bài giảng pháp luật đại cương phần luật hiến pháp

CHƯƠNG 8
LUẬT HIEÁN PHAÙP
ỤC TIÊU
Chươngnàysẽcungcấpchosinhviên
nhữngkiếnthứccơ
ảnnhư sau:
Hi urõvềvaitròvàý nghĩaquan
tr
ngcủangànhlu tNhànước
N mvữngvềv trípháplý, chứcnăng
củaQuốch
i, Chínhphủ, Tòaánnhân
dân, Vi
nkiểmsátnhândân
Hiểuvàvậndngtốtcácquyềnvà
nghĩav
củacôngdânnướcCHXHCN
Vi
tNam
ỘI DUNG
1.Kháiniệm
2.
it ng i uchỉnh-Phươngpháp
i uchỉnh
3.Ch
ñịnhvềquyềnvànghĩavụcơ
ncủacôngdân
4.BộmáyNhànướccủanướcCHXHCN
ViệtNam
KHÁI NiỆM
LuậtHiếnpháplàmộtngànhluậtcơbản,

baogồmtổngthểcácquyphạmphápluật
đượcghinhậntronghiếnphápvàcácvăn
bảnquyphạmphápluậtkhácvềtổchứcbộ
máynhànước, điềuchỉnhcácquanhệxã
hộicơbảncóliênquanđếnviệctổchức
quyềnlựcnhànước như: chếđộchínhtrò,
chếđộkinhtế, vănhóa, xãhội, cácnguyên
tắctổchứchoạtđộngbộmáynhànướcvà
mốiquanhệgiữanhànướcvớicôngdân.
Qua cácthờikỳxâydựngvàbảovệtổquốc,
nướctãcóHiếnpháp1946, Hiếnpháp
1959, Hiếnpháp1980 vàhiệnnay Hiến
pháp1992 làvănbảnphápluậtcóhiệulực
pháplýcaonhấtđượcquốchộikhóa8 thông
qua trongphiênhọpngày15 tháng4 năm
1992 gồm12 chương147 điều.
ĐốitượngđiềuchỉnhcủaluậtHiếnpháp
ĐốitượngđiềuchỉnhcủangànhluậtHiến
pháplànhữngquanhệxãhộiquantrọngliên
quanđếnviệctổchứcquyềnlựcNhànước,
gồm:
Cácquanhệliênquanđếnnguồngốcquyền
lựcNhànước, bảnchấtNhànước
Cácquanhệliênquanđếnnguyêntắctổ
chứcvàhoạtđộngcủacáccơquantrongbộ
máyNhànước.
CácquanhệliênquangiữaNhànướcvà
côngdân.
Phươngphápđiềuchỉnh
Mỗimộtngànhluậtcónhữngphươngphápđiều

chỉnhđặcthù, phụthuộcđốitượngmàngành
luậtđóđiềuchỉnh.
PhươngphápđiềuchỉnhcủangànhluậtHiến
pháplàphươngphápmệnhlệnh, quyềnuể
điềuchỉnhcácquanhệxãhộitươngứng.
Phươngphápđiềuchỉnhmangtínhquyềnuythể
hiệnviệccơquanNhànướccóthẩmquyềncó
thểban hànhnhữngqui đònhmàcácđốitượng
cóliênquanphảithựchiệntheoqui đònhnày
CHẾĐỊNH VỀQUYỀN VÀNGHĨA VỤCƠ
BẢN CỦA CÔNG DÂN
Kháiniệmcôngdân: Côngdânlàmộtkhái
niệmpháplýđểchỉmộtcon ngườithuộcvề
mộtnhànướcnhấtđònhmàngườiđómang
quốctòch, biểuhiệnmốiliênhệpháplýđặc
biệtgiữangườiđóvớiNhànước.
Kháiniệmquyền, nghóavụcơbảncủacông
dân
Quyềncôngdânlàkhảnăngcủacôngdân
thựchiệnnhữnghànhvi nhấtđònhmộtcách
tựnguyện, theoýchívàsựlựachọncủa
mìnhmàphápluậtkhôngcấm
Nghóavụcôngdânlàsựtấtyếòihỏicông
dânphảicónhữnghànhvi nhằmđápứng
nhữngyêucầunhấtđònhvìlợiíchcủaNhà
nướcvàxãhộitheoquònhcủaphápluật.
Cácquyềnvànghóavụtronglónhvực
chínhtrò
Quyềnbầucửvàứngcử
QuyềnthamgiaquảnlýNhànướcvàxãhội

