Phân lập và tuyển chọn chủng vi khuẩn phân giải canxi oxalat nguyên nhân chính gây sỏi thận

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC M TP. H CHÍ MINH


KHÓA LUN TT NGHIP


Tên đ tài:

PHÂN LP VÀ TUYN CHN CHNG VI
KHUN PHÂN GII CANXI OXALAT -
NGUYÊN NHÂN CHÍNH GÂY SI THN

KHOA CÔNG NGH SINH HC
CHUYÊN NGÀNH: VI SINH – SINH HC PHÂN T


GVHD: ThS. DNG NHT LINH
SVTH : LÊ TH YN NHI
MSSV : 1053010531
KHOÁ: 2010 – 2014

Tp.H Chí Minh, tháng 05 nm 2014

LI CM N
Khong thi gian ti phòng thí nghiêm vi sinh, là khong thi gian tôi s
không bao gi quên. Ni đã cho tôi tht nhiu kin thc và nhng k nim đp. 
tài đc thc hin vi s giúp đ ca rt nhiu ngi dù trc tip hay gián tip. Tôi
xin đc gi li cm n chân thành thành đn tt c nhng ngi đã giúp đ tôi
thc hin đ tài này.
u tiên cho phép em đc g

i li cm n chân thành và s tri ân sâu sc ti
cô Dng Nht Linh và thy Nguyn Vn Minh. Thy, cô không ch truyn đt
nhng kin thc quý báu mà còn dy em nhng bài hc trong cuc sng, giúp em
hoàn thin nhân cách cng nh tri thc. c bit, thy cô đã cho em c hi tìm thy
đam mê tht s và đc làm vic ht mình cho nhng điu mình yêu thích.
Vi lòng bit 
n sâu sc nht, em xin gi đn quý thy cô  Khoa Công ngh
sinh hc nói chung và các thy cô trong t chuyên ngành Vi sinh nói riêng đã truyn
đt cho em vn kin thc quý báu.
Em xin gi li cm n đn thy an Duy Pháp đã luôn giúp đ, đng viên,
truyn đt cho em nhng kin thc và kinh nghim quý báu. Ch Võ Ngc Yn Nhi,
ch Nguyn Th M Linh đã luôn bên cnh, chia s vui bun, giúp em tìm ra cách
gii quy
t nhng vn đ, nhng khó khn gp phi trong quá trình làm đ tài.
Bên cnh đó, xin gi li cm n đn các anh/ ch, các bn và các em  phòng
thí nghim đã luôn giúp đ và đng viên tôi trong sut quá trình thc hin đ tài.
Cui cùng, con xin gi li cm đn cha m, đã dy d, yêu thng, nuôi nng
con khôn ln nh ngày hôm nay. Gia đình là ch da tinh thn giúp con vt qua
nhng khó khn trong cuc s
ng.
Em xin chúc quý thy cô di dào sc khe, gt hái nhiu thành công.
Bình Dng, tháng 5 nm 2014


Lê Th Yn Nhi

MC LC
MC LC i

DANH MC CH VIT TT iv

DANH MC BNG iv
DANH MC HÌNH NH v
DANH MC S  v
DANH MC BIU  v
T VN  1
CHNG 1. TNG QUAN TÀI LIU 4
1.1. SI TIT NIU 5
1.2. T L
MC BNH 5
1.2.1. Trên th gii 5
1.2.2. Ti Vit Nam 5
1.3. THÀNH PHN HÓA HC CA SI 6
1.3.1. Trên th gii 6
1.3.2. Ti Vit Nam 7
1.4. C CH HÌNH THÀNH SI 8
1.5. NGUYÊN NHÂN SINH BNH 9
1.5.1. Tng cô đc nc tiu do gim bài tit niu 9
1.5.2. Tng canxi niu (hypercalciuria) 9
1.5.3. Tng oxalat ni
u 10
1.5.4. Tng acid uric niu 10
1.5.5. Tng cystein niu 11
1.5.6. Tng xanthine niu 11
1.5.7. Mt s nguyên nhân khác 11
1.6. CÁC GIAI ON PHÁT SINH SI 11
1.7. SI TÁC NG TI H TIT NIU 12
1.7.1. è ép và tc nghn đng dn niu 12
KHÓA LUN TT NGHIP
SVTH: LÊ TH YN NHI


1.7.2. Kích thích c xát 12
1.7.3. Nhim khun 13
1.8. CÁC PHNG PHÁP IU TR SI 14
1.8.1. Phng pháp ít xâm ln 14
1.8.2. Phu thut ly si 15
1.8.3. iu tr ni khoa 15
1.8.4. S dng vi khun có kh nng phân gii mui canxi oxalat 16
1.9. MT S NGHIÊN CU V VI KHUN CÓ KH NNG PHÂN GII
MUI CANXI OXALT 17
CHNG 2. V
T LIU VÀ PHNG PHÁP 19
2.1. VT LIU 20
2.1.1. a đim và thi gian nghiên cu 20
2.1.2. i tng nghiên cu 20
2.1.3. Thit b, dng c, môi trng 20
2.2. PHNG PHÁP NGHIÊN CU 21
2.2.1. B trí thí nghim 21
2.2.2. Quy trình ly mu và phân lp 22
2.2.3. Xác đnh lng oxalat b phân hy 24
2.2.4. nh danh 27
CHNG 3. KT QU VÀ THO LU
N 38
3.1. KT QU PHÂN LP 39
3.2. Kt qu đnh lng mui oxalat 42
3.2.1. nh lng oxalat bng phng pháp oxi hóa kh (KMnO
4
). 43
3.2.2. nh lng oxalat bng phng pháp sc kí trao đi ion 45
3.3. Kt qu đnh danh 46
CHNG 4. KT LUN VÀ  NGH 50

