Tác động của hiệu quả sử dụng tài sản lên hiệu quả hoạt động tài chính của các doanh nghiệp trên sàn chứng khoán Việt Nam

B GIÁO DC V̀ ̀O TO
TRNG I HC M THÀNH PH H CHÍ MINH



NGUYN TRNG CHÍNH



TÁC NG CA HIU QU S DNG TÀI SN
LÊN HIU QU HOT NG TÀI CHÍNH CA
CÁC DOANH NGHIP TRÊN SÀN CHNG KHOÁN
VIT NAM



LUN VN THC S TÀI CHÍNH ậ NGÂN HÀNG



TP.H Chí Minh, nm 2013


i
LI CAM OAN

Tôi cam đoan rng lun vn này “Tác đng ca hiu qu s dng tài sn lên hiu
qu hot đng tài chính ca các doanh nghip trên sàn chng khoán Vit Nam” là
bài nghiên cu ca chính tôi.

Ngoi tr nhng tài liu tham kho đc trích dn ca lun vn này, tôi cam đoan

rng toàn phn hay nhng phn nh ca lun vn này cha đc công b hoc s
dng đ nhn bng  ni khác.

Không có sn phm/nghiên cu ca ngi khác s dng trong lun vn này mà
không trích dn theo đúng quy đnh.

Lun vn này cha bao gi đc np đ nhn bt k bng cp nào ti các trng đi
hc hoc c s đào to khác.

Thành ph H Chí Minh, nm 2013



Nguyn Trng Chính












ii
LI CM N

Tôi xin chân thành cm n Khoa sau đi hc trng đi hc M Tp.HCM, các Quý

thy cô truyn đt cho tôi nhng kin thc b ích trong quá trình hc tp, to điu
kin thun li nht cho tôi hoàn thành khóa hc và lun vn này.

Tôi xin gi li cm n chân thành vi lòng kính trng và bit n sâu sc đn thy
PGS.TS Nguyn Minh Kiu, Ngi đư ch dy tn tình cho tôi trong sut quá trình
nghiên cu lun vn.

Xin chân thành cm n đn các t chc, cá nhân và anh ch em c̀ng lp hc
MFB4B đư hp tác chia s thông tin, cung cp cho tôi nhiu ngun t liu, tài liu
hu ích phc v nghiên cu và hoàn lun vn.

Xin gi li tri ân sâu sc đn cha m tôi đư h tr, đng viên tôi rt nhiu trong quá
trình hc tp, và hoàn thành lun vn này.

iii
TÓM TT

Trong bi cnh các doanh nghip trong nc đang đng trc nhng khó
khn tn ti và phát trin nh: hàng tn kho tng nhanh, t l n xu tng, mt s
doanh nghip d tha tin mt, hay cht trên đng tài sn ca mình. Trc thc t
đó, đư đt cho tôi câu hi các doanh nghip đư s dng tài sn có hiu qu nh th
nào? Vic s dng tài sn s tác đng nh th nào đn hiu qu hot đng tài chính?
T đó tôi đư chn đ tài làm lun vn nghiên cu tt nghip ca mình là “tác đng
ca hiu qu s dng tài sn lên hiu qu hot đng tài chính ca các doanh nghip
trên sàn chng khoán Vit Nam”. Lun vn ch nghiên cu trong giai đon t nm
2008 đn nm 2012, cng là giai đon nn kinh t có nhiu bin đng phc pháp.

 tài đư đi nghiên cu mt s c s lý lun v cách đo lng liu qu s
dng tài sn nh các t s: vòng quay các khon phi thu, vòng quay hàng tn kho,
vòng quay các khon phi tr, vòng quay tng tài sn, vòng quay vn lu đng, chu
k lun chuyn tin mt trên nm, t s thanh khon bng tin mt, t l chi tiêu
vn đu t và bin gi ngành ngh. Nghiên cu s dng bin ROA làm bin ph
thuc đi din cho hiu qu hot đng tài chính ca doanh nghip. Sau quá trình
nghiên cu lý lun, mi quan h gia các bin đc lp và bin ph thuc cng nh
phng pháp nghiên cu đ tài đư đc ra nhiu kt lun và kin ngh thit thc cho
thc tin điu hành các doanh nghip ca các nhà qun tr nh:
- Vòng quay các khon phi tr, vòng quay tng tài sn, t l chi tiêu vn đu
t, yu t ngành s tác đng c̀ng chiu lên hiu qu hot đng tài chính ca
doanh nghip.
- Vòng quay vn lu đng, chu k luân chuyn tin mt trên nm, quy mô
doanh nghip, c cu tài sn tác đng ngc chiu lên hiu qu hot đông
tài chính ca doanh nghip.
Tóm li, đ tài nghiên cu đư đi sâu nghiên cu thc nghim v hiu qu s dng
tài sn ca doanh nghip, cng nh các yu t tác đng đn hiu qu hot đng tài

chính t đó giúp cho nhà qun tr, nhà đu t có cái nhìn thc tin hn v doanh
nghip.


iv
MC LC

Trang
Li cam đoan i
Li cm n ii
Tóm tt iii
Mc lc iv
Danh mc bng vii
Danh mc t vit tt viii

CHNG 1: GII THIU
1.1 Lý do chn đ tài và vn đ nghiên cu 01
1.2 Mc tiêu nghiên cu 02
1.3 Câu hi nghiên cu 02
1.4 Phm vi và đi tng nghiên cu 03
1.5 Phng pháp nghiên cu 03
1.6 Cu trúc đ tài nghiên cu 03
1.7 Ý ngha thc tin ca đ tài 04

CHNG 2: HIU QU S DNG T̀I SN V̀ HIU QU HOT NG
T̀I CHệNH
2.1 Hiu qu s dng tài sn ca doanh nghip 05
2.1.1 Các quan đim v hiu qu s dng tài sn. 05
2.1.2 Các ch tiêu đo lng hiu qu s dng tài sn 07
2.1.3 Ngun d liu đo lng hiu qu s dng tài sn 11