Nghóavụtrungthanhvớitổquốc
Quyềnvànghóavụbảovệtổquốc
Nghóavụtuântheohiếnphápvàphápluật
Quyềnvànghóavụtronglónhvựckinhtế
xãhội
Quyềnvànghóavụhọctập
Quyềnvànghóavụlaộng
Quyềnvànghóavụbảovệsứckhoẻ
Quyềnsởhữu
Quyềnđượctựdo kinhdoanhtheoquònhcủa
phápluật
Nghóavụđóngthuế, laộngcôngích
Quyềnđốivớinhàở
Nghóavụtôntrọngvàbảovệtàisảncủanhà
nướcvàlợiíchcôngcộng
Cácquyềntựdo dânchủ, tựdo cánhân
Quyềntựdo đilại, cưtrú
Quyềntựdo ngônluận
Quyềntựdo tínngưỡng
Quyềnbấtkhảxâmphạmvềthânthể
Quyền, nghóavụtronglónhvựckhiếunại, tố
cáo
BỘMÁY NHÀNƯỚC CỘNG HOÀXÃ HỘI
CHỦNGHIÃ VIỆT NAM
KháiniệmBộmáyNhànướcViệtNam:
BộmáyNhànướcViệtNam làhệthống
cáccơquanNhànướctừtrungươngđếnđòa
phương, đượctổchứctheonguyêntắc
chung, thốngnhấttạothànhmộtcơchế
đồngbộđểthựchiệncácchứcnăng, nhiệm

vụcủaNhànướcxãhộichủnghóa.
BộmáyNhànướclàtậphợpcáccơquan
Nhànướcnắmgiữtoànbộcácquyềnvề
chínhtrò, kinhtếvàtinhthần. Do vậytrong
bộmáyNhànướccócáccơquannhư:
Quânđội, Cảnhsát, Tòaán…vàcáccơ
quanquảnlývềkinhtế, vănhóa, giáodục
vàxãhội. MỗicơquanNhànướctrongbộ
máyNhànướcđềuchòutráchnhiệmvề
côngviệcđượcphâncông.
Cácnguyêntắctrongtổchứcvàhoạtđộng
củabộmáyNhànước
NguyêntắctấtcảquyềnlựcNhànướcthuộc
vềnhândân
Nguyêntắc Đảnglãnhđạo
Nguyêntắctậptrungdânchủ
Nguyêntắcphápchếxãhộichủnghóa
Nguyêntắcbìnhđẳngdântộc
CHỦTỊCH NƯỚC
Điều91 Hiếnpháp1992 quy
đònh: “Chủtòchnướclàngườiđứngđầu
Nhànước, thaymặtNhànướcvềđốinội
vàđốingoại”.
Chủtòchnướcdo Quốchộibầu
trongcácđạibiểuQuốchội, cónhiệm
kỳtheonhiệmkỳcủaQuốchội, Chủtòch
nùccóquyềnhạnbaoquátnhiềulónh
vựccủờisốngchínhtròxãhội.
Quyềnhạnchủtòchtrongtổchứcnhânsự
củabộmáyNhànước

ĐềnghòQuốchộibầu, miễnnhiệm, bãinhiệm
PhóChủtòchnước, Thủtướng, Chánhán
TANDTC, ViệntrưởngVKSNDTC; bổnhiệm,
miễnnhiệm, cáchchứcPhóchánhán, thẩm
phán
Căncứnghòquyếtcủaquốchội, bổnhiệm,
miễnnhiệmcáchchứPhóThủtướngvàcác
thànhviênkháccủaChínhphủ tóaánnhân
dântốicao, PhóviệntrưởngViệnkiểmsátnhân
dântốicao
Tronglónhvựcan ninhquốcgia, Chủtòchnước
thốnglónhcáclựclượngvũtrang, giửchứcvụ
chủtòchhộiđồngquốcphòngvàan ninh, có
quyềncôngbốquyếtđònhtuyênbốtìnhtrạng
chiếntranh; ralệnhtổngđộngviênhoặcđộng
viêncụcbộ; ban bốtìnhtrạngkhẩncấptrongcả
nướchoặcởtừngđiạphương; quyếtđònhphong
hàm, cấpsóquancấpcao, hàmcấpđạisứvà
nhữnghàmcấpNhànướckhác.
Tronglónhvựcngọaigiao, Chủtòchnướccó
quyềncử, triệuhồiĐạisứ, tiếpnhậnĐạisứnước
ngoài; quyếtđònhchonhập, chothôihoặctước
quốctòchViệtNam, quyếtđònhđặcxá.
QuyềnđềnghòUBTVQH xemxétlạivềcácpháp
lệnhdo UBTVQH thôngqua, nếupháplệnhđó
vẫnđượcUBTVQH biểuquyếttánthànhmàChủ
tòchnướcvẫnkhôngnhấttríthìChủtòchnước
trìnhQuốchộiquyếtđònhtrongkỳhọpgầnnhất.
HỆTHỐNG CƠ QUAN QUYỀN
LỰC NHÀNƯỚC