4.1. KT LUN 51
4.2.  NGH 51
TÀI LIU THAM KHO 52
PH LC 55
KHÓA LUN TT NGHIP
SVTH: LÊ TH YN NHI


KHÓA LUN TT NGHIP
SVTH: LÊ TH YN NHI

DANH MC CH VIT TT
o
C Celsius degree
Cs Cng s
g Gam
µm Micrometer
pH Puisauce de Hydrogen
NA Nutrient Agar
NB Nutrient Broth
C i chng
V Th tích dung dch (mL)
N Nng đ đng lng (đng lng/ L)
E ng lng gam (g/ đng lng)

DANH MC BNG
Bng 1.1. Tn sut (%) thành phn chính trong si tit niu  Pháp 7
Bng 1.2. Thành phn si thn 8
Bng 3.1. Kt qu phân lp vi khun phân gii canxi oxalat t nhiu ngun mu
khác nhau 39

Bng 3.2. Kt qu quan sát hình thái khun lc và nhum gram ca các chng phân
lp trong điu kin hiu khí. 40
Bng 3.3. Kt qu quan sát hình thái khun lc và nhum gram c
a các chng phân
lp trong điu kin k khí. 41
Bng 3.4. Kt qu đnh lng mui oxalat bng phng pháp oxi hóa kh (KMnO
4
)
43
Bng 3.5. Kt qu đnh lng mui oxalat bng phng pháp sc ký trao đi ion 45
Bng 3.6. Kt qu th nghim sinh hóa nhóm cu khun gram âm 47
Bng 3.7. Kt qu th nghim sinh hóa nhóm trc khun gram dng có bào t 48


KHÓA LUN TT NGHIP
SVTH: LÊ TH YN NHI

DANH MC HÌNH NH
Hình 3.1. Phân lp mu đt ti Bình Dng trên môi trng 1 42
Hình 3.2. Hình thái khun lc ca mt s chng vi khun trên môi trng 1 42
Hình 3.3. Kt qu nhum gram ca mt s chng vi khun 42

DANH MC S 
S đ 2.1. S đ thí nghim 22
S đ 2.2. S đ ly mu và phân lp 23

DANH MC BIU 
Biu đ 3.1. Lng mui oxalat gim (%) sau 24 gi nuôi cy 44
Biu đ 3.2. Lng mui oxalat gim (%) sau 24 gi nuôi cy 46

KHÓA LUN TT NGHIP T VN 

SVTH: LÊ TH YN NHI 1



T VN 

K

S
V

k

g
â
c
h
n
g
T
2
8
T
h
t
h
đ


c
ó
c

h

ti

s

h
i
n
h
P
h
ph
t
h
t
h
l
à
n
h
s

n
h
(

C
K
HÓA LU

V
TH: LÊ
T
Si ti


t thành c

â
y nghn
t
h
c thn,
g
g
i bnh.
Ti M

i Vit N
a
8
,3%, si
n
h
 Bay, 2
0

h
ng kê kh
á
Trên
8

c tìm th

ó
màu xan
h

si thn.

p thu t
t

u gi là
h

i niu tái
p
Hin
n
i
u qu tri

h
t tái phá
t

h
ng ph
á
h
át ca s
i
h
 gii. N
h
h
iu các c
h
à
mt la
c
h
iu nghiê
n

dng h
n
h
ân thì l

C
ampieri
v

N TT
N

T
H YN
N

t niu là
m

a mt s
t
t
c đng
g
ây nhim
(Nguyn
T

, bnh s

a
m si th
n
n
iu đo
c
0
07). T l
á
c nhau. (

8

0% si t
h

y trong n
h
h
đm. Nh

Trong đi
u
t
hc phm
h
yperoxalu
r
p
hát. (Sasi
k
n
ay, vic
đ

t đ, mt
t
1 ln tro
n
á
p điu tr
i
thn ngà

y
h
ng vi c
h
h
t dinh d

c
hn điu
n
cu dùn
g
n
h
p
các

ng oxala
t
v
à cs, 20
0
N
GHIP
N
HI
m
t bnh t
h
t

hành ph
n
tit niu
m
khun và
g
T
h Bay, 2

i thn chi

n
chim 4
c
him 5,4
%
suy thn

 Gia Tu
y
h
n liên q
u
h
iu loi t
h

ng ngi
u
kin bìn

h
đc th
n
r
ia. Hyper
o
k
umar, 20
1
đ
iu tr nh

s ngi
v
n
g vòng 5
n
bng ch
y
càng th
u
h
 đ n
u

ng cn t
h
t
r
 mi c

h
g
vi khu
n
vi khun
l
t
gim t
0
1), s d

h
ng g
p
n
trong n
m
à hu qu

g
ây đau, 
n
007)

m khon
g
0%, si n
i
%
trong t

n
mn  b
n
y
n, 2006)
u
an đn c
a
h
c phm
có ch đ
h
thng,
o
n
bài tit
h
o
xaluria là
1
3)

ng viên s
v
n phi s

n
m chi
m
đ n u

n
u
hút nhi
u
u
ng thiu
h
it. iu
t
h
o bnh n
h
n
có li là
m
l
actic đôn
g
55,5 19,

