Ảnh hưởng nhóm yếu tố thuộc đặc điểm ngân hàng đến rủi ro tín dụng ngân hàng thương mại việt nam

LICAMĐOAN
 tài nghiên cu “nh hng nhóm yu t đc đim ngân hàng đn ri
ro tín dng ngân hàng thng mi Vit Nam” là đ tài nghiên cu do chính
tác gi thc hin.  tài này thc hin thông qua vic vn dng kin thc đã
hc, nhiu tài liu tham kho và s tn tình hng dn ca ngi hng dn
khoa hc, cùng vi s trao đi gia tác gi và các cá nhân, t
p th khác.
Lun vn này không sao chép t bt k mt nghiên cu nào khác.
Tôi xin cam đoan nhng li nêu trên đây là hoàn toàn đúng s tht!
Thành ph H Chí Minh, 2012
Nguyn  V
Phong
1
LICMN
Con đng đn vi khoa hc là con đng vinh quang nhng luôn tri
đy chông gai mà không phi ai cng có th t mình vng bc tin lên bc
vinh d. Trong quá trình thc hin bài nghiên cu này, tôi cng gp không ít
khó khn và b ng ca mt ngi ln đu tiên đt chân trên bc đng
nghiên cu khoa hc. Tuy nhiên, trong nhng lúc gp tr ngi trong công tác
nghiên cu, tôi luôn nhn đc s đng viên, h tr tn tình ca cô Võ Th

Quý, khoa Sau đi hc và các anh, ch trong lp MFB2.
Xin chân thành cm n cô Võ Th Quý đã dành nhiu thi gian quý báu
ca mình đ hng dn tôi hoàn thành lun vn này!
Tôi cng rt bit n các thy cô, cán b khoa Sau đào to đã to mi
điu kin đ tôi đc tip cn đn tri thc khoa hc thc s, đây là s giúp đ
vô giá giúp tôi hoàn thành lun vn này.
Tôi cng xin cm n các anh, ch trong lp MFB2 đã luôn đng viên và
đa ra nhng li khuyên chân thành giúp tôi có đng lc hoàn thành lun vn
này!
Cui cùng, tôi rt cm n các thành viên trong gia đình đã to mi điu

kin thun li đ tôi đc theo đui c m đn vi khoa hc ca mình!
TP.H Chí Minh, nm 2012
Nguyn 
V Phong
2
TÓMTT
Ri ro tín dng là mi quan tâm ln ca nhiu nhà khoa hc khi nó tác
đng ln đn nhiu b phn trong nn kinh t. Trong bi cnh Vit Nam, bài
lun vn nghiên cu “nh hng nhóm yu t thuc đc đim ngân hàng đn
ri ro tín dng ngân hàng thng mi Vit Nam” đc thc hin nhm giúp
có các nhà đu t cng nh nhng ai quan tâm đn ngành ngân hàng có đc
cái nhìn sâu sc v
 ngành này. Bài nghiên cu thu thp s liu t 32 ngân hàng
Vit Nam, sau khi phân tích s liu bài nghiên cu tìm thy các yu t có tác
đng đn ri ro tín dng là tng trng tín dng ca 1-2 nm trc, quy mô d
n và t l chi phí hot đng trên thu nhp hot đng cho vay. Kt qu này
cng khá phù hp vi kt qu tìm đc khi nghiên cu các nn kinh t khác
trên th gii.
3
MCLCBNGBIU
Tên bng biu Trang
Bng 3.1: Quy mô d n 2007 – 2010
Bng 3.2: Các thông s thng kê mô t
Bng 3.3: Phân tích tng quan
Bng 3.4: Kt qu kim đnh mc đ gii thích ca mô hình
Bng 4.1: Kt qu kim đnh hin tng đa cng tuyn
Bng 4.2: Kt qu kim đnh tng quan hng Spearman
Bng 4.3: Kt qu kim đnh Durbin Watson
Bng 4.4: Kt qu tính h s xác đnh mô hình
B

ng 4.5: Kt qu kim đnh đ phù hp ca các bin gii thích
42
45
47
48
50
52
54
55
55
4
MCLCSĐVÀĐTH
Tên s đ và đ th Trang
S đ 2.1: Quy trình chm đim tín dng.
 th 1.1: C cu thu nhp ca 10 ngân hàng ln nm 2010
 th 2.1: Th phn tng tài sn ca các khi NHTM
 th 2.2: Th phn tín dng ca các khi NHTM đn tháng 10/2011
 th 2.3: Minh ha chênh lch Y
i
và
i
 th 2.4: Mô t chênh lch gia và
 th 2.5: Minh ha chênh lch Y
i
và
 th 2.6: Minh ha mô hình R
2
=0.
 th 2.7: Minh ha mô hình có R
2

= 0,2561
 th 2.8: Minh ha mô hình R
2
= 0,74808
 th 3.1: Phân b giá tr tng tài sn nm 2010
 th 3.2: Phân b vn ch s hu nm 2010
 th 3.3: Phân b s d cho vay nm 2010
 th 4.1: Quan h phn d chun hóa và cha chun hóa
 th 4.2: Hình dng phân phi phn d
 th 4.3: Giá tr phn d theo th t quan sát
13
5
10
11
33
34
34
36
36
37
42
43
44
51
52
54
5
MCLC:
6
CHNG I: TNG QUAN

