B
GIÁO D
O
IH CM
TP.HCM
BÁO CÁO KHÓA LU N T T NGHI P
tài:
NGHIÊN C U T
PHÂN CÁ T
S
QUY TRÌNH TH Y
S N XU T CH PH M SINH H C
D NG LÀM TH
B
CH TH C NGHI M
KHOA CÔNG NGH SINH H C
Chuyên ngành: Vi sinh – Sinh h c phân t
GVHD:
SVTH:
Ths. Nguy
ng Hồng Nhân
MSSV:
1053010516
Khóa:
2010 - 2014
5, 2014
L IC
L
u tiên, con bày t lòng bi
con th c hi n
gian th c t p.
Em xin c
H
h c v a qua.
tài th c t p này. Em xin c
c nh t cho ba m
ng, d y d
con r t nhi u trong th i gian
em trong su t th i
y cô Khoa Công ngh Sinh h c,
i h c M Thành ph
n tâm gi ng d y cho em gi ng d y cho em trong su t nh
Em xin g i l i c
Nh t Linh
tài th c t p này.
n th y Nguy
ng vi n, t o m
n ki n t t nh
em
Em xin g i l i c
n
, ch Võ Ng c Y n Nhi, ch
Nguy n Th M Linh và các anh ch trong phòng thí nghi m Cơng ngh V
và cho em nh ng kinh nghi m quý báu.
Tôi xin c
n cùng th c hi
t i phịng thí nghi m Cơng ngh Vi sinh
t p.
Tôi xin c
th n trong th i gian qua.
ib nc
tài th c t
c vi c
tôi r t nhi u trong q trình th c
ng viên tinh
Tơi xin chân thành c
5
ng Hồng Nhân
i
SVTH
NG HỒNG NHÂN
DANH M C
DANH M C T
T
VI T T T
VI T T T
Ti ng Vi t
Ch.
ng b ng sông C u Long
NN & PTNT
Nông nghi p và Phát tri n nông thôn
NT
Nghi m th c
NTTS
nuôi tr ng th y s n
NXB
Nhà xu t b n
PTN
Phịng thí nghi m
TP.HCM
Thành Ph H Chí Minh
tr.
trang
trung tâm ho
VK
vi khu n
VSV
ng
vi sinh v t
Ti ng Anh
BOD
Biochemical oxygen Demand
CFU
Colony forming unit
COD
Chemical oxygen Demand
NA
Nutrient Agar
NB
Nutrient Broth
NCBI
the National Central for Biotechnology Information
No.
number
pp.
page
RSM
Response Surface Methods
Vol.
Volume
ii
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
DANH M C
DANH M C HÌNH
Channa striata...................................................................... 5
Hình 1.2. Bacillus
i kính hi
n t ........................................................ 17
Hình 1.3. Thi t k CCD v
m góc (cube
m d c tr c và 5 l n l p
l it
m thí nghi m trung tâm (0, 0) .................................................................... 32
Hình 1.4. Ma tr n b trí thí nghi m theo thi t k Box – Behnken ....................... 33
Hình 1.5. Màn hình làm vi c c a ph n m m Minitab 16..................................... 35
i th (a) và vi th (×100) (b) c a ch ng B. polyfermenticus F27..... 60
i th (a) và vi th (×100) (b) c a ch ng Bacillus subtilis Q111 ...... 61
Hình 3.3. K t qu th nghi m kh
a ch ng B.
polyfermenticus F27 (a) và B. subtilis Q111 (b) ....................................................... 61
Hình 3.4. K t qu thí nghi
i kháng vi khu n gây b nh Pseudomonas c a 2
ch ng thí nghi m ...................................................................................................... 62
Hình 3.5. K t qu thí nghi
i kháng vi khu n gây b nh Streptococcus c a 2
ch ng thí nghi m ...................................................................................................... 63
Hình 3.6. K t qu thí nghi
a 2 ch ng thí nghi m ................... 64
Hình 3.7. K t qu t
y phân nguyên li u cá b ng công c t
a ph n m m Minitab 16 ............................................................................ 81
Hình 3.8. K t qu t
b ng công c t
VSV sau quá trình th y phân nguyên li u cá
a ph n m m Minitab 16 .................................................. 83
Hình 3.9. K t qu t
c tiêu hi u qu th y phân và m
VSV sau
quá trình th y phân nguyên li u cá b ng công c t
a ph n m m Minitab
16 .............................................................................................................................. 84
Hình ph l c 2a. K t qu x lý th ng kê ANOVA m t y u t v m
VSV c a
các nghi m th c trong thí nghi m kh o sát nhi
kh trùng nguyên li u cá t p . 95
Hình ph l c 2b. K t qu x lý th ng kê ANOVA m t y u t v ch s
t ng s c a các nghi m th c trong thí nghi m kh o sát nhi
kh trùng nguyên
li u cá t p .................................................................................................................. 96
Hình ph l c 2c. K t qu x lý th ng kê ANOVA m t y u t v ch s
m axit
amin ngày 0 c a các nghi m th c trong thí nghi m kh o sát nhi
kh trùng
nguyên li u cá t p ..................................................................................................... 97
iii
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
DANH M C
Hình ph l c 2d. K t qu x lý th ng kê ANOVA m t y u t v ch s
m axit
amin ngày 5 c a các nghi m th c trong thí nghi m kh o sát nhi
kh trùng
nguyên li u cá t p ..................................................................................................... 98
Hình ph l c 4a. Thơng tin mơ hình h i quy c a thí nghi
nh y u t nh
ng ...................................................................................................................... 100
Hình ph l c 4b. K t qu
a thí nghi
nh y u t
