GIÁO TRÌNH cơ sở CÔNG NGHỆ CHẾ tạo máy

Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
1
1
Chương 5
Chương 5
ĐỘ CHÍNH XÁC GIA CÔNG
ĐỘ CHÍNH XÁC GIA CÔNG
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
2
2
MỤC ĐÍCH
MỤC ĐÍCH
•
Điều khiển các nguyên nhân gây ra sai số
Điều khiển các nguyên nhân gây ra sai số
gia công nhằm đạt độ chính xác chế tạo
gia công nhằm đạt độ chính xác chế tạo
•
Khảo sát độ chính xác gia công để biết rõ
Khảo sát độ chính xác gia công để biết rõ
khả năng công nghệ của thiết bị
khả năng công nghệ của thiết bị
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
3
3
NỘI DUNG
NỘI DUNG
5-1 Khái niệm và định nghĩa

5-1 Khái niệm và định nghĩa


5-2 Các phương pháp đạt độ chính xác gia
5-2 Các phương pháp đạt độ chính xác gia
công trên máy công cụ
công trên máy công cụ
5-3 Các nguyên nhân gây ra sai số gia công
5-3 Các nguyên nhân gây ra sai số gia công
5-4 Phương pháp xác định độ chính xác gia
5-4 Phương pháp xác định độ chính xác gia
công
công
5-5 Phương pháp điều chỉnh máy
5-5 Phương pháp điều chỉnh máy
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
4
4
5-1 Khái niệm và định nghĩa
5-1 Khái niệm và định nghĩa



Độ chính xác gia công của chi tiết máy là
Độ chính xác gia công của chi tiết máy là
mức độ giống nhau về mặt hình học, về
mức độ giống nhau về mặt hình học, về
tính chất cơ lý bề mặt của chi tiết máy
tính chất cơ lý bề mặt của chi tiết máy

được gia công so với chi tiết máy lý tưởng
được gia công so với chi tiết máy lý tưởng
trên bản vẽ thiết kế.
trên bản vẽ thiết kế.

Mức độ giống nhau càng nhiều thì độ
Mức độ giống nhau càng nhiều thì độ
chính xác càng cao
chính xác càng cao
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
5
5

Độ chính xác kích thước
Độ chính xác kích thước
: được đánh giá
: được đánh giá
bằng sai lệch của kích thước thẳng hoặc
bằng sai lệch của kích thước thẳng hoặc
kích thước góc
kích thước góc

Độ chính xác về vị trí tưong quan
Độ chính xác về vị trí tưong quan
giữa hai
giữa hai
bề mặt : độ song song, độ vuông góc, độ
bề mặt : độ song song, độ vuông góc, độ
đồng tâm…

đồng tâm…

Độ chính xác về hình dạng hình học
Độ chính xác về hình dạng hình học
:
:
độ côn, độ ôvan, độ trống v.v
độ côn, độ ôvan, độ trống v.v
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
6
6
SAI SỐ GIA CÔNG
SAI SỐ GIA CÔNG
Sai số kích thước
Sai số vị trí tương quan
Sai số hình dáng hình học
Sai số hệ thống không đổi
Sai số hệ thống thay đổi
Sai số ngẫu nhiên
Các loại sai số
Các loại sai số
Sai số của một loạt
Sai số của một loạt
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
7
7
Các nguyên nhân sinh ra sai số hệ thống không
Các nguyên nhân sinh ra sai số hệ thống không

đổi
đổi

Sai số lý thuyết của phương pháp cắt.
Sai số lý thuyết của phương pháp cắt.

Sai số chế tạo máy, đồ gá, dao cắt.
Sai số chế tạo máy, đồ gá, dao cắt.
Các nguyên nhân sinh ra sai số hệ thống thay
Các nguyên nhân sinh ra sai số hệ thống thay
đổi (theo thời gian)
đổi (theo thời gian)

Dụng cụ cắt bị mòn theo thời gian.
Dụng cụ cắt bị mòn theo thời gian.

Biến dạng vì nhiệt của máy, dao, đồ gá
Biến dạng vì nhiệt của máy, dao, đồ gá
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
8
8
Các nguyên nhân sinh ra sai số ngẫu nhiên
Các nguyên nhân sinh ra sai số ngẫu nhiên

Độ cứng vật liệu gia công không đồng đều.
Độ cứng vật liệu gia công không đồng đều.

Lượng dư gia công không đều.
Lượng dư gia công không đều.


Do sai số gá đặt.
Do sai số gá đặt.

Do gá dao nhiều lần.
Do gá dao nhiều lần.