Trong chng này, lun vn s trình bày tng quan bài nghiên cu, bao
gm: lý do chn đ tài, nêu vn đ nghiên cu và câu hi nghiên cu, đt ra
mc tiêu nghiên cu và la chn phng pháp nghiên cu đ thc thin mc
tiêu nghiên cu đã nêu.
Lý do chn đ tài
Hot đng ngành ngân hàng Vit Nam đang phát trin khá mnh trong
khong thi gian vài nm gn đây vi giá tr vn ch s hu ngày càng ln, thu
hút s quan tâm ca nhiu thành phn trong xã hi. Tuy nhiên, đây là ngày có
nhiu đim đc thù riêng bit so vi các ngành ngh khác, đòi hi các đn
tng quan tâm phi đc trang b nhiu kin thc chuyên ngành đ có th
đánh giá đc đy đ tình hình hot
đng ca tng ngân hàng. V c bn,
ngun thu ca ngân hàng hin nay đn t 4 hot đng chính: thu lãi cho vay,
thu phí dch v, đu t tài chính và kinh doanh ngoi hi. Trong đó, thu nhp
t lãi cho vay vn chim t trng ln nht so vi các hot đng khác. Vì vy,
s phát trin quy mô ngân hàng b ph thuc nhiu vào s phát trin hot đng
tín dng. Nên hot đng tín dng nói chung và tng trng tín d
ng nói riêng,
đc bit đc quan tâm  Vit Nam trong 3 nm tr li đây khi nó đóng vay trò
quan trng làm lm phát gia tng (Nguyn Th Thu Hng và Nguyn c
Thành 2011). Ngoài vic tác đng đn lm phát, tng trng tín dng nh
hng trc tiên và mnh nht đn hot đng ca chính các ngân hàng. Nghiên
cu ca Dell’Ariccia và Marquez (2006) cho thy sau thi k tng trng tín
dng nhanh s xy ra khng hong trong ngành ngân hàng. Ví d nh
 các cuc
khng hong đã xy ra ti Argentina nm 1980, Chile nm 1982; Thy in,
Na Uy và Ba lan nm 1992, Mexico nm 1994; và Thái lan, Indonesia và Hàn
Quc nm 1997. Tng t nh vy, Caprio and Klingebiel (1997), Demirguc-
Kunt và Detragiache (1997), Honohan (1997) và Kraft và Jankov (2005) cung
7

cp bng chng t d liu ca nhiu quc gia cho thy bùng n tín dng làm
tng kh nng khng hong ngân hàng. Nghiên cu ca Mendoza và Terrones
(2008) cng nhn đnh : không phi tt c thi k bùng n tín dng đu đi đn
khng hong, nhng nhiu cuc khng hong  nhng nn kinh t đang
chuyn đi hin nay có quan h v
i s bùng n tín dng. Qua nhn đnh ca
các nhà nghiên cu đi trc cho thy: hot đng tín dng là mt vn đ ln cn
đc quan tâm nghiên cu  bt k nn kinh t nào.
Hot đng tín dng là hot đng chính ca ngân hàng. Vì vy, ri ro
trong hot đng tín dng luôn gây ra hu qu nghiêm trng đi vi s tn ti
và phát trin ca ngân hàng. Ngân hàng li là trung gian tài chính, nh
n nhim
v ct tr tin ca c nn kinh t. Nên ri ro tác đng đn ngân hàng cng s
lan to ra c nn kinh t không ch  qui mô mt quc gia.
Tác đng đn ngân hàng thng mi:
Khi ri ro tín dng xy ra, ngân hàng không thu đc đy đ vn tín dng đã
cho vay. Tuy nhiên, ngun vn dùng đ cp tín dng đc ngân hàng huy đng
trong nn kinh t bng hp đng có th
i hn. Khi đn hn thanh toán, ngân
hàng bt buc phi tìm ngun khác đ thanh toán c gc ln lãi cho ngi gi
tin, làm cho vòng quay vn ca ngân hàng chm li, nh hng đn hiu qu
tài chính ca mình. Nu ri ro tín dng xy ra liên tc vi quy mô ln ti mc
ngân hàng không th có đ tin đ thanh toán cho ngi gi tin, uy tín ngân
hàng s b gim sút ngay lp tc, nhng đi t
ng khác có tin gi ti ngân
hàng nhng cha đn hn cng s lp tc đn ngân hàng rút toàn b tin gi
ca mình. Lúc này, ngân hàng s ri vào tình trng mt kh nng thanh toán,
đa đn b vc phá sn nu không có s h tr kp thi t phía Ngân hàng Nhà
nc và Chính ph.
Mi ngân hàng trong 1 quc gia đu có liên quan đn toàn b h thng