:
GồmQuốchộivàỦyban thườngvụ
quốchội(UBTVQH), đượcgọilàcơ
quanquyềnlựctrungươngvàHội
đồngnhândâncáccấp(tỉnh, thành
phốthuộctrungương; quận, huyện, thò
xã, thànhphốthuộctỉnh; phường, xã,
thòtrấn), đượcgọilàcáccơquan
quyềnlựcđòaphương.
QUỐC HỘI
Quốchộilàcơquanquyềnlựccao
nhấtnước, do nhândâncảnướcbầu
ra, thểhiệnýchí, nguyệnvọngcủa
toàndân.
Làcơquanduynhấtcóquyềnlập
hiến, lậppháp, cóquyềnquyếtđònh
nhữngvấnđềquantrọngcủất
nước, cóquyềntổchứcbộmáyNhà
nướcvàgiámsátcáccơquanNhà
nước
Quốchộinướctượctổchức
theohìnhthứcmộtviện, vớisốđạibiểutùy
yêucầuthựctếtừngkhóado nhândânbầu
raqua mộtcuộcbầucửphổthông, bình
đẳng, trựctiếpvàkínvớinhiệmkỳlà5 năm.
Quốchộihoạtđộngtheocáckỳhọp(2
kỳ/năm).
Cơcấutổchứccủaquốchộigồm: Ủy
ban thườngvụquốchội, Hộiđồngdântộc,
Cácủyban quốchội, đoànđạibiểuquốc

hộivàcácđạibiểuquốchội.
Nhiệmvụ, quyềnhạn:
Quốchộicóquyềnthôngqua Hiếnphápvà
sửổiHiếnpháp(lậphiếnvàtuchính);
thôngqua luật, bộluậtvàsửổiluật, bộ
luật; quyếtđònhchươngtrìnhxâydựngluậtvà
pháplệnh.
Quyếtđònhkếhoạchpháttriểnkinhtế-xã
hộicủấtnước
Quyếtđònhvấnđềchiếntranhvàhòabình.
Qui đònhvềtìnhtrạngkhẩncấp, cácbiện
phápđặcbiệtkhácđểbảảmquốcphòng
vàan ninhquốcgia.
Quyếtđònhchínhsáchcơbảnvềđốingoại.
Qui đònhviệõctổchứcvàhoạtđộngcủaQuốc
hội, Chủtòchnước, Chínhphủ, TAND,
VKSND vàchínhquyềnđòaphương.
Bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tòch
nước, PhóChủtòchnước, UBTVQH (Chủ
tòch, cácPhóChủtòchvàcácỦyviên), Thủ
tướngChínhphủ, ChánhánTòaán nhân
dântốicao(TANDTC), Viện trưởng
Việnkiểmsátnhândântốicao
(VKSNDTC .
Phê chuẩnđềnghòcủaThủtướngvềviệc bổ
nhiệm,miễn nhiệm,cách chức Phó Thủ
tướng, Bộtrưởngvàcácthànhviênkháccủa
Chínhphủ; phêchuẩnđềnghòcủachủtòch
nướcvềdanhsáchthànhviênHộiđồng
quốcphòngvàan ninh; bỏphiếutínnhiệm

đối vớinhữngngườigiữcácchứcvụdo Quốc
ho
äi bầuhoặcphêchuẩn.
Quyếtđònhviệcthànhlập, bãibỏcácBộvàcơ
quanngangBộ; thànhlậpmới, nhập, chia, điều
chỉnhđòagiớicấptỉnh, thànhphốtrựcthuộc
trungương; thànhlậphoặcgiảithểcácđơnvò
hànhchánh-kinhtếđặcbiệt.