ng ............................................................................................................... 100
Hình ph l c 6a. Thơng tin mơ hình h i quy c a thí nghi m kh i d u ............. 102
Hình ph l c 6b. K t qu
a thí nghi m kh i d u ......... 102
Hình ph l c 7a. Thơng tin mơ hình h i quy c a thí nghi m b m t ch tiêu cho
m axit amin ................................................................................................. 103
Hình ph l c 7b. K t qu
a thí nghi m b m t ch tiêu cho
m axit amin ................................................................................................. 103
Hình ph l c 8a. Thơng tin mơ hình h i quy c a thí nghi m b m t ch tiêu cho
hàm m
VSV .................................................................................................... 104
Hình ph l c 8b. K t qu
a thí nghi m b m t ch tiêu cho
hàm m
VSV .................................................................................................... 104
iv
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
DANH M C
DANH M C B NG
B ng 1.1. Thi t k thí nghi m Plackett – Burman v i 11 y u t ......................... 27
B ng 2.1. B ng b trí thí nghi m kh o sát nhi
kh trùng ............................ 53
B ng 2.2. Giá tr các bi n s trong thí nghi
nh y u t
n q
trình th y phân theo thi t k Plackett – Burman ...................................................... 54
B
i th và vi th c a 2 ch ng vi khu n th nghi m ............. 60
B ng 3.2. So sánh m
vi sinh v t các nghi m th c trong thí nghi m kh o sát
nhi
kh trùng..................................................................................................... 65
B ng 3.3. K t qu ki m tra các ch s
m c a thí nghi m kh o sát nhi
kh
trùng .......................................................................................................................... 66
B ng 3.4. B trí và k t qu thí nghi
nh y u t
ng theo thi t k
Plackett - Burmen ..................................................................................................... 69
B ng 3.5. Giá tr bi n s c a thí nghi m kh
u theo thi t k Plackett – Burman
.................................................................................................................................. 72
B ng 3.6. B trí và k t qu thí nghi m kh
ut
u t nh h ng
.................................................................................................................................. 73
B ng 3.7. B trí và k t qu thí nghi m b m t ch tiêu t
u t nh
ng ........................................................................................................................ 76
v
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
DANH M C
DANH M
- BI
ng nghiên c u c
-
TH
ch th c nghi m ...... 24
thí nghi m ................................................................................. 39
Bi
3.1. So sánh m
vi sinh v t c a các nghi m th c trong thí nghi m
kh o sát nhi
kh trùng ...................................................................................... 65
Bi
3.2. So sánh ch s
ng s c a các nghi m th c trong thí
nghi m kh o sát nhi
kh trùng ......................................................................... 66
Bi
3.3. So sánh ch s
m axit amin c a các nghi m th c trong thí nghi m
kh o sát nhi
kh trùng t i th
m ngày 0 ..................................................... 67
Bi
3.4. So sánh ch s
m axit amin c a các nghi m th c trong thí nghi m
kh o sát nhi
kh trùng t i th
m ngày 5 ..................................................... 67
th 3.5. M
ng c a b n y u t kh o sát trong thí nghi
nh
y ut
ng ...................................................................................................... 70
th 3.6. Hàm m c tiêu v i 2 y u t n
NaCl và m
u
trong ph m vi kh o sát.............................................................................................. 71
th 3.7. Hàm m c tiêu v i 2 y u t pH và m
u trong ph m vi
kh o sát ..................................................................................................................... 72
th 3.8. M
ng c a ba y u t kh o sát trong thí nghi m kh
u
.................................................................................................................................. 74
th
ng m c (bên trái) và b m
ng (bên ph i) c a t ng c p y u
n quá trình th y phân ...................................................................... 80
th
ng m c (bên trái) và b m
ng (bên ph i) c a t ng c p y u
nm
VSV sau quá trình th y phân........................................... 82
t
t
th ph l c 3a.
m axit amin c a thí nghi
ng chu n hóa c a 4 y u t kh
iv in
nh y u t
ng ....................................... 99
th ph l c 3b. Pareto c a 4 y u t kh
iv in
m axit amin
c a thí nghi
nh y u t
ng ............................................................... 99
th ph l c 5a.