2.2 Hiu qu hot đng tài chính ca doanh nghip. 12
2.2.1 Các quan đim v hiu qu hot đng tài chính ca doanh nghip 13
2.2.2 Các ch tiêu đo lng hiu qu hot đng tài chính ca doanh nghip 14
2.3 Quan h gia s dng tài sn và hiu qu hot đng tài chính doanh nghip. 16

v
2.3.1 Quan h gia hiu qu s dng tài sn vi hiu qu hot đng ca doanh
nghip. 17
2.3.2 Các nghiên cu trc v quan h gia hiu qu s dng tài sn và hot
đng tài chính 19

CHNG 3: PHNG PHÁP NGHIểN CU
3.1 Mô t mu nghiên cu 22
3.2 Mô hình nghiên cu 22
3.2.1 Mô hình lý thuyt. 22
3.2.2  xut mô hình nghiên cu ca đ tài 24
3.3 Mô t các bin trong mô hình và các k vng. 25
3.3.1 Bin ph thuc - hiu qu hot đng tài chính. 25
3.3.2 Các bin đc lp – bin đo lng hiu qu s dng tài sn. 25
3.3.2.1 Bin đo lng hiu qu s dng tài sn ca doanh nghip và các
k vng 25
3.3.2.2 Các bin kim soát và các k vng. 27
3.4 Phng pháp x lý s liu 33
3.4.1Thng kê mô t d liu 33
3.4.2 Phân tích tng quan gia các bin trong mô hình 34
3.4.3 Phân tích hi quy đa bin 34
3.4.3.1 c lng mô hình hi quy d liu bng vi phng pháp tác
đng c đnh (FEM). 35
3.4.3.2 c lng mô hình hi qu d liu bng theo phng pháp tác
đng ngu nghiên (REM). 35

3.5 Tho lun kt qu 37

CHNG 4: PHỂN TệCH D LIU V̀ KT QU NGHIểN CU
4.1 Thng kê mô t 40
4.2 Mi quan h t tng quan 43
4.3 Kt qu hi quy 43
4.3.1 ánh giá mc đ ph̀ hp ca mô hình hi quy 44
4.3.2 Phân tích ý ngha ca các h hi quy 48

vi

CHNG 5: KT LUN V̀ KIN NGH
5.1. Kt qu đt đc t các nghiên cu. 52
5.2 Kin ngh nhm nâng cao hiu qu hot đng tài chính ca doanh nghip t s
dng tài sn 54
5.3 Hn ch nghiên cu 57
5.4 Các hng nghiên cu tip theo 58
TÀI LIU THAM KHO 59
PH LC 64
Ph lc A: Kim đnh đa cng tuyn 64
Ph lc B: Kim đnh phng sai thay đi. 65

vii
DANH MC BNG
Bng 3.1: K vng du ca các bin trong mô hình hi quy 33
Bng 4.1 Thng kê mô t d liu 41
Bng 4.2 Ma trn h s tng quan. 44
Bng 4.3 Kim đnh Hausman test 44
Bng 4.4 Kt qu c lng mô hình Random Effects và Fixed Effects 45
Bng 4.5 Kt qu kim đnh Wald đi vi hai bin INT, PNT 46
Bng 4.6 Kt qu kim đnh Wald đi vi bin LAR, CCTS 47
Bng 4.7 Kt qu hi quy s dng phng pháp khc phc phng sai và sai s
chun không đng nht ca White 48
Bng 4.8 tng hp kt qu nghiên cu so vi các gi thuyt ban đu. 51

viii
DANH MC T VIT TT
ROA : T sut sinh li trên tng tài sn
ART : Vòng quay các khon phi thu.
INT : Vòng quay hàng tn kho.
PNT : Vòng quay các khon phi tr.
FAT : Vòng quay tng tài sn.
WCT : Vòng quay vn lu đng
LAR : T s tài sn thanh khon bng tin mt.
CCC : Ch̀ k luân chuyn tin mt trên nm.
CCTS : C cu tài sn.
CER : T l chi tiêu vn đu t.
Ctg : Các tác gi.

BNN : Bin dummy ngành ngh.
CPI : Ch s giá tiêu dùng
GDP : Tng thu nhp quc ni.
ROE : T sut li nhun trên vn ch s hu.
FEM : c lng mô hình hi quy d liu bng vi phng pháp tác đng c đnh
REM : c lng mô hình hi qu d liu bng theo phng pháp tác đng ngu
nghiên
LOGTA: Bin qui mô doanh nghip

Trang 1

CHNG 1: GII THIU
Chng mt s gii thiu khái quát toàn b nghiên cu v tác đng hiu
qu s dng tài sn lên hiu qu hot đng tài chính ca doanh nghip sn xut
trên sàn chng khoán Vit Nam. Nêu khái quát v lý do chn đ tài, vn đ
nghiên cu, phng pháp nghiên cu, phm vi nghiên cu, cu trúc ca nghiên
cu và ý ngha ca đ tài góp phn to c s cho nhng hng đi sau trong
nhng chng tip theo. u tiên cn làm rõ lý do chn đ tài.
1.1 Lý do chn đ tƠi vƠ vn đ nghiên cu.
Hiu qu hot đng tài chính và hiu qu hot đng chung ca mt doanh
nghip luôn là mi quan tâm hàng đu ca các nhà qun tr, c đông và các nhà
đu t. Do đó, t trc ti nay, hiu qu hot đng ca doanh nghip luôn là vn
đ nóng đc nhiu nhà nghiên cu, nhà qun tr trong nn kinh t quan tâm và
luôn tìm kim mt mô hình ti u cho hiu qu hot đng. c bit trong thi
gian gn đây, li nhun, n xu, hàng tn kho, d tha tin mt đư làm tn rt
nhiu giy mc ca các báo chí phân tích và bình lun. Hn bao gi ht, cn có
mt cái nhìn khác ngoài chú ý đn công tác qun tr vn ca doanh nghip đc
nhiu nhà nghiên cu đư tìm hiu v mi quan h gia cu trúc n, vn ch s
hu, hiu qu s dng vn lu đng, Nhng nhìn chung vn có ít nhà nghiên
cu tìm hiu v hiu qu s dng tài sn ca doanh nghip. Vic s dng tài sn

