B GIÁO DC VÀ ÀO TO
I HC M TP.H CHÍ MINH
_________
LÊ NH NNG
TNG CNG QUN TR CÔNG TY TI CÁC
CÔNG TY NIÊM YT TRÊN TH TRNG
CHNG KHOÁN VIT NAM
LUN VN THC S QUN TR KINH DOANH
TP. H Chí Minh – Nm 2007
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
I HC M TP. H CHÍ MINH
__________
LÊ NH NNG
TNG CNG QUN TR CÔNG TY TI CÁC
CÔNG TY NIÊM YT TRÊN TH TRNG
CHNG KHOÁN VIT NAM
Chuyên ngành: Qun tr kinh doanh
Mã s: 60.34.05
LUN VN THC S QUN TR KINH DOANH
NGI HNG DN KHOA HC:
TS TRN C SINH
TP. H Chí Minh – Nm 2007
NHN XÉT CA NGI HNG DN KHOA HC
______________
NHN XÉT CA GIÁO S PHN BIN 1
NHN XÉT CA GIÁO S PHN BIN 2
LI CAM OAN
____________
“Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s
liu và kt qu đc trình bày trong lun vn là hoàn toàn trung thc”.
Ngi thc hin
LÊ NH NNG
LI TRI ÂN
________
hoàn thành lun vn này, tôi đã nhn đc rt nhiu s quan tâm, giúp đõ
t phiá nhà trng, c quan, bn bè và gia đình.
Li đu tiên, tôi xin bày t lòng tri ân sâu sc đn Thy TS TRN C
SINH, ngi đã tn tình hng dn, ch bo tôi trong sut thi gian thc hin lun
vn tt nghip.
Tôi cng xin chân thành cm n các Thy, Cô trong Khoa sau đi hc -
Trng i hc M TP. H Chí Minh đã tn tâm, toàn ý truyn đt nhng kin thc
ht sc b ích cng nh hng dn, giúp đ tôi trong sut quá trình hc tp.
Cui cùng, tôi xin chân thành gi li tri ân đn toàn th Quý Thy, Cô, đng
nghip, bn bè và gia đình.
TP. H Chí Minh, ngày 12 tháng 02 nm 2007
Ngi thc hin
LÊ NH NNG
i
MC LC
CÁC T VIT TT iii
LI M U 1
CHNG 1: NHNG VN C BN V QUN TR CÔNG TY 5
1.1. Khái nim chung v qun tr công ty 5
1.2. Các nguyên tc ca qun tr công ty 5
1.3. Cu trúc qun tr công ty 7
1.3.1.Các nhân t quyt đnh bên trong ca hot đng qun tr
công ty 7
1.3.2.Các nhân t quyt đnh bên ngoài ca hot đng qun tr công ty 8
1.4. Khuôn kh pháp lý đ thc thi các nguyên tc v qun tr công ty tt
1.4.1.H thng pháp lut đng b và đy đ 10
1.4.2. Tính minh bch và h thng công b thông tin hiu qu 10
1.4.3. C ch cng ch thc thi qun tr công ty 11
1.5. Qun tr công ty mt s nc trên th
gii 13
1.5.1. Qun tr công ty mt s quc gia thuc nhóm OECD 13
1.5.2. Qun tr công ty ti mt s nc châu Á 14
1.6. Mt s bài hc rút ra cho Vit Nam 18
CHNG 2: THC TRNG QUN TR CÔNG TY VIT NAM 21
2.1 Tng quan v th trng chng khóan Vit Nam 21
2.2 H thng pháp lý Vit Nam và vn đ qun tr công ty 25
2.2.1
ánh giá chung v thc trng môi trng pháp lut Vit Nam liên
quan ti vn đ qun tr công ty 25
2.2.2 ánh giá thc trng môi trng pháp lut Vit Nam vi các nguyên
tc qun tr công ty ca OECD 28
2.2.2.1. m bo mt c cu qun tr công ty hiu qu 28
2.2.2.2. Quyn ca c đông 29
2.2.2.3. i x bình đng đi vi c đông 30
2.2.2.4. Vai trò ca c đông trong qun tr công ty 32
2.2.2.5. Công b thông tin và tính minh bch 33
2.2.2.6. Trách nhim ca hi đng qun tr 36
2.3 Tình hình thc hin qun tr công ty ti các CTNY trên Th trng
Chng khoán Vit Nam 39
ii
2.3.1 Mô hình qun tr công ty ca các CTNY 39
2.3.2 Tình hình trin khai công tác qun tr công ty ti các CTNY trong thi
gian qua (2002 đn tháng 8/2006) 39
2.3.3 B máy qun lý giám sát công tác qun tr công ty ti UBCKNN và
TTGDCK Tp.HCM, nhng tn ti và nguyên nhân 40
CHNG 3: MT S GII PHÁP NHM TNG CNG QUN TR
CÔNG TY I VI CÔNG TY C PHN VÀ CÔNG TY NIÊM YT
VIT NAM 44
3.1 Hoàn thin khuôn kh pháp lý liên quan đn qun tr
công ty 44
3.1.1 Hoàn thin h thng pháp lý c bn v dài hn 44
3.1.2 Hoàn thin h thng pháp lý trong thi gian trc mt 44
3.2 Xây dng mô hình qun tr công ty 47
3.3 Cng ch thc thi pháp lut v qun tr công ty 49
3.3.1 Xây dng h thng ch tiêu giám sát v qun tr công ty 49
3.3.2 Xây dng b máy qun lý, giám sát và cng ch thc thi qun tr
công ty 54
3.4
Hoàn thin công tác k toán và kim toán 56