ng chu n hóa c a 3 y u t kh
iv in
m axit amin c a thí nghi m kh
u ................................................................. 101
th ph l c 5b. Pareto c a 3 y u t kh
iv in
m axit amin
c a thí nghi m kh
u ......................................................................................... 101
vi
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
M CL C
TV
........................................................................................................ 1
PH N 1. T NG QUAN TÀI LI U ...................................................................... 4
1.1. Tình hình ni cá lóc t i Vi t Nam .............................................................. 5
1.1.1. Gi i thi u cá lóc Channa striata ............................................................ 5
1.1.2. L ch s ngh ni cá lóc......................................................................... 8
1.2. Các v
hi n nay ...................................................................................... 9
1.2.1. Thi u h t ngu n th
1.2.2. V
c a ngu n th
1.2.3. Ô nhi
nhiên .......................................................... 9
p ................................................. 9
c .................................................................... 10
1.2.4. D ch b nh ............................................................................................. 11
i quy t ....................................................................... 12
1.3.1. Ch t d n d ........................................................................................... 12
1.3.2. Probiotic ............................................................................................... 13
1.4. Bacillus ....................................................................................................... 17
1.5.1. Bacillus subtilis .................................................................................... 18
1.5.2. Bacillus polyfermenticus ...................................................................... 19
1.5.3. Kh
a Bacillus ...................................................... 19
1.5.4. Các y u t
n quá trình sinh enzym t Bacillus ............... 20
1.5.5.
ng d ng c a vi khu n Bacillus trong nuôi tr ng th y s n ................. 21
1.6. Tình hình nghiên c u hi n nay ................................................................... 23
c ........................................................................................... 23
c ........................................................................................... 23
1.7. T
ch th c nghi m ............................. 24
ch th c nghi m ................................................... 24
1.7.2. Thi t k tìm y u t
1.7.3. T
ng c a Plackett – Burman ........................ 26
pháp b m t ch tiêu ..................................... 28
1.7.4. Ph n m m Minitab ............................................................................... 34
PH N 2. V T LI U
U.............................. 36
M CL C
2.1. Th
m nghiên c u .............................................................. 37
2.2. V t li u nghiên c u ..................................................................................... 37
2.2.1. Nguyên li u .......................................................................................... 37
ng – Hóa ch t ......................................................................... 37
2.3. Thi t b - D ng c ....................................................................................... 38
2.3.1. Thi t b ................................................................................................. 38
2.3.2. D ng c ................................................................................................ 38
thí nghi m ......................................................................................... 39
nh m
vi sinh v t ................................................... 40
nh tr c ti p m
b
m trên bu
m h ng
c u ....................................................................................................................... 40
nh gián ti p s
ng t bào b
ms
ng khu n l c
............................................................................................................................. 41
m .............................................................. 42
ng s b
.......................... 42
háp chu
Sörensen) ............................................................................................................ 44
m amoniac b
c .......... 45
m axit amin .................................................................... 47
2.7
i th và vi th c a 2 ch ng vi khu n th nghi m ..................... 47
i th .................................................................................... 47
2.7.2. Quan sát vi th b
2.8. Thí nghi m kh
m Gram ................................. 47
a 2 ch ng th nghi m .................... 48
2.8.1. Nguyên lý ............................................................................................. 48
2.8.2. Chu n b ............................................................................................... 49
2.8.3. Ti n hành .............................................................................................. 49
c k t qu ........................................................................................... 49
2.9. Thí nghi m kh
i kháng v i vi khu n gây b nh trên cá lóc c a 2
ch ng th nghi m ................................................................................................... 50
2.9.1. Nguyên lý ............................................................................................. 50
2.9.2. Chu n b ............................................................................................... 50
viii
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
M CL C
2.9.3. Ti n hành .............................................................................................. 50
c k t qu ........................................................................................... 50
2.10. Thí nghi m kh
a 2 ch ng th nghi m.................... 51
2.10.1. Nguyên lý ........................................................................................... 51
2.10.2. Chu n b ............................................................................................. 51
2.10.3. Ti n hành ............................................................................................ 51
c k t qu ......................................................................................... 52
2.11
nguyên li u cá t p ......................................................................... 52
2.12. Thí nghi m kh o sát nhi
kh trùng nguyên li u cá t p..................... 52
2.12.1. Chu n b thí nghi m ........................................................................... 52
2.12.2. Ti n hành thí nghi m.......................................................................... 53
c k t qu ......................................................................................... 53
2.13. Thí nghi m x
nh y u t
ng .................................................... 53
2.13.1. Thi t k thí nghi m............................................................................. 53
2.13.2. Ti n hành thí nghi m.......................................................................... 54
c k t qu .......................................................................................... 55
2.14. Thí nghi m kh
u ................................................................................. 55
2.14.1. Thi t k thí nghi m............................................................................. 55
2.14.2. Ti n hành thí nghi m.......................................................................... 56
c k t qu ......................................................................................... 56
2.15. Tìm kho ng t
a các y u t
ng chính b
d c .......................................................................................................................... 56
2.15.1. Thi t k thí nghi m............................................................................. 56
2.15.2. Ti n hành thí nghi m.......................................................................... 57
c k t qu ......................................................................................... 57
2.16. Thí nghi m b m t ch tiêu ....................................................................... 57
2.16.1. Thi t k thí nghi m............................................................................. 57
2.16.2. Ti n hành thí nghi m.......................................................................... 58
c k t qu ......................................................................................... 58
PH N 3. K T QU VÀ TH O LU N ............................................................. 59
ix
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
M CL C
3.1.
