virut H5N1,virut dại
Virut khoai tây,cà chua
Phage T2, T4 của E.Coli

Virut là một ………… vụ cựng đơn giản,
chưa cú………………….

Kớch thước của chỳng rất nhỏ, trung bỡnh
từ……………

Chỳng chỉ gồm 2 phần chớnh: vỏ là …… và
lừi là ……………

Virut sống ………………… trong tế bào động
vật, thực vật, vi sinh vật được gọi là ………
Hay …
Bài tập về khái niệm về virut
dạng sống
cấu tạo tế bào
Axit nuclêic
Prôtêin
ký sinh bắt buộc
hạt virut
virion

10- 100 nm.
Từ những kiến thức trên, em hãy hoàn thành bài tập về khái
niệm virut bằng cách điền từ thích hợp vào chỗ trống.
II. PHÂN LOẠI VIRÚT:
Để phân loại
Virút ta có thể
dựa vào những
tiêu chí nào?
1.Loại Axít nuclêic: AND hay ARN, mạch đơn hay
mạch kép, mạch thẳng hay mạch vòng…
2. Vỏ Prôtêin: Vi rút trần hay có vỏ bọc.
3. Vật chủ: Vi rút ký sinh ở người và động vật; thực
vật, vi sinh vật
4. Phương tiện lây truyền
Có nhiều căn cứ để phân loại vi rút
Một số bệnh do Virút gây ra ở người:
Bệnh Sars
Bệnh AIDS
Bệnh thủy đậu
Bệnh sởi
Một số bệnh do Virút gây ra ở động vật:

Bệnh cúm gà
Bệnh bò điên
Một số bệnh do Virút gây ra ở thực vật:
Bệnh củ khoai tây
hình thoi
Bệnh khảm thuốc lá
Loại virut
Đặc điểm cấu tạo axít

nuclêic
Đại diện
Virut ở người
và động vật
Virut ở vi sinh
vật
Virut ở thực
vật
- Chứa ADN hay ARN
Virut cúm, H5N1,
HIV…
- Hầu hết chứa ADN một
số chứa ARN có thể
mạch đơn hay kép
- Mang ARN
- Virút khảm
thuốc lá, héo đốm
cà chua…
Các phagơ ở
E.coli.
Dựa vào nội dung SGK hoàn thành bảng sau
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM:
CÂU 1: ĐIỀU NÀO SAU ĐÂY ĐÚNG KHI NÓI VỀ VIRUT?
A. LÀ DẠNG SỐNG ĐƠN GIẢN NHẤT.
B. KHÔNG CÓ CẤU TẠO TẾ BÀO.
C. CÓ LỐI SỐNG KÍ SINH BẮT BUỘC.
D. CẢ A, B, C ĐỀU ĐÚNG.
CÂU 2: PHAGƠ LÀ DẠNG VIRUT SỐNG KÍ SINH Ở SINH VẬT
NÀO? A. THỰC VẬT. B. ĐỘNG VẬT.
C. NGƯỜI. D. VI SINH VẬT.

CÂU 3: VIRUT NÀO SAU ĐÂY CÓ CHỨA ADN TRONG BỘ
GEN?
A. VIRUT GÂY BỆNH KHẢM Ở CÂY DƯA CHUỘT.
B. VIRUT GÂY BỆNH VÀNG CÂY LÚA MẠCH.
C. VIRUT AĐÊNÔ.
D. CẢ 3 LOẠI VIRUT TRÊN.
D
D
D
D
C
C
Câu 4: Virut nào sau đây có dạng hình khối?
A. Virut gây bệnh khảm thuốc lá.
B. Virut gây bệnh dai.
C. Virut gây bệnh bại liệt (Ađênô)
D. Thể thực khuẩn.
Câu 5: Câu nào có nội dung đúng trong các câu sau đây?
A. Virut gây bệnh ở người có chứa ADN và ARN.
B. Virut gây bệnh ở thực vật, thường bộ gen chỉ có chứa ARN.
C. Thể thực khuẩn không có bộ gen.
D. Virut gây bệnh ở vật nuôi không có vỏ capsit.
Câu 6: Trên lớp vỏ ngoài của virut có yếu tố nào sau đây?
A. Bộ gen. B. Kháng nguyên.
C. Phân tử ADN. D. Phân tử ARN
C
C
B
B
B

B