ng trc t
i
p
và hay t
á
c tiu 
đ

có th g
â

n
h hng
đ
g
5% - 15
%
i
u qun
c
n
g s bn
h
n
h nhân s


a
nxi oxalat
nh ht ti
ê
n ung
g
o
xalat đ
c
h
oàn toàn.
mt tron
g
i thn l

n

ng chung
v
m
43,75%.
(
n
g nhm n
u
s quan
t
oxalat tro
n
tr
 bng v
i
h
ân hypero
m
gim ca
n
g
khô sau
,
6 mg/ 24
i
p t
b
à

o
á
i phát 
đ
đ
iu kin
l
â
y  nc
đ
n sc k
h
%
dân s (
K
c
him 28,
2
h
nhân s
i

i thn t
(CaOx) (
K
ê
u, ca cao,
g
iàu oxalat
c

sinh ra t

S tng c
a
g
nhng ng
u
n
không p
h
v
i cn b

(
Caudarell
a
gn nga
t
âm ca c
á
n
g thc p
h
i
khun là
m
xaluria và
n
xi oxalat
mt tháng

gi - 28,
3
o
sng vi

T
đ
ng tit
n
l
ý hóa nh
t
thn và
h
h
e và tín
h
K
iriaki và
2
7%, si b
à
i
nói chun
g
31% - 44
%
K
han, 19
9

chè, mt
có th d
n


b
ên tron
g
a
o oxalat
t
u
yên nhâ
n
h
i lúc nà
o

nh này su

a
và cs, 20
1
s hình t
h
á
c nhà kh
o
h
m dn đ


m
gim ox
canxi ox
a
đt kt qu

điu tr t
r
3
14.6
m
khun
O
x
T
VN 

2
n
iu do s

t
đnh. S
i
h
y hoi t

h
mng c

a
cs, 2003)
.
à
ng quan
g
g
(Nguy
n
%
qua cá
c
9
7). Oxala
t
s loi ra
u
n
đn ngu
y
g
c th v
à
tr
ong n
c
n
chính gâ
y
o

cng đ
t

t đi và í
t
1
1)
h
ành và tá
i
o
a hc trê
n

n nguy c

alat có th

a
lat. ã c
ó

cao nh:
r
ên 6 bn
h
m
g/ 24 gi

x

alobacte
r


2



i



a

.

g

n

c

t

u

y

à

c

y

t

t

i

n





ó


h



r

KHÓA LUN TT NGHIP T VN 

SVTH: LÊ TH YN NHI 3

formigenes sau mt tháng thì ba trong s nm bnh nhân vi chc nng thn bình

thng có lng oxalat trong nc tiu gim t 22% - 48% (Hoppe và cs, 2006).
Vì nhng lý do trên, chúng tôi thc hin đ tài: “Phân lp và tuyn chn vi khun
có kh nng phân gii canxi oxalat- nguyên nhân chính gây si thn”.
 Mc tiêu
Phân lp và tuyn chn nhóm vi khun có kh nng phân gii mui canxi
oxalat- nguyên nhân chính gây si thn.
 Ni dung thc hin
Phân lp chng vi khun phân gii canxi oxalat t nhiu ngun mu khác
nhau: phân em bé, rut gà, mu đt. (Bhat và Barker, 1947; Allison và cs, 1985;
Chandra và Shethna, 1975 )
nh lng kh nng phân gii canxi oxalat ca nhng chng phân lp đc
nh danh vi khun bng phng pháp truyn thng.

KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU
SVTH: LÊ TH YN NHI 4


CHNG 1.
TNG QUAN TÀI LIU
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU
SVTH: LÊ TH YN NHI 5

1.1. SI TIT NIU
Si tit niu đc bit đn t rt sm cùng vi s phát trin ca lch s loài
ngi. Phn ánh các điu kin sc khe, thói quen n ung và mc sng, s hiu
bit v si tit niu đã không ngng phát trin c v đc đim dch t, cng nh yu
t bnh nguyên c
a nó. Trong 25 nm qua, nhng thay đi quan trng đã đc nhn
thy  các nc đang phát trin. Hin nay si tit niu ch yu là si thn và canxi
oxalat đã tr thành thành phn chính ca si  hu ht các quc gia. (Trn Vn

Hinh, 2013)
1.2. T L MC BNH
1.2.1. Trên th gii
Trên th gii, t l si nói chung thng dao đng 2% - 12% dân s, tuy nhiên
có tài liu cao hn t l si tit niu ti 14%. Trên th gii, có nhng vùng có t l
mc si tit niu cao gi là vành đai si trong bn đ ca Hamberger và Higgins. T
l si tit niu thp  ngi dân da đen Châu M, nhng li cao  các nc Châu Á
đin hình là Thái Lan, n 
. (Trn Vn Hinh, 2013)
Cho đn thp k 80, si tit niu vn là mt trong nhng bnh gây nh hng
chính đn sc khe cng đng, vi t l đáng k nhng bnh nhân cn phi phu
thut, nhiu bnh nhân mt chc nng thn. Chc nng thn ca khong 20% bnh
nhân si tái phát sau phu thut vn tip tc gi
m. (Trn Vn Hinh, 2013)
1.2.2. Ti Vit Nam
i vi Vit Nam, là mt nc nm trong khu vc vành đai si ca th gii
nên t l si tit niu cao, mc dù cha có nghiên cu c th nào v tính ph bin
ca si tit niu, nhng qua thng kê trong khoa tit niu ti các bnh vin ln nh
BV Vit c, BV 103, BV Bình Dân,… Cho thy bnh nhân điu tr si tit niu
chi
m khong 40% - 60% s bnh nhân điu tr trong khoa tit niu, si tit niu là
bnh hay gp nht trong chuyên khoa tit niu. T l mc bnh  nam và n tng
đng nhau, có th đây là mt đc đim riêng v dch t si ca Vit Nam vì t l
ph n có nhim khun niu cao hn, dn đn t l si nhi
m khun  ph n Vit
Nam cao hn. (Trn Vn Hinh, 2013)
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU
SVTH: LÊ TH YN NHI 6

