KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG VAY VỐN CỦA TỔ CHỨC TÍN DỤNG TRÊN THỊ TRƯỜNG LIÊN NGÂN HÀNG.doc

MỞ BÀI
Nguồn vốn huy động có vai trò đặc biệt quan trọng đối với hoạt động của tổ chức
tín dụng, là yếu tổ quyết định hàng đầu về quy mô, vị thế của tổ chức tín dụng trên thị
trường. Không những thế nguồn vốn huy động của tổ chức tín dụng còn là nhân tố
quan trọng trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Trong quá trình hoạt động đôi
khi một tổ chức tín dụng có thể lâm vào tình trạng thiếu hụt vốn tạm thời, trong khi đó
một số tổ chức tín dụng khác lại ở trong tình trạng dư thừa vốn. Luật các tổ chức tín
dụng cho phép “tổ chức tín dụng được vay vốn của các tổ chức tín dụng khác trong
nước và nước ngoài theo quy định của pháp luật” đã tạo thành một thị trường liên
ngân hàng hoạt động rất hiệu quả và linh hoạt,đáp ứng được nhu cầu về vốn cho các
tổ chức tín dụng. Hoạt động huy động vốn theo hình thức vay vốn trên thị trường liên
ngân hàng là một kênh huy động vốn khá hữu hiệu nhằm bù đắp nhu cầu vốn thiếu
hụt tạm thời khi nguồn vốn huy động từ nhận tiền gửi và phát hành giấy tờ có giá
chưa đáp ứng kịp.
Để hoạt động này diễn ra thuận lợi thì việc xây dựng một hành lang pháp lý đồng
bộ, thông thoáng và an toàn giữ vai trò hết sức quan trọng. Pháp luật về huy động vốn
trên thị trường liên ngân hàng đã tạo một bản lề để từ đó các TCTD thực hiện hoạt
động này một cách có hiệu quả. Tuy đã đạt được những thành tựu quan trọng nhưng
hoạt động vay vốn của các tổ chức tín dụng trên thị trường liên ngân hàng trong thời
gian qua vẫn còn gặp phải những khó khăn, hạn chế cần phải khắc phục. Một trong
những nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng đó là do những vướng mắc, thiếu
sót trong các quy định pháp luật về vấn đề trên.
Chính vì vậy, việc nghiên cứu và tìm hiểu những vấn đề pháp lý liên quan đến hoạt
động vay vốn trên thị trường liên ngân hàng của các tổ chức tín dụng, từ đó đưa ra
những kiến nghị, giải pháp để khắc phục những khó khăn, hạn chế, mở ra hướng phát
triển bền vững cho hoạt động này là vấn đề có ý nghĩa to lớn trong cả lý luận và thực
tiễn.
1
NỘI DUNG VẤN ĐỀ
I/ KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG VAY VỐN CỦA TỔ CHỨC TÍN
DỤNG TRÊN THỊ TRƯỜNG LIÊN NGÂN HÀNG

1. Thị trường liên ngân hàng
1.1. Sự hình thành của thị trường liên ngân hàng
Nền kinh tế thị trường phát triển dẫn đến việc hệ thống các tổ chức tín dụng
(TCTD) cũng phát triển mạnh mẽ theo cả về số lượng và chất lượng, trong đó mỗi
TCTD lại có những thế mạnh khác nhau ở những mảng kinh doanh của mình.
Trong quá trình hoạt động, một số TCTD có những ngày cho vay quá nhiều
hoặc nhu cầu lớn về các nghĩa vụ tài chính dẫn đến sự thiếu hụt dự trữ, trong khi đó
một số TCTD khác lại đang trong tình trạng dư thừa vốn. Thêm vào đó, vốn huy động
từ nhận tiền gửi và phát hành giấy tờ có giá không đáp ứng dủ nhu cầu vốn cho ngân
hàng. Để giải quyết tình trạng thiếu hụt vốn tạm thời trong thời gian ngắn, ngân hàng
thiếu vốn có thể đi vay vốn từ các tổ chức tín dụng khác để có đủ lượng vốn cần thiết
tiếp tục hoạt động tín dụng và thanh toán chi trả kịp thời theo yêu cầu khách hàng.
Kênh huy động vốn này giúp cho TCTD hỗ trở thanh khoản lẫn nhau, giảm áp lực
tăng lãi suất huy động vốn để thu hút vốn tức thời. Trong tình hình đó giữa các TCTD
đã hình thành một thị trường đặc biệt – thị trường liên ngân hàng.
Có thể hiểu thị trường liên ngân hàng là nơi trao đổi vốn khả dụng giữa các
TCTD, đặc biệt là các ngân hàng thương mại. Thị trường liên ngân hàng là thị trường
vô hình hoạt động bằng cách nối mạng giữa các phòng giao dịch với các thành viên
tham gia thị trường.
1.2. Đặc điểm cơ bản của thị trường liên ngân hàng
Về bản chất, thị trường liên ngân hàng là một bộ phận của thị trường tiền tệ.
Nếu xét theo chiều dọc chúng ta sẽ thấy được thị trường này thể hiện mối quan hệ
giữa các TCTD trong nước với ngân hàng nhà nước thông qua việc tái cấp vốn.
Nhưng xét theo chiều ngang, thị trường liên ngân hàng lại thể hiện mối quan hệ điều
tiết vốn giữa các TCTD, trên thị trường này các TCTD có thể tìm kiếm nguồn vốn
ngắn, trung hoặc dài hạn theo cơ chế thị trường với lãi suất biến động tự do.
2
Về chủ thể, chủ thể tham gia gồm có đối tượng vay và cho vay là tất cả các
TCTD được thành lập, hoạt động ở Việt Nam theo quy định của Luật Các tổ chức tín
dụng. Nhưng thực tế, chủ thể quan trọng nhất của thị trường liên ngân hàng lại là các

ngân hàng thương mại và đặc biệt là ngân hàng nhà nước. Trong cùng một thời điểm
không phải mọi TCTD đều có khả năng đáp ứng toàn bộ nhu cầu về vốn của bản thân
hay sử dụng toàn bộ lượng vốn mà tổ chức đó đang sở hữu. Do những nguyên nhân
khách quan mà TCTD có thể rơi vào tình trạng thiếu hụt vốn trong thanh khoản hay
lượng tồn quỹ định mức sau một ngày giao dịch không đáp ứng điều kiện theo quy
định của pháp luật. Như vậy, TCTD đó có thể huy động vốn trên thị trường liên ngân
hàng khi TCTD đó cần vốn để mở rộng hoạt động tín dụng của mình.
Về khách thể, thị trường liên ngân hàng là một bộ phận của thị trường tiền tệ
nên khách thể của nó là các khoản vốn, các khoản tín dụng bằng đồng nội tệ.
Về cơ cấu, thị trường liên ngân hàng có thành viên phổ thông là ngân hàng nhà
nước, các ngân hàng ( NH) thương mại, NH quốc doanh, NH đầu tư phát triển, NH
thương mại cổ phần, các NH liên doanh, chi nhánh NH nước ngoài hoạt động trên
lãnh thổ Việt Nam, các TCTD phi ngân hàng khác. Các thành viên này khi tham