3.5 Thúc đy cnh tranh trên th trng 57
3.6 Phát trin th trng giao dch thay đi quyn kim soát 58
3.7 Ci cách quy trình gii th, phá sn 59
3.8 ào to và ph bin kin thc v qun tr công ty 60
KT LUN 62
TÀI LIU THAM KHO 63
PH LC 1 65
PH LC 2 67
PH LC 3 70
iii
CÁC T VIT TT
ADB Ngân hàng Phát trin Châu á
CTCK Công ty Chng khoán
CTCP Công ty C phn
CTNY Công ty Niêm yt
HC i hi đng c đông
DNNN Doanh nghip Nhà nc
FIBV Hip hi S giao dch Chng khoán quc t
HQT Hi đng qun tr
IFRS Chun mc báo cáo tài chính quc t
IOSCO T chc Quc t các U ban Chng khoán
ISA Chun mc Kim toán quc t
Mu điu l 2002 Mu iu l áp dng cho các Công ty Niêm yt ban
hành theo Quyt đnh s 07/2002/Q-VPCP ngày
19/11/2002 ca B trng, Ch nhim Vn phòng
Chính ph
iu l mu iu l mu ban hành kèm theo Quyt đnh s
15/2007/Q-BTC ngày 19/3/2007 ca B Tài chính
Qui ch qun tr công ty Quy ch qun tr công ty áp dng cho các công ty niêm
yt trên S Giao dch Chng khoán/Trung tâm Giao
d
ch Chng khoán S: 12/2007/Q-BTC ngày
13/3/2007 ca B tài chính
Ngh đnh 144/CP Ngh đnh 144/2003/N-CP ban hành ngày 07/9/2003
v chng khoán và th trng chng khoán
Lut chng khoán Lut chng khoán và th trng chng khoán s
70/2006/QH11 ban hành ngày 29/6/2006
OECD T chc hp tác và phát trin kinh t
iv
SGDCK S Giao dch Chng khoán
Th trng OTC Th trng chng khoán phi tp trung
TNHH Trách nhim hu hn
TTCK Th trng Chng khoán
QTCT Qun tr công ty
TTGDCK Tp.HCM Trung Tâm Giao dch Chng khoán Tp. H Chính Minh
TTLK hay VSD Trung tâm Lu ký Chng khoán Vit Nam
TTTC Th trng tài chính
UBCKNN U ban Chng khoán Nhà nc
VAS Chun mc K toán Vit Nam
WB Ngân hàng th gii
1
LI M U
1. Lý do chn đ tài
TTCK Vit Nam đã ra đi và đi vào hat đng đc hn 6 nm, cho đn nay
đã có 107 CTNY c phiu ti TTGDCK TP.HCM. Vic tham gia ca các CTNY đã
đóng vai trò quan trng trong vic cung cp hàng hóa cho TTCK và trong thi gian
ti Chính ph đy mnh quá trình c phn hóa, đa nhiu DNNN có qui mô vn
ln, làm n hiu qu lên niêm yt. Trong thi gian ti hàng hóa trên TTCK s nhiu
hn, đ
a dng và phong phú hn.
Hàng hóa trên TTCK đóng vai trò quan trng trong vic duy trì s phát trin
n đnh và bn vng ca TTCK, hay nói cách khác TTCK và QTCT có mi quan h
mt thit tng h và thúc đy ln nhau. QTCT tt giúp cho TTCK phát huy đc
tính hiu qu công khai minh bch, góp phn bo v nhà đu t tt hn. Ngc li
TTCK s to ra mt kênh thúc đy QTCT tt nht thông qua c ch CBTT thng
xuyên và to môi trng công khai minh bch cho hot
đng ca công ty.
Tuy nhiên, khái nim "qun tr công ty" Vit Nam hin nay vn còn tng
đi mi, nhiu ngi thng nhm ln “qun tr công ty” và “qun lý”! cách
“qun tr công ty” theo kiu “công ty gia đình” hay “công ty c phn ni b” vn
đang là mô hình chim t trng ln trong các doanh nghip Vit Nam. ây cng
đc coi là mô hình phù hp vi tâm lý và thói quen kinh doanh ca ngi Vit
Nam. Th nhng, chính tp tc và thói quen này ca các doanh nghi
p Vit Nam
li gây ra nhng khó khn khó lng khi tip cn vi các nguyên tc v qun tr
cp cao ca T chc Hp tác và Phát trin kinh t (OECD) cng nh các nguyên
tc qun tr t các nc kinh t phát trin.
Công tác qun tr công ty cn phi đc tng cng, xut phát t hai lý do c
bn sau:
Th nht, thc trng thiu hiu bit và thi
u s tuân th trong thc t vi các
quy đnh ca Lut doanh nghip. Lut doanh nghip đã thc s cung cp mt khuôn
kh c bn tt cho hat đng qun tr công ty. Tuy nhiên, còn nhiu công ty vn còn
có xu hng đánh giá thp tm quan trng ca Lut doanh nghip và điu l công
ty. Các bn điu l công ty, ngay c khi tuân th Lut doanh nghip, cng có xu
hung quá đ
n gin và không rõ ràng Hu qu ca tình trng thiu hiu bit Lut
doanh nghip đã dn đn xy ra nhiu xung đt và trái vi tinh thn ca lut này.