Triu chng ca bnh si tit niu ti Vit Nam thng nghèo nàn và có nhng đc

đim riêng nh: ngi bnh thng ti bnh vin mun khi si đã ln, có nhng
bin chng nng n nh giãn đài b thn, thn to  niu, nhim khun niu, suy
thn. (Trn Vn Hinh, 2013)
1.3. THÀNH PHN HÓA HC CA SI
1.3.1. Trên th gii
Trong mt nghiên cu ti Pháp liên quan đn 10438 viên si, đc thu nhn t
nm 1977 đn nm 1993 cho thy: canxi oxalat là thành phn ph bin nht, chim
86,48% s si. Trong s các thành phn chính khác canxi photphat đi din cho
79,75% s trng hp. Acid uric là thành phn ln th 3 vi 18,64% tng s si.
(Daudon và cs, 1995)

KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU
SVTH: LÊ TH YN NHI 7

Bng 1.1. Thành phn chính trong si tit niu  Pháp
Thành phn
si thn
Tng cng Nam N

S
lng
T l %
S
lng
T l
%
S
lng
T l
%

Canxi oxalat 9027 86,48 6446 88,98 2581 80,81
Canxi photphat 8324 79,75 5641 77,87 2683 84,00
Carbonate canxi 26 0,25 16 0,22 10 0,31
Axit uric 1946 18,64 1440 19,88 506 15,84
Cystein 127 1,22 63 0,87 64 2,00

1.3.2. Ti Vit Nam
 Vit Nam, Tt c các mu si đc phân tích bng phng pháp phân tích
quang ph hng ngoi. Thành phn chim t l cao nht là canxi oxalat (78,62%).
Phân tích 72 mu si thn ca Bnh vin Vit c, 73 mu si thn ca bnh vin
quân y 108 và 60 mu si thn ca Bnh vin Uông Bí, cho kt qu v thành phn
hóa hc ca si trong bng 1.2
.( Nguyn Bu Triu và cs, 2002)

KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU
SVTH: LÊ TH YN NHI 8

Bng 1.2. Thành phn si thn
Thành
phn
si thn
Tng
s
T l
%
Vit c Quân y 108 Uông Bí


S
lng

T l
%
S
lng
T l
%
S
lng
T l
%
CaOx 161 78,62 56 77,78 57 78,08 48 80,00
APA 24 11,71 9 12,50 8 10,96 7 11,67
MAP 14 6,83 3 4,17 6 8,22 5 8,33
AmU 3 1,46 1 1,39 2 2,74 0 0,00
UA 2 0,98 2 2,78 0 0,00 0 0,00
Cystein 1 0,49 1 1,39 0 0,00 0 0,00

Ghi chú:
CaOx: Canxi oxalat
AmU: Amonium Uric
MAP: Amonium Magie Photphat
APA: Apatit
UA: Acid uric
1.4. C CH HÌNH THÀNH SI
Si tit niu đa s hình thành ti thn, sau đó si theo dòng nc tiu xung
khu trú ti bt kì v trí nào trên đng tit niu. (Trn Vn Hinh, 2013)
Quá trình bão hòa nc tiu tri qua 3 giai đon: (Nguyn Th Bay, 2007)
 Giai đon cha bão hòa: trong đó các tinh th đc hòa tan.
 Giai đon trung gian: trong đó các tinh th ch kt tinh lúc có mt cht khi
xng đ hình thành mt nhân d

cht.
 Giai đon không bn: trong đó các tinh th kt tinh t nhiên t mt nhân d
hay đng hình.
Ngoài c ch chung nh trên mi loi si còn có đc thù riêng nh:
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU
SVTH: LÊ TH YN NHI 9

 Si acid uric xut hin khi s chuyn hóa purin tng do ch đ n hay do
nguyên nhân ni sinh và khi pH nc tiu < 5,3. Vi pH bình thng nc
tiu bnh nhân cha mt hn hp acid uric và urat, khi pH h acid uric ít
hòa tan s kt ta trong khi urat d hòa tan li gim đi rõ rt.
 Si amoni magnesi phosphat đc hình thành khi bnh nhân tit lng
canxi phosphat và amoni khá ln kèm theo s tng pH nc tiu
lên > 7,2. S d pH nc tiu t
ng là do nhim khun vì vy si này cng
đc gi là si do nhim khun.
1.5. NGUYÊN NHÂN SINH BNH
a s tác gi công nhn tng nng đ ca mt hay nhiu cht có kh nng kt
tinh trong nc tiu và các thói quen v n ung cng đc coi là nhng lý do ch
yu đi vi si thn. Tuy nhiên, nguyên nhân ca si thn có th rt khác nhau.
Ngoài các yu t do n ung, si thn có th xut hin do nhng ri lon chuyn
hóa, các bnh tit ni
u, bnh đng rut, ri lon cha nng tiu cu thn, bnh
thn d dng và các c ch thn kinh hoc do điu tr. (Trn Vn Hinh, 2013)
1.5.1. Tng cô đc nc tiu do gim bài tit niu
S gim bài tit niu có th do thói quen ung ít nc, mt nc do làm vic
trong môi trng nóng hay do tiêu chy kéo dài. (Trn Vn Hinh, 2013)
1.5.2. Tng canxi niu (hypercalciuria)
Tng canxi niu là khi lng canxi trong nc tiu > 300 mg/ 24 gi  nam và
> 250 mg/ 24 gi  n. Có khong 30% - 60% bnh nhân có si canxi oxalat  thn