i th và vi th c a 2 ch ng vi khu n th nghi m ................................... 60
3.2. Thí nghi m kh
enzym protease c a 2 ch ng vi khu n thí nghi m
................................................................................................................................ 61
3.3. Thí nghi m kh
i kháng v i vi khu n gây b nh trên cá lóc c a 2
ch ng vi khu n th nghi m .................................................................................... 62
3.4. Thí nghi
gi a 2 ch ng vi khu n thí nghi m ....................... 63
3.5. Thí nghi m kh o sát nhi
3.6. Thí nghi m xác
3.7. Thí nghi m kh
kh trùng nguyên li u cá t p....................... 64
nh y u t
ng ...................................................... 68
u ................................................................................... 72
3.8. Thí nghi m b m t ch tiêu ......................................................................... 76
3.8.1. K t qu thí nghi m b m t ch tiêu ...................................................... 76
3.8.2. T
PH N 4. K T LU
............................................................................................. 79
NGH .................................................................. 86
4.1. K t lu n ....................................................................................................... 87
ngh ........................................................................................................ 87
TÀI LI U THAM KH O .................................................................................... 88
PH L C ............................................................................................................. 94
x
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
TV
TV
Cá lóc là lồi cá
c ni nhi u
ng b ng sông C u
p, s c s ng m
ki
ng khác nhau. H
u
c nhi
a,
u
ng tiêu th hàng
Vi t Nam (Lê Xuân Sinh và c ng s , 1998). Vì v y, ngh ni cá lóc vùng
ts
ng t i 40.000 t
x p sau cá tra, tơm sú (H u
c, 2011).
Ngh ni cá lóc phát tri n r m r d
h t. T
n ngu n th
nhiên cho cá b thi u
ng d a vào l i th
n d ng ngu n th c
p ch y u t các loài cá t p. D n d n, ngh nuôi phát tri n nhi u nên gây
ra khơng ít lo ng i r ng ngh ni cá lóc có th d n t
s
a các gi ng lồi th y
i ni mu n thu 1 kg cá lóc c n tiêu t n t i 4 – 4,5 kg cá t p. V i
t ng s
ng cá lóc ni trong vùng 30.000 t
t n cá t
thác n
c ng t và 75.000 t n cá t p bi
a và chi m 12% s
th t s là v
cho c
ng v i 30% s
i v i ngu n l i th y s n và an ninh th c ph m
c, 2011).
sang ngu n th
kh c ph c tình tr
n
p d i dào và
ng th
cơng nghi p có s
th
ng khai
ng khai thác h i s n hà
l
ng (H
i s d ng t i 50.000
t hi n nhi u d t t. Khi nuôi cá b ng
p l i x y ra hi
khống ch t, ngu
ng cá lóc b
c b ơ nhi m. Th c tr
n th
u
u h ni cá lóc
ph i b ngh vì thua l (Nguy n Kim Ki u, 2012). M t v
ng th
th a và ch t th i c a cá lóc trong q trình ni gây ô nhi m. Cách gi i quy t truy n
th ng là hút b
c cho c b cá hàng tu n th
d
m l i nhu n c
u này
i dân. (Ph m Th Tuy t Ngân, 2011)
Vi c áp d ng ch ph m sinh h c có ch a vi sinh v t v i vai trò probiotic cho cá
có th giúp gi i quy t các v
sinh v
trên. D ch cá t
c cho vào th
nhiên c n thi
p nh m b sung
c phân h y b ng vi
m và các ch t khống t
c ni b ng cá t p s h n ch xu t hi n d t t
Vi sinh v
cá.
c ao nuôi và h tiêu hóa c a cá s
ng h mi n d ch cho cá, c nh tranh vi sinh v t có h i và x lý
2
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
TV
c ao ni (Ph m Th Tuy t Ngân
ng kích thích s
a d ch cá th y phân cịn có kh
t m i c a cá. (Tr n Th Bé, 2011)
Ngu n ph ph m, cá th i ra t các ch , xí nghi p ch bi n th y s n r t d i dào,
giá thành r
d ch
c nghiên c u và ng d ng nhi
m, b t
m làm th
ys
s n xu t
c m m (Tr n Th
H ng Nghi và c ng s , 2009)
lý ngu n ph ph m này b ng các
bi n pháp sinh h
c bi t là s d ng enzym th y
thu h i protein t o ra nh ng s n ph m có nhi u cơng d ng và giá tr dinh
ng cao. (Gao và c ng s , 2005)
y vi c dùng vi sinh v
nhi u ti
hi
th y phân ngu n ph ph m ch bi n th y s n có
ng d ng và l
nh th c
tài “Nghiên c u t
y trình th y phân cá t
ph m sinh h c s d ng làm th
s n xu t ch
ch
th c nghi m”
N
-
tài
nh tính kh
c a 2 ch ng Bacillus subtilis Q111 và
Bacillus polyfermenticus F27 cung c p t PTN Công ngh
ih c
M TP.HCM.
- Kh o sát kh
t g y b nh trên cá lóc c a 2 ch ng vi khu n
thí nghi m.
- Kh o sát kh
-
nh nhi
- Thí nghi m t
c a 2 ch ng vi khu n thí nghi m.
kh trùng nguyên li u.
u ki n th y phân nguyên li u cá t p.
3
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
PH N 1
T NG QUAN TÀI LI U
T NG QUAN TÀI LI U
1.1. Tình hình ni cá lóc t i Vi t Nam
1.1.1. Gi i thi u cá lóc Channa striata
1.1.1.1. T ng quan
Theo các tài li u phân lo i h c thì h cá lóc g m có 2 chi là Parachanna và
Channa. Chi Channa chi
v
h uh
c
Châu Á, trong khi gi ng Parachanna ch có 3 loài và phân b ch y u
khu v c
Châu Phi. H cá Channidae
Channa gachua (cá chành d c),
Channa lucius (cá dày), Channa striata
bơng).