ngân hàng và các t chc kinh t, xã hi và cá nhân trong n
n kinh t. Do vy,
nu mt ngân hàng có kt qu hot đng không tt, thm chí dn đn mt kh
nng thanh toán và phá sn thì s có nhng tác đng dây chuyn nh hng
8
xu đn các ngân hàng và b phn kinh t khác. Nu không có s can thip kp
thi ca Ngân hàng Nhà nc và Chính ph thì tâm lý s mt tin s lây lan
đn toàn b ngi gi tin và h s đng lot rút tin ti các ngân hàng thng
mi khác, làm cho các ngân hàng khác vô hình chung cng ri vào tình trng
mt kh nng thanh toán.
Tác đng đn nn kinh t:
Bt ngun t bn cht và chc nng c
a ngân hàng là mt t chc trung gian
tài chính chuyên huy đng vn nhàn ri trong nn kinh t đ cho các t chc,
các doanh nghip và cá nhân có nhu cu vay li. Do đó, thc cht quyn s hu
nhng khon cho vay là quyn s hu ca ngi đã gi tin vào ngân hàng. Vì
vy, khi ri ro tín dng xy ra thì không nhng ngân hàng chu thit mà quyn
li ca ngi gi tin cng b nh hng. Khi m
t ngân hàng gp khó khn tài
chính hay b phá sn thì s nh hng đn kh nng thanh toán tin gi, nh
hng tình hình tài chính ca ngi gi tin cng nh hot đng sn xut kinh
doanh ca h. Chính vì có mi quan h cht ch vi nn kinh t nh vy nên
mt ngân hàng b phá sn s làm cho nn kinh t b ri lon, hot đng kinh t
b
 mt n đnh và ngng tr, bt n v quan h cung cu, lm phát, tht nghip,
t nn xã hi gia tng, tình hình an ninh chính tr bt n
Không ch  quy mô quc gia, ri ro tín dng cng nh hng đn nn
kinh t th gii vì ngày nay nn kinh t mi quc gia đu gn kt cht ch vào
nn kinh t khu vc và th gii. Kinh nghi
m cho ta thy cuc khng hong tài

chính châu Á (1997) và mi đây là cuc khng hong tín dng th cp ti M
(2008-2009) đã làm “rung chuyn” kinh t toàn cu.
Tóm li, ri ro tín dng ca mt ngân hàng xy ra s gây nh hng 
các mc đ khác nhau: nh nht là ngân hàng b gim li nhun khi không thu
hi đc lãi cho vay, nng nht là ngân hàng không thu đc vn gc và lãi
vay, n tht thu vi t l
 cao dn đn ngân hàng b l và mt vn. Nu tình
trng này kéo dài không khc phc đc, ngân hàng s b phá sn, gây hu qu
nghiêm trng cho nn kinh t nói chung và h thng ngân
9
hàng nói riêng. Vì vy, ri ro tín dng luôn đc nhn đc s quan tâm ca
mi thành phn trong nn kinh t, đc bit là các nhà đu t quan tâm vào lnh
vc ngân hàng. Vn đ mua bán sáp nhp đang là mt xu th ph bin khi nn
kinh t ri vào giai đon hó khn. Nhiu doanh nghip đã phi chp nhn con
đng bán c công ty cho các doanh nghip có tim lc ln đ trang tri n
nn ho
c phi quyt đnh bán khi doanh nghip vn còn có giá cao thay vì tip
tc duy trì công vic kinh doanh càng ngày càng ln bi cho đn lúc phá sn.
Xu th này đang lan nhanh sang ngành ngân hàng – ngành đang có mc đ
cnh tranh khc lit, và có nhiu biu hin thiu hiu qu  nhng ngân hàng
nh. Bên cnh đó, vic mua bán đi vi các ngân hàng ln cng tr nên thun
li hn khi các giao dch liên quan đn c phn ngân hàng đã đc th
c hin
d dàng thông qua th trng chng khoán. Trong thi gian gn đây, càng có
nhiu nhà đu t quan tâm đn lnh vc ngân hàng khi giá c phiu ca ngành
đã gim khá mnh trc s nh hng t cuc suy thoái kinh t th gii.
Nhng làm th nào đ chn ngân hàng đu t trong s rt nhiu ngân hàng ti
Vit Nam? Làm th nào đ xác đnh giá tr ni ti ca mt ngân hàng?
 phân
tích giá tr ca ngân hàng trc khi quyt đnh đu t, ngoài tiêu chí ch s tài

chính còn ch s nào khác không? Ngành ngân hàng có đc thù riêng bit so
vi các loi hình doanh nghip khác. Phn ln tài sn ca ngân hàng là các
khon cho vay luôn tim n ri ro tín dng. Nên bài nghiên cu đ xut thêm
công c đ nhà đu t s dng trong quá trình nghiên cu các ngân hàng. ó là
phân tích, d báo ri ro tín dng tim n trong tng ngân hàng. Vì hot đng
tín dng là hot
đng mang li t trng li nhun ch yu cho ngân hàng, đng
thi đây cng là hot đng đc Ngân hàng Nhà nc qun lý khá cht ch
nên nu hot đng tín dng không lành mnh s đ li hu qu nghiêm trng
cho hot đng bình thng, cng nh kh nng sinh li trong tng lai.
i sâu vào nghiên cu các tác đng t vic tng trng tín dng, cng
nh
nhng nhân t khác t đó nhn din sm các tác đng tiêu cc ca chúng
đn ri ro tín dng s giúp các nhà qun lý ngân hàng kim soát tt các tác
10
đng t vic đy mnh cho vay. Bên cnh đó, kt qu nghiên cu cng giúp ích
cho các nhà đu t quan tâm đn lnh vc ngân hàng có đc cái nhìn sâu sc
hn v hot đng ngân hàng, cng nh các ri ro tim n trong lnh vc ngân
hàng. T yêu cu bc thit trên, tác gi chn đ tài “nh hng nhóm yu t
đc đim ngân hàng đn ri ro tín dng ngân hàng thng mi Vi
t Nam”.
Vy ri ro ca hot đng tín dng chu nh hng t nhng loi ri ro
nào? Làm sao đ d đoán ri ro tín dng trong khong thi gian ti? ây là
nhng câu hi mà kt qu nghiên cu s tr li da trên s liu thu thp t các
ngân hàng thng mi Vit Nam.
Vit Nam cha phi là mt quc gia phát trin v c kinh t ln giáo
dc. Hot đng ngân hàng còn khá non tr, đang cn có nhiu nghiên cu đ
đa ngân hàng Vit Nam hòa nhp cùng s phát trin ca th gii. Tuy nhiên,
hot đng nghiên cu  Vit Nam gp nhiu tr ngi  khâu thu thp s liu và
cht lng d liu thu thp đc. ây là đim khó khn chung ca các quc