có hiu qu s tác đng nh th nào đn hiu qu hot đng tài chính ca doanh
nghip.
Trc thc t hàng tn kho trong nn kinh t nhiu, n xu gia tng, d tha
tin mt, nhiu doanh nghip cht trên đng tài sn ca mình, đư đt ra mt nhu
cu nghiên cu cp thit: “Tác đng ca hiu qu s dng tài sn lên hiu qu
hot đng tài chính ca các doanh nghip niêm yt trên sàn chng khoán Vit
Nam”.
Vn đ nghiên cu  đây cn làm là kho sát lý thuyt, kt hp vi s liu
thc nghim da trên các thông tin đc cung cp t các báo cáo tài chính tin
hành phân tích thng kê, phân tích đnh lng đ làm r̃ các vn đ đo lng hiu
qu s dng tài sn ca các doanh nghip đang áp dng, đ t đó có cách nhìn
Trang 2

chính xác hn v các công c đo lng hiu qu s dng tài sn ca doanh
nghip. Qua đó, xem x́t s nh hng ca qun tr tài sn lên hiu qu hot đng
tài chính ca doanh nghip và gi m cho nhà qun tr và nhà đu t đánh giá
hiu qu hot đng ca doanh nghip mt cách chính xác hn.
1.2 Mc tiêu nghiên cu
Khi gii quyt đ các vn đ nghiên cu, mc tiêu ca đ tài s đt đc nh
sau: (i) xác đnh và đo lng hiu qu s dng tài sn và hiu qu hot đng tài
chính; (ii) kho sát lý thuyt quan h gia hiu qu s dng tài sn và hiu qu
hot đng tài chính; (iii) thu thp d liu kim đnh mi quan h gia hiu qu s
dng tài sn và hiu qu hot đng tài chính ca doanh nghip; và (iv) phân tích
đánh giá kt qu nghiên cu, cung cp tiêu chí tham kho đ các nhà qun tr, các
nhà đu t s dng làm công c phân tích các đi tng cn quan tâm.
1.3 Cơu hi nghiên cu
Nghiên cu thc hin mt phng pháp mi m trong lnh vc qun tr tài
sn ca doanh nghip, đc bit là đo lng hiu qu s dng tài sn ca doanh
nghip. Do vy, hiu qu s dng tài sn và hiu qu hot đng đu t tài chính
ca doanh nghip đc xác đnh và đo lng nh th nào? Các ch tiêu này có đo

lng đc hiu qu s dng tài sn và hiu qu hot đng tài chính hay không?
Các nhà nghiên cu đư ch ra c s lý thuyt v mi quan h gia hiu qu s
dng tài sn và hiu qu hot đng tài chính nh th nào? Thông qua kim đnh
thng kê, tác đng ca hiu qu s dng tài sn đn hiu qu hot đng tài chính
nh th nào? Và kt qu nghiên cu giúp ích gì trong vic qun tr tài sn ca
doanh nghip và đánh giá hiu qu s dng tài sn ca doanh nghip? Nghiên
cu s thc hin kho nghim, đánh giá, kim đnh nhm tr li tt c câu hi
va nêu.



Trang 3

1.4 Phm vi vƠ đi tng nghiên cu.
i tng nghiên cu là các doanh nghip đang niêm yt trên c hai sàn
chng khoán Tp.HCM và Hà Ni, có đy đ các thông tin nghiên cu, tr các t
chc tài chính và đnh ch tài chính.
Phm vi nghiên cu: (i) ch áp dng kho sát cho khong 390 doanh nghip
(tr các t chc tài chính) đang niêm yt trên sàn chng khoán Vit Nam; (ii) các
thông tin đc công b trong báo cáo tài chính, báo cáo thng niên, bng cáo
bch đc công b ti S giao dch chng khoán, website công ty, Vietstock,
cafef,…; (iii) tp chung vào phân tích đnh lng thông qua phân tích các t s
tài chính; (iv) s liu đc s dng trong 05 nm gn nht (2008 – 2012).
1.5 Phng pháp nghiên cu
S dng phng pháp nghiên cu đnh lng, chy mô hình hi quy, la
chn các bin có liên quan đn đ tài xây dng và phát trin mô hình hi quy
thông qua s dng phn mm Eviews 6.0 đ đo lng mi quan h gia các đc
tính hot đng vi li nhun ca doanh nghip thông qua các bin đc lp và bin
ph thuc theo mô hình hi quy đa yu t.
1.6 Cu trúc đ tƠi nghiên cu.

 tài nghiên cu đc c th hóa bng nm chng, trong mi chng có
mt ni dung và ý ngha. C th nh sau:
- u tiên, chng 1 trình bày lý do nghiên cu, vn đ nghiên cu nhm làm
r̃ tính cp bách ca đ tài. Sau đó, xác đnh các mc tiêu s đt đc trong
nghiên cu thc nghim, cng nh phng pháp nghiên cu s lc cng
đc đ cp.
- Tip theo, Chng 2 thc hin kho sát s lc lý thuyt v hiu qu s
dng tài sn, hiu qu hot đng tài chính. Qua đó, làm r̃ mi quan h gia
hiu qu hot đng tài chính và hiu qu s dng tài sn.
- Trong Chng 3 s trình bày r̃ hn v phng pháp nghiên cu, tng bc
thc hin thit lp mô hình nghiên cu, mô t các bin trong mô hình, phát
Trang 4