Channa micropeltes (cá lóc
Khoa và Tr n Th
N
ng ni chính
BSCL. So v i cá lóc bơng
Vì v y,
nhi
c ch
ng nghiên c u chính c
tài. (Lê Xuân
Minh Chung, 2009)
1.1.1.2. Phân lo i c
Theo d li u c a NCBI,
ên ti ng Anh là Snakehead murrel, m t s
tên khác là Ophiocephalus striatus, Ophiocephalus vagus, Snakehead fish và có
phân lo i:
Ngành: Chordata
L p: Actinopterygii
B : Perciformes
H : Channidae
Chi: Channa
Loài: Channa striata
Hình 1.1.
Channa striata (Bloch, 1793)
5
SVTH
NG HỒNG NHÂN
T NG QUAN TÀI LI U
1.1.1.3. Phân b
Trên th gi i: chúng tìm th y
n mi n nam Trung Qu
các khu v c nhi
i châu Á tr i dài t Pakistan
c bi t là Trung Qu c, Tri u Tiên, Sri Lanka, Vi t
Nam.
T i Vi t Nam: c
trên c ba mi n. (S Nông nghi p và Phát tri n
nông thôn t nh Th a Thiên Hu , 2011)
1.1.1.4.
m hình thái
hình l
ud
dài gi
u b t so v
u r n, gãy khúc, mi
i nh n và
y r t l n.
vây, vây h u mơn có 28 – 30 tia vây, v
– 46
ng bên 41 – 55 cái. V y t o vân màu
nâu xám xen l n v i nh ng ch màu xám nh t.
ánh nâu v i nh
m màu
ch, b ng màu tr ng.
c mang d ng hình
núm. Th c qu n ng n, vách dày, bên trong th c qu n có nhi u n
hình ch Y.
t Long, 2003)
1.1.1.5.
c
m sinh h c
Cá lóc là lồi cá s
cl .
ng
sâu sinh s ng t
vùng ng
pH 7 – 8,
t
c
c ng t
thích nghi v i
n 30 m trong các sơng, su i, ao, h ,
y ch m và trong các ao ni nhân t o. Cá thích nghi
v
s ng
dày to
: 23 – 27 OC. Chúng sinh
c ng: 20, nhi
c gi a và th p, hay tìm th y trong các ao h có nhi u rong c và
c. Chúng có th s
c thi u oxy. (S Nông nghi p
và Phát tri n nông thôn t nh Th a Thiên Hu , 2011)
Tính thích nghi c a cá lóc v
hơ h p ph nên có th hít th
m nh
nh v n có th s
ng xung quanh r t m nh nh
c O2 trong khơng khí, ch c
c th i gian khá lâu.
t Long, 2003)
1.1.1.6. T p tính
Cá thích s ng
rình m
cá ho
c có rong, c
ng ho
ng
t
.
n mình
ng và b t m i
t
cm
t Long, 2003)
6
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
T NG QUAN TÀI LI U
Cá lóc d
c xung quanh, xâm nh p vào vùng
ng
v
n. Cá s ng sót qua mùa khơ
b ng cách t chơn mình vào bùn
ml
tiêu th ch t béo d tr
gi
m cho ph i và
. (S Nông nghi p và Phát tri n nông thôn t nh
Th a Thiên Hu , 2011)
Cá là loài cá d
trùng,
ng v
n hình. Th
t, nịng n
m cá, ch nhái, r n, cơn
ng v t giáp xác. Quan sát ng tiêu hóa c a cá cho
th y cá chi m 63,01%, tép 35,94%, ch nhái 1,03% và 0,02% là b g o, côn trùng
và mùn bã h
.
1.1.1.7.
t Long, 2003)
ms
Theo
ng
t Long (2003), c
trên 20 OC
ng t
i 15 OC
5 kg. Tr
ng trung bình theo tu i (
i nhanh, khi nhi
ng ch m. Con l n nh t n ng
n
c và cái chênh l ch l n):
Cá 1 tu i thân dài 19 – 39 cm n ng 95 – 760 g.
Cá 2 tu i thân dài 38,5 – 40 cm, n ng 625 – 1.395 g.
Cá 3 tu i thân dài 45 – 59 cm, n ng 1.467 – 2.031 g.
Theo S NN & PTNT t nh Th a Thiên Hu ,
chi u dài. Cá càng l n thì s
g
n nh
y uv
ng càng nhanh.
Trong t nhiên, s c l n c a
u, ph thu c vào th
n có trong
th y v c, do v y t l s ng trong t nhiên c a cá th p.
Trong ao ni, có th
t tr
t thì t l s ng c a cá cao và
ng trung bình 0,5 – 0,8 kg/con sau 6 – 8 tháng.