có tng canxi niu mà không tng canxi máu. Có th có mt s nguyên nhân gây
tng canxi niu. (Trn Vn Hinh, 2013)
 Tng canxi niu do hp th: s tng hp thu canxi niu ti rut nguyên phát
hoc th phát do tng 1,25 dihydrodroxy vitamin D3 hoc do gim nh
phospho máu. Kt qu ca s tng h
p th này ch làm tng canxi niu mà
không làm tng canxi máu.
 Tng canxi niu do thn: đó là bnh lý th phát sau khi n nhiu natri. Mt
s tác gi đa ra gi thuyt rng các prostaglandin có th làm tng mc lc
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU
SVTH: LÊ TH YN NHI 10

cu thn và tng bài tit canxi  ng thn, gây nên tình trng tng canxi
niu.  nhng bnh nhân có si canxi th phát, nng đ prostaglandin E2
tng.
 Tng canxi niu do tiêu hy: do s tng phân hy xng và tng hp thu
canxi ti rut. Hi chng này ging bnh lý cng chc nng cn giáp.
 Tng canxi niu t phát: 5% - 10% ngi bình thng và 50% s bnh
nhân có hin t
ng tng canxi niu t phát. Bnh có tính cht gia đình và
hay gp  các bnh nhân mc các bnh ác tính nh u hch lympho. Các
khi u này kích thích tit ra prostaglandin E2, là yu t tng canxi niu.
 Ngoài ra, các bnh nh cng chc nng tuyn giáp, bnh u ht (bnh
sarcoid), pheochromocytoma và gim glucocorticoid cng có th là nguyên
nhân gây tng canxi niu.
1.5.3. Tng oxalat niu
S hình thành si canxi oxalat liên quan ti vic tng oxalat trong nc tiu.
Bnh lý xy ra có th do ri lon v gen làm tng quá trình tng hp oxalat ti gan
và hi chng rut ngn kém hp th. Trong mt s trng hp si canxi oxalat tái
phát, ngi ta thy có s tng oxalat niu hoc tng vn chuyn oxalat bi hng

cu. (Trn Vn Hinh, 2013)
Các thc n nh chè, cà phê, socola,… Có nhiu hàm lng oxalat. Khi dùng
vitamin C kéo dài, nhi
m đc barbituric, nhim đc methoxy flurane hay do thiu
ht vitamin B6 và pyzidoxime cng có th dn đn s ri lon chuyn hóa acid
oxalic làm tng oxalat trong nc tiu. (Trn Vn Hinh, 2013)
1.5.4. Tng acid uric niu
Acid uric là sn phm thoái hóa cui cùng ca các purin  ngi và đc bài
tit qua nc tiu. Tng acid uric niu là khi nng đ acid uric trong nc tiu trên
600 mg/ lít. Nguyên nhân ca hin tng này là do tng purin (có nhiu trong tht),
gp trong bnh gout và u ty. (Trn Vn Hinh, 2013)
Trong bnh gout mc đ acid uric trong máu và trong nc tiu tng do các
bt thng chuyn hóa ca purin, dn đn sn xut quá nhiu acid uric. S tng rt
cao ca acid uric trong máu (hyperuricemia) có th d
n đn s lng đng các tinh
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU
SVTH: LÊ TH YN NHI 11

th natri urate. Khi acid uric tng làm toan niu to điu kin hình thành si urat.
(Trn Vn Hinh, 2013)
1.5.5. Tng cystein niu
Bnh có tính di truyn theo phng thc th bnh, tng cystein niu là khi
nng đ cystein niu trên 200 mg và nó cng làm môi trng nc tiu toan hóa to
điu kin hình thành si cystein. (Trn Vn Hinh, 2013)
1.5.6. Tng xanthin niu
Enzym xanthin oxydase tham gia chuyn hóa purine: chuyn hóa
hyphoxanthin thành xanthin, ri thành acid uric. S thiu ht enzym này làm cho
hypoxanthin tng cao trong nc tiu và to điu kin hình thành si. (Trn Vn
Hinh, 2013)
1.5.7. Mt s nguyên nhân khác

