SKKK Nâng cao hiệu quả của phương pháp trò chơi học tập trong môn khoa học lớp 5

MỤC LỤC
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 1
PHẦN1: MỞ ĐẦU: ………………………………………………Trang 2
1/ Lý do chọn đề tài:…………………………………………………Trang 2
2/ Mục tiêu của đề tài:……………………………………………… Trang 3
3/ Mục đích nghiên cứu:. ……………………………………… … Trang 3
4/ Nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu:. ………………….….… Trang 3
5/ Giới hạn và đối tượng nghiên cứu:. ………………………… … Trang 4
PHẦN 2: NỘI DUNG: …………………………… Trang 4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN:……………………………… … Trang 4
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CỦA ĐƠN VỊ:…………………… Trang 4
CHƯƠNG 3:NHỮNG BIỆN PHÁP:…………………… ……… Trang 5
1/GV cần lựa chọn nội dung bài dạy phù hợp với nội dung trò chơi: Trang 5
2/ Giúp học sinh xác định rõ mục đích của trò chơi: ……………… Trang 5
3/ Cách xây dựng một trò chơi học tập:…………… ………… …….Trang 7.
4/ Tiến hành tổ chức trò chơi học tập:. .………… ………………….Trang 10
CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC: …………………………….Trang 11
PHẦN 3: KẾT LUẬN : ………………………………….………….Trang 12

PHẦN I: MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
Để thực hiện mục tiêu giáo dục của Bộ Giáo dục-Đào tạo đã đặt ra: Giáo
dục cho học sinh Tiểu học là phải giáo dục toàn diện, không coi trọng môn chính,
môn phụ. Bởi vậy cùng với các môn học khác, môn khoa học đã góp phần không
nhỏ vào việc hình thành và phát triển toàn diện cho học sinh .
- Để dạy tốt môn khoa học, người giáo viên cần biết phối kết hợp các phương
pháp dạy học như: Phương pháp quan sát, phương pháp thí nghiệm, phương pháp
nhóm, phương pháp trò chơi học tập. Trong đó phương pháp Trò chơi học tập là
một trong những phương pháp dạy học có hiệu quả nhằm khuyến khích sự tò mò
khoa học, thói quen đặt câu hỏi, tìm câu giải thích khi các em được tiếp cận với
thực tế, qua đó các em dễ dàng ghi nhớ nội dung bài học.

Nhà tâm lý học Kun Kel người Anh nói : “ Trò chơi học tập là một
phương pháp dạy học giúp các em vui vẻ hẳn lên, thích hoạt động hơn . Khi bị
khép vào luật chơi, các em dần có trật tự, kỷ luật hơn…”
Trò chơi học tập còn có một vai trò rất lớn trong mỗi tiết học vì:
Nó làm thay đổi không khí lớp học, tập thể có được bầu không khí vui vẻ,
thân ái, thông cảm.
Quá trình học tập còn trở thành một hình thức vui chơi hấp dẫn.
Học sinh thấy nhanh nhẹn cởi mở hơn.
Học sinh tiếp thu bài tự giác, tích cực hơn.
Học sinh được hệ thống và củng cố kiến thức.
Nhưng một số ý kiến cho rằng, sử dụng phương pháp này sẽ gây ồn ào, mất
trật tự ảnh hưởng đến hoạt động khác, lại có ý kiến cho rằng phương pháp này chỉ
là hình thức và thay bằng hoạt động cá nhân, nếu có tổ chức cũng chỉ là gượng ép,
miễn cưỡng.
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 2
Mặt khác, một số giáo viên khi sử dụng phương pháp Trò chơi học tập lại chưa
biết lựa chọn nội dung bài dạy để vận dụng phương pháp trò chơi học tập cho hợp lý,
hoặc trò chơi đưa ra không có tác dụng thiết thực phục vụ mục tiêu bài học nên việc
tổ chức Trò chơi học tập chơi chưa đạt hiệu quả cao .
Riêng bản thân tôi, tôi thấy phương pháp Trò chơi học tập có nhiều ưu điểm,
không những giúp học sinh tự khám phá, hình thành, hệ thống kiến thức mà nó còn
tạo cho các em có sự thi đua, tính nhanh nhẹn, cởi mở, vui vẻ khi đến trường tạo
điều kiện cho sự phát triển toàn diện ở học sinh Tiểu học.
Qua nhiều năm giảng dạy tại trường TH Trần Quốc Toản, tôi thấy đa số học
sinh rất muốn được tham gia Trò chơi học tập nhưng vẫn còn không ít học sinh
thụ động, tự ti, chưa mạnh dạn tham gia vào các hoạt động này chủ yếu là những
học sinh ở các thôn, bản. Mặt khác, trong môn khoa học lớp 5 có rất nhiều tiết học
cần sử dụng đến phương pháp Trò chơi học tập để phát hiện kiến thức mới hoặc
để củng cố kiến thức đã học.
Với các lý do trên, tôi đã mạnh dạn nghiên cứu đề tài: Đề nâng cao hiệu