biu các gi thuyt và các phng thc tin hành kim đnh mô hình ph̀
hp.
- Vi nn tng t chng 2, chng 3, các kt qu nghiên cu hiu qu s
dng tài sn tác đng lên hiu qu hot đng tài chính đc th hin trong
Chng 4. ng thi, chng 4 cng tin hành gii thích, bình lun các kt
qu thu đc.
- Cui c̀ng, Chng 5 đa ra kt lun các vn đ nghiên cu đt đc,
nhng hn ch cha gii quyt đc và kin ngh đi vi nhng ngi s
dng kt qu nghiên cu cng nh nhng hng nghiên cu tip theo.
1.7 Ý ngha thc tin ca đ tƠi
Vic nghiên cu s giúp đa ra mt mô hình phân tích hi quy, có s tác
đng mnh ca các yu t lên hiu qu hot đng ca doanh nghip. T đó, giúp
cho công tác qun tr doanh nghip đc thun li hn.
Nghiên cu này còn giúp cho các nhà đu t, các nhà tài tr s đánh giá tt
hn các doanh nghip trên sàn chng khoán Vit Nam thông qua mt vài yu t
thay vì cn rt nhiu yu t phc tp nh hin nay, t đó ra nhng quyt đnh
thích hp trong công vic đu t hoc tài tr cho vay.

Tóm tt chng 1
Chng mt đã gii thiu đc toàn b các ni dng s nghiên cu trong
toàn b đ tài, và làm rõ đc nhng đim chính s b v ni dung s nghiên
cu. Qua chng mt cho thy đc vài trò, tm quan trng, ý ngha, gii hn
phm vi nghiên cu ca đ tài. Và tip theo chng hai s đi nghiên cu làm rõ
các khái nim và mi quan h liên quan ti các yu t trong đ tài.





Trang 5

CHNG 2: HIU QU S DNG T̀I SN V̀ HIU QU HOT NG
T̀I CHệNH
Trong chng mt đã gii thiu mt cách tng quát v đ tài nghiên cu, t
mc đích, phm vi, phng pháp và ý ngha nghiên cu. Tip theo chng hai s tip
tc nghiên cu v c s lý thuyt hiu qu s dng tài sn và hiu qu hot đng tài
chính. Chng hai đc chia thành ba phn: phn mt tìm hiu qu s dng tài sn,
phn hai tìm hiu v hiu qu hot đng tài chính, phn ba tìm hiu mi quan h
gia hiu qu s dng tài sn và hiu qu hot đng tài chính ca doanh nghip.
2.1 Hiu qu s dng tƠi sn ca doanh nghip.
Theo Nguyn ình Giao (1997) thì hiu qu s dng tài sn là mt phm
tr̀ kinh t phn ánh trình đ khai thác, s dng ngun tài sn ca doanh nghip
vào hot đng sn xut kinh doanh nhm mc đích sinh li ti đa vi chi phí thp
nht.
Hiu qu s dng tài sn là mt vn đ phc tp có liên quan ti tt c các
yu t ca quá trình sn xut kinh doanh cho nên doanh nghip có th nâng cao
hiu qu trên c s s dng các yu t c bn ca quá trình kinh doanh có hiu
qu.  đt đc hiu qu cao trong quá trình kinh doanh thì doanh nghip phi

gii quyt đc các vn đ nh: đm bo tit kim, huy đng thêm đ m rng
hot đng sn xut kinh doanh ca mình và doanh nghip phi đt đc các mc
tiêu đ ra trong qúa trình s dng tài sn ca mình.
2.1.1 Các quan đim v hiu qu s dng tƠi sn.
Theo quan đim truyn thng s dng hiu qu tài sn ca doanh nghip là
toàn b quá trình qun lý ti u các tài sn vt cht hu hình và vô hình ca
doanh nghip đ ti u hóa giá tr. Công vic bao gm nh thit k, xây dng,
vn hành, hot đng, bo trì, thay th nhà máy, thit b, c s vt cht và tin
mt, hàng tn kho, các khon phi thu, bo v hình nh thng hiu Bng cách
qun lý tt các tài sn vt cht hu hình và vô hình, các doanh nghip có th ci
thin hiu sut s dng, gim chi phí vn, chi phí hot đng, ḱo dài tui th tài
Trang 6

sn t đó ci thin h s ROA. Và c cu tài sn trong doanh nghip s đc chia
làm hai loi tài sn lu đng và tài sn c đnh.
Theo các chuyên gia v kinh t hc thì tài sn lu đng là b phn tài sn
sn xut ca doanh nghip, khi s dng chúng đc tiêu hao hoàn toàn vào quá
trình sn xut trong mt ln chu chuyn, thay đi hình thái vt cht và chuyn
toàn b giá tr vào sn phm đc sn xut ra. Cn c vào s tham gia trong quá
trình sn xut kinh doanh, tài sn lu đng bao gm: d tr sn xut (nguyên
liu, nhiên liu, vt liu, bán thành phm mua ngoài, ph t̀ng thay th, công c
lao đng nh, ht ging, thc n gia súc, vv.), chi phí sn xut (sn phm ch d,
bán thành phm), d tr lu thông (thành phm, hàng hoá, bao bì, vt liu đóng
gói, vv.). S dng tài sn lu đng tit kim, rút ngn thi gian ca mt ln chu
chuyn hoc tng s vòng chu chuyn ca nó trong mt nm là yu t quan trng
nâng cao hiu qu s dng vn kinh doanh, góp nâng cao hot đng tài chính cho
doanh nghip. Theo Brigham và Besley (2008), vic đu t vào tài sn lu đng
là mt yu cn thit cho hot đng ca doanh nghip. Nu không có hàng tn kho
thì doanh nghip không có sn phm đ bán, nu không cho khách hàng mua chu
thì s rt khó đ bán đc các sn phm, cng nh nu không tr trc cho khách

hàng thì khó có th mua đc nhng nguyên vt liu tt đc.
Quan đim ca các chuyên gia kinh t hc v tài sn c đnh là b phn tài
sn ca doanh nghip, phc v sn xut trong mt thi k dài, tham gia nhiu ln
vào sn xut sn phm theo mc đ hao mòn. Tng b phn giá tr tài sn c đnh
b hao mòn đc b̀ đp bng trích khu hao. Bao gm: nhà ca, công trình kin
trúc, máy móc, thit b, phng tin vn ti, công c, dng c, đng ng, vv.
Máy móc là b phn hot đng tích cc nht trong tài sn c đnh sn xut. S
lng và cht lng tài sn c đnh trc tip quyt đnh khi lng sn xut và
nng sut lao đng. T đó góp phn quan trng và vic gia tng hiu qu hot
đng tài chính và có ý ngha quan trng đi vi s phát trin ca nn sn xut xư
hi.


