SKKN: Dạy học môm lịch sử ở THCS bằng bản đồ tư duy

Sáng kiến kinh nghiệm
“DẠY HỌC MƠN LỊCH SỬ BẰNG SƠ ĐỒ TƯ DUY
QUA ĐÈN CHIẾU MICROSOFT POWERPOINT ”

Tên đề tài
Họ và tên: Nguyễn Thị Yến
Chức vụ: Giáo viên
Tổ: Văn - Lịch sử - GDCD

 NGƯỜI VIẾT Nguyễn Thò Yến TRƯỜNG THCS CÁT NHƠN Trang 1

Sáng kiến kinh nghiệm
“DẠY HỌC MƠN LỊCH SỬ BẰNG SƠ ĐỒ TƯ DUY
QUA ĐÈN CHIẾU MICROSOFT POWERPOINT ”

A. MỞ ĐẦU
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ ĐỊI HỎI CĨ GIẢI PHÁP MỚI ĐỂ
GIẢI QUYẾT
Thực tế cuộc sống đã chứng minh, trong những năm gần đây, mơn Lịch sử là một
mơn học gây xơn xao dư luận xã hội nhiều nhất, vì điểm thi Tốt nghiệp mơn Lịch sử,
hay trong các kỳ thi Đại học, Cao đẳng Khối C, kết quả điểm thi mơn Lịch sử đem lại rất
thấp, thậm chí có những thí sinh bị điểm khơng và số lượng các thí sinh thi mơn Lịch sử
bị điểm yếu, điểm kém chiếm số lượng rất cao.
Ở trường tơi cũng vậy, nhiều học sinh khơng ham thích học mơn Lịch sử, thể hiện
qua bài làm kiểm tra học sinh bị điểm yếu, điểm kém tương đối nhiều. Mặt khác có
nhiều bậc phụ huynh và học sinh quan niệm mơn học Lịch sử là mơn học phụ, khơng
cần quan tâm đầu tư; mà chủ yếu chú trọng đầu tư về các mơn học chính như Văn, Tốn,
tiếng Anh, v.v Đây là hồi chng báo hiệu mơn học Lịch sử bị xuống cấp, so với các
mơn học khác. Đó là lý do thơi thúc tơi viết sáng kiến kinh nghiệm: “Dạy học mơn Lịch

sử bằng sơ đồ tư duy qua đèn chiếu MICROSOFT POWRPOINT ”.
2. Ý NGHĨA VÀ TÁC DỤNG CỦA GIẢI PHÁP MỚI
Lịch sử là một mơn học có ý nghĩa quan trọng đối với mỗi con người của chúng
ta. Vì mỗi quốc gia, mỗi dân tộc, mỗi con người, mỗi thời đại, … mà chúng ta thấy hiện
nay, đều trải qua q trình hình thành, phát triển và biến đổi; nghĩa là đều có một q
khứ, q khứ đó chính là Lịch sử. Chính vì vậy các nhà sử học thời xưa đã nói: “Sử để
ghi chép việc, mà việc thì hay hoặc dở đều làm gương để răn dạy cho đời sau. Các nước
ngày xưa, nước nào cũng có sử là vì vậy” . “ Sử phải tỏ rõ được sự phải trái, cơng
bằng, u ghét, vì lời khen của sử còn vinh dự hơn áo đẹp vua ban, lời chê của sử còn

 NGƯỜI VIẾT Nguyễn Thò Yến TRƯỜNG THCS CÁT NHƠN Trang 2

Sáng kiến kinh nghiệm
“DẠY HỌC MƠN LỊCH SỬ BẰNG SƠ ĐỒ TƯ DUY
QUA ĐÈN CHIẾU MICROSOFT POWERPOINT ”

nghiêm khắc hơn búa rìu, sử thực là cái cân, là gương của mn đời ”(Đại Việt sử ký
tồn thư, tập 1, NXB Khoa học xã hội, HN, 1972 và Nhập mơn sử học, NXB Giáo dục,
HN, 1987). Khi bàn về vấn đề tầm quan trọng của mơn học Lịch sử, nhà văn học nước
Nga G.Belinski có viết: “Chúng ta hỏi dĩ vãng, bắt nó giải thích hiện tại và dự đốn
trong tương lai cho chúng ta”. Thuở sinh thời Bác Hồ kính u của chúng ta đã từng
dạy:
“Dân ta phải biết sử ta.
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam.”
Sáng kiến kinh nghiệm: “Dạy học mơn Lịch sử bằng sơ đồ tư duy qua đèn chiếu
MICROSOFT POWRPOINT ” của tơi, nhằm kích thích học sinh u thích học mơn Lịch
sử khi còn ngồi trên ghế nhà trường THCS. Đây là nền tảng kiến thức mơn Lịch sử để
các em vào cấp III, học cho tốt hơn mơn Lịch sử.
Phương pháp dạy học (PPDH) bằng Bản đồ tư duy (BĐTD) còn gọi là Sơ đồ tư duy,
Lược đồ tư duy,… là hình thức ghi chép nhằm tìm tòi đào sâu, mở rộng một ý tưởng,

tóm tắt những ý chính của một nội dung, hệ thống hóa một chủ đề… bằng cách kết hợp
việc sử dụng hình ảnh, đường nét, màu sắc, chữ viết, …
Nghĩa của cụm từ Bản đồ tư duy (BĐTD) khơng hiểu theo nghĩa bản đồ thơng
thường như Bản đồ địa lí mà BĐTD được hiểu là một hình thức ghi chép theo mạch tư
duy của mỗi người bằng việc kết hợp nét vẽ, màu sắc và chữ viết,… Đặc biệt đây là một
sơ đồ mở, việc thiết kế BĐTD theo mạch tư duy của mỗi người, khơng u cầu tỉ lệ, chi
tiết khắt khe như bản đồ địa lí, có thể vẽ thêm hoặc bớt các nhánh, mỗi người vẽ một
kiểu khác nhau, dùng màu sắc, hình ảnh, các cụm từ diễn đạt khác nhau, cùng một nội
dung nhưng mỗi người có thể “thể hiện” nó dưới dạng Bản đồ tư duy (BĐTD) theo một

 NGƯỜI VIẾT Nguyễn Thò Yến TRƯỜNG THCS CÁT NHƠN Trang 3

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT

cỏch riờng do ú vic lp Bn t duy (BTD) phỏt huy c ti a kh nng sỏng to
ca mi ngi
D nhỡn, d vit.
Kớch thớch hng thỳ hc tp v kh nng sỏng to ca hc sinh
Phỏt huy ti a tim nng ghi nh ca b nóo.
Rốn luyn cỏch xỏc nh ch v phỏt trin ý chớnh, ý ph mt cỏch logic.
ễng Tony Buzan l ngi sỏng to ra phng phỏp t duy Mind Map (tc l Bn
t duy). ễng nghiờn cu chuyờn sõu v b nóo, trớ nh tỡm ra qui lut khi xõy dng Bn
t duy gm nhiu nhỏnh, giỳp b nóo chỳng ta ghi chộp v luyn tp trớ nóo tt hn,
cỏc s kin mt cỏch h thng hn.
Khi s dng Bn t duy s giỳp cho chỳng ta nhiu u im hn nh:
1. Sỏng to.
2. Tit kim thi gian.
3. Ghi nh tt.

4. Nhỡn thy bc tranh tng th.
5. Phỏt trin nhn thc, t duy, cao hn.
Tri nghim Dy hc mụn Lch s bng s t duy qua ốn chiu
MICROSOFT POWRPOINT , kt qu a s hc sinh nm vng kin thc c bn trong
mt bi hc, mt chng, mt giai on Lch s mt cỏch tng quỏt nht v cỏc em cng
ng tỡnh hng ng cỏch hc ny.
3. PHM VI NGHIấN CU CA TI

NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 4

Sáng kiến kinh nghiệm
“DẠY HỌC MƠN LỊCH SỬ BẰNG SƠ ĐỒ TƯ DUY
QUA ĐÈN CHIẾU MICROSOFT POWERPOINT ”

Tơi đã áp dụng “Dạy học mơn Lịch sử bằng sơ đồ tư duy qua đèn chiếu
MICROSOFT POWRPOINT ”, trong các năm học 2011-2012, năm học 2012-2013, năm
học 2013-2014, ở các lớp 8 và 9 kết quả khả thi, phần đơng học sinh đồng tình ủng hộ,
vì tiết học giúp các em nắm vững kiến thức cơ bản trong bài học, các em rất hưng phấn
trong tiết học mơn Lịch sử. Trong tiết học mơn Lịch sử, giáo viên đã sử dụng nhiều
phương pháp truyền thống kết hợp với phương pháp hiện đại, đặc biệt giáo viên sử dụng
phương pháp dạy học trực tiếp trên sơ đồ tư duy qua đèn chiếu MICROSOFT
POWRPOINT.
II. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CĨ TÍNH ĐỊNH HƯỚNG CHO
VIỆC NGHIÊN CỨU, TÌM GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI
Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) là vấn đề được Đảng, Nhà nước ta rất quan
tâm, đã xác định trong Nghị quyết Trung ương IV, khóa VII (Tháng 1/ 1993), Nghị
quyết Trung ương II, khóa VIII (Tháng 12/ 1996), được cụ thể hóa trong Luật Giáo dục
(năm 2005), Chỉ thị số 14 (Tháng 4/ 1999). Trong điều 28, khoản 2, của Luật Giáo dục
có ghi:”Phương pháp giáo dục phổ thơng phải phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ

động và sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, mơn học; bồi
dưỡng phương pháp tự học khả năng làm việc nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến
thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học
sinh”.
Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) nói chung, đổi mới phương pháp dạy học
(PPDHLS) mơn Lịch sử nói riêng, là việc dạy học phải “lấy học sinh làm trung tâm”
nhằm mục tiêu: giúp học sinh phát triển tồn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ
và các kĩ năng cơ bản, phát triển các năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình

 NGƯỜI VIẾT Nguyễn Thò Yến TRƯỜNG THCS CÁT NHƠN Trang 5

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT

thnh nhõn cỏch con ngi Vit Nam xó hi ch ngha, xõy dng t cỏch v trỏch nhim
cụng dõn; chun b cho hc sinh tip tc hc lờn hoc i vo cuc sng lao ng, tham
gia xõy dng v bo v T quc.
2. CC BIN PHP TIN HNH, THI GIAN TO RA GII PHP
S dng sỏng kin kinh nghim Dy hc mụn Lch s bng s t duy qua ốn
chiu MICROSOFT POWRPOINT ca tụi
- Yờu cu hc sinh hc bi c, xem trc nh bi hc mi v tham kho ti liu cú liờn
quan n bi hc mi.
- Yờu cu giỏo viờn nghiờn cu bi dy, nm vng kin thc c bn, s dng dựng
dy hc phự hp vi tng bi dy, son ging bi dy Lch s bng s t duy qua ốn
chiu MICROSOFT POWRPOINT
B. NI DUNG
I. MC TIấU
- Nờu rừ nhim v ca ti
Sỏng kin kinh nghim: Dy hc mụn Lch s bng s t duy qua ốn chiu

MICROSOFT POWRPOINT , nhm:
- Kớch thớch hc sinh yờu thớch hc mụn Lch s.
- Giỳp cỏc em nm vng kin thc Lch s c bn trong tit hc.
II. Mễ T GII PHP TI
1. THUYT MINH TNH MI
- Mụ t ngn gn nhng y ni dung gii phỏp, nờu rừ nhng im
mi, im sỏng to ca gii phỏp.

NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 6

Sáng kiến kinh nghiệm
“DẠY HỌC MƠN LỊCH SỬ BẰNG SƠ ĐỒ TƯ DUY
QUA ĐÈN CHIẾU MICROSOFT POWERPOINT ”

Sáng kiến kinh nghiệm “Dạy học mơn Lịch sử bằng sơ đồ tư duy qua đèn chiếu
MICROSOFT POWRPOINT ” của tơi đã dạy trải nghiệm trong các năm học 2011-2012,
năm học 2012-2013, năm học 2013-2014, ở các lớp 8 và 9, đem lại kết quả khả thi, đa số
học sinh đồng tình ủng hộ, vì các em rất hưng phấn trong tiết học mơn Lịch sử. Vì trong
tiết học mơn Lịch sử giáo viên sử dụng rất nhiều tranh ảnh trực quan như: Bản đồ, lược
đồ, sơ đồ, tranh ảnh Lịch sử, …phù hợp cho từng bài học, nên các em rất thích nghiên
cứu, khám phá những kiến thức còn bí ẩn trong các đồ dùng trực quan dạy học này. Qua
tiết học, đa số các em đã nắm vững kiến thức cơ bản trong bài học.
2. KHẢ NĂNG ÁP DỤNG
- Thời gian áp dụng hoặc thử nghiệm có hiệu quả.
Sáng kiến kinh nghiệm “Dạy học mơn Lịch sử bằng sơ đồ tư duy qua đèn chiếu
MICROSOFT POWRPOINT ”, tơi đã dạy trải nghiệm mơn Lịch sử bằng sơ đồ tư duy
qua đèn chiếu MICROSOFT POWRPOINT ”, trong các năm học 2011-2012, năm học
2012-2013, năm học 2013-2014, ở các lớp 8 và 9 cụ thể như sau:
Lịch sử lớp 8, trong các năm học 2011 -2012, tơi đã dạy trải nghiệm mơn Lịch
sử lớp 8, bài 27 “Khởi nghĩa n Thế và phong trào chống Pháp của đồng bào miền núi

cuối thế kỷ XIX”, bằng sơ đồ tư duy qua đèn chiếu MICROSOFT POWRPOINT, cụ thể
như sau. Tơi kính mong q đồng nghiệp tham khảo và nhận xét, bổ sung để sáng kinh
nghiệm của tơi đợc hồn chỉnh và sớm đi vào thực tế giảng dạy:

 NGƯỜI VIẾT Nguyễn Thò Yến TRƯỜNG THCS CÁT NHƠN Trang 7

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT


NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 8

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT


NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 9

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT


NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 10

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT

NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 11

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT


NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 12

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT


NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 13

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT


NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 14

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT

NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 15

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT


NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 16

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT


NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 17

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT


NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 18

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT


NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 19

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT

Lch s lp 9, trong cỏc nm hc 2013 -2014, tụi ó dy tri nghim mụn Lch
s lp 9, bi 10 Cỏc nc Tõy u, bng s t duy qua ốn chiu MICROSOFT
POWRPOINT, c th nh sau:

NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 20

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT


NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 21

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT


NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 22

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT


NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 23

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT


NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 24

Saựng kin kinh nghim
DY HC MễN LCH S BNG S T DUY
QUA ẩN CHIU MICROSOFT POWERPOINT


NGệễỉI VIT Nguyeón Thũ Yeỏn TRệễỉNG THCS CAT NHễN Trang 25