 Toan hóa ng thn có liên quan đn hình thành si canxi phosphat  thn.
 Gim citrat niu gây ra si canxi oxalat.
 Khi dùng nhiu các hormon sinh dc.
(Trn Vn Hinh, 2013).
1.6. CÁC GIAI ON PHÁT SINH SI
Quá trình phát sinh và phát trin ca si tit niu, t nhng viên si nh hình
thành t thn, sau đó si ri xung, mc kt, ri phát trin, gây bin chng cho thn.
Mt s ít không hình thành ti thn, hình thành ti niu qun, bàng quang và niu
đo thng do có các d dng nh túi tha, tc nghn hay các d vt khác. (Trn
Vn Hinh, 2013):
Có 3 giai đon hình thành si:
 Giai đo
n sm: si phát sinh, di chuyn và cha gây  tc đng niu.
 Giai đon cn can thip: khi si đã tc nghn không di chuyn, đã có triu
chng, có mt s bin chng nh giãn đài b thn, cha gây bin chng
nng (có th phc hi chc nng thn sau khi ly si).
 Giai đon mun: si đã gây bin ch
ng nng (nhim khun,  niu,  m
thn, mt chc nng thn, viêm thn b, thn s teo).
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU
SVTH: LÊ TH YN NHI 12

1.7. SI TÁC NG TI H TIT NIU
Si tác đng ti h tit niu theo 3 c ch chính:
1.7.1. è ép và tc nghn đng dn niu
Si thn hay si niu qun là nguyên nhân chính gây tc nghn đng dn
niu, đây là phng thc tác đng ph bin nht, nguy him nht đi vi hình th
và chc nng ca thn. è ép tc nghn t đó đa ti 4 hin tng. (Trn Vn Hinh,
2013)
  đng nc tiu trên ch tc to điu kin thu

n li cho nhim khun
niu.
 Tng áp lc trong đng tiu dn ti gim áp lc lc hu hiu. Nu tc đt
ngt hoàn toàn, áp lc xoang thn tng cao, làm tng áp lc thy tnh  bao
Bowmann, do đó làm trit tiêu áp lc lc và thn s ngng bài tit.
 Trào ngc nc tiu vào h bch huyt và tnh mch  t ch
c khe thn,
dn ti viêm thn k.
 Giãn đài b thn, đè ép vào nhu mô, phá hy nhu mô thn (bin chng giãn
đài b thn).
1.7.2. Kích thích c xát
Si c xát vào niêm mc đài b thn cng nh niêm mc đng tit niu nói
chung, t đó gây rách xc niêm mc đài b thn, chy máu, đau, co tht đng
niu. Quá trình này mnh và kéo dài kt hp vi nhim khun dn ti viêm x, loét,
hoi t niêm mc niu qun, đài b thn và nhu mô thn. (Trn Vn Hinh, 2013)
Si tit niu nht là s
i cng, gai góc (si oxalat, si urat) có th c xát, ca
rch vào t chc thn niu qun gây chy máu kéo dài trong h tit niu. Thng
tn t chc mt mt to điu kin thun li cho nhim khun niu phát trin, mt
khác s khi đng cho quá trình s hóa  nhu mô thn và  thành ng dn niu. Kt
qu s nh h
ng trc tip ti chc nng thn cng nh làm hp đng dn niu,
càng làm nng thêm tình trng b tc. (Trn Vn Hinh, 2013)
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU
SVTH: LÊ TH YN NHI 13

1.7.3. Nhim khun
Nhim khun rt hay xy ra trong các trng hp b  tc đng niu. Nhim
khun làm viêm nhim. Phù n đng tit niu nht là nhng ch b rách xc do
c xát, do đó làm trm trng bnh cnh  tc đng niu do si, và ngc li, s 

tc đng niu to điu kin cho nhim khun phát trin, gây 
niu thn nhim
khun, viêm thn, b thn,  m thn, phá hy thn. (Trn Vn Hinh, 2013)
Do các tác đng đó, si có th gây các bin chng. (Trn Vn Hinh, 2013)
 Tc nghn đng niu nói chung, si thn và niu qun gây giãn đài b thn
và thn  niu. Si gây cn tr lu thông ca đng bài xut nc tiu gây
 tr
đng niu phía trên dn đn giãn phía trên đng tit niu.
 Nu si nm  niu đo và c bàng quang lâu ngày, cn tr lu thông, bàng
quang c gng tng co bóp đ tng nc tiu do đó co bàng quang tng
sinh, thành bàng quang dày, bàng quang tng cng co bóp. Bàng quang
tip tc tng co bóp nên c có ch dày lên thành ct, có ch c bàng quang
yu giãn thành túi tha gi, xut hin lng nc tiu tn d trong bàng
quang trên 100 mL. S
 c gng ca bàng quang ti mt mc nht đnh s
chuyn sang giai đon mt bù: tn cùng thn kinh  c gim, các si c
bàng quang bin đi thành các si to keo, thành bàng quang giãn mng
mt trng lc, nc tiu trào ngc lên niu qun và thn, suy thn (trào
ngc th phát).
 Si niu qun và thn, trc tip gây  niu trên thn và ni
u qun, sau đó 
niu tng dn nên làm cng giãn và chèn ép nhu mô thn dn đn tình trng
suy gim chc nng thn, dn mt hoàn toàn chc nng thn nu không
đc x trí kp thi.
 Si gây nhim khun niu: nh viêm b thn, viêm khe thn. Tình trng
nhim khun kt hp vi  niu gây thn  m, hoc h m
thn. Nng hn
có th gây ra nhim khun huyt.
 Si gây tình trng viêm khe thn mn tính kéo dài dn đn tình trng x teo
thn, huyt áp cao.

KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU
SVTH: LÊ TH YN NHI 14

 Si gây suy thn: thng gp trong trng hp si  c hai bên h tit niu
hoc si trên thn đn đc, đây là bin chng nng n. Có th gp suy thn
cp hoc suy thn mãn và các mc đ suy thn nng nh khác nhau tùy
thuc vào đc đim ca si.
 Si gây ra viêm loét và s hóa ti v trí si là nguyên nhân gây hp đng
niu sau khi phu thut ly.
1.8. CÁC PHNG PHÁP IU TR SI
1.8.1. Phng pháp ít xâm ln
1.8.1.1. Phng pháp tán si ngoài c th
Tán si ngoài c th u tiên áp dng cho si thn < 2 cm, si niu qun 1/3
trên, sau đó đn si niu qun 1/3 di. Kt qu tan si trung bình là 81%
(50% - 99%). Tuy nhiên, tán si ngoài c th cng có mt s nhc đim nht đnh
nh: không hiu qu tan si đi vi si rn (si canxi oxalat 1 phân t nc), si
cystein. 
i vi si ln hn 2 cm, hiu qu kém, nhiu trng hp phi tán li 2-3
ln. T l tán si li khong 27% (7,1% - 50%). Khi phi tán li 2 ln hoc nhiu
hn 2 ln là mt bt li cho bnh nhân v kinh phí, thi gian và sc khe. Mnh si
không đi ht, còn tn li canxi làm si tái phát li to hn và khó di chuyn. (Trn
Vn Hinh, 2013)
1.8.1.2. Tán si qua ni soi ni
u qun (ureteroscopy)
Tán si qua ni soi niu qun u tiên áp dng cho si niu qun 1/3 di, nu
có ng soi mm và nng lng Laser có th áp dng vi si thn nhng kt qu hn
ch hn vi si niu qun. Tuy nhiên, phng pháp này gp khó khn là hay tht
bi nu ch đnh vi bnh nhân nam gii ln tui khi có u tuyn tin lit, ni
u qun
di si hp hay gp khúc, k thut tán không tt có th làm si chy ngc lên

thn. (Trn Vn Hinh, 2013)
1.8.1.3. Ni soi ly si
ây là phng pháp ni soi qua phúc mc hay sau phúc mc ly si niu qun
hay thn. Khi mi trin khai, các phu thut viên u tiên đi trong phúc mc, nhng
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU
SVTH: LÊ TH YN NHI 15

gn đây chuyn dn sang đng sau phúc mc vì nó thun tin cho các tng sau
phúc mc hn. (Trn Vn Hinh, 2013)
1.8.1.4. Ly si qua da
Phng pháp này thng áp dng cho các trng hp si b và đài thn, ít khi
áp dng cho si  gn niu qun gn sát vi b thn. Phng pháp này u tiên cho
trng hp si phc tp, có kt hp vi d dng đ
ng niu nh hp c đài hay hp
khúc ni b thn niu qun. Ly si qua da có nguy c chy máu và nhim khun
niu. (Trn Vn Hinh, 2013)
1.8.2. Phu thut ly si
T nm 1980, phu thut si tit niu b thu hp ch đnh mt cách đáng k,
hin nay ti các nc phát trin, phu thut ch còn áp dng cho khong 5% s các
trng hp si tit niu, đó là trng hp không có ch đnh cho các phng pháp ít
sang chn nh: si quá to, si quá rn, hay nhng trng hp tht bi sau khi s
dng các phng pháp ít sang ch
n. Trái li,  Vit Nam phu thut điu tr si tit
niu vn còn ph bin mà nguyên nhân chính là ngi bnh đn bnh vin mun
vi nhiu bin chng nng n. (Trn Vn Hinh, 2013)
1.8.3. iu tr ni khoa
1.8.3.1. iu tr ni khoa tng si
iu tr si tit niu bng điu tr ni khoa tng si đc áp dng cho nhng
trng hp: si nh có đng kính di 7 mm, si có hình thuôn, nhn; si cha
gây bin chng; si còn có nhiu kh nng di chuyn và tng ra ngoài theo đng

t nhiên; đng tit niu di si đ r
ng. (Trn Vn Hinh, 2013)
1.8.3.2. iu tr các triu chng hay các bin chng
Phng pháp này áp dng cho nhng bnh nhân: không có ch đnh điu tr
ni khoa tng si; không có ch đnh hay không có điu kin phu thut, s dng
các phng pháp ít sang chn (si trong đài thn, si mà bnh nhân có chng ch
đnh phu thut hay các phng pháp ít sang chn); chun b cho bnh nhân tr
c
khi can thip bng phu thut hay các phng pháp ít sang chn. (Trn Vn Hinh,
2013)
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU
SVTH: LÊ TH YN NHI 16

1.8.4. S dng vi khun có kh nng phân gii mui canxi oxalat
Campieri và cs (2001) nghiên cu kh nng làm gim oxalat qua bài tit nc
tiu bng phng pháp s dng hn hp vi khun lactic đông khô. Sáu bnh nhân
mc si canxi oxalat đc s dng hn hp 8 x 10
11
t bào/ mL vi khun lactic đông
khô mi ngày gm: Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus plantarum,
L actobacillus brevis, Streptococcus thermophilus, Bifidobacterium infantis trong 4
tun. Trong 24 gi đu lng oxalat gim xung 33,5 – 15,9 mg / 24 gi, sau 1
tháng 28,3 – 14,6 mg/ 24 gi so vi ban đu 55,5 – 19,6 mg/ 24 gi.
Mt ch phm probiotic đã đc nghiên cu liu lng thích hp đ làm gim
bài tit oxalat trong nc tiu,  10 bnh nhân b si canxi oxalat. Ch phm bao
gm 4 chng vi khun Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus brevis,
Streptococcus thermophilus và
Bifidobacterium infantis. Cha 2x10
11
t bào/ mL vi

khun, đc trn ln theo t l 1:1:4:4. Bnh nhân đc s dng
1 gói (4 g) ch phm mi ngày, sau mt tháng oxalat trong nc tiu gim 19%.
Sau 2 tháng vi 2 liu mi ngày, oxalat trong nc tiu gim 24%. (Lieske, 2005)
C ch phân hy oxalat ca vi khun
C ch phân hy oxalat ca vi khun