quả của phương pháp Trò chơi học tập trong môn khoa học lớp 5.
II . Mục tiêu của đề tài.
Phương pháp Trò chơi học tập trong môn khoa học lớp 5 đã được nhiều tài
liệu hướng dẫn, nhiều giáo viên, giảng viên nghiên cứu để nâng cao hiệu quả của
phương pháp dạy học này.
Tuy nhiên, để có biện pháp cụ thể, hướng dẫn từng bài phù hợp trong môn
khoa học lớp 5 để giáo viên áp dụng giảng dạy nâng cao chất lượng chưa rõ ràng.
Mặt khác, hiện nay nhu cầu giáo dục ở nước ta ngày càng đổi mới, đổi mới
về phương pháp dạy học, đổi mới về nội dung chương trình để nền giáo dục ngày
càng tiến bộ, theo kịp các nước khác trên thế giới. Do vậy, phương pháp Trò chơi
học tập cũng cần có sự chỉnh sửa và thay đổi.
Chính vì vậy, tôi đã chọn đề tài: Để nâng cao hiệu quả của phương pháp
Trò chơi học tập trong môn khoa học lớp 5.
III . Mục đích nghiên cứu .
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 3
Tìm hiểu và tổng kết được những khó khăn, thuận lợi của học sinh và giáo
viên khi tham gia và tổ chức Trò chơi học tập.
Tìm được một số biện pháp để giải quyết những khó khăn mà học sinh và
giáo viên mắc phải khi tham gia Trò chơi học tập. Qua đó dần nâng cao hiệu quả
của phương pháp Trò chơi học tập trong môn khoa học lớp 5 nhằm nâng cao chất
lượng dạy và học , giúp các em phát triển toàn diện ngay từ bậc học đầu tiên.
IV. Nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu.
Để đạt được mục đích trên, bản thân tôi đã thực hiện những nhiệm vụ sau:
Nghiên cứu những vấn đề chung về khoa học lớp 5 .
Nghiên cứu 1 số biện pháp sư phạm nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn
Khoa học.
Nghiên cứu đặc điểm tâm, sinh lý lứa tuổi học sinh.
Tìm hiểu thực tế học sinh lớp 5a Trường Tiểu học Trần Quốc Toản về sở
thích tham gia Trò chơi học tập, về sự tiếp nhận kiến thức khoa học, để phát hiện
những khó khăn, vướng mắc, những tồn tại cần giải quyết.

Để nghiên cứu thực tế, tôi đã sử dụng những phương pháp như:
Phương pháp nghiên cứu: Đọc các tài liệu, giáo trình có liên quan đến vấn
đề nghiên cứu để làm cơ sở giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu.
Phương pháp điều tra : Nhằm phát hiện các vấn đề cần giải quyết, nguyên
nhân, chuẩn bị cho các bước nghiên cứu tiếp theo.
Phương pháp đàm thoại :Trao đổi với học sinh để hiểu tâm tư, nguyện vọng ,
những khó khăn , vướng mắc ,của các em.Trao đổi với Ban giám hiệu nhà trường,
với bạn bè đồng nghiệp để học hỏi kinh nghiệm trong giảng dạy.
Phương pháp quan sát: Quan sát học sinh qua mỗi tiết học chính khoá cũng
như ngoại khoá để phát hiện khó khăn, thuận lợi trong quá trình hoạt động.
Phương pháp tổng kết, rút kinh nghiệm : Để kiểm nghiệm tính thực thi, khả
năng và tác dụng của trò chơi vào bài học đã thiết kế để điều chỉnh cho hợp lý.
V . Giới hạn nghiên cứu.
Học sinh lớp 5a Trường Tiểu học Trần Quốc Toản.
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 4
Nghiên cứu 1 số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả của phương pháp trò
chơi học tập trong môn Khoa học lớp 5.
PHẦN II: NỘI DUNG.
CHƯƠNG I: Cơ sở lý luận.
Vui chơi là một hoạt động không thể thiếu được của con người ở mọi lứa
tuổi, đặc biệt ở lứa tuổi tiểu học. Bởi lẽ, nó phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của
lứa tuổi này. Vì vậy phương pháp Trò chơi học tập được đánh giá cao trong giảng
dạy.
* Trò chơi học tập là gì? Trò chơi không chỉ là một “công cụ” dạy học mà
nó còn là con đường sáng tạo xuyên suốt quá trình học tập của học sinh. Phương
pháp tổ chức trò chơi không chỉ là sự đánh giá trong quá trình dạy và học của thầy
và trò mà nó còn tạo cho ta cảm giác thoải mái, tự tin, có sự sáng tạo, nhanh trí, có
óc tư duy, tưởng tượng của học sinh. Dạy kết hợp với tổ chức trò chơi chính là việc
giáo viên hướng dẫn học sinh hoàn thành tốt phẩm chất của con người mới: Con
người xã hội chủ nghĩa.