gia đang phát trin. Trong điu kin nh
vy, bài nghiên cu “nh hng
nhóm yu t đc đim ngân hàng đn ri ro tín dng ngân hàng thng mi
Vit Nam” s dng ngun d liu do các ngân hàng công b nhm tìm ra các
yu t có quan h vi ri ro tín dng, trong đó nhn din đc mc đ tác đng
ca tng yu t, giúp cho các nhà đu t nhn din mt s du hiu có th
 gây
ra ri ro tín dng.
Vn đ và câu hi nghiên cu
Vnđnghiêncu
Hot đng tín dng luôn đem li trên 70% thu nhp ca các ngân hàng Vit
Nam. iu này cng nói lên rng ri ro tín dng luôn là nguy c đe do ln
đn kt qu kinh doanh ca ngân hàng. Nu cht lng tín dng tt s gia tng
hiu qu hot đng ca ngân hàng. Ngc li, nu hot đng tín dng tim n
nhiu ri ro s
 làm suy gim kt qu kinh doanh ca ngân hàng. Vì vy, ri ro
tín dng luôn là vn đ quan tâm hàng đu đi vi các các nhà đu t và nhà
qun tr ngân hàng ngân hàng. Bên cnh phng pháp đánh giá cht lng ca
11
ngân hàng thông qua các ch tiêu tài chính thông dng nh ROA, ROI, CAR,
NIM Chúng ta cn phi có thêm phng pháp phân tích sâu vào loi tài sn
chim t trng vô cùng ln ca các ngân hàng là các khon cho vay. Chính kt
qu phân tích các khon cho vay này mi cho ta 1 cái nhìn rõ ràng v “sc
khe” ca tng ngân hàng và trin vng phát trin bn vng ca ngân hàng đó.
 th 1.1: C cu thu nhp ca 10 ngân hàng ln trong nm 2010
Ngun: VCBS (2011)
Theo thông l quc t các ngân hàng ln s có xu hng gim t trng thu
nhp t lãi trong tng thu nhp đ hn ch ri ro, các ngân hàng phát trin n
đnh đu có ngun thu t lãi chim 30-40% tng thu. Tuy nhiên, qua đ th th
hin c cu thu nhp ca 10 ngân hàng ln nht Vit Nam, cho thy thu nhp

t lãi ca các ngân hàng ln đu chim t trng khá cao. T l này có th
 còn
cao hn na đi vi các ngân hàng nh hn. T vic phân tích t trng ngun
thu ca các ngân hàng có th nhn thy ngun thu t hot đng tín dng đóng
vai trò quan trng đi vi s tn ti ca ngân hàng. Do đó, tìm hiu sâu hn v
hot đng tín dng s giúp nhà đu t nhn din rõ hn v sc mnh ni ti ca
các ngân hàng. Tác gi
 tin hành nghiên cu các nhân t có liên quan đn ri
ro tín dng nhm đ xut thêm c s đ nhà đu t đa ra đc quyt đnh mua
12
bán hp lý nht.
Câuhinghiêncu:
 Các yu t thuc đc đim ca ngân hàng nh: tng trng tín dng, qui mô
ngân hàng, t l chi phí trên thu nhp, t l thu nhp trc d phòng so vi tng
d n nh hng lên ri ro tín dng ca ngân hàng nh th nào?
Mc tiêu nghiên cu
 Xác đnh mc đ gii thích ca tng bi
n lên ri ro tín dng ca ngân hàng
thng mi.
Phng pháp nghiên cu
 đt đc mc tiêu nghiên cu đ ra, đ tài s dng phng pháp
nghiên cu đnh lng da trên c s thng kê mô t, phân tích tng quan,
phân tích hi qui.
Thng kê mô t: Tp hp d liu và phân tích nhng yu t tng quan v d
liu thu thp đc.
Phân tích tng quan: Xác đnh mc đ t
ng quan gia các bin đ la
chn bin đa vào mô hình. Bc này rt quan trng trc khi thc hin phân
tích hi qui. Thông qua thng kê mô t, tác gi s loi b các bin có tác đng
yu hoc không có ý ngha.