Trang 7

2.1.2 Các ch tiêu đo lng hiu qu s dng tƠi sn.
Theo Nguyn Minh Kiu và Nguyn Th Hng Hu (2012) cho rng mc
đích đo lng hiu qu qun lý tài sn ca doanh nghip, đánh giá kh nng s
dng tài sn đ to ra li nhun ca doanh nghip. Các ch tiêu này cng đc
d̀ng đ đánh giá nng lc điu hành, qun lý ca ban qun tr doanh nghip.
Nhóm ch s ngày còn đc gi là ch s doanh thu tài sn hay ch s qun tr tài
sn.
 đánh giá hiu qu s dng tài sn ca doanh nghip thì hu ht các tác
gi nh Reilly và Brown (2004), Subramanyam và Wild (2008), Nguyn Minh
Kiu (2011), Warren và ctg (2012), Nguyn Th Hng Hu (2012) đu d̀ng các
ch tiêu sau đ đánh giá hiu qu s dng tài sn ca doanh nghip:
 Vòng quay các khon phi thu.
Vòng quay các khon phi thu biu hin tc đ chuyn các khon phi thu
thành tin mt ngha là thi gian thu tin sau khi bán hàng (Brigham và Besley,
2008) và đc tính nh sau:

Vòng quay các khon phi thu (ART) =
  
ì â á   

Vic thu hi các khon phi thu nhanh s góp phn ci thin kh nng tr
n, thanh khon và gim thiu ri ro mt kh nng thu hi vn ca doanh nghip
(Warren và ctg, 2012).
 Vòng quay hƠng tn kho.
Hàng tn kho ph thuc vào tng ngành ngh sn xut kinh doanh nht
đnh. Vòng quay hàng tn kho th hin kh nng qun tr hàng tn kho. Vòng
quay hàng tn kho là s ln mà hàng tn kho bình quân lu chuyn trong k.
ng thi, th hin cho khong thi gian bình quân đ chuyn đi nguyên vt
liu sang thành phm và sau đó bán các sn phm đó. H s vòng quay hàng tn
kho càng cao càng cho thy doanh nghip bán hàng nhanh và hàng tn kho không
b  đng nhiu. Có ngha là doanh nghip s ít ri ro hn nu khon mc hàng
tn kho trong báo cáo tài chính có giá tr gim qua các nm. Tuy nhiên, h s này
Trang 8

quá cao cng không tt, vì lng hàng d tr trong kho không nhiu, nu nhu cu
th trng tng đt ngt thì rt có kh nng doanh nghip b mt khách hàng và b
đi th cnh tranh giành th phn. Hn na, d tr nguyên liu vt liu đu vào
cho các khâu sn xut không đ có th khin dây chuyn sn xut b ngng tr.
Vì vy, h s vòng quay hàng tn kho cn phi đ ln đ đm bo mc đ sn
xut và đáp ng đc nhu cu khách hàng. Và nó đc tính toán nh sau:
Vòng quay hàng tn kho (INT) =
á  à á
ì â à  

Vòng quay hàng tn kho đc chi tit thành thi gian nguyên vt liu trong
kho, thi gian sn xut, thi gian thành phm tn kho. Quá trình lu tr hàng tn

kho s cha nhiu chi phí nh: chi phí c hi s dng vn, chi phí lu tr, bo
him. Trên c s chi phí doanh nghip s quyt đnh nm gi mt lng hàng tn
kho nht đnh ph̀ hp vi quy mô hot đng kinh doanh ca doanh nghip. Theo
Deloof (2003) cho rng gim ngày tn kho tc là gia tng vòng quay hàng tn
kho s góp phn gia tng li nhun, giá tr doanh nghip, đng thi ít ph thuc
hn ngun tài tr t bên ngoài.
Theo quan đim ca các nhà kinh t hc thì hàng tn kho là hàng cha đa
ra bán, còn nm trong kho bo qun ca các doanh nghip sn xut, kinh doanh.
Mt b phn ch yu ca hàng tn kho là hàng hoá d tr ca các kho bo qun.
Hàng tn kho đc tính theo ch tiêu hin vt và ch tiêu giá tr. Trong công tác
k hoch, thng kê và k toán, hàng tn kho đc phân thành hàng tn kho đu kì
và hàng tn kho cui kì. Trong sn xut kinh doanh, hàng tn kho phi đc gi
 mc đ hp lý. Hàng tn kho quá nhiu s gây ra  đng hàng hoá, tng chi phí
lu thông, vn luân chuyn chm. Hàng tn kho quá thp s không bo đm quá
trình lu thông và kinh doanh đc liên tc.
 Vòng quay các khon phi tr.
Theo quan đim truyn thng thì vòng quay các khon phi tr phn ánh
kh nng chim dng vn ca doanh nghip đi vi nhà cung cp. Ch s vòng
quay các khon phi tr quá thp có th nh hng không tt đn xp hng tín
dng ca doanh nghip. Nu vòng quay các khon phi tr quá nh (các khon
Trang 9

phi tr ln), s tim n ri ro v kh nng thanh khon. Tuy nhiên, cng cn lu
ý vic chim dng khon vn này có th s giúp doanh nghip gim đc chi phí
v vn, đng thi th hin uy tín v quan h thanh toán đi vi nhà cung cp và
cht lng sn phm đi vi khách hàng. Công thc tính ch s vòng quay các
khon phi tr nh sau:
Vòng quay các khon phi tr (PTR) =
   à
ì â á   