1.1.1.8.
m sinh s n
Cá lóc 1 – 2 tu i b
tháng 4 –
tr ng, mùa v sinh s n t tháng 4 – 8, t p trung vào
vào sáng s m sau nh ng tr
yên t nh có nhi u th c v t th y sinh.
nhi
20 – 35 OC, sau 3 ngày tr ng n
thành cá b t, kho ng 3 ngày sau cá tiêu h t nỗn hồng và b
c th
t nhiên bên ngoài, luân trùng Brachionus plicatilis
u tiên t t
nh t c a cá b t. Ngồi ra, có th cho cá b t
t ng h p d ng b t. Giai
n k ti p cá
c xem là th
tr ng hay th
c (Moina – Daphnia), trùng ch
7
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
T NG QUAN TÀI LI U
ho c u trùng mu
.
g
n cá gi ng, sâu g o và dòi là th
cá. M t s thí nghi m trên cá b t cho th y cá có kh
ck th pv i
trong 3 tu n l
m
Tr
d ng th
c v n là th
u. Rhizopus arrhizus hay
t nh
cá t p, ph ph m t các nhà máy ch bi
n tr ng
i v i cá b t
m
c s n xu t t
k thu t lên men s d ng d u c làm ngu n carbon chính.
ch bi n và th
a
n cá l
ng
u tép, tơm, ch, cá hay th
n nhanh vào mùa xuân - hè.
t Long,
2003)
1.1.2. L ch s ngh ni cá lóc
lâu ngh
Vào nh
c ng t trong ao hay l ng bè
, ngh nuôi cá lóc trong l
c (An Giang) và huy n H ng Ng (
l i th
t hi n
ng Tháp). Lúc kh
huy n Châu
ng d a vào
ng ru ng, sông r ch n náu
d ng ngu n th
t ph bi n.
ni cá lóc.
i dân t n
i d có th ni
d ng bán thâm canh, thâm canh v i nhi u hình th
t, trong l
ng lúa. Ngồi ra, cá lóc ni là s n
ph m có kh
gi m. T
h
ng t
n nay, ngh
ng ngày càng
vùng
bi n. T ng h p c a các t nh thu
nên ph
ys
ng cá lóc ni
.000 t n so v
m g n 80%.
T
Minh Chung và Lê Xuân Sinh, 2010)
phát tri n c a ngh ni cá lóc ngày càng m nh m
riêng
t i H u Giang, toàn t nh d ki n có kho ng 5 ha ni cá lóc theo hình th c thâm
canh trong ao và ni vèo v i s
ng th y s n kho ng 90.810 t
ng 2000 cái. D ki
t t ng s n
ng khai thác 2.910 t n, s n
ng nuôi tr ng 87.900 t n. (S NN & PTNT H u Giang, 2013)
8
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
T NG QUAN TÀI LI U
1.2. Các v
hi n nay
1.2.1. Thi u h t ngu n th
nhiên
Ngh ni cá lóc phát tri n r m r d
h t. T
n ngu n th
nhiên cho cá b thi u
ng d a vào l i th
n d ng ngu n th c
p ch y u t các loài cá t p. D n d n ngh nuôi phát tri n nhi u nên gây
ra khơng ít lo ng i ni cá lóc d n t
a các gi ng lồi th y s
i
ni mu n thu 1 kg cá lóc c n tiêu t n t i 4 – 4,5 kg cá t p. V i t ng s
ng cá
lóc ni trong vùng 30.000 t
c ng t
i s d ng t i 50.000 t n cá t
và 75.000 t n cá t p bi
12% s
ng v i 30% s
ng khai thác n
ng khai thác h i s n h
a và chi m
t s là v
i v i ngu n l i th y s n và an ninh th c ph m cho c
l n
ng. (H u
c, 2011)
1.2.2. V
c a ngu n th
p
kh c ph c tình tr ng thi u ngu n th
ngu n th
nhiên
n sang
p d i dào và
ng th
công nghi p có s
t hi n nhi u d t t. Khi nuôi b ng th c
p, l i x y ra hi
khống ch t, ngu
ng cá lóc b
n th
c b ơ nhi m. Th c tr
u
u h ni cá lóc
ph i b ngh vì thua l . (Nguy n Kim Ki u, 2012)
Hi n t i trên th
i th
p chuyên dùng cho ni
ng v
mua lo i th
ng
nhu c
cá lóc
ng
m kho ng 40%
ng
ng cho cá. Theo kinh nghi m c a nông dân An Giang, ni
n gi ng thì s d ng th
43%
ng
m ch ng 40%
m
m gi m d
c 3 – 4 tháng tu i thì cho cá
ng và phát tri n. Lo i cám
u so v i các lo i cám khác d
hi u qu kinh t . D ng cá lóc b
Nhu n (Ch
m kho ng
ng ch t, theo anh Hu nh Thanh
s n xu t cá lóc gi ng, p C n Thu n, xã C
Thành), cá lóc ni b ng th
n gi m
ng
n Châu
m
9
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
T NG QUAN TÀI LI U
có th v n cịn thi u nhi u lo i khoáng ch t thi t y
C. N u cung c
c bi t là vitamin
khoáng ch t và vitamin C cho cá thì hi
trong t
. (Ng c Di p, 2011)
m c
chuy n sang th
i nên khi
p thì s
i thành ph n th
1.2.3. Ơ nhi
m, b
n h n ch thì c n ph i
n t cá t p sang th
c t p.