Phân tích hi qui tuyn tính: thc hin hi qui tuyn tính theo phng
pháp bình quân ti thiu. a cùng mt lúc nhiu yu t vào mô hình, sau đó
tun t loi tr chúng bng tiêu chun lo
i tr trong phân tích hi qui đ có
đc mô hình nhóm yu t tác đng đn ri ro tín dng có ý ngha nht.
Giihncađtài:
Bài nghiên cu s dng s liu báo cáo tài chính ca 32 ngân hàng
thng mi Vit Nam t nm 2007 đn 2010, đ nghiên cu các bin thuc
phm vi đc đim ni ti ca ngân hàng tác đng đn ri ro tín dng ca ngân
hàng hàng thng m
i Vit Nam.
13
B cc ca lun vn
 tài nghiên cu bao gm 5 chng:
Chng 1: Trình bày tóm lc lý do nghiên cu, vn đ nghiên cu, mc tiêu
nghiên cu kt cu ca lun vn.
Chng 2: Gii thiu v ri ro tín dng, mi quan h gia ri ro tín dng vi
các nhân t tác đng, các bài nghiên cu trc v ri ro tín dng và quy đnh
hot đng tín dng ti Vit Nam.
Chng 3: Trình bày cách thc thu thp d liu nghiên cu và x lý d liu thu
thp đc.
Chng 4: Kim tra các gi đnh ca mô hình nghiên cu, phân tích kt qu
nghiên cu.
Chng 5: Kt lun, đ xut gii pháp, nêu hn ch ca đ tài và hng nghiên
cu tip theo.
Tóm tt
Hot đng cho vay là hot đng chính yu ca ngân hàng nên ri ro
trong hot đng cho vay s tác đng r
t ln đn hot đng ca ngân hàng và
tác đng dây chuyn đn c nn kinh t.  tài chn ri ro trong hot đng cho

vay làm vn đ nghiên cu đ làm rõ các nhân t tác đng nhm đ ra nhng
bin pháp hn ch các ri ro có th xy ra.
Ngoài ra, hot đng tín dng luôn cn đc xem xét k đ đánh giá s
lành mnh ca các ngân hàng. Vì vy, đ tài này mong mun góp 1 phn kin
th
c giúp nhà đu t có nhiu thông tin hn trc khi quyt đnh đu t vào
ngành ngân hàng.
CHNG II: C S LÝ THUYT
Chng II trình bày gii thiu chung v ngành ngân hàng Vit Nam,
các khái nim v ri ro tín dng, tng trng tín dng, qui mô ngân hàng, t l
14
chi phí hot đng trên thu nhp hot đng, t l thu nhp ròng t hot đng
kinh doanh trc chi phí d phòng ri ro tín dng và tng d n tín dng .
ng thi, tìm hiu mi quan h gia ri ro tín dng và các nhân t tác đng.
K đn, chng này trình bày các bài nghiên cu trên th gii nghiên cu cùng
nghiên cu v các vn đ có liên quan đn ri ro tín dng. Trên c s các khái
nim và lý thuyt có liên quan, chng II đ xut gi thit nghiên cu, mô hình
nghiên cu và phng pháp nghiên cu.
Gii thiu chung v ngành ngân hàng Vit Nam:
Ngành ngân hàng đc xem là chính thc xut hin ti Vit Nam sau s
ra đi ca Ngân hàng Quc gia Vit Nam vào ngày 6/5/1951. Tuy nhiên, giai
đon đu, các ngân hàng hot đng vi các nghip v khá thô s và thiu kim
soát cho đn 01/1/1998, khi Lut Ngân hàng Nhà nc Vit Nam và Lut Các
t chc tín dng đã đc Quc hi thông qua và có hiu lc thi hành. T đó,
hot đng ngân hàng đc kim soát cht ch hn, chc nng ngân hàng nhà
n
c vi t cách là ngi qun lý hot đng ca các t chc tín dng cng
đc th hin rõ ràng hn. Nh vy, hot đng ca các t chc tài chính, tín
dng ngày càng phát trin và thu hút thêm nhiu ngân hàng nc ngoài hot
đng ti Vit Nam. n nay, sau gn 25 nm đi mi và phát trin, tính đn

tháng 11/2011, h thng các t chc tín dng gm có: 5 ngân hàng thuc s
hu nhà nc hoc nhà n
c nm t l s hu chi phi, 37 ngân hàng thng
mi c phn, 4 ngân hàng liên doanh, 5 ngân hàng 100% vn nc ngoài, 54
chi nhánh ngân hàng nc ngoài.
Bên cnh đó còn có 18 công ty tài chính và 12 công ty cho thuê tài
chính, 1 qu tín dng nhân dân trung ng và 1.085 qu tín dng nhân dân c
s, 1 t chc tài chính quy mô nh.
Vi mng li hot đng rng khp, quy mô vn ngày càng ln, trình
đ công ngh và cht lng sn phm, dch v ngân hàng tng bc đc c
i
thin, h thng các t chc tín dng đã đáp ng ngày càng hiu qu hn nhu
cu vn cho sn xut, kinh doanh, chuyn dch c cu kinh t, xoá đói, gim
15
nghèo, nâng cao đi sng nhân dân và thúc đy nhanh hn quá trình chu
chuyn vn và lu thông tin t trong nn kinh t. D n tín dng đi vi nn
kinh t ca h thng ngân hàng trong 10 nm qua có mc tng trng bình
quân 31%/nm, trong đó d n tín dng đu t cho khu vc nông nghip, nông
thôn tng gn 40%, cao hn nhiu so vi mc tng di 10% vào nhng nm
1990.
D liu cp nh
t ca Ngân hàng Nhà nc qua các tháng t cui nm
2009 đn nay cho thy h thng các ngân hàng thng mi không ngng ln
mnh và có tc đ tng trng nhanh v quy mô. Trong đó, khi ngân hàng
thng mi c phn đang th hin s tng trng nhanh, cng nh kh nng
chim lnh th phn mnh hn các khi còn li.
Tính đn cui tháng 10/2011, tng tài sn c
a h thng các ngân hàng
thng mi là 4.713,2 nghìn t đng, tng 13,5% so vi cui nm 2010. Khi
ngân hàng thng mi c phn có tc đ tng trng cao hn mc bình quân