* Tổ chức trò chơi là một hình thức tổ chức dạy học, chơi là một biện pháp
học tập có hiệu quả của học sinh. Thông qua trò chơi, học sinh được tập luyện, làm
việc cá nhân, làm việc theo đơn vị tập thể theo sự phân công với tinh thần hợp tác.
Đó là những việc làm thuộc phương pháp học tập mới mà trường Tiểu học cần
hình thành ở người học.
CHƯƠNG II: Thực trạng của đơn vị
1. Thực trạng chung của nhà trường.
Trường TH Trần Quốc Toản nằm trên địa bàn Thị trấn Huyện Bắc Mê – Hà
Giang. Là một trường đạt Chuẩn Quốc Gia năm 2002 và luôn là lá cờ đầu trong sự
nghiệp giáo dục của huyện nhà. Với tổng số là 16 lớp bằng 335 học sinh, trong đó
học sinh dân tộc chiếm ¾ số học của toàn trường. Được sự quan tâm của các cấp,
ngành, chính quyền địa phương, Ban gián hiệu nhà trường, phụ huynh học sinh,
đặc biệt có đội ngũ giáo viên nhiệt tình, tận tụy trong công việc, có trình độ
chuyên môn, nghiệp vụ.
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 5
2. Khảo sát thực trạng lớp.
Sau nhiều năm trực tiếp giảng dạy ở các khối lớp, trong đó năm học 2008- 2009
tôi đã chủ nhiệm lớp 5a, tôi đã tiến hành điều tra cụ thể về tình hình học sinh, sự mong
muốn và khả năng tham giai trò chơi học tập trong môn khoa học nói riêng và trong các
môn học khác nói chung. Kết quả như sau:
* Tổng số học sinh : 28 em.
Số học sinh muốn được tham gia, hiểu mục đích và thu được kết quả sau trò
chơi học tập : 40%
Số học sinh muốn được tham gia, nhưng chỉ tham gia với mục đích vui chơi là
chính mà chưa hiểu, chưa thu được kết quả sau trò chơi học tập : 30%
Số học sinh chưa muốn tham gia:30%
Sở dĩ các em chưa muốn tham gia hoặc tham gia mà chưa thu được kết quả
là do một số nguyên nhân sau:
1. Các em chưa hiểu mục tiêu của trò chơi : chơi để làm gì? chơi nhằm mục
đích gì?

2. Các em chưa hiểu rõ cách chơi, luật chơi, sự thi đua “thưởng-phạt”,giữa
các đội chơi.
3. Trò chơi giáo viên đưa ra chưa thú vị, chưa đủ hấp dẫn để lôi cuốn học sinh.
4. Trò chơi quá khó, các các em không thể tham gia.
5. Giáo viên không chủ động về thời gian, về các tình huống xảy ra dẫn đến
tình trạng trò chơi bỏ dở hoặc kết thúc trò chơi mà không thu hoạch được gì.
Để khắc phục những nguyên nhân trên tôi đã nghiên cứu dần để tìm hướng
giải quyết như sau:
CHƯƠNG III : Đề xuất những biện pháp thực hiện đề tài.
Từ những lý luận trong thực tiễn giảng dạy của bản thân và các nguyên nhân
nêu trên, để thực hiện, áp dụng đề tài vào việc giảng dạy đạt hiệu quả, tôi đã đề
xuất một số biện pháp sau:
1. Biện pháp 1: Giáo viên cần lựa chọn nội dung bài dạy phù hợp với
nội dung trò chơi.
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 6
Không phải tiết khoa học nào cũng cần sử dụng đến phương pháp Trò chơi
học tập. Nếu như vậy thì giáo viên đã quá lạm dụng phương pháp này. Vì thế , với
mỗi tiết dạy, tôi luôn xác định rõ mục tiêu của bài học, lựa chọn phương pháp dạy
học cho phù hợp với nội dung từng phần, áp dụng linh hoạt các phương pháp dạy
học trong tiết dạy sao cho tiết học trở nên nhẹ nhàng, học sinh tiếp thu bài tích cực,
chủ động hơn. Tuỳ từng bài mà tôi sử dụng phương pháp Trò chơi học tập cho
thích hợp. Khi đã lựa chọn được phương pháp dạy học cho mỗi hoạt động, tôi đã
xác định rõ mục tiêu để xây dựng hình thức tổ chức cho hoạt động đó.
2. Biện pháp 2: Giúp học sinh xác định rõ mục đích của trò chơi.
Trước khi tổ chức cho học sinh tham gia chơi, tôi giúp học sinh hiểu: Qua
trò chơi, các em sẽ tìm được những kiến thức gì, củng cố hay khắc sâu, hệ thống
được những kiến thức gì?
Phần lớn Trò chơi học tập trong môn Khoa học lớp 5 ở hai dạng kiến thức:
chơi để khám phá, hình thành kiến thức mới và chơi để củng cố, hệ thống hoá kiến
thức đã học. Cụ thể như sau:

a/ Trò chơi để hình thành kiến thức mới.
Tiết-trang Tên trò chơi Mục đích trò chơi
T1- trang4 Bé là con ai? HS nhận ra, mỗi trẻ em đều có
những đặc điểm giống bố, mẹ
mình.
T 2,3- trang 6 Ai nhanh, ai đúng? HS biết phân biệt đặc điểm về
mặt sinh học và xã hội của nam
và nữ.
T 6- trang 14 Ai nhanh, ai đúng? HS hiểu 1 số đặc điểm chung của
trẻ ở từng giai đoạn từ 3 đến 10
tuổi.
T11- trang 30 Ai nhanh, ai đúng? HS biết tác nhân gây bệnh, sự
nguy hiểm của bệnh viêm não.
T 16- trang 34 Ai nhanh, ai đúng? HS giải thích được HIV, AIDS là
gì? các đường lây bệnh HIV,
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 7
T 17- trang36 HIV lây hay không
lây?
HS biết các hành vi tiếp xúc
thông thường không lây HIV.
T35- trang 72 Ai nhanh, ai đúng? HS biết đặc điểm của chất rắn -
chất lỏng - chất khí.
T 36- trang 74 Nhà khoa học trẻ HS biết các phương pháp tách
các chất ra khỏi hỗn hợp.
T 37- trang77 Đố bạn
HS biết phương pháp sản xuất
muối từ nước biển, sản xuất nước
cất tiêm .
T 38,39- trang 78 Bức thư bí mật HS biết vai trò của nhiệt trong
biến đổi hoá học.

T55- trang 112 Ghép chữ HS biết đặc điểm bên ngoài của
động vật đẻ con, động vật đẻ
trứng.
T 57-trang 116 Bắt trước tiếng kêu HS biết thời gian, địa điểm sinh
sản của ếch.
b/ Trò chơi để củng cố hoá kiến thức
Tiết - trang Tên trò chơi Mục đích của trò chơi
T7 -trang 16 Ai, đang ở giai đoạn
nào?
Củng cố hiểu biết về lứa tuổi vị thành
niên, tuổi trưởng thành, tuổi già.
T9,10-
trang20
Chiếc ghế nguy hiểm Thực hành để củng cố sự hiểu biết về
tác hại của chất gây nghiện.
T11-trang24 Ai nhanh, ai đúng? Củng cố về giá trị dinh dưỡng của thuốc
và cách sử dụng thuốc an toàn.
T18-trang 38 ứng xử khôn khéo HS biết cách ứng xử khi bị xâm hại.
T20,21-
trang42
Ai nhanh, ai đúng? Củng cố cách phòng tránh 1 số bệnh
thường gặp đã học.
T34-trang 68 Ô chữ kì diệu Củng cố kiến thức về chủ đề:Con người
và sức khoẻ.
T49,50-
trang100
Ai nhanh, ai đúng? Củng cố về tính chất 1 số vật liệu và sự
biến đổi hoá học.
T52-trang106 Ghép chữ Củng cố về sự sinh sản ở thực vật có hoa.
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 8

T63-trang130 Ai nhanh, ai đúng? Hệ thống 1 số nguồn tài nguyên và tác
dụng của chúng.
T63-trang133 Ai nhanh,ai đúng? Hệ thống kiến thức về môi trường.
T69-trang142 Chữ gì? Củng cố kiến thức có liên quan đến sự ô
nhiễm môi trường.
Cách nêu mục tiêu của trò chơi, tôi đã đưa ra một cách khéo léo, hấp dẫn, có
tính chất gợi mở để tạo sự tò mò khám phá cho học sinh .
Sau khi các em đã hiểu được mục đích của trò chơi, thấy được sự hấp dẫn của
trò chơi các em sẽ chủ động tham gia chơi mà không cần giáo viên ép buộc. Để có
được điều đó, tôi xây dựng trò chơi học tập sao cho hợp lý; hợp lý về thời gian; hợp
lý về hình thức chơi ; về luật chơi ; về hình thức khen thưởng .
3. Biện pháp 3: Cách xây dựng trò chơi học tập.
Trong quá trình tổ chức 1 hoạt động học tập thành 1 trò chơi học tập khi đã
có đủ các điều kiện sau:
Về đồ dùng, dụng cụ phục vụ cho trò chơi.
Về thời gian, thời điểm chơi, không gian chơi.
Có cách chơi, luật chơi rõ ràng.
Có cách tính điểm để phân định “thắng- thua”, khen thưởng…
Các yếu tố đó là sự chuẩn bị cụ thể chu đáo của giáo viên, góp phần quyết
định sự thành công hay không của trò chơi.
a/Sự chuẩn bị đồ dùng học tập cho học sinh tham gia trò chơi.
Đối với mỗi tiết học nói chung hay với mỗi Trò chơi học tập nói riêng, tôi
cần xác định rõ: Để phục vụ cho trò chơi này cần đến những đồ dùng nào? dụng cụ
nào? phương tiện nào? Từ đó, tôi dành thời gian để chuẩn bị (hoặc giao cho học
sinh chuẩn bị) chu đáo.
*Ví dụ: + Thực hiện trò chơi tiếp sức “ HIV lây hay không?’’ (T17-trang36)
cần chuẩn bị:
- 2 bộ thẻ chữ ghi các hành vi có nguy cơ lây nhiễm hoặc không lây nhiễm như:
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 9
Khoác vai

