Chuyên đề: Ôn tập củng cố kiến thức Ngữ văn lớp 9

CHUYÊN ĐỀ NGỮ VĂN LỚP 9
TÌNH MẪU TỬ:
1. Con cò - Chế Lan Viên.
2. Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ - Nguyễn Khoa
Điềm.
3. Trong lòng mẹ ( Những ngày thơ ấu) - Nguyên Hồng.
4. Mây và sóng - Ta Go.
1. CON CÒ - CHẾ LAN VIÊN.
2. KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ -
NGUYỄN KHOA ĐIỀM.
Câu 11 (tr40) Nguyễn Khoa Điềm viết bài thơ về một nhân vật cụ
thể (Em cu Tai) nhưng lại đặt tên cho tác phẩm là Khúc hát ru những em
bé lớn trên lưng mẹ. Theo em, như vậy có hợp lý không? Vì sao?
Hướng dẫn (tr56).
Nhan đề mà nhà thơ lựa chọn hoàn toàn phù hợp với chủ đề của tác
phẩm. bởi vì: Nguyễn Khoa Điềm không chỉ viết về một em bé cụ thể mà
viết cho rất nhiều em bé đã, đang và sẽ lớn lên trên lưng của các bà mẹ Tà
Ôi và các bà mẹ miền núi khác.
Từ đó bài thơ khám phá, ngợi ca vẻ đẹp của tất cả những bà mẹ
Việt Nam, thương con, yêu nước. Bằng đôi bàn tay tần tảo và trái tim
chan chứa yêu thương, họ đóng góp không nhỏ vào cuộc đấu tranh giành
tự do, thống nhất đất nước.
3. TRONG LÒNG MẸ ( NHỮNG NGÀY THƠ ẤU) - NGUYÊN
HỒNG.
4. MÂY VÀ SÓNG - TA GO.
Phần I. Trắc nghiệm( Đề ôn HN 2009-2010)
1. Tác giả của bài thơ Mây và sóng là ai ?
A. R. Ta-go C. G. đơ Mông-pa-
xăng
1
CHUYÊN ĐỀ NGỮ VĂN LỚP 9

B. Đ. Đi-phô D. G. Lân-đơn
2. Tác giả của bài thơ Mây và sóng là người nước nào ?
A. Pháp C. Ấn Độ
B. Anh D. Mĩ
3. Nhận xét nào đúng với nghệ thuật của bài thơ Mây và sóng ?
A. Bài thơ có hình thức đối thoại của hai mẹ con
B. Bài thơ có hình thức độc thoại của em bé
C. Bài thơ là lời kể của nhân vật em bé
D. Bài thơ là đối thoại lồng trong lời kể của em bé
4. Ngoài ý nghĩa ca ngợi tình mẹ con, bài thơ Mây và sóng còn có
thể gợi cho ta suy ngẫm thêm điều gì ?
A. Tình mẫu tử là điểm tựa để con người có thể tránh được
những cám dỗ
B. Hạh phúc của con người do chính con người tạo dựng
C. Tình yêu là cơ sở cho sự sáng tạo của con người
D. Cả ba ý trên
5. Tác phẩm văn học của những nước nào chưa được học trong
chương trình Ngữ văn THCS ?
A. Đan Mạch – Ấn Độ C. Trung Quốc – Nga – Tây
Ban Nha
B. Anh – Pháp – Mĩ D. Lào – Thái Lan- Cam-pu-
chia
6. Tác phẩm nào kể về cuộc sống của một con vật giữa thế giới loài
người ?
A. Tiếng gọi nơi hoang dã C. Dôn-ki-hô-tê
B. Rô-bin-xơn Cru-xô D. Các tác phẩm ở B và C
7. Nhân vật nào không có trong tác phẩm Cố hương ?
A. Tấn C. Hoàng
B. Nhuận Thổ D. Tường Lâm
2