đó vi 16,4% so vi cui nm 2010.
16
 th 2.1: Th phn tng tài sn ca các khi NHTM
(Ngun: Ngân hàng Nhà nc, 2011)
Thng kê cho thy, nhng nm gn đây th phn ca khi ngân hàng
thng mi nhà nc đang gim dn; nm 2009 là 47,6%, nm 2010 là 41,3%
và đn cui tháng 10/2011 còn 39%. Thay vào đó là s tng trng mnh m
17
ca khi ngân hàng thng mi c phn vi th phn v tng tài sn tng dn
qua các nm; Nm 2009 là 41,2%, nm 2010 là 44,3% và đn cui tháng
10/2011 là 45,4%.
Th phn khi ngân hàng liên doanh và chi nhánh ngân hàng nc ngoài
bin đng không ln vi t trng khong 12% xung còn 11,3%.
V tín dng, đn cui tháng 10/2011, khi ngân hàng thng mi nhà
nc vn chim t trng ln nht trong h th
ng các t chc tín dng vi
51,3%; khi ngân hàng thng mi c phn chim t trng 35,3%.
 th 2.2: Th phn tín dng ca các khi NHTM đn tháng
10/2011
(Ngun: Ngân hàng Nhà nc, 2011)
Ngc li, v huy đng vn trên th trng 1, đn cui tháng 10/2011,
khi ngân hàng thng mi c phn li chim t trng ln nht vi 45,2%;
khi ngân hàng thng mi nhà nc chim t trng 43,8%; khi các t chc
tín dng nc ngoài chim t trng 7,5%.
Tìm hiu lch s phát trin ca các ngân hàng Vit Nam so vi các ngân
hàng trên th gii cho thy h th
ng ngân hàng Vit Nam còn khá non tr. Các
nghiên cu đc đ cp  các phn trc đu đc nghiên cu trên các nn
kinh t phát trin vi các ngân hàng có truyn thng hàng trm nm. Vì vy,
khi tin hành thc hin nghiên cu cn phi phân tích k nhng đim khác bit

so vi h thng ngân hàng ti các quc gia phát trin, bên cnh vic k tha các
nghiên cu trc. im khác bit rõ ràng nh
t gia các ngân hàng Vit Nam và
các ngân hàng khác trên th gii là các ngân hàng Vit Nam phi hot đng
da trên khuôn kh pháp lut và các quy đnh ti Vit Nam. Trong đó, các quy
đnh v qun lý ri ro tín dng luôn đòi hi các ngân hàng phi tuân th
nghiêm ngt. Theo Ngân hàng Nhà nc (2005 và 2007), vic trích lp d
18
phòng da trên 2 phng pháp: phng pháp đnh lng và phng pháp đnh
tính.
Theo quyt đnh này, các ngân hàng có th áp dng phng pháp đnh tính
nhng hu ht các ngân hàng đu cha áp dng do cha có vn bn hng dn
c th vic này. Vì vy, khi phân tích kh nng thu hi vn ca ngân hàng Vit
Nam da trên s liu d phòng ri ro tín dng s đm bo tính đng nht v
cách nhn
đnh ri ro tín dng và tránh tình trng thi phng d phòng đ che
giu thu nhp nh các quc gia phát trin (Fonseca và Gonzalez, 2008; Perez
và các cng s, 2006). Tuy nhiên, phân loi n theo phng pháp đnh lng
cng cha tht s phn ánh đc ht ri ro tín dng ca ngân hàng và còn khá
nhiu đim cn ci thin.
Phân loi n theo phng pháp đnh lng đc quy đnh ti điu 6 ch
y
u da vào tình trng ca khon n, tc là lch s vic thanh toán tin gc, lãi
ca khách hàng cho khon n đó theo lch tr n đã tho thun khi vay. Mc dù
theo quy đnh ca iu 6, ngoài tình trng ca tng khon n, các t chc tín
dng có th cn c thêm kh nng tr n ca khách hàng đ phân loi n.
Nhng vì cha chun hóa, t
 đng hóa vic đánh giá này nên trên thc t các
t chc tín dng ch cn c vào tình trng tr n thc t. Xét  khía cnh này
thì vic phân loi n theo iu 6 là t xp nhóm khách hàng và sau đó mi tin