Trong đó: Doanh s mua hàng = Giá vn hàng bán + Hàng tn kho đu k -
Hàng tn kho cui k.
C̀ng quan đim đó, Brigham, Wahlen và đng s (2011), Nguyn Th
Ngc Trang (2008), Nguyn Tn Bình (2010), Nguyn Minh Kiu (2011) đu
cho rng vòng quay phi tr càng thp cho thy doanh nghip chim dng vn
nhà cung cp nhiu hn, t đó giúp cho ngun vn lu đng ca doanh nghip
linh hot hn.
 Vòng quay tng tƠi sn.
Vòng quay tng tài sn d̀ng đ đánh giá hiu qu ca vic s dng tài sn
ca doanh nghip không phân bit tài sn lu đng hay tài sn c đnh. Thông
qua h s này có th bit đc mi mt đng tài sn có bao nhiêu đng doanh thu
đc to ra. Theo Fabozzi và Peterson (2003), Nguyn Th Ngc Trang (2008),
Nguyn Tn Bình (2010), Nguyn Minh Kiu (2011) thì đa ra cách tính vòng
quay tng tài sn nh sau:
Vòng quay tng tài sn =
  
 à  ì â

H s vòng quay tng tài sn càng cao đng ngha vi vic s dng tài sn
ca doanh nghip vào các hot đng sn xut kinh doanh càng hiu qu, vì doanh
thu là điu cn thit to ra li nhun.



Trang 10

 Vòng quay tƠi sn lu đng (WCT).
WCT d̀ng đ đánh giá hiu qu hot đng, qun tr vn ca doanh nghip
thông qua vic s dng tài sn lu đng. Theo Reilly và Brown (2004), Nguyn

Tn Bình (2010) đư nêu ra cách tính v vòng quay vn lu đng nh sau:
Vòng quay vn lu đng (WCT) =
  
  đ ì â

Trong đó: Vn lu đng = Tài sn ngn hn – N ngn hn
S vòng quay vn lu đng còn cho bit mi đng tài sn lu đng đem li
cho doanh nghip bao nhiêu đng doanh thu. Và điu hin nhiên là doanh thu là
điu kin cn thit đ to ra li nhun, khi vòng quay vn lu đng tng lên điu
đó chng t doanh thu ca doanh nghip đc to ra nhiu hn trc, và vn lu
đng đc qun lý hiu qu, t đó làm cho hiu qu s dng vn đc nâng cao
góp phn gia tng hiu qu hot đng tài chính ca doanh nghip. Tuy nhiên,
không phi c doanh thu tng là doanh nghip có li nhun, điu này ph thuc
vào vic qun lý chi phí s dng vn lu đng, nu chi phí tng quá cao thì vic
to ra doanh thu có th gây l cho doanh nghip. Do đó, cn x́t đn chi phí đim
hòa vn ca doanh nghip.
Theo quan đim ca các nhà kinh t hc thì h s vòng quay vn lu đng
là ch tiêu th hin kt qu cui c̀ng ca vic luân chuyn vn lu đng đ bo
đm quá trình sn xut kinh doanh đc liên tc và có hiu qu. c tính bng
cách so sánh hai đi lng: khi lng giá tr sn phm thc hin trong nm và
s d bình quân vn lu đng trong c̀ng k:
Vòng quay vn lu đng =
á     
  đ ì â

Ch tiêu này nói lên trong mt nm, vn lu đng quay đc bao nhiêu
vòng. S vòng quay càng nhiu thì hiu qu đng vn đem li càng cao. S
nghch đo ca ch tiêu trên gi là h s bo đm. H s bo đm cho thy mun
có mt đn v khi lng sn phm thc hin cn thit phi có bao nhiêu đn v
vn lu đng, hoc mt đng giá tr sn phm thc hin phi có bao nhiêu đng

vn lu đng. Mi vòng quay ca vn cn mt thi gian càng ngn càng tt.
Trang 11

 Vòng quay tƠi sn c đnh.
o lng mi quan h gia doanh thu và mc đu t vào tài sn c đnh ca
doanh nghip. Qua đó, đo lng hiu qu s dng tài sn c đnh đ to ra doanh
thu, li nhun cho doanh nghip vi ý ngha là cho bit mi đng chi cho đu t
tài sn c đnh s to ra đc bao nhiêu đng doanh thu và đc xác đnh nh
sau:
Vòng quay tài sn c đnh = Doanh thu thun/ Giá tr tài sn c đnh bình
quân.
Theo Nguyn Minh Kiu (2011) thì đa ra mt cách tính khác là t s này
đc xác đnh bng cách ly doanh thu chia cho bình quân giá tr tài sn c đnh
ròng. Giá tr tài sn c đnh ròng tc là giá tr còn li sau khi tr khu khao. Bình
quân tài sn c đnh ròng bng bình quân tài sn c đnh rng đu k cng giá tr
tài sn c đnh ròng cui k chia đôi. Vy vòng quay tài sn c đnh đc xác
đnh nh sau:
Vòng quay tài sn c đnh = Doanh thu/ Bình quân tài sn c đnh ròng.
2.1.3 Ngun d liu đo lng hiu qu s dng tƠi sn.
 Báo cáo tƠi chính vƠ tm quan trng trong thc tin.
Theo Nguyn Minh Kiu (2011) báo cáo tài chính doanh nghip là mt b
phn bao gm nhiu loi báo cáo tài chính mà doanh nghip phi lp và báo cáo
cho các t chc liên quan theo quy đnh.  Vit Nam, theo quy đnh ca b tài
chính thì doanh nghip phi lp báo cáo di dng tháng, quý và nm. Mt báo
cáo tài chính doanh nghip Vit Nam gm các báo cáo sau đây: bng cân đi k
toán, báo cáo kt qu kinh doanh, báo cáo lu chuyn tin t, thuyt minh báo
cáo tài chính. Các báo cáo tài chính t thân chúng ch cung cp nhng d liu tài
chính cha cung cp nhiu thông tin tài chính.  có đc nhng thông tin tài
chính, nghiên cu cn tin hành phân tích báo cáo tài chính báo cáo và tính các
ch s tài chính.