CHUYÊN ĐỀ NGỮ VĂN LỚP 9
8. Phần trích “Kì thực trên mặt đất vốn làm gì có đường. Người ta
đi mãi thì thành đường thôi” nằm trong tác phẩm nào ?
A. Cố hương C. Bố của Xi-mông
B. Chiếc lá cuối cùng D. Rô-bin-xơn Cru-xô
I. Trắc nghiệm
Câu 1 2 3 4 5 6 7 8
Đáp
án
A C D D D A D A
CHUYÊN ĐỀ 9:
1. VIẾNG LĂNG BÁC:
Câu 1. Đoạn văn( Đề ôn HN 2009-2010)
a) Chép chính xác bốn câu cuối bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn
Phương.
b) Viết đoạn văn khoảng 8 câu, trình bày những cảm xúc của em
khi đọc khổ thơ trên, trong đoạn có câu văn dùng phần phụ chú. (Yêu
cầu: gạch dưới phần phụ chú).
Phần II. Tự luận
Câu 1. Đoạn văn
a) Chép chính xác bốn câu thơ kết bài Viếng lăng Bác:
Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
a) Viết đoạn văn trình bày những cảm nhận về khổ thơ:
- Những suy nghĩ về tâm trạng lưu luyến của nhà thơ: muốn được ở
mãi bên lăng Bác, muốn hoá thân, hoà nhập vào cảnh vật bên lăng. Đặc
biệt, muốn làm cây tre trung hiếu nhập vào cùng hàng tre xanh xanh Việt
3

CHUYÊN ĐỀ NGỮ VĂN LỚP 9
Nam. Nghĩa là nguyện sống đẹp, trung thành với lí tưởng của Bác, của
dân tộc.
- Cũng nói về cảm xúc của bản thân khi đọc đoạn thơ, về tình cảm
của nhà thơ, của nhân dân với Bác.
1. Tình cảm chân thành, tha thiết của nhân dân ta với Bác Hồ qua
bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương.
a) Gợi ý nội dung phần thân bài:
* Cần phân tích những cảm xúc chân thành của Viễn Phương khi đến
viếng lăng Bác để từ đó khái quát, đó cũng là tình cảm của nhân dân đối
với Bác.
- Phân tích khổ thơ thứ nhất để thấy tâm trạng xúc động của nhà
thơ khi đén lăng Bác.
+ Câu thơ mở đầu như một thông báo nhưng lại nói với ta rất nhiều
điều về tấm lòng người dân miền Nam với Bác.
+ Hình ảnh hàng tre qua cảm nhận của nhà thơ đã trở thành biểu tượng
của tình cảm nhân dân gắn bó với Bác, thành biểu tượng sức sống bền bỉ,
mạnh mẽ của dân tộc.
- Phân tích khổ thơ thứ hai, tập trung vào hình ảnh ẩn dụ mặt trời
trong lăng thể hiện sự tôn kính, biết ơn của nhân dân đối với Bác. Cảm
nhận về sức sống tư tưởng Hồ Chí Minh, về suy nghĩ Bác còn sống mãi
chứa đựng trong mỗi hình ảnh của khổ thơ.
- Khổ thơ thứ ba: Những cảm xúc thiêng liêng của nhà thơ về Bác:
tâm hồn cao đẹp của Bác, sự trang nghiêm, trong trẻo nơi Bác yên nghỉ
và nỗi đau không nén nổi trước sự ra đi của Bác.
- Những cảm xúc chân thành, tha thiết ấy được nâng lên thành ước
muốn sống đẹp ở khổ thơ thứ tư, khi trở về. Đó là muốn được hoá thân,
hoà nhập vào những cảnh vật bên lăng Bác của Viễn Phương. Đặc biệt,
nguyện ước sống trung thành với lí tưởng của Bác, của dân tộc.
4