hành các th tc phân loi n sao cho có kt qu trùng khp vi vic xp nhóm
trc đó.
ánh giá các phng pháp phân loi n
Phân loi n theo phng pháp đ
nh tính đc quy đnh ti điu 7 s da
vào kt qu xp hng có đc t h thng xp hng tín dng ni b. ây là h
thng đánh giá khách hàng thông qua ch tiêu v quy mô hot đng, tài chính
và phi tài chính đ đa ra kt qu xp hng. Hng ca khách hàng phn ánh
mc đ ri ro ca chính khách hàng đó có th tác đng đn danh mc cho vay
ca ngân hàng. C
n c vào kt qu này, ngân hàng tin hành phân loi n và
c lng mc vn cho vay không th thu hi đc đ trích lp d phòng ri
19
ro tín dng. Theo đó đnh k (hàng quý) các khách hàng s đc đánh giá và
xp vào 1 hng nào đó. Hng cao nht là AAA (tng ng vi n nhóm 1 và
thp nht là D (tng ng vi n nhóm 5). Quy trình chm đim đc thc
hin nh sau:
20
S đ 2.1: Quy trình chm đim tín dng
Ngun: Tác gi t tng hp
S khác bit v mt cht gia phân loi theo phng pháp đnh tính và
phng pháp đnh lng chính là h thng xp hng tín dng ni b. nh
ngha mt cách ngn gn, h thng này là phng pháp đánh giá toàn din v
sc khe ca khách hàng, trên c s chm đim rt nhiu ch tiêu tài chính và
phi tài chính, không ch có tình trng tr n (nh iu 6) mà còn đánh giá v
các thông s tài chính, trin vng kinh doanh, trin vng ngành, cht lng
qun lý ni b ca khách hàng. Ni dung ch tiêu và thang đim đc xây
dng trên c s s liu thng kê thc t ca rt nhiu khách hàng, ý kin ca
các chuyên gia nên đm bo tính khoa hc, đánh giá sát thc và quan tr
ng là

có tính d báo cáo.
Ngoài ra, khi quyt đnh cp tín dng thì các t chc tín dng cng cn c
kt qu xp hng tín dng ni b ca khách hàng nên vic phân loi n trên
thc t đã có ngay t lúc thm đnh tín dng ch không phi ch đn lúc gii
ngân ri mi phân loi. iu này s giúp các t chc tín dng ch đng v cht
l
ng danh mc tín dng ca mình.
Mc dù, phng pháp đnh tính là phng pháp phân loi n tiên tin, đã
21
đc nhiu ngân hàng ln trên th gii áp dng. Nhng khi áp dng ti Vit
Nam, phng pháp này còn n cha nhiu đim bt cp, da nhiu vào đánh
giá ch quan ca nhân viên tín dng trc tip th lý h s vay vn. Vì các
thông s quyt đnh xp hng ca doanh nghip ph thuc nhiu vào báo cáo
tài chính. Tuy nhiên, hu ht các doanh nghip vay vn đu là các doanh
nghip có quy mô va và nh, báo cáo tài chính không
đc kim toán. Doanh
nghip d dàng chnh sa báo cáo ca mình đ phù hp vi kt qu chm đim
do nhân viên tín dng yêu cu. Nu cha khc phc đc nhc đim này thì
phng pháp đnh tính vn cha th phn ánh đc ht ri ro ca khách hàng
và nhiu kh nng xy ra đánh giá sai tình hình hot đng ca khách hàng do
ph thuc nhiu vào trình đ và đo
đc ca nhân viên tín dng. Kt qu xp
hng thiu chính xác đó không ch gây ra ri ro tín dng cho ngân hàng mà còn
nh hng đn vic phân loi n, trích lp d phòng, nh hng trc tip đn
kt qu kinh doanh ca ngân hàng. Do nhc đim này, đn nay đa s các ngân
hàng Vit Nam vn cha áp dng phng pháp đnh tính đ thc hin vic
phân loi n.
Mt
smôhìnhnghiêncuvrirotíndng:
Nghiên cu ca Laeven và Majnoni (2002)

Trong bài nghiên cu ca Laeven và Majnoni (2002), tác gi đã s dng
s liu các ngân hàng t 45 quc gia trong khong thi gian 1988-1999 vi
tng cng 1.419 ngân hàng và 8.176 quan sát đ chy mô hình:
=+++++
Trong đó:
it
: là d phòng ri ro tín dng/tng tài sn ca ngân hàng i  thi đim t.
it
: là thu nhp trc thu và d phòng/tng tài sn ca ngân hàng i  thi
đim t.
∆L
it
là tng trng tín dng ca ngân hàng i  thi đim t
22
∆GDP
it
là tng trng GDP
: bin gi theo nm
Bin đc lp  trên là mc đ d phòng tn tht n đc điu chnh bi đ tr
ca tng tài sn.
 kim tra mô hình trên, các tác gi đ xut thêm 1 mô hình khác:
=+++++++
 công thc này, bin đc lp đc thêm vào các bin điu chnh đ tr.
u đim ca công thc là đo l
ng tác đng ca các biên lên các khon d
phòng tht thoát n cho vay có tính đn tác đng ca đ tr. iu này gim nh
hng ca các bin b b sót và tp trung phân tích tác đng ca các bin trên
lên các khon d phòng tht thoát n cho vay.
Kt qu cho thy: không nh gi thuyt, thu nhp ngân hàng có quan h
thun chiu vi d phòng ri ro tín dng, tng trng GDP và tng trng tín