Phn ng (2) là tng hp ca phn ng (3), (4), (5)

KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU
SVTH: LÊ TH YN NHI 17

1.9. MT S NGHIÊN CU V VI KHUN CÓ KH NNG
PHÂN GII MUI CAnxI OXALT
Bhat và Barber (1947) mô t quá trình phân lp và đc đim ca vi khun
Vibrio oxaliticus, có kh nng phân gii oxalae. Vibrio oxaliticus đc phân lp t
mu đt vn và đc nuôi cy trong môi trng khoáng có b sung oxalat, trong
điu kin hiu khí  28
o
C. Trong vòng 24 gi môi trng tr nên đc và pH tng
lên 8,4, chun đ permanganat cho thy rng hn 85% oxalat đã b phân hy. Trên
môi trng thch b sung mt lng nh dung dch canxi clorua vô trùng
2 mL CaCl
2
(M / 10 ) vào 100 mL môi trng, dn đn hình thành kt ta hi đc.
Trên môi trng thch này, vi khun có kh nng phân gii oxalat, trong vài ngày 
hình thành nhng vòng trong, là kt qu ca vic phân hy mui canxi oxalat. (Bhat
và cs, 1947). Vibrio oxaliticus: phy khun nh đin hình, kích thc trung bình:
0,4 x 1,3 µm, có roi  mt cc duy nht, không có nang hoc bào t, gram âm,
không sinh sc t. Khun lc nh li ti và tng trng chm trên môi trng thch.
Ngun carbon s dng: oxalat, formate, acetate.

Khambata và Bhat (1953) mô t quá trình phân lp và đc đim ca vi khun
Pseudomonas oxalatic - phân hy oxalat, trong đng rut ca giun đt
(Pheretima). Giun đt đc x lý b mt cho vô trùng, sau đó nghin trong nc
mui, ri b sung vào môi trng khoáng có cha mui oxalat và cao nm men,  
28
o
C trong điu kin hiu khí. Tác gi đã phân lp và nghiên cu chi tit 6 chng vi
khun Pseudomonas- phân hy oxalat, t rut 6 con giun đt khác nhau. H đã nhn
thy trên thc t chúng ging ht nhau v hình thái và đc đim nuôi cy. Tuy
nhiên, 2 chng có s khác bit nh so vi 4 chng còn li, trong vic s dng các
hp cht carbon cng nh kh nng gây bnh cho chut trng khi tiêm vào phúc
mc chut. Pseudomonas oxalatic: trc ngn, gram âm, kích thc trung bình: 0,3 -
0,4 x 0,9 - 1,5µm, di đng, không có nang hoc bào t, t roi  cc. Kh nitrate
thành nitrit và amoniac. Ngun carbon s dng: oxalat, DL-lactate, succinate.
Dawson và cs (1980) mô t quy trình phân lp và mt s đc đim ca vi
khun k khí có kh nng phân hy oxalat t d c. Tác gi b sung 10% dch d c
KHÓA LUN TT NGHIP TNG QUAN TÀI LIU
SVTH: LÊ TH YN NHI 18

vào môi trng cha các khoáng cht cn thit cùng vi 0,6% sodium oxalat, 
trong điu kin k khí,  37
o
C. Tt c chng vi khun phân hy oxalat phân lp
đc là vi khun gram âm, trc hi cong, không di đng, không sinh bào t. B mt
duy nht đc h tr tng trng là oxalat. Oxalat b phân hy thành CO
2
và
format.
Allison và cs (1985) mô t chi và loài ca mt nhóm vi khun mi:
O. formigenes, có kh nng phân hy oxalat. Vi khun đc tìm thy trong d c,

cng nh rut già ca ngi và đng vt khác. O. formigenes là trc khun gram
âm, k khí bt buc, oxalat là ngun carbon duy nht.
Kodama và cs (2002) mô t nghiên cu c bn v xác đnh và phát hin vi
khun O. formigenes, có kh nng phân hy oxalat trong mu phân ngi bng k
thut PCR. B
ng phng pháp da vào gen 16sRNA, tác gi đã xác đnh đc s
hin din ca O. formigenes trong phân ngi.
Murphy và cs (2008) nghiên cu kh nng phân hy oxalat ca các loài vi
khun Lactobacillus và Bifidobacteria đc phân lp t đng tiêu hóa ca chó,
mèo. Kt qu có 11/18 Lactobacillus có kh nng phân gii oxalat và không có loài
nào trong 13 loài Bifidobateria phân lp đc có kh nng phân gii oxalat.
Sasikumar và cs (2013) nghiên cu s dng gen tái t hp ca vi khun
Lactobacillus plantarum WCFS1 mã hóa cho enzym oxalat decarboxylase (OxdC)
có kh
nng phân gii oxalat. Chng tái t hp cho thy gim đn 50% oxalat trong
môi trng có cha 10 mM oxalat.