Dùng chung
dao cạo
Cùng chơi
bi
Cầm tay.
Uống chung ly
nước
Đánh răng
chung bàn chải
Nghịch bơm, kim
tiêm đã dùng.
2 bảng từ có nội dung giống nhau:
Những tấm thẻ chữ, tôi không cần làm cầu kì, không có dấu hiệu phân biệt
ở 2 hành vi khác nhau, nhưng chữ viết phải rõ ràng, phía sau thẻ có gắn nam châm
để học sinh gắn thẻ lên bảng lớp một cách dễ dàng.
+ Chuẩn bị cho trò chơi “Ghép chữ” (T52-trang106 )
Vẽ: -2 tranh câm
Sơ đồ cơ quan sinh sản ở thực vật có hoa:
2 bộ thẻ chữ có ghi tên các bộ phận của cơ quan sinh sản ở thực vật có hoa:

Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 10
Các hành vi có nguy cơ lây nhiễm HIV Các hành vi không có nguy cơ lây nhiễm HIV
Hạt phấn
Vòi nhụy
Bao phấn
Đầu nhụy
Ống phấn
Bầu nhụy
Noãn
- Với tranh câm tôi cần vẽ đúng các bộ phận của cơ quan sinh sản ở thực vật

có hoa. Các bộ phận phải rõ nét, phân biệt bằng màu sắc cụ thể, đảm bảo tính khoa
học và thẩm mỹ cho bức tranh.
- Sự chuẩn bị chu đáo, hấp dẫn sẽ tạo niềm hứng khởi, thu hút học sinh
tham gia. Sự rõ ràng, khoa học sẽ giúp các em dễ tìm hiểu, dễ nhận biết kiến thức,
nhiệm vụ của bản thân trong quá trình tham gia chơi. Sự chuẩn bị cho một trò chơi
không nhất thiết phải quá cầu kì, đôi khi còn dễ tìm, dễ kiếm .
- Để chuẩn bị “ Chiếc ghế nguy hiểm” cho trò chơi T10-trang 20 , giáo viên
chỉ cần lấy luôn chiếc ghế của mình, phủ lên ghế một tấm vải tối màu để học sinh
không phát hiện được bên trong ghế là cái gì? Sự chuẩn bị này tuy đơn giản nhưng vẫn
tạo được sự tò mò, tâm trạng hồi hộp của học sinh khi đến gần chiếc ghế , chiếc ghế ấy
sẽ thu hút học sinh tham gia vào trò chơi.
Với sự chuẩn bị như vậy, tôi sẽ khuyến khích các em tham gia vào trò chơi.
Ngoài việc chuẩn bị đồ dùng dạy học, tôi luôn bố trí thời gian cho các hoạt động
trong tiết học một cách hợp lý. Trò chơi học tập cũng là một hoạt động trong tiết
học.
b/ Xác định thời gian, thời điểm diễn ra trò chơi.
Để xác định thời gian, thời điểm diễn ra trò chơi, tôi cần đọc kĩ mục tiêu
tiết dạy, mục tiêu của trò chơi để phân bố thời gian cho hợp lý. Ở những trò chơi
hình thành kiến thức mới, hoạt động này được diễn ra đầu tiết học hoặc đầu một
phần nội dung bài học. Những trò chơi để củng cố nội dung kiến thức đã học
thường diễn ra cuối tiết học hoặc cuối một phần nội dung vừa học. Tuy nhiên, trò
chơi diễn ra vào thời điểm nào, giáo viên cũng cần xác định thời gian cho hợp lý,
không để ảnh hưởng đến thời gian của tiết học hoặc thời gian của tiết học khác.
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 11
*Ví dụ : -Trò chơi: “Ai nhanh, ai đúng?” (Tiết 14- trang 30 ), đây là hoạt
động đầu tiên của tiết học, cũng là một hoạt động chính giúp học sinh hiểu được :
+ Tác nhân gây bệnh viêm não.
+ Tác hại của bệnh viên não.
+ Lứa tuổi hay mắc bệnh viêm não.
+ Đường lây truyền bệnh viêm não.