dng có quan h
 ngc chiu vi d phòng ri ro tín dng.
Tuy nhiên, mi quan h gia li nhun ngân hàng và d phòng ri ro tín
dng đc k vng s không ging nhau  các quc gia khác nhau do quy đnh
v k toán, k hch toán và tính thn trng.  phân tích điu này, tác gi đã
chy hi quy cho các ngân hàng tách bit nhau theo khu vc đa lý. Vì vy, s
liu thu thp đc chia thành 5 vùng: Châu Âu, nc M, nc Nht, Khu v
c
châu M - Latin và Châu Á (khu vc ông Nam Á tác gi ch chn Thái Lan
và Indonesia). Kt qu cho thy ch có Châu Á cho ra kt qu quan h nghch
chiu gia thu nhp ngân hàng và d phòng ri ro tín dng. 2 kt qu khác
tng t kt qu tìm đc  trên.
Nghiên cu ca Jimenez và Saurina (2006)
Jimenez và Saurina (2006) nghiên cu ri ro tín dng ca các ngân hàng
Tây Ban Nha, s dng d liu theo nm ca các ngân hàng báo cáo lên Trung
tâm đng ký tín dng ngân hàng Tây Ban Nha giai đon 1984-2002. Tác gi
23
ch chn các khon vay có giá tr báo cáo trên 6.000 Euro. Mô hình nghiên
cu nh sau:
NPL
it
= NPL
it-1
+ß
1
GDPG
t
+
2
GDPG

t-1
+ 
3
RIR
t
+ 
4
RIR
t-1
+
1
LOANG
it-2
+

2
LOANG
it-3
+
3
LOANG
it-4
+
1
HERFR
it
+ 
2
HERFI
it

+
1
COLIND
it
+

2
COLFIR
it
+ SIZE
it
+
1
+ 
it
Trong đó:
NPL
it
là t l ri ro tín dng đc tính bng tng giá tr n xu/tng n
cho vay ca ngân hàng i, thi gian t. Trong bài nghiên cu, tác gi đã chuyn
đi t s này thành ln(NPL
it
/(100- NPL
it
)).
GDPG: là t l tng trng tng sn phm quc ni (GDP)
RIR: là lãi sut thc, đc tính bng cách ly lãi sut liên ngân hàng tr
đi lm phát.
LOANG: là t l tng trng d n cho vay
HERFR và HERFI: là các ch s th hin mc đ cnh tranh ca ngân

hàng theo vùng và theo ngành.
COLIND: khon vay có đm bo ca h gia đình
COLFIR: khon vay có đm bo ca doanh nghip
SIZE: giá tr ngân hàng trên th trng
Sau khi đa s liu vào mô hình bài nghiên cu rút ra kt lun: C hai
bin kim soát v mô đu có tác đng ý ngha và đt đc chiu tác đng nh
mong đi. Tng trng GDP có quan h ngc chiu và t l lãi sut thc có
quan h thun chiu vi ri ro tín dng. Tác đng ca lãi sut ln hn tác đng
ca GDP. Càng tp trung tín dng theo vùng thì ri ro tín dng càng cao nhng
bài nghiên cu không tìm th
y tác đng có ý ngha t vic tp trung tín dng
theo ngành ngh. Các khon vay có tài sn th chp ca h gia đình thì có ri
ro tín dng thp, đi vi doanh nghip thì tác đng này không có ý ngha. Quy
mô ngân hàng cng nh hng không có ý ngha đn ri ro tín dng.
24
Bin tng trng tín dng là bin đc tp trung nghiên cu. T l tng
trng tín dng vi đ tr 4 nm có tác đng có ý ngha và thun chiu. Tng
trng tín dng vi đ tr 3 nm cng có tác đng thun chiu nhng tác đng
này không có ý ngha. iu đó có ngha là tng trng tín dng nhanh trong
hôm nay, cht lng tín dng s b st gi
m và có kh nng xy ra ri ro tín
dng sau 4 nm na.
Nghiên cu ca Hess, Grimes và Holmes (2008)
Vn đ ri ro tín dng cng đc Hess và cng s (2008) nghiên cu ti
các ngân hàng Australia vi d liu 32 ngân hàng trong khong thi gian 1980
– 2005.  đo lng ri ro tín dng, các tác gi dùng ch tiêu t l chi phí d
phòng/d n cho vay và đ xut mô hình gm 5 nhóm yu t tác đng:
Nhóm 1 (các yu t v mô): Tng trng GDP (GDPGRW), mc tht
nghip (UNEMP) và thay đi mc tht nghip (
∆UNEMP);

Nhóm 2 (các ch tiêu bin đng tài sn): Ch s chng khoán
(RET_SHINDX) và ch s giá bt đng sn (HPGRW);
Nhóm 3 (yu t tài chính/v mô): ch s lm phát (CPIGRW)
Nhóm 4 (các ch tiêu tng ngân hàng): Tng d n vay (SH_SYSLNS),
lãi biên (NIM), t l chi phí – thu nhp (CIR) và t l t l li nhun trc thu
và d phòng/tng tài sn (EBTP_AS);
Nhóm 5 (ch tiêu tng trng): t l tng trng tài sn (ASGRW).
Mô hình c
th nh sau:
25