2
Các trng hp ph bin:(1) Hn ch vic các c đông tham d i Hi đng c
đông thng niên ca công ty bng quy đnh v mt s lng c phiu s hu ti
thiu trong khi lut Doanh Nghip cho phép tt c các c ông đu có quyn tham
d;(2) Ban kim sóat trong nhiu trng hp ch mang tính hình thc mà không
thc hin bt k ch
c nng giám sát hay theo dõi nào nh đc quy đnh bi lut
Doanh nghip;(3) Hu ht các quyt đnh đc thc hin bi mt nhóm các c đông
nm quyn kim sóat công ty, đng thi các quyt đnh này là do HQT áp đt ch
không phi đc các c đông cân nhc và thông qua bi các c đông ti HC
thng niên;(4) Các c ch công b thông tin,ví d nh các báo cáo thng niên và
báo cáo tài chính c
a công ty cha đc hòan thinvà đc thc hin mun hn so
vi thi hn đc quy đnh trong lut Doanh nghip.
Th hai, v các điu khan trong điu l công ty.Yêu cu cn có các quyt
đnh rõ ràng và chi tit hn trong điu l công ty, xây dng theo nn tng đc đa
ra trong lât Doanh nghip, nhm đt đc nhng thông l tt nht trong qun tr
công ty, có đc khuôn mu phù hp vi tt c các công ty trên th gii,ch không
ch áp dng riêng đi vi Vit Nam.
Tóm li, ti Vit nam hin nay, vn đ qun tr công ty còn cha nhn đc
nhiu s quan tâm ca các nhà khoa hc cng nh trong xã hi. Gn đây, cùng vi
s quyt tâm ca Chính ph đã áp dng các nguyên tc qun tr công ty tt đi vi
các CTNY trên TTCK nh
ng vn ch dng li trong vic thc hin mu điu l,
cha có c s pháp lý thng nht trong vic gii thích, áp dng khái nim và
nguyên tc qun tr công ty trong h thng pháp lut Vit nam. Nhng nghiên cu
v qun tr công ty mi ch dng li mt s bài vit nh, hi tho có tính cht gii
thiu ch cha th
c s là nhng nghiên cu mt cách có h thng.
2. Mc tiêu nghiên cu
tài “Tng cng qun tr công ty ti các công ty niêm yt trên th trng
chng khoán Vit Nam” nhm mc đích nghiên cu mt cách có h thng c s lý
lun, kinh nghim quc t, thc trng môi trng pháp lý Vit Nam, hot đng ca
các c quan qun lý liên quan đn qun tr công ty, và vic thc hin qu
n tr công
ty các CTNY ti Vit Nam. Trên c s nhng nghiên cu này, đa ra mt s kin
ngh vi các c quan qun lý thc hin trin khai, giám sát, cng ch thc thi công
3
tác qun tr công ty, góp phn thúc đy doanh nghip trin khai tt công tác qun tr
công ty.
"Qun tr công ty” có mt vai trò ht sc là quan trng, đc bit sau khng
hong Châu á, ngi ta thy rng, phi tng cng “qun tr công ty” nhm thc
hin mt s mc tiêu: Th nht, tng tính hiu qu ca qun tr doanh nghip; Th
hai, gim thiu ri ro; Th
ba, bo v đc c đông thiu s và tng tính minh bch
trong doanh nghip.
3. Phm vi nghiên cu
Nghiên cu các nguyên tc, ni dung c bn v qun tr công ty, đc bit là
ca T chc hp tác và phát trin kinh t (OECD), mt s mô hình qun tr công ty.
tài có nghiên cu thc tin kinh nghim ca mt s nc, đc bit là kinh
nghim ca các quc gia có th
vn dng cho Vit nam và nhng nghiên cu mi
nht ca OECD, ADB và các t chc nghiên cu trên th gii khác v qun tr công
ty tt; cng nh thc tin hot đng qun tr công ty nc ta đ qua đó có s phân
tích vn dng cho phù hp.
tài tp trung vào vic nghiên cu nhng vn đ c bn nht v lý lun,
kinh nghim quc t và th
c tin ca các công ty đang niêm yt trên TTCK Vit
Nam nhm kin ngh các CTNY, c quan qun lý trong vic thc thi và tng cng
cng ch thc thi qun tr công ty trong các CTNY Vit Nam. Do vy, nhng
vn đ liên quan đn các lnh vc khác ca công ty nh: qun tr kinh doanh; qun
tr tài chính; qun tr ngun nhân lc không thuc phm vi nghiên cu ca đ tài
này.
4. Phng pháp nghiên cu
–
Da trên c s các tài liu trong và ngoài nc, tin hành nghiên cu, tng
hp nhng vn đ v lý lun, đng thi xc đnh nhng lnh vc cn quan
tâm trên c s kinh nghim ca các TTCK có quá trình phát trin gn ging
vi Vit nam (các th trng mi ni và th trng ca các quc gia chuyn
đi).
– Tin hành điu tra thc t t
i các công ty niêm yt.
4
Da trên kt qu phân tích tài liu và điu tra, tin hành tng hp và đ xut
gii pháp cng nh c ch thc hin nhm thc hin và nâng cao qun tr công ty.