Do mài dao nhiều lần.
Do mài dao nhiều lần.

Do thay đổi nhiều máy để gia công một
Do thay đổi nhiều máy để gia công một
loạt chi tiết.
loạt chi tiết.

Do dao động nhiệt của chế độ cắt gọt.
Do dao động nhiệt của chế độ cắt gọt.
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
9
9
5-2 Các phương pháp đạt độ chính
5-2 Các phương pháp đạt độ chính
xác gia công trên máy công cụ
xác gia công trên máy công cụ


1- Phương pháp cắt thử từng kích
1- Phương pháp cắt thử từng kích
thước riêng biệt

thước riêng biệt
2- Phương pháp tự động đạt kích
2- Phương pháp tự động đạt kích
thước trên máy công cụ đã điều
thước trên máy công cụ đã điều
chỉnh sẵn
chỉnh sẵn
3- Phương pháp tự động điều chỉnh
3- Phương pháp tự động điều chỉnh
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
10
10
1-Phương pháp cắt thử từng
1-Phương pháp cắt thử từng
kích thước riêng biệt
kích thước riêng biệt



Cắt thử và đo cho đến khi đạt yêu cầu
Cắt thử và đo cho đến khi đạt yêu cầu

Phương pháp này có những ưu điểm sau:
Phương pháp này có những ưu điểm sau:

Có thể đạt được độ chính xác nhờ rà gá
Có thể đạt được độ chính xác nhờ rà gá

Có thể loại trừ ảnh hưởng của dao mòn đến

Có thể loại trừ ảnh hưởng của dao mòn đến
độ chính xác gia công
độ chính xác gia công

Đối với phôi không chính xác người thợ có thể
Đối với phôi không chính xác người thợ có thể
phân bố lượng dư đều đặn nhờ vào quá trình
phân bố lượng dư đều đặn nhờ vào quá trình
vạch dấu hoặc rà trực tiếp
vạch dấu hoặc rà trực tiếp

Không cần đến đồ gá phức tạp
Không cần đến đồ gá phức tạp


Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
11
11
Nhược điểm của p.p cắt thử
Nhược điểm của p.p cắt thử



Độ chính xác gia công của phương pháp này
Độ chính xác gia công của phương pháp này
bị giới hạn bởi bề dày bé nhất của lớp phoi
bị giới hạn bởi bề dày bé nhất của lớp phoi
hớt đi.
hớt đi.


Người thợ phải chú ý cao độ nên dễ mệt do
Người thợ phải chú ý cao độ nên dễ mệt do
đó dễ sinh ra phế phẩm
đó dễ sinh ra phế phẩm

Do phải cắt thử nhiều lần nên năng suất
Do phải cắt thử nhiều lần nên năng suất
thấp
thấp

Trình độ tay nghề người thợ yêu cầu cao
Trình độ tay nghề người thợ yêu cầu cao

Do năng suất thấp, tay nghề của người thợ
Do năng suất thấp, tay nghề của người thợ
yêu cầu cao nên giá thành gia công cao.
yêu cầu cao nên giá thành gia công cao.
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
12
12
2- Phương pháp tự động đạt kích
2- Phương pháp tự động đạt kích
thước trên máy công cụ đã điều
thước trên máy công cụ đã điều
chỉnh sẵn
chỉnh sẵn

Trong sản xuất loạt lớn và hàng khối, để
Trong sản xuất loạt lớn và hàng khối, để
đạt độ chính xác gia công, chủ yếu là
đạt độ chính xác gia công, chủ yếu là
dùng phương pháp tự động đạt kích thước
dùng phương pháp tự động đạt kích thước
trên máy công cụ đã điều chỉnh sẵn
trên máy công cụ đã điều chỉnh sẵn


Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
13
13
Bán kính dao phay
Bán kính dao phay
C
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
14
14
Phương pháp này có những ưu
Phương pháp này có những ưu
điểm sau
điểm sau


:
:


Bảo đảm độ chính xác gia công, giảm
Bảo đảm độ chính xác gia công, giảm
bớt phế phẩm
bớt phế phẩm

Chỉ cắt một lần là đạt kích thước yêu
Chỉ cắt một lần là đạt kích thước yêu
cầu, không mất thì giờ cắt thử, đo
cầu, không mất thì giờ cắt thử, đo
nhiều lần nên năng suất cao
nhiều lần nên năng suất cao

Nâng cao hiệu quả kinh tế
Nâng cao hiệu quả kinh tế
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
15
15
Nhược điểm
Nhược điểm