c
ng c a các ho
ng kinh t và xã h i làm ô nhi m ngu
c c a ngành
thu s n:
Hi n nay, m
suy
ô nhi
ki n v sinh, s d ng quá nhi u thu c tr
theo h th
u
s h t ng y u kém, hố ch
l i tiêu thốt ra các sơng và có th theo dòng ch y
t i vùng khác, gây nguy h
ng thu s n.
nghi p x tr c ti p
c th i sinh ho t, công
là ngu n
tr ng thu s
ng c a các thu sinh v t. K t qu
nh
c cung c p cho nuôi
u tra nghiên c u
a Vi n nghiên c u nuôi tr ng th y s n 1 cho th
BOD, COD, NO2
iv
c c a nh ng thu v
ng
u chu n cho phép
i s ng thu sinh v t. (Tr nh Ng c Tu n, 2005)
Hi n nay, có r t nhi u lo i s n ph m thu c, hoá ch t và ch ph m sinh h c
c
dùng r ng rãi trong nuôi tr ng thu s n trên th gi i. Nh ng hố ch t trên có vai trị
quan tr ng trong vi c b o v s c kho
m d ng d
ng, t
n nh ng h u qu
d
ng, gây r i r
c trong s n ph m thu s n gây h i
gi m giá tr
qu
ng v t th y s n n
i lao
i tiêu dùng, làm
m và còn t o các ch ng vi khu n kháng thu c làm gi m hi u
u tr b nh. (Tr nh Ng c Tu n, 2005)
Thành ph n l
m, ao NTTS ch y u là các ch t h
protein, lipid, axit béo v i công th c chung CH3(CH2)nCOOH , photpholipid, sterol vitamin D3, các hormone, carbohydrate, ch t khoáng và vitamin, v tôm l t xác,...
L p bùn này luôn
trong tình tr ng ng
c, y m khí, các vi sinh v t y m khí
phát tri n m nh phân hu các h p ch t trên t o thành các s n ph m là hydrosulphua
10
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
T NG QUAN TÀI LI U
(H2S), amoniac (NH3), metan (CH4),... r t có h i cho thu sinh v t, ví d n
1,3 ppm c a H2S có th gây s c, tê li t và th m chí gây ch t tơm. Khí amoniac
(NH3
ng
c sinh ra t q trình phân hu y m khí th
ti p cho tơm cá, làm
pH c
c tr c
c và kìm hãm s phát tri n c a
th c v t phù du. (Tr nh Ng c Tu n, 2005)
Tóm l i, theo Tr nh Ng c Tu n (2005) các ch t ô nhi m ch y
c th i
NTTS bao g m:
Cacbon h
Nit
m th
ph m sinh h c...).
c phân hu t các protein.
Phospho phân hu t các protein.
1.2.4. D ch b nh
K t qu kh o sát c
Minh Chung (2009) cho th y, b nh ký
sinh trùng xu t hi n nhi u nh t (85,9%) trên cá lóc ni, k
(55,9%) và m t s b
n là b nh xu t huy t
t nh t (11,8%), tr ng mang (8,5%), gan th n
(7,8%),…
Còn theo k t qu kh o sát c a Ph
c và c ng s (2012) có 4 m m b nh
vi n m nhi m trên cá lóc ni thâm canh là Acremonium (35,7%), Geotrichum
(28,6%), Achlya (21,4%), Fusarium (14,3%). K t qu kh o sát m m b nh vi khu n
c 4 gi ng v i t n su t xu t hi n c a các gi ng vi khu n Aeromonas,
Edwardsiella, Streptococcus và Pseudomonas l
t là 54,3%, 17,3%, 14,8% và
13,6%.
Theo Nguy n Quang Minh (2013) thì b nh cá do nh ng nguyên nhân sau:
Ch
cb
i
- Nhi
t ng
n tháng 2 (có th xu ng th p
n 25 – 27 OC) và nhi
– 35 O
n tháng 5 hàng
u làm cho cá b
ut
n 30
u ki n cho sinh v t gây b nh trên cá
làm cho cá d b nh.
-
c ao kém ch
b ơ nhi m hố ch
ng do qu
thu t ho c ngu
cc p
c, vi khu n, virus...
11
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
T NG QUAN TÀI LI U
Ch
Ch
ng th c
ng th
b
p và th
ng cho cá s t
tri
ng th
ng thu n l i cho các tác nhân gây b nh phát
nn
Thi u c n th
làm ơ nhi
c ao.
óc cá
Các d ng c
cv
Các d ng c v n chuy n, b
n ch a m m b nh.
i v t, thùng… có th làm xây xát cá trong
quá trình thao tác và vì th m m b
u ki n xâm nh p vào cá nuôi.
Ngu n gi ng th kém ch
Cá có th
m
ng
m c b nh t ngu n gi ng th
môn ki m tra ch
ng, con v t mang s n m m b
trùng, khi cá th xu ng nuôi sau m t th i gian g p th i ti
c x lý di t
i s thu n l i cho
m m b nh phát tri n.