5. Ý ngha ca lun vn
Vic doanh nghip thc hin tt công tác qun tr công ty s góp phn bo v
ngi đu t, đm bo tính công khai minh bch ca TTCK, làm lành mnh hoá
môi tr
ng kinh t.
“Qun tr công ty” tt, làm cho hot đng ca doanh nghip minh bch và
hiu qu, đc bit khi bo v đc li ích ca c đông, thì nó to đc lòng tin cho
nhà đu t trong và ngoài nc, qua đó, thu hút đc ngun vn và to tin đ cho
TTCK phát trin bn vng hn.
6. Kt cu ca lun vn
Ngoài phn m đu, tài liu tham kho, ph
lc, ni dung ca lun vn bao
gm 3 c hng:
Chng 1: C s lý thuyt v
qun tr công ty
Chng 2: Thc trng qun tr công ty Vit Nam
Chng 3: Mt s gii pháp nhm tng cng qun tr công ty
Do thi gian nghiên cu, phm vi lun vn và kh nng ca tác gi có hn,
cùng vi các hn ch v ngun thông tin do th trng chng khoán mi đi vào hot
đng, các công ty niêm yt cha quen vi qun tr công ty theo thông l quc t, vì
vy lun vn chc chn không th tránh khi nhng thiu sót. Tác gi rt mong Quý
Thy, Cô và các bn đóng góp ý kin đ lun vn đ
c hoàn chnh và có giá tr thc
tin hn.
5
CHNG 1: NHNG VN C BN V QUN TR CÔNG TY
1.1. Khái nim chung v qun tr công ty
Thut ng “qun lý” đc dùng đ nói v các hot đng qun lý điu hành
hng ngày đi vi mt công ty. Ngc li, qun tr công ty chính là vic các c
đông làm th nào đ đm bo đc rng Ban giám đc công ty đã t chc qun lý,
điu hành hat đng ca công ty mt cách có hiu qu, mang li li ích và vì quyn
l
i cao nht cho các c đông. Hiu qu vic theo dõi, giám sát hat đng qun lý,
điu hành công ty ca HQT, Ban giám đc do các c đông tin hành s quyt đnh
đn hiu qu hat đng điu hành công ty.
Do đó, công tác qun tr công ty ch yu ph thuc vào các c đông. Các c
đông có th chn quyt đnh tr thành nhà đu t th đng. Mua c phiu n
u các
c phiu đó ha hn là công ty hot đng tt và tr c tc cao, đng thi bán c
phiu nu h có linh cm xu v tng lai công ty đó. Hoc các c đông cng có th
cân nhc thc hin quyn ca mình vi t cách là c đông và có mt ting nói tích
cc trong hat đng qun tr công ty. Tham gia vào HC, cân nhc và biu
quyt các quyt đnh quan trng cng nh bu thành viên HQT và các cán b
qun lý cao cp ca công ty.
Kinh nghim quc t cho thy, hành vi tích cc ca các c đông s góp phn
ci thin c ch qun lý, hat đng qun tr công ty và khng đnh v th ca các c
đông. Hành vi tích cc ca các c đông cng là mt trong các bin pháp phòng v
có hiu qu nh
t nhm tránh gian ln và các hot đng phi pháp khác.
Tóm li qun tr công ty là vic xây dng c cu hat đng và các chc nng
thc hin quá trình ra quyt đnh, xây dng c cu kim sóat công ty, đng thi đa
ra các quy đnh, qui tc ng x và hành vi ca các c đông, thành viên HQT và
các cán b qun lý cao cp ca công ty.
1.2. Các nguyên tc ca qun tr công ty
Các quyn c bn ca c đông trong CTCP đc quy đnh trong Lut Công
ty ( Vit Nam là Lut Doanh nghip), Lut công ty quy đnh các b phn cu thành
thc hin vic ra quyt đnh và qun lý ca mt công ty cng nh các chc nng,
6
quyn hn và trách nhim tng ng ca các b phn này. Các b phn cu thành
ca công ty là: i hi c đông thng niên (hoc bt thng), Ban Kim soát, Hi
đng qun tr và Ban Giám đc.
Các b phn cu thành th hin kt cu hay c cu ra quyt đnh và kim
soát bên trong công ty. C cu ra quyt đnh và kim soát công ty do Lut công ty
quy đnh phn ánh h th
ng qun tr công ty ca mt doanh nghip. Trên thc t,
Lut công ty ch cho thy c cu c bn ca c ch qun tr công ty, đng thi tính
hiu qu ca hot đng qun tr công ty ph thuc vào vic làm th nào đ công ty
có th phát trin c ch ban đu này trong điu l công ty hoc quy ch hot đng
ca mình. Nói mt cách đn gi
n, các quyn c bn ca c đông đc quy đnh
trong lut công ty ca mt nc rt chung chung và tu thuc vào vic các c đông
đnh ngha các quyn đó nh th nào mt cách c th trong điu l công ty.