CHUYÊN ĐỀ NGỮ VĂN LỚP 9
* Những cảm xúc của nhà thơ về Bác cũng là cũng là cảm xúc của mỗi
người dân miền Nam với Bác.
b) Yêu cầu về hình thức:
- Thực hiện được các thao tác phân tích thơ.
- Bố cục bài hợp lí.
- Diễn đạt mạch lạc, có cảm xúc.
Câu 2. Đoạn văn
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
(Viếng lăng Bác – Viễn
Phương)
a) Hãy phân tích ý nghĩa hình ảnh ẩn dụ “mặt trời trong lăng” ở
câu thơ trên.
b) Chép hai câu thơ có hình ảnh ẩn dụ mặt trời trong một bài thơ
mà em đã học (ghi rõ tên và tác giả bài thơ).
2. a. Phân tích để thấy :
- Hai câu thơ sóng đôi hình ảnh thực và ẩn dụ “mặt trời”. Điều đó
khiến ẩn dụ “mặt trời trong lăng” nổi bật ý nghĩa sâu sắc.
- Dùng hình ảnh ẩn dụ “mặt trời trong lăng” để viết về Bác, Viễn
Phương đã ca ngợi sự vĩ đại cảu Bác, công lao của Bác đối với non sông
đất nước.
- Đồng thời, hình ảnh ẩn dụ “mặt trời trong lăng” cũng thể hiện sự
tôn kính, lòng biết ơn của nhân dân với Bác, niềm tin Bác sống mãi với
non sông đất nước ta.
b. Hai câu thơ có hình ảnh ẩn dụ mặt trời :
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng.
(Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ – Nguyễn Khoa Điềm)
Câu 1.

5
CHUYÊN ĐỀ NGỮ VĂN LỚP 9
Trong bài Mùa xuân nho nhỏ, Thanh Hải viết :
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa.
Kết thúc bài Viếng lăng Bác, Viễn Phương có viết :
Mai về Miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác.
a. Hai bài thơ của hai tác giả viết về đề tài khác nhau nhưng có chung
chủ đề. Hãy chỉ ra tư tưởng chung đó.
b. Viết một đoạn văn khoảng 5 câu phát biểu cảm nghĩ về 1 trong hai
đoạn thơ trên.
Gợi ý :
a. Khác nhau và giống nhau:
- Khác nhau :
+ Thanh Hải viết về đề tài thiên nhiên đất nước và khát vọng hoà nhập
dâng hiến cho cuộc đời.
+ Viễn Phương viết về đề tài lãnh tụ, thể hiện niềm xúc động thiêng
liêng, tấm lòng tha thiết thành kính khi tác giả từ Miền nam vừa được giải
phóng ra viếng lăng Bác.
- Giống nhau :
+ Cả hai đoạn thơ đều thể hiện ước nguyện chân thành, tha thiết được
hoà nhập, cống hiến cho cuộc đời, cho đất nước, nhân dân Ước nguyện
khiêm nhường, bình dị muốn được góp phần dù nhỏ bé vào cuộc đời
chung.
+ Các nhà thơ đều dùng những hình ảnh đẹp của thiên nhiên là biểu
tượng thể hiện ước nguyện của mình.
b. HS chọn đoạn thơ để viết nhằm làm nổi bật thể thơ, giọng điệu thơ và
ý tưởng thể hiện trong đoạn thơ.
- Đoạn thơ của Thanh Hải sử dụng thể thơ 5 chữ gần với các điệu dân

ca, đặc biệt là dân ca miền Trung, có âm hưởng nhẹ nhàng tha thiết.
6
CHUYÊN ĐỀ NGỮ VĂN LỚP 9
Giọng điệu thể hiện đúng tâm trạng và cảm xúc của tác giả : trầm lắng,
hơi trang nghiêm mà tha thiết khi bộc ạch những tâm niệm của mình.
Đoạn thơ thể hiện niềm mong muốn được cống hiến cho đời một cách tự
nhiên như con chim mang đến tiếng hót. Nét riêng trong những câu thơ
của Thanh Hải là đè cập đến một vấn đề lớn : ý nghĩa của đời sống cá
nhân trong quan hệ với cộng đồng.
- Đoạn thơ của Viễn Phương sử dụng thể thơ 8 chữ, nhịp thơ vừa phải
với điệp từ muốn làm, giộng điệu phù hợp với nội dung tình cảm, cảm
xúc. Đó là giọng điệu vừa nghiêm trang, sâu lắng, vừa thiết tha th hiện
đúng tâm trạng lưu luyến của nhà thơ khi phải xa Bác. Tâm trạng lưu
luyến của nhà thơ muốn ở mãi bên lăng Bác và chỉ biết gửi tấm lòng
mình bằng cách hoá thân hoà nhập vào những cảnh vật bên lăng : làm con
chim cất tiếng hót.
7