Phân tích báo cáo tài chính giúp cho các nhà phân tích, nhà qun lý, nhà tài
tr có mt cái nhìn tng quát v doanh nghip, nm bt đc sc khe ca doanh
Trang 12

nghip nhm đánh giá kh nng tài chính, hiu qu s dng tài sn, li nhun
cng nh trin vng tng trng trong tng lai (Subramayam và Wild, 2008).
Thông qua báo cáo tài chính, nghiên cu có th tin hành tính toán các h s
t đó tin hành phân tích sc khe ca mt doanh nghip, do đó s liu báo cáo
tài chính rt quan trng. Theo Frison và Alvarez (2002), cho rng thông qua phân
tích các s liu có th đánh giá đc tình hình tài chính ca mình, cng nh d
báo đc ri ro tín dng, kh nng tr n, hiu qu s dng tài sn, hiu qu ca
các hot đng tài chính và trin vng phát trin trong tng lai.
Do đó, s liu trong báo cáo tài chính rt quan trng đ tin hành phân tích,
đánh giá, tình hình hot đng kinh doanh ca doanh nghip cho nên báo cáo tài
chính đc nhiu nhà phân tích, nhà qun tr, nhà tài tr, c quan chc nng rt
quan tâm cho hot đng qun lý, nghiên cu và đu t ca mình.
 Thu thp ngun s liu đo lng hiu qu s dng tƠi sn.
Da trên s liu là các báo cáo tài chính ca các doanh nghip đc công b
hàng nm trên các phng tin thông tin đi chúng nh: website ca doanh
nghip, s giao dch chng khoán TP.HCM, S giao dch chng khoán Hà Ni,
Wesite Vietstock.vn, Cafef.vn đ thu tp các s liu s cp, sau đó tin hành x
lý và tính toán các s liu cn thit đ phc v nghiên cu, bng s liu đc th
hin di dng d liu bng.
Vic bin chuyn d liu gc thành các dng ph̀ hp cho quá trình nghiên
cu và phân tích. Do đó, nghiên cu này đư s dng các file excel đ chuyn đi
t các báo cáo tài chính ra các s liu cn nghiên cu nh chu k chuyn đi tin
mt trên nm, vòng quay hàng tn kho, vòng quay các khon phi tr, vòng quay
các khon phi thu, vòng quay tng tài sn, vòng quay tài sn c đnh các s liu
này không có sn trên các báo cáo tài chính. Do đó cn phi thu thp các s liu
cn thit t báo cáo kt qu kinh doanh đ to ra d liu phc v cho nghiên cu.

2.2 Hiu qu hot đng tƠi chính ca doanh nghip.
Hiu qu tài chính doanh nghip là mt phm tr̀ kinh t khá ln, trong s
n lc đánh giá giá tr, nng lc điu hành ca doanh nghip. Các ch s hu,
Trang 13

nhà đu t, nhà tài tr luôn hng ti hiu qu hot đng tài chính ca doanh
nghip tt nht đ đa ra quyt đnh.
2.2.1 Các quan đim v hiu qu hot đng tƠi chính ca doanh nghip.
McMahon (1995) cho rng hiu qu tài chính nh là mt t s đc tính
toán da trên các s liu k toán. Nó đánh giá hiu qu quá trình to ra các giá tr
ti đa cho các c đông.
Nguyn ình Giao (1997) thì hiu qu kinh t ca mt quá trình đc đnh
ngha nh sau: “nó biu hin mi quan h tng quan gia kt qu thu đc và
toàn b chi phí b ra đ có kt qu đó, phn ánh đc cht lng ca hot đng
kinh t đó.”
Theo Gitman (2002), li nhun là mc tiêu cui c̀ng ca mt doanh
nghip, đng thi là mc tiêu quan trng trong qun tr tài chính, đây là quyt
đnh to nên thành công hay tht bi trong hot đng kinh doanh ca mt doanh
nghip.
Campbell et al, (2001), Dumbrav (2010) cho rng phng pháp đo lng
hiu qu hot đng tài chính ca là phân tích mô hình hi quy, mô hình hóa s
tác đng gia các giá tr kinh t và t s tài chính, nghiên cu phân chia nhng
nguyên nhân tác đng t dòng vn đ tác đng lên kh nng sinh li ca doanh
nghip, t đó can thip mt cách thích hp đ gia tng hiu qu hot đng tài
chính cho doanh nghip.
Nhng tài liu phân tích li nhun ca mt doanh nghip gn đây t các
quc gia khác nhau và các lnh vc kinh t khác nhau thông qua các công c nh
là li nhun trên tng tài sn (ROTA) (Deloof, 2003), li nhun hot đng ròng
(NOP) (Raheman et al, 2010), Dong and Su (2010) và Padachi (2006) d̀ng li
nhun trên vn đu t (ROIC), li nhun trên tài sn (ROA). Trong các trng

hp này, các yu t xem x́t phân tích đn li nhun nh là các bin đc lp nh
là các t s v vn lu đng.