iu l công ty không đy đ và chi tit là nguyên nhân chính dn đn tình
trng qun tr công ty yu kém. Các B thông l tt nht trong qun tr công ty do
đ
ó đã đc xây dng và phát trin nhiu nc đ giúp các công ty ci thin hot
đng và h thng qun tr công ty ca mình, và các bn điu l công ty cn đc
xây dng theo các thông l đó nhm đa ra mt c s pháp lý hòan thin. Thông l
quc t tt nht trong qun tr công ty đc xây dng da trên các tiêu chun v
hành vi phù hp vi các quy tc và chun m
c chung. Theo T chc Hp tác và
phát trin kinh t (OECD) các thông l tt nht trong qun tr công ty gm 6 nguyên
tc sau:
o Mt c cu qun tr công ty hiu qu, góp phn thúc đy tính hiu qu,
minh bch ca th trng, tuân th pháp lut và có s phân đnh quyn hn rõ
ràng gia các b phn giám sát, điu hành và thc thi.
o Quyn và ngha v ca c đông
, c cu qun tr công ty tt phi đm bo
bo v đc quyn ca c đông và đm bo thun tin cho c đông khi thc
hin quyn ca mình.
o i x công bng đi vi c đông, bao gm c đông thiu s và ngi đu
t bên ngoài công ty và các c đông khác phi đc quy đnh, bo v và tôn
trng mt cách đy đ. Tt c các c đông đu có th nhn đc đn bù xng
đáng khi quyn ca h b xâm phm.
o Vai trò ca ngi ch công ty gm c đông, nhng ngi có quyn li liên
quan đn công ty, k c nhng ngi làm công trong công ty đi vi vn đ
7
qun tr công ty. C cu qun tr công ty hiu qu phi phân đnh rõ quyn
li ca các đi tng trên theo quy đnh ca pháp lut, hay thông qua tho
thun gia các đi tng này vi công ty nhm tng cng tài sn, công n
vic làm và duy trì s lành mnh tài chính công ty.
o Tính công khai, minh bch, phi đm bo rng các thông tin v công ty,
bao gm tình trng tài chính, tình hình hot đng sn xut kinh doanh, c c
u
s hu, hot đng qun tr công ty đc công b mt cách chính xác và kp
thi cho các c đông, nhng ngi có quyn li liên quan đn công ty.
o Trách nhim ca HQT trc công ty, các c đông (và nhng ngi có
quyn li liên quan đn công ty) v vic công ty đc điu hành nh th nào,
trong vic giám sát mt cách có hiu qu vic qun lý điu hành công ty.
1.3. Cu trúc qun tr công ty
Hot đng qun tr công ty không ch ph thuc vào các đc đim bên trong
v c cu và hành vi ca mt công ty mà còn ch yu đc quyt đnh bi môi
trng chính sách và hành chính mà trong đó công ty hot đng. Do đó, qun tr
công ty trên thc tin đc quyt đnh bi c c ch cng ch thc thi ni b (bên
trong công ty) và c ch
cng ch thc thi bên ngoài. Các c ch k trên bao gm:
1.3.1. Các nhân t quyt đnh bên trong ca hot đng qun tr công ty
Hình thc s hu công ty. Các CTNY thì quyn s hu c phiu đc phân
tán rng rãi và đc giao dch công khai thì hot đng qun tr công ty ph thuc
vào k lut ca th trng chng khoán, ni mà s thay đi v giá c phiu là tín
hiu th hin s ng h (giá c phiu tng) ho
c không ng h (giá c phiu gim)
đi vi công ty và hot đng qun lý công ty. Các nhà đu t có t chc, nhng
ngi có ngun lc và k nng đ kim soát hot đng ca công ty, thng đóng
vai trò quan trng trong hot đng qun tr công ty ca các CTNY.
c đim ca Hi đng qun tr, Vai trò ca HQT là lãnh đo và thc
hin giám sát đi vi công tác qu
n lý và điu hành công ty. Chc nng giám sát
ca HQT nói riêng đc cng c khi HQT có các thành viên không tham gia
điu hành công ty, nhng ngi có kh nng đa ra nhng đánh giá khách quan và
đc lp hn đi vi nhng quyt đnh ca HQT. Các thông l quc t tt nht
8
trong qun tr công ty cng ng h vic thành lp các ban chuyên trách ca HQT
v các vn đ kim toán, b nhim và ch đ tin lng.
Tng cng công tác kim tra giám sát, nh thit lp c ch qun lý ri ro,
kim soát tài chính ni b và xây dng h thng báo cáo nhm đm bo s tuân th
nghiêm ngt các th tc đng thi tránh gian ln và các ho
t đng phi pháp. Các h
thng kim tra và kim sóat ni b này là các công c rt quan trng đi vi HQT
trong vic qun lý và tin hành giám sát hot đng qun lý điu hành công ty và các
hot đng sn xut kinh doanh ca công ty.
iu l công ty, là “hin pháp” ca công ty quy đnh các quyn và trách
nhim ca các c đông, các b phn cu thành ca công ty, vai trò lãnh đo ca các
b phn này cng nh
các th tc v quy trình hot đng trong điu hành công ty.
Tính hiu qu ca các hot đng qun tr công ty phn ln ph thuc vào mc đ rõ
ràng và c th ca các quy đnh trong điu l công ty v các vn đ này. Mt bn
điu l công ty rõ ràng và minh bch ci thin đc trình đ chuyên môn và hiu
qu ca hot đng điu hành công ty, đng th
i không nhng bo v đc các c
đông mà còn bo v đc các thành viên Hi đng qun tr và Ban giám đc công
ty thông qua c ch u thác quyn và trách nhim rõ ràng. Bn iu l công ty rõ
ràng và chi tit làm gim ri ro tranh chp, đng thi cng giúp có đc gii pháp
công bng và có hiu lc khi các tranh chp đc đa ra quyt đnh trc toà.