1.3.
i quy t
Khi ngu n th
p t nhiên ngày càng khan hi m cùng v i nh n th c v
nh ng h qu có th x y qua khi khai thác quá m c ngu n th
nghi p tr thành ngu
ng chính cho cá lóc. Tuy nhiên, vì nh ng khuy t
m c a th
n ph i có m t lo i ch ph m b
vi
làm ngu
t hi u qu và kinh t . Ch ph m này s
ng, ngu n khoáng ch t b sung, ch t d n d kích thích b t m i
ng th i ph i góp ph n c i thi
kháng cho cá.
1.3.1. Ch t d n d
1.3.1.1. Axit amin t do
Nhi u nghiên c u s d ng h n h p các axit amin riêng l ho c k t h
thích s b t m i c a cá.
d
kích
cs
kích thích q trình b t m i c a tơm, cá. Nhi u nghiên c u khoa h c cho
th y các axit
m giác c a tơm, cá làm kích thích
s b t m i. (Tr n Th Bé, 2011)
12
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
T NG QUAN TÀI LI U
1.3.1.2. D ch cá th y phân
Hi n nay, d ch cá th
c s d ng ph bi n trong ch bi n th
s
y
ch cá th y phân là ph ph m c a
công nghi p ch bi n b t cá, màu vàng nâu, ch
các axit amin t do và các
c xem là ch t d n d . B sung d ch cá th y phân v i li
1,5% vào th
a cá lóc Channa striata có th thay th
m b t cá trong công th c th
mb
ng
u nành cho
%. (Tr n Th Thanh Hi n, 2010)
1.3.1.3. B t nhuy n th , b t gan m c
B t nhuy n th và b t gan m c ch a nhi u axit amin t do nên d n d tôm cá r t
t t khi b sung vào th
m
n xu t th
c s d ng v i t l 3 – 5%
t nhuy n th và b t gan
kích thích s b t m i c a tơm. (Lê Thanh
Hùng, 2008)
Tóm l i, t các k t qu nghiên c u trên cho th y vai trò c a ch t d n d có ý
ng trong ni tr ng th y s n. Nh có nh ng ch t này kích thích cho
tôm, cá b t m i và s d ng th
ng c
thi n, mang l i l i ích kinh t
cc i
i nuôi. (Tr n Th Bé, 2011)
Các lo i ch t d n d
c s n xu
lí, hóa ch t ho c enzym
bi n pháp v t
th y phân ngu n ngun li u giàu
m. Tuy có
ng, khống ch t, kích thích b t m i c
gi i quy
cv
ng ao nuôi và b nh cá. M t khác,
ch bi n này khá t n kém nên giá thành còn cao.
quy t t t c các v
, probiotic có th gi i
c a ngành NTTS hi n nay v i nh ng l
qu kinh t , thân thi n v i s c kh
t tr i, hi u
ng.
1.3.2. Probiotic
T “Probiotic” xu t phát t ti ng Hy l p, c
t ng
sinh v
1974,
s ng”. Lilley và
mô t nh ng ch
c bài ti t ra t m t
ng cho m t sinh v
probiotic là các sinh v t và các h p ch t góp ph n vào s
cân b ng vi sinh h trong h th
nh s a và
13
SVTH
NG HOÀNG NHÂN
T NG QUAN TÀI LI U
i v i probiotic là s b sung m t lo i th
t s ng mà có
tác d ng có l i cho v t ch qua vi c c i ti n s cân b ng vi sinh h
c a v t ch . M
a vi c áp d ng probiotic là nh
h gi a các vi sinh v t có l
ng ru t
thi t l p l i m i quan
i c u thành h vi sinh v
M t lo i probiotic có hi u qu là ph i có kh
n t i và ho
ng ru t.
ng trong m t
i nhi u hình th c khác nhau. Theo Fuller (1989) thì nó c n
ph i có nh ng kh
Là m t s n ph m s ng
quy mô k ngh .
Không mang m m b
ct .
T o ra tác d ng có l i trên v t ch .
Có kh
n t i và phát tri
Duy trì
tr
ng ru t c a v t ch .
nh và t n t
cs d
u ki n ngoài hi
u ki
ng.
1.3.2.2. Vai trị c a probiotic trong ni tr ng th y s n
Vai trò c i thi n ch
c trong nuôi tr ng th y s n
Probiotic giúp c i thi n ch
c trong ao nuôi th y s n, nh kh
tham gia chuy n hóa các ch t h
a các vi khu n trong probiotic.
Trong m t s nghiên c u, ch
c c i thi n khi b sung probiotic,
c bi t là Bacillus sp.. Vì Bacillus sp. hi u qu
c chuy
h
i CO2
i vi khu n Gram âm, s chuy n
h
t o sinh kh i (Verschuere và c ng s , 2000).
i các ch t
i m t t l l n carbon
ng th i chúng cịn có kh
ng sinh h c NH3/ NO2/ NO3, ho t tính này thu c nhóm vi khu n
nitrat hóa. (Sahu và c ng s , 2008)
kháng, gi m b nh
Theo Ph
c ng s (2009), vi c s d ng probiotic có th
qu n th các sinh v t làm th
ng kh
a probiotic
i thi n m
ng c a các loài th y s n
n d ch c a v t nuôi v i m m b
i v i nuôi tr ng th y s
nh
c m r ng, nó bao g m c vi c
b sung vi khu n s ng vào ao nuôi, nh ng vi khu n có l i này s c i thi n thành
14
SVTH
NG HOÀNG NHÂN