Bởi vậy, tôi đã dành từ 15-17 phút để học sinh có đủ thời gian để đọc các
thông tin trong sách giáo khoa , thảo luận rồi lựa chọn đáp án đúng . Đáp án đúng
chính là những kiến thức mới mà các em đã tự tìm hiểu, khám phá cho bản thân.
-Trò chơi: Ghép chữ (Tiết 52-trang 106 ), đây là trò chơi có mục đích để
củng cố kiến thức vừa học ở hoạt động trên, vì vậy tôi không cần quá nhiều thời
gian cho trò chơi, sẽ gây ảnh hưởng đến các hoạt động khác, chỉ cần từ 5-7 phút,
đủ để học sinh đọc nhanh nội dung ghi trên các tấm bìa rồi gắn vào : Sơ đồ nhị và
nhụy của hoa.
- Việc chuẩn bị chu đáo sẽ giúp cho tôi tự tin, chủ động trong tiết dạy. Bởi
vậy ngoài việc chuẩn bị về đồ dùng dụng cụ, xác định thời gian, thời điểm cho hợp
lý giáo viên cần xác định địa đểm, số lượng học sinh tham gia chơi cho mỗi trò
chơi để phù hợp cả về không gian, thời gian, phù hợp với cả 3 đối tượng học sinh.
c/ Địa diểm và đối tượng học sinh tham gia chơi.
Phần lớn các trò chơi được diễn ra trong lớp học. Tuy vậy, với mỗi trò chơi cũng
cần có khoảng không gian chơi cho phù hợp
*Ví dụ:
- Những trò chơi để hình thành kiến thức mới, thường tất cả các học sinh
được tham gia chơi, do vậy các em có thể ngồi ngay trong bàn học theo từng đội
chơi, như trò chơi: Ai nhanh, ai đúng? (Tiết 16-trang 34). Hay trò chơi: Chiếc ghế
nguy hiểm (Tiết 20-trang 42), mặc dù đây là trò chơi để củng cố nội dung nhưng
tất cả học sinh cần được tham gia, các em cần xếp thành hàng dọc để lần lượt đi
qua chiếc ghế nguy hiểm. Bởi vậy, nếu trời không mưa, các em sẽ xếp hàng ngoài
sân rồi lần lượt đi qua chiếc ghế vào lớp.
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 12
Nếu trời mưa, tôi chuẩn bị phương án sắp xếp bàn ghế gọn gàng để học sinh
xếp hàng trong lớp. Những chuẩn bị này, dù là rất nhỏ nhưng tôi cũng cần để ý tới
để chủ động trong mọi tình huống.
Khi sự chuẩn bị đã chu đáo, tôi sẽ tổ chức trò chơi học tập cho các em tham
gia sao cho học sinh hào hứng làm việc và thu được kết quả tốt, đó là điều hết sức
quan trọng.

4. Biện pháp 4: Tiến hành tổ chức Trò chơi học tập.
Với mỗi trò chơi cần tiến hành qua 3 bước sau:
Bước1: Nêu mục đích và hướng dẫn cách chơi, luật chơi.
-Tên trò chơi hấp dẫn, dễ hiểu sẽ lôi cuốn các em tham gia chơi.
+ Ví dụ: “ Chiếc ghế nguy hiểm”; “ Bức thư bí mật”; “ Ô chữ kì diệu”…
- Mục đích trò chơi sẽ giúp các em định hình được mình tham gia chơi để
làm gì? mình sẽ tìm thấy kiến thức gì qua trò chơi này? từ đó học sinh xác định
nhiệm vụ của bản thân trong khi chơi.
- Hướng dẫn cách chơi cụ thể giúp các em hiểu được từng bước hoạt động
mà mình phải tiến hành.
- Luật chơi rõ ràng giúp các em chơi tích cực, tự giác.
- Hình thức “thưởng- phạt” sẽ là động cơ thúc đẩy sự cố gắng của mình.
Bước2: Học sinh tham gia chơi.( Học sinh có thể chơi thử nếu cần thiết).
Khi các em đã hiểu rõ mục đích, cách chơi và luật chơi, các em sẽ tham gia
trò chơi một cách chủ động, tự tin, hào hứng.ở bước này học sinh là người quyết
định cho kết quả của trò chơi, do vậy các em phải làm việc tích cực, tuy nhiên ở 1
số trò chơi học sinh vẫn cần có sự giúp đỡ của giáo viên hoặc sự tán thưởng của
bạn.Ở những trò chơi hình thành kiến thức mới, giáo viên cần quan sát, nhắc nhở,
giúp đỡ các em nếu các em còn lúng túng. Ở trò chơi củng cố nội dung vừa học, bè
bạn cũng cần có sự động viên bằng những tràng vỗ tay ,( nhưng không quá ồn ào
tránh ảnh hưởng đến lớp khác).
Bước 3: Nhận xét, đánh giá.
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 13
Đây là bước thu hoạch của cả một quá trình chuẩn bị và làm việc ở trên. Bởi
vậy, giáo viên không được coi nhẹ bước này.
Sau khi các đội chơi đã hoàn thành, giáo viên hoặc cán sự môn học sẽ là
trọng tài để phân định “thắng-thua” và quan trọng hơn là kết luận được rút ra để
hình thành kiến thức mới hoặc để nhấn mạnh , khắc sâu kiến thức đã học.
-Học sinh (hoặc đại diện của đội chơi ) báo cáo kết quả .
-Trọng tài đánh giá, phân định “thắng-thua’’- tuyên dương đội thắng cuộc.