1.3.2. Các nhân t quyt đnh bên ngoài ca hot đng qun tr công ty
Tính đy đ và hiu lc ca khuôn kh lut pháp là mt trong nhng yu
t quyt đnh ti mc đ xác đnh và bo v quyn s hu tài sn, cng nh quyt
đnh ti vic làm th nào đ các quyn này cùng vi các hp đng và các quan h
thng mi khác có th đc c
ng ch thc thi bi pháp lut. Khuôn kh pháp
lut và qun lý c bn có nh hng ti hot đng qun tr công ty bao gm lut
công ty, lut ngân hàng, lut phá sn, chính sách cnh tranh và các quy đnh v lao
đng.
Các chun mc k toán và kim toán quyt đnh hình thc, chi tit, cht
lng và thi hn ca thông tin đc công ty công b cho các c đông, các nhà đu
9
t tim nng và th trng cn có nhng thông tin này đ đánh giá và theo dõi hot
đng ca công ty. Tính minh bch ca tình trng tài chính và hot đng ca mt
công ty cng rt quan trng đi vi vic gim ri ro do các quyt đnh kinh doanh
thiu thn trng, hot đng gian ln, phi pháp ca công ty gây ra.
Tính hiu qu và kh nng cnh tranh ca các th trng tài chính rt
quan trng đi v
i hot đng qun tr công ty, công ty thông qua th trng vn đ
huy đng vn thì các c đông có th thc hin “quyn biu quyt” ca mình đi vi
hot đng qun tr công ty không ch trc tip thông qua vic tham d HC, mà
còn thông qua vic đu t hay rút vn đu t bng cánh mua hoc bán c phiu tu
thuc vào vic h th
y công ty hot đng có tt hay không. Xu hng giá c phiu
do đó th hin s tán thành hay không tán thành đi vi hot đng qun lý, điu
hành công ty và các hot đng sn xut kinh doanh ca công ty. TTCK cng hot
đng nh mt th trng đi vi hot đng kim soát công ty trong nhiu nn kinh
t: hot đng công ty yu kém làm gim giá c phiu gây ra tình trng mt hay mt
nhóm nhà đu t
có th d dàng hn trong vic tng s c phiu s hu ca mình
lên và do đó chim quyn kim soát công ty. Tình trng có th xy ra này buc các
c đông nm quyn kim soát công ty và Ban giám đc công ty phi ti đa hoá hot
đng ca công ty cng nh ti đa hoá giá tr c phiu ca công ty đ tránh b thâu
tóm.
Kh nng ca đi ng cán b qu
n lý buc các cán b qun lý phi n lc
phn đu ht sc vì nhng ai làm vic kém hiu qu có th s b thay th. Trên mt
th trng lao đng qun lý cnh tranh, các nhà qun lý chuyên nghip cng phn
đu ht sc đ to dng ting tm ca mình nhm cnh tranh đ giành đc v trí đ
bt cao hn và nhng công vic có thu nhp h
p dn hn.
Truyn thng và vn hoá lch s là nhng nhân t quyt đnh quan trng
đi vi hình thc s hu, phng thc huy đng vn ca công ty, t chc hot đng
kinh doanh, hot đng công b thông tin và hành vi tích cc ca c đông. H thng
và thông l qun tr công ty nhiu nc do đó đc hình thành bi các yu t vn
hoá và l
ch s. nhng nn vn hoá có h thng hay truyn thng lut pháp yu
kém thì các công ty thng có xu hng tp trung quyn s hu cao và đc qun
lý bi nhng ngi bên trong công ty nh là mt bin pháp phòng v chng li tình
trng quyn li ca các c đông không đc lut pháp bo v mt cách đy đ. Xu
10
hng u thích s hu công ty mt cách chc chn cng dn đn tình trng ph
thuc vào ngun vn huy đng t th trng vay n, ch không phi t th trng
vn, không ch nhm mc đích tránh pha loãng quyn kim soát công ty mà còn
nhm tránh công b thông tin v công ty. nhiu nc Châu Á, truyn thng vn
hoá tránh xung đt và đi đu công khai gây ra tình trng các công ty và các c
đông thích gi
i quyt tranh chp mt cách không chính thc và riêng t hn là đem
s vic ra gii quyt bng pháp lut ti toà án.
Các yu t quyt đnh hay c ch cng ch thc thi bên ngoài đi vi
hot đng qun tr công ty thng yu hn các nn kinh t chuyn đi và các th
trng mi ni do h thng pháp lut và th trng kém phát trin. Do đ
ó hot đng
qun tr công ty các nc này s phi ph thuc nhiu hn vào các c ch cung
ch thc thi qun tr công ty bên trong công ty.
1.4. Khuôn kh pháp lý đ thc thi các nguyên tc v qun tr công ty tt
Các nguyên tc qun tr công ty ch có th áp dng hiu qu khi chúng đc
th hin trong mt khuôn kh pháp lý đy đ, đng b và mang tính thc thi cao,
đng thi đi kèm theo đó là mt h thng công b thông tin và mt c ch cng
ch thc thi hiu qu.
