Chuyên đề Hệ thống câu hỏi khi dạy văn bản thơ hiện đại. Tiết 46 Ngữ văn 9 Đồng Chí Chính Hữu

Gi¸o viªn: Hoµng H ¬ng Giang


Chuyªn ®Ò v¨n 9:
HÖ thèng c©u hái khi d¹y v¨n b¶n th¬ hiÖn ®¹i
TiÕt 46:
(ChÝnh H÷u)


1. Tác giả.
- Nhà thơ quân đội
- Đề tài thơ: ng ời lính

2. Tác phẩm.
- Đồng chí sáng tác đầu năm 1948, sau khi tác giả cùng
đồng đội tham gia chiến dịch Việt Bắc (Thu đông 1947)


Đêm nay rừng hoang s ơng muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giăc tới
Đầu súng trăng treo.
Ruộng n ơng anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay
Giếng n ớc gốc đa nhớ ng ời ra lính.
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run ng ời vừng trán ớt mồ hôi.
Aó anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng c ời buốt giá

Chân không giày
Th ơng nhau tay nắm lấy bàn tay.
Quê h ơng anh n ớc mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.
Anh với tôi đôi ng ời xa lạ
Tự ph ơng trời chẳng hẹn quen nhau,
Súng bên súng, đầu sát bên đầu,
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ.
Đồng chí !
3. Đọc, chú thích.


5. Bố cục: 3 phần
Bảy câu đầu: cơ sở hình thành tình đồng chí
M ời câu tiếp: biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
Ba câu kết: bức tranh về tình đồng chí đồng đội
4. Thể thơ: thơ tự do


Quê h ơng anh n ớc mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.
Anh với tôi đôi ng ời xa lạ
Tự ph ơng trời chẳng hẹn quen
nhau,
Súng bên súng, đầu sát bên đầu,
Đêm rét chung chăn thành đôi tri
kỉ.
Đồng chí !
1. Cơ sở của tình đồng chí
+ Thành ngữ, gợi tả cụ

thể cảnh nghèo khó
- Xuất thân: nông
dân
- Chung mục đích chiến
đấu
+ Nghệ thuật: điệp từ
- Chung sự gian lao
+ Ngắt giọng đột ngột, câu
cảm
Lời khẳng định, tiếng
gọi


Ruộng n ơng anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay
Giếng n ớc gốc đa nhớ ng ời ra lính.
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run ng ời vừng trán ớt mồ hôi.
Aó anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng c ời buốt giá
Chân không giày
Th ơng nhau tay nắm lấy bàn tay.
2. Biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí:
+ Nghệ thuật: nhân hóa,
hoán dụ
Nỗi nhớ quê h ơng
- Thấu hiểu, cảm
thông
+ Ngôn ngữ mộc mạc,

giản dị
+ Hình ảnh thơ: chân thực
+ Cấu trúc câu thơ: sóng
đôi, đối ứng
+ Nhịp điệu ngắn
- Đồng cam, cộng khổ
+ Hình ảnh: chân thực, mộc
mạc
Hơi ấm, sự chân thành
Lời thề quyết chiến, quyết
thắng
- An ủi, sẻ chia


3. Bức tranh đẹp về tình đồng chí đồng đội :
Đêm nay rừng hoang s ơng
muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giăc
tới
Đầu súng trăng treo.
+ Hình ảnh tả thực
- Sát cánh bên nhau trong
chiến đấu
- Tâm hồn lạc quan, bay
bổng




Th¶o luËn nhãm

Nªu ý nghÜa cña h×nh ¶nh “§Çu
sóng tr¨ng treo”?


Hình ảnh lãng mạn bay bổng v ợt lên hiện thực.
Đầu súng trăng treo là một trong những hình ảnh
thơ lãng mạn đẹp nhất của thơ ca kháng chiến chống
Pháp. Vừa thực, vừa ảo. Câu thơ đ ợc xây dựng theo
thủ pháp điện ảnh gợi nhiều liên t ởng. Một mảng
gần, cận cảnh, một mảng xa viễn cảnh với ý nghĩa
biểu tr ng đa tầng: chiến sĩ- thi sĩ, hiện thực- t ơng lai,
chiến tranh- hòa bình, ng ời lính- cuộc sốngĐó còn
là niềm tin, là tinh thần lạc quan


Chiến dịch nhiều đêm có trăng. Đi phục kích giặc
trong đêm, tr ớc mắt tôi chỉ có ba nhân vật: khẩu
súng, vầng trăng và ng ời bạn chiến đấu. Ba nhân vật
quyện với nhau và tạo ra hình ảnh đầu súng trăng
treo. Lúc đầu tôi viết Đầu súng mảnh trăng treo,
sau bớt đi một chữ. Đầu súng trăng treo, ngoài hình
ảnh, bốn chữ này còn có nhịp điệu nh nhịp lắc của
một cái gì lơ lửng, chông chênh trong sự bát ngát. Nó
nói lên một cái gì lơ lửng ở xa chứ không phải là
buộc chặt, suốt đêm vầng từ bầu trời cao xuống thấp
dần và có lúc nh treo lơ lửng trên đầu mũi súng.
Những đêm phục kích chờ giặc vầng trăng đối với
chúng tôi nh một ng ời bạn, rừng hoang s ơng muối là
một khung cảnh thật.
( Nhà văn nói về tác phẩm)

Chia sÎ t©m t×nh


S¸t c¸nh trong chiÕn ®Êu


NiÒm vui chiÕn th¾ng