-Em học tập được gì qua trò chơi?
Tiết 52- trang 106:
Bước 1: Giáo viên giới thiệu:
- Để thể hiện lại quá trình thụ phấn, thụ tinh ở thực vật có hoa, cô sẽ tổ chức
cho các em chơi trò: “Ghép chữ vào hình”.
- Có 2 đội chơi, mỗi đội 7 em, các em sẽ chọn tấm thẻ có ghi chú thích( hạt
phấn; ống phấn ; bao phấn ; bầu nhụy ; đầu nhụy ; noãn ; vòi nhụy ) để gắn vào sơ
đồ câm: “Cơ quan sinh sản ở thực vật có hoa” . Mỗi em chỉ được gắn một lần, bạn
sau có thể sửa lại cho bạn trước trong đội của mình, hết lượt mình, sẽ xuống đứng
vào cuối hàng của đội. Đội nào nhanh và đúng hơn là đội thắng cuộc, thời gian tối
đa là 3 phút.
- Giáo viên cử học sinh tham gia chơi,(có đủ cả 3 đối tượng ).
Bước2 Học sinh chơi như đã hướng dẫn.
Bước 3 Nhận xét, đánh giá.
- Đội trưởng báo cáo kết quả của đội.( chỉ vào từng bộ phận và nêu tên của
bộ phận đó).
- Trọng tài nhận xét, phân định “ thắng-thua”, tuyên dương đội thắng cuộc.
- Em học được gì qua trò chơi?
Học sinh có thể học tập được về: nội dung, kiến thức của bài học ; về sự cẩn
thận khi làm việc ; về sự nhanh nhẹn, khéo léo khi hoạt động .
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 14
Với sự chuẩn bị chu đáo, từ khâu soạn bài, chuẩn bị đồ dùng, dụng cụ đến
khâu tổ chức cho học sinh tham gia trò chơi và bước thu hoạch ở phần đánh giá,
nhận xét rồi đi đến nội dung bài học cần rút ra, tôi thấy kết quả việc dạy và học ở
lớp tôi đã có sự thay đổi.
CHƯƠNG IV: Kết quả đạt được.
*Trong thời các năm học vừa qua, tôi đã áp dụng các biện pháp trong đề tài:
phương pháp Trò chơi học tập trong môn khoa học lớp 5, vào việc giảng dạy
cho học sinh lớp 5a, tôi thấy các em đã có nhiều tiến bộ trong khi tham gia Trò
chơi học tập ở môn khoa học. Cụ thể là:

- Số học sinh muốn được tham gia chơi và chơi có hiệu quả giáo dục: 75% (
tăng 35% so với đầu năm học ).
- Số học sinh muốn được tham gia chơi, nhưng kết quả chưa cao : 15%
(giảm 15% so với đầu năm ).
- Số học sinh còn nhút nhát trong khi chơi dẫn đến việc tiếp nhận kiến thức
khoa học còn hạn chế : 10% ( giảm 20% so với đầu năm) .
* Về phía bản thân tôi, tôi cảm thấy nhẹ nhàng hơn, không còn mệt mỏi khi
truyền thụ kiến thức tới học sinh vì các em tiếp nhận kiến thức một cách chủ động,
tích cực thông qua trò chơi. Kỹ năng vận dụng trò chơi của tôi linh hoạt hơn, thành
thạo hơn. Tôi có nhiều kinh nghiệm trong việc lựa chọn và tổ chức trò chơi hơn ,
đảm bảo kiến thức và kỹ năng bài học cho học sinh.
Biểu tổng hợp chất lượng môn Khoa học cụ thể như sau:
Năm học
Tổng
số HS
Chất lượng
Giỏi Tỷ lệ% Khá Tỷ lệ% TB Tỷ lệ %
2009-2010
2010-2011
2011-2012
(Học kỳ I)
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 15
Tôi thấy rất tâm đắc, khi học sinh của mình có tiến bộ, không những về kiến
thức mà các em còn trở nên vui vẻ, nhanh nhẹn, cởi mở, khéo léo…trong hoạt
động và trong giao tiếp, đáp ứng đúng mục tiêu: Giáo dục toàn diện cho học sinh
ngay từ bậc học đầu tiên mà Bộ Giáo dục-Đào tạo đã đề ra. Từ đó tôi rút ra cho
mình bài học như sau:
PHẦN III: KẾT LUẬN.
Qua việc nghiên cứu một số biện pháp nâng cao hiệu quả của Phương pháp trò
chơi trong môn khoa học lớp 5, tôi rút ra một số nội dung sau:

1. Kết luận:
1.Giáo viên và học sinh cần xác định rõ mục đích của mỗi trò chơi trong
mỗi tiết học, từ đó có hướng đi đúng đắn cho việc làm tiếp theo của mình.
2. Giáo viên cần có sự chuẩn bị chu đáo về đồ dùng học tập để phục vụ trò
chơi, đồ dùng cần đảm bảo tính khoa học, thẩm mĩ, phù hợp với đặc điểm tâm sinh
lý của trẻ em , giáo viên cần có sự chuẩn bị về không gian, thời gian, thời điểm
diễn ra trò chơi, không lạm dụng trò chơi biến cả tiết học thành tiết chơi hoặc tổ
chức quá nhiều trò chơi trong tiết học tạo cho học sinh sự thái quá; giáo viên cần
chuẩn bị về hình thức tổ chức, có luật chơi rõ ràng, đơn giản, dễ nhớ, dễ thực hiện,
không đòi hỏi thời gian dài cho việc huấn luyện. Giáo viên cần xác định về số
lượng học sinh tham gia sao cho đủ cả các đối tượng đều được hoạt động.
3. Tổ chức trò chơi theo 3 bước:
Bước 1- Giáo viên hướng dẫn.
-Giáo viên nêu tên và mục đích trò chơi.
- Giáo viên hướng dẫn cách chơi, luật chơi, thời gian chơi, hình thức khen thưởng .
- Cử số lượng thành viên trong mỗi đội chơi ( đủ 3 đối tượng ).
- Cử đội trưởng, trọng tài.
Bước 2 - Học sinh tham gia trò chơi. (HS có thể chơi thử nếu giáo viên thấy cần thiết)
Học sinh cần nỗ lực, tự giác thực hiện đúng cách chơi, luật chơi mà GV đã nêu ra.
Bước 3 - Nhận xét, đánh giá.
-Các đội chơi tổng kết, báo cáo.
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 16
- Trọng tài nhận xét, phân định “thắng- thua”, tuyên dương, khen thưởng .
- Học sinh rút ra điều cần ghi nhớ về nội dung bài học qua trò chơi.
2. Kiến nghị:
- Đối với giáo viên: Phải thực hiện tốt những việc làm trên, có ý thức coi
trọng Phương pháp Trò chơi học tập, hiểu được tầm quan trọng của phương pháp
này: không chỉ đơn thuần là cung cấp kiến thức cho học sinh, phát huy tính tích
cực, chủ động tìm tòi, khám phá kiến thức cho học sinh mà còn tạo cho các em
niềm vui học tập mỗi khi đến trường. Chắc chắn chất lượng dạy và học môn khoa

học nói riêng và các môn học khác nói chung sẽ được nâng cao.
Trên đây là một vài biện pháp có thể coi là kinh nghiệm của bản thân tôi
trong thời gian qua, đó cũng là những gì tôi rút ra từ thực tế giảng dạy. Tôi cũng
mạnh dạn đưa ra, mong muốn nhận sự góp ý, bổ sung của Hội đồng nhà trường
Hội đồng thẩm định Hội thi giáo viên dạy giỏi các cấp, giúp tôi có nhiều biện pháp
tốt hơn để thực hiện tốt hơn phương pháp trò chơi học tập, áp dụng trong thời gian
tới , đáp ứng mục tiêu mà Bộ GD&ĐT đã đề ra. Tôi xin chân thành biết ơn!

Bắc Mê, ngày tháng 12 năm 2011
Người viết
Trần Thị Liệu
Hội đồng thẩm định trường TH Trần Quốc Toản
HIỆU TRƯỞNG
=
Phạm Thị Hiền
Hội đồng thẩm định Phòng GD&ĐT
PHÓ TRƯỞNG PHÒNG
Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 17
Bùi Xuân Trường
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tên tác giả Tên tài liệu Nhà xuất bản Năm xuất
bản
Bùi Phương Nga Khoa học lớp 5
(sách giáo khoa)
NXB Giáo dục 2006
Bùi Phương Nga Khoa học lớp 5
(sách giáo viên)
NXB Giáo dục 2006
Bùi Phương Nga Vở bài tập khoa
học

NXB Giáo dục 2006
Nguyễn Thị Bảo Ngọc,
Nguyễn Mỹ Lê,
Nguyễn Thị Thanh Thuỷ
Phương pháp dạy
học các môn học ở
môn học ở lớp 5.
NXB Giáo dục.

2007
Phạm Quốc Tuấn Thiết kế bài giảng
khoa học lớp 5.
NXB Hà Nội 2006

Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 18


Người thực hiện : Trần Thị Liệu- Trường TH Trần Quốc Toản Trang 19