1.4.1. H thng pháp lut đng b và đy đ
Khuôn kh pháp lut v qun tr công ty cn đc xem xét di hai góc đ:
o Môi trng pháp lý chung: bao gm Hin pháp, B Lut Dân s, Lut
Doanh nghip, Lut Chng khoán, Lut Phá sn các lut và các vn
bn di lut khác to nên môi trng pháp lut nói chung cho hot
đng qun tr công ty;
o Các vn bn di lut: tr
c tip quy đnh và điu chnh các vn đ ca
qun tr công ty, các vn bn quy đnh trong ni b công ty nh điu l
công ty và các quy đnh khác;
1.4.2. Tính minh bch và h thng công b thông tin hiu qu
Trong khuôn kh pháp lut v qun tr công ty, các quy đnh v tính minh
bch và ch đ công b thông tin là mt ni dung c bn. Có đm bo thc hin
11
đc các hot đng này thì c ch qun tr công ty mi có th đc thi hành mt
cách có hiu qu và thit thc. Chính vì vy, h thng pháp lut v qun tr công ty
cn có các quy đnh rõ ràng v bt buc công b thông tin và đm bo tính minh
bch. Trong đó các ni dung sau đây đc xác đnh rõ:
o Mc đích ca công b thông tin và đm bo tính minh bch: Các quy đnh
ca lut pháp nh
m đm bo tính minh bch và ch đ công b thông tin
luôn hng ti vic gi gìn tính toàn vn cu th trng và cng c lòng tin
ca các nhà đu t.
o Trách nhim trong vic công b thông tin và đm bo tính minh bch:
Trách nhim trong vic công b thông tin và đm bo tính minh bch đc
quy đnh c th trong pháp lut v qun tr công ty. Trách nhim này trc
ht thuc v các thành viên HQT và Ban Giám
đc. Ban lãnh đo công ty
phi đm bo vic công b thông tin tuân th theo đúng quy đnh v hình
thc, ni dung, cách thc công b thông tin, tính kp thi cng nh trách
nhim giám sát đm bo vic công b thông tin theo đúng quy đnh và tuân
th các chun mc.
o Hình thc công b thông tin: Vic công b thông tin đc thc hin thông
qua vic công b tt c các thông tin có liên quan ti công ty, bao gm các
báo cáo đnh k và đt xu
t, trong đó quan trng là các báo cáo thng
niên. Các vn bn pháp lut v qun tr công ty cng nh điu l công ty
quy đnh mt cách đy đ và rõ ràng v các thông tin đc công b.
1.4.3. C ch cng ch thc thi qun tr công ty
Mt ni dung quan trng trong khuôn kh pháp lut v qun tr công ty là
vic xây dng và thc hin c ch cng ch thc thi pháp lut v qun tr công ty.
Có đm bo đc c ch này thì h thng pháp lut v qun tr công ty mi có ý
ngha và mi phát huy đc.
Cng ch thc thi pháp lut v
qun tr công ty là vic Nhà nc thông qua
các c quan chc nng s dng các bin pháp cn thit nhm buc nhng ngi
qun lý công ty phi tuân th các quy đnh ca pháp lut v qun tr công ty, giám
sát và x lý nhng vi phm, bo đm các nguyên tc và chun mc trong qun tr
công ty đc thc hin. C ch cng ch thc thi pháp lut v qun tr công ty bao
12
gm hai b phn có mi quan h qua li cht ch: c ch cng ch bên ngoài và c
ch cng ch ni b.
C ch cng ch thc thi bên ngoài
C ch cng ch thc thi bên ngoài bao gm các yu t:
o H thng quy đnh ca pháp lut điu chnh vic bt buc thc hin thc
hi
n qun tr công ty theo các nguyên tc, chun mc và thông l tt nht.
H thng các quy đnh này bao gm c các bin pháp ch tài đi vi các vi
phm trong lnh vc qun tr công ty;
o Các chun mc k toán và kim toán và các quy đnh chi tit ca pháp lut
v vic bt buc áp dng các chun mc đó nhm xác đnh loi hình, tính
cht và cht lng công b thông tin và tính minh bch;
o
Các quy đnh v thanh tra, giám sát bên ngoài đi vi hot đng qun tr
công ty, bao gm c các quy đnh đi vi các cán b thc hin thanh tra,
giám sát;
o Các t chc, hip hi, c s t vn h tr c đông và nhng ngi có quyn
li liên quan đn công ty trong vic bo v quyn li ca h và giám sát các
thành viên hi đng qun tr, ban giám đc và các cán b qu
n lý khác thc
hin đy đ, mn cán trách nhim ca mình và vì li ích ca c đông;
Mc tiêu ca c ch cng ch thc thi bên ngoài là dùng các quyn lc t bên
ngoài đ đm bo vic thc hin đy đ và đúng đn các nguyên tc qun tr công
ty ca các doanh nghip. C ch này có hiu lc cao trong vic cng ch thc thi
các nguyên tc qun tr công ty do s
dng các công c ca nhà nc, pháp lut và
công chúng.