Trang 14

2.2.2 Các ch tiêu đo lng hiu qu hot đng tƠi chính ca doanh nghip.
Theo Parker và ctg (2000), Zeiturn và Tian (2007), Nguyn Th Trang
(2008), Nguyn Minh Kiu (2011) thì hiu qu hot đng ca doanh nghip di
góc đ tài chính đc gi là hot đng tài chính ca doanh nghip đc đo lng
bi các cách tính da trên báo cáo tài chính hàng nm. Các t s đo lng hiu
qu hot đng tài chính đc th hin c th nh sau:
 H s li nhun gp biên (GPM) đc d̀ng đ đánh giá sc khe tài chính
ca mt doanh nghip bng cách cho bit t l li nhun còn li sau khi tr cho
chi phí giá vn hàng bán. Li nhun biên đc cho là mt ngun d̀ng đ thanh
toán các chi phí b sung và tit kim trong tng lai.
H s biên li nhun gp =
  á  à á
  

 T s li nhun hot đng biên (OPM) đc đo lng bng t s gia EBIT
và doanh thu thun. Nó cung cp cho ch doanh nghip nhiu thông tin quan
trng v li nhun ca doanh nghip nh trong mt đng doanh thu thì ch doanh
nghip có bao nhiêu li nhun và đc bit liên quan ti kim soát chi phí. Li
nhun hot đng biên càng cao thì cho thy doanh nghip kim soát tt chi phí
hoc doanh thu tng nhanh hn chi phí t đó đem li li nhun cao hn cho ch
doanh nghip.
T s s li nhun gp biên (OPM) =

  

 T s biên li nhun ròng (NPM) phn ánh thu nhp ròng ca doanh nghip
so vi doanh thu.
T s biên li nhun ròng (NPM) =
   
  

 T s sut sinh li cn bn (BEP) d̀ng đ so sánh kh nng sinh li ca
doanh nghip có thu thu nhp và mc đ s dng n khác nhau hay cha k đn
nh hng ca thu và đòn by tài chính.
T s sinh li cn bn (BEP) =
    à ã 
ì â  à 

Trang 15

 H s thu nhp trên vn đu t (ROIC) phn ánh kh nng s dng vn đu
t đ to ra li nhun ca doanh nghip. Công thc tính h s thu nhp trên vn
đu t nh sau:
ROIC =
   
 đ 

Trong đó: Vn đu t = Vn s dng = Tng tài sn – Tng n ngn hn.
 T s sinh li ròng trên tng tài sn (ROA) đo lng kh nng sinh li trên
mi đng tài sn ca doanh nghip.
ROA =
Li nhun ro

ng sau th

Bình quân tng tài sn

 T s sinh li ròng trên vn ch s hu (ROE) đo lng kh nng sinh li
trên mi đng vn c phn ph thông.
ROE =
  ò  
ì â á      ô

Singh và Pandey, (2008) cho rng li nhun hot đng tài chính ph thuc
vào các t s hin hành, t l thanh khon, t l doanh thu, các khon phi thu và
vn lu đng trên tng tài sn. Các nghiên cu khác xem x́t đánh giá hiu sut
biu hin bi các khon thu nhp trc lưi và thu (EBIT) và nguy c liên quan
đn kt qu t nh hng ca vic s dng mt cu trúc tài chính nht đnh
(Akintoye, 2008) hoc th hin giá tr gia tng kinh t (EVA), li nhun trên vn
ch s hu (ROE), li nhun gp (OPM), thu nhp trên mi c phn v.v (Ryan,
2008).
Mt vài mô hình phân tích hiu qu hot đng đư đc s dng cho các
doanh nghip niêm yt trên sàn chng khoán Bucharest. Nhng nhn mnh mi
tng quan gia tài sn vô hình và hiu sut ca doanh nghip đc biu hin
hin bi giá th trng trung bình hàng nm, t l giá thu nhp trên mi c phiu
(Purcrea và Stancu, 2011). Các mô hình khác phân tích hiu qu hot đng ca
các doanh nghip trên c s ca mi tng quan gia li nhun và dòng tin.
Nh vy, trong thi gian qua đư có rt nhiu nghiên cu và áp dng nhiu
phng pháp đ đo lng hiu qu hot đng ca doanh nghip.  đây, Nghiên
Trang 16

cu s chn t s sinh li ROA đ đo lng hiu qu hot đng ca doanh
nghip.
2.3 Quan h gia s dng tƠi sn vƠ hiu qu hot đng tƠi chính doanh nghip.
Hiu qu qun lý tài sn doanh nghip thì theo quan đim ca Brigham,

Wahlen và đng s (2011), Nguyn Th Ngc Trang (2008), Nguyn Tn Bình
(2010), Nguyn Minh Kiu (2011) v vòng quay các khon phi thu, vòng quay
hàng hàng tn kho, vòng quay tng tài sn, vòng quay tài sn c đnh, vòng quay
tài sn lu đng, t l sinh li ca tài sn hu hình cho rng các h s vòng quay
trên đu có mi quan h mt thit vi hiu qu hot đng tài chính ca doanh
nghip, h s càng cao chng t doanh nghip qun tr tt tài sn t đó s tác
đng tích cc lên hiu qu hot đng tài chính ca doanh nghip. c bit là v
vn đ qun tr tài sn lu đng, đây là mt loi tài sn có tính thanh khon cao.
Nu qun lý tt ngun tài sn lu đng thì giúp doanh nghip đt đc hiu qu
hot đng tài chính tt. i vi hàng tn kho thì doanh nghip đng trc hai la
chn, mt là doanh nghip có th d tr mt lng hàng ln giúp cho doanh
nghip ch đng cung ng hàng hóa cho khách hàng đúng lúc, hai là doanh
nghip không đ hàng tn kho buc khách hàng phi ch đi và có th tm ng
vn đ doanh nghip sn xut. Bên cnh đó vn đ qun lý tài sn là các khon
phi thu, doanh nghip cng đng trc hai la chn, mt là cung ng hàng hóa
ra th trng, gi đu, bán chu đ chim lnh kênh phân phi t đó chim lnh th
trng tiêu th và ngun cung cp nguyên liu, hai là doanh nghip hn ch các
khon phi thu, không bán thiu hoc tr tin trc cho nhà cung ng nguyên liu
t đó giúp doanh nghip hn ch đc vic đ doanh nghip khác chim dng
vn. Mi cách làm đu tác đng tích cc hoc tiêu cc lên hiu qu hot đng tài
chính ca doanh nghip, t̀y thuc vào chin lc kinh doanh ca doanh nghip
trong tng giai đon.