•
Phí tổn về công và thời gian cho việc điều
Phí tổn về công và thời gian cho việc điều
chỉnh.
chỉnh.
•
Phí tổn về việc chế tạo phôi chính xác
Phí tổn về việc chế tạo phôi chính xác

•
Nếu chất lượng dụng cụ cắt quá kém hoặc
Nếu chất lượng dụng cụ cắt quá kém hoặc
mau mòn thì kích thước đã điều chỉnh sẽ
mau mòn thì kích thước đã điều chỉnh sẽ
bị phá hoại nhanh chóng
bị phá hoại nhanh chóng
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
16
16
3- Phương pháp tự động điều chỉnh
3- Phương pháp tự động điều chỉnh
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
17
17
5-3 Các nguyên nhân gây ra
5-3 Các nguyên nhân gây ra
sai số gia công
sai số gia công
1-Do biến dạng đàn hồi của hệ thống CN
1-Do biến dạng đàn hồi của hệ thống CN
2-Do độ chính xác của máy, dao và độ mòn
2-Do độ chính xác của máy, dao và độ mòn
của chúng
của chúng
3-Do biến dạng nhiệt của hệ thống công
3-Do biến dạng nhiệt của hệ thống công
nghệ

nghệ
4-Do gá đặt chi tiết khi gia công
4-Do gá đặt chi tiết khi gia công
5-Do rung động khi cắt
5-Do rung động khi cắt
6-Do sai số của dụng cụ đo và phương pháp
6-Do sai số của dụng cụ đo và phương pháp
đo
đo
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
18
18
•
Hệ thống công nghệ kém cứng vững
Hệ thống công nghệ kém cứng vững
•
Sai số hình học của phôi
Sai số hình học của phôi
1-Do biến dạng đàn hồi của hệ
1-Do biến dạng đàn hồi của hệ
thống công nghệ
thống công nghệ


Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
19
19





Độ cứng vững của hệ thống công nghệ
Độ cứng vững của hệ thống công nghệ
là khả năng chống lại ngoại lực làm nó
là khả năng chống lại ngoại lực làm nó
biến dạng.
biến dạng.




Độ cứng vững được xác định bằng tỉ số
Độ cứng vững được xác định bằng tỉ số
giữa lực cắt và chuyển vị của dao so với
giữa lực cắt và chuyển vị của dao so với
chi tiết gia công theo hướng của lực tác
chi tiết gia công theo hướng của lực tác
dụng:
dụng:
Hệ thống công nghệ kém cứng vững
Hệ thống công nghệ kém cứng vững
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
20
20


Sai số do chuyển vị của hai mũi tâm
Sai số do chuyển vị của hai mũi tâm

Sai số do biến dạng của chi tiết gia
Sai số do biến dạng của chi tiết gia
công
công

Sai số do biến dạng của dao cắt và ụ
Sai số do biến dạng của dao cắt và ụ
gá dao
gá dao
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
21
21
Sai số do chuyển vị của hai mũi tâm
Sai số do chuyển vị của hai mũi tâm
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
22
22
EI
LP
r
y
48
3
2
⋅

=∆
d
y
J
P
r =∆
3
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
23
23
Do sai số hình học của phôi
Do sai số hình học của phôi


Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
24
24
2- Ảnh hưởng của độ chính xác của
2- Ảnh hưởng của độ chính xác của
Máy–Gá–Dao và tình trạng mòn của
Máy–Gá–Dao và tình trạng mòn của
chúng đến độ chính xác gia công
chúng đến độ chính xác gia công



Sai số của máy công cụ (do chế
Sai số của máy công cụ (do chế

tạo và lắp ráp)
tạo và lắp ráp)

Sai số của đồ gá
Sai số của đồ gá

Sai số của dao cắt
Sai số của dao cắt


Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
Hồ Viết Bình-ĐHSPKT. TP.HCM
25
25
Sai số của máy công cụ
Sai số của máy công cụ
Máy công cụ cũng chỉ chế tạo được đến một
Máy công cụ cũng chỉ chế tạo được đến một
độ chính xác nhất định. Các sai số hình
độ chính xác nhất định. Các sai số hình
học của máy do chế tạo như :
học của máy do chế tạo như :

Độ đảo trục chính theo hướng kính
Độ đảo trục chính theo hướng kính

Độ đảo mặt đầu của trục chính
Độ đảo mặt đầu của trục chính

Các sai số chế tạo khác của sóng trượt,

Các sai số chế tạo khác của sóng trượt,
của bàn máy v.v …
của bàn máy v.v …