C ch cng ch thc thi ni b
C ch cng ch ni b này bao gm :
o Mt điu l công ty hoc vn bn tng đng quy đnh đy đ và rõ ràng
v ngha v, trách nhim cng nh quyn li ca tng đi tng có liên
quan trong vic thc hi
n các nguyên tc qun tr công ty;
13
o C cu HQT và các ban trc thuc hp lý, trong đó có s hin din ca
các thành viên kiêm nhim đc lp (các thành viên không tham gia qun lý
điu hành);
o Các b phn kim tra ni b nh Ban Kim soát, Ban th ký, b phn giám
sát tài chính ni b, b phn giám sát công tác công b thông tin, b phn
đng ký c phiu đc lp.
C ch cng ch thc thi bên trong có nhim v
quy đnh chi tit, c th v
nhng vic cn làm đ đm bo thc hin các nguyên tc qun tr công ty. C ch
này do các công ty ch đng xây dng và tin hành sao cho phù hp vi đc thù
riêng ca tng công ty nhng vn đm bo tuân th các yêu cu ca h thng cng
ch bên ngoài và ca pháp lut nói chung.
1.5. Qun tr công ty mt s nc trên th gii
1.5.1. Qun tr công ty mt s quc gia thuc nhóm OECD
1
Mô hình s hu ngoài công ty
Tiêu biu là M và Anh, mô hình này có các đc đim:
o Quyn s hu c phiu phân tán trên din rng vi các c đông ln là c
đông có t chc. Các c đông t chc này thng hiu bit sâu sc v h
thng lut pháp điu chnh hot đng ca công ty, can thip vào hot
đng điu hành công ty.
o Các quy
đnh v công b thông tin và bo v c đông nh rt đc chú
trng.
1
Các nc thuc T chc hp tác và phát trin kinh t (OECD) ban đu gm 20 nc ký kt công
c ngày 14/12/1960, sau đó có thêm 10 nc tham gia gm: AUSTRALIA: 7 June 1971, AUSTRIA: 29
September 1961, BELGIUM: 13 September 1961, CANADA: 10 April 1961, CZECH REPUBLIC: 21
December 1995, DENMARK: 30 May 1961, FINLAND: 28 January 1969, FRANCE: 7 August 1961,
GERMANY: 27 September 1961, GREECE: 27 September 1961, HUNGARY: 7 May 1996, ICELAND: 5
June 1961, IRELAND: 17 August 1961, ITALY: 29 March 1962, JAPAN: 28 April 1964, KOREA: 12
December 1996, LUXEMBOURG: 7 December 1961, MEXICO: 18 May 1994, NETHERLANDS: 13
November 1961, NEW ZEALAND: 29 May 1973, NORWAY: 4 July 1961, POLAND: 22 November 1996,
PORTUGAL: 4 August 1961, SLOVAK REPUBLIC: 14 December 2000, SPAIN: 3 August 1961,
SWEDEN: 28 September 1961, SWITZERLAND: 28 September 1961, TURKEY: 2 August 1961, UNITED
KINGDOM: 2 May 1961, UNITED STATES: 12 April 1961
14
o Trong huy đng vn hot đng vay n tín dng có xu hng là ngn hn,
hình thc huy đng vn da trên phát hành c phn rt quan trng. Do
vy, mt thông l chung các nc này là t l n trên vn c phn
thp.
Vì mô hình này da ch yu vào vic công b thông tin nên các yêu cu
công b thông tin ngày càng tr nên cht ch ti các nc theo mô hình này. Cùng
vi s phát trin ca TTCK t
i các nc này, vai trò ca các c đông thiu s ngày
càng đc coi trng. Các công ty mun huy đng đc vn trên th trng thì cn
phi to lp đc lòng tin ca ngi đu t và c đông. phát hành đc c phiu
thì công ty phi tuân th các điu kin ca th trng. C đông cn phi bit lãnh
đo công ty đang làm gì và đòi hi h hành đng vì l
i ích tt nht ca c đông.
1.5.2. Qun tr công ty ti mt s nc Châu Á
Trc đây, qun tr công ty là vn đ ít đc quan tâm ti các nc Châu á,
tuy nhiên, t khi xy ra cuc khng hong tài chính Châu Á nm 1997 thì vn đ
này đã đc nhiu nc quan tâm. C cu qun tr công ty yu kém, các hot đng
đu t và tài chính mo him ca các doanh nghip các nc này đã góp phn làm
trm trng thêm cuc suy thoái kinh t n
m 1997-1998 (Xem ph lc 3).
Qun tr công ty ti Thái Lan
Ti Thái Lan, các c đông có quyn bu thành viên HQT, triu tp
HC, u quyn b phiu, s dng quyn b phiu tích lu nu điu l ca công
ty không quy đnh khác, và có quyn yêu cu thc hin vic thanh tra các vn đ
ca công ty. Ngoài ra, Lut Công ty i chúng, Lut chng khoán và các quy ch
niêm yt trên S
GDCK cng có mt s các điu khon bo v các c đông đi vi
vic đi x không công bng trong nhng trng hp đnh giá chuyn nhng, thâu
tóm và giao dch ni gián.
Tuy nhiên trong thc t, các c đông nh vn không bit đc các quyn ca
mình, thông tin v công ty vn không đc cung cp t do trong các thông báo
HC và cha có nhng quy đnh ca lut v
khiu kin tp th. Vic bo v c
đông còn gp nhiu rào cn, trong đó có c yêu cu v t l nm gi ti thiu cn
thit đ cho các c đông có th thc hin đc các quyn ca mình. thc hin
các quyn hp pháp ca mình trong vic triu tp mt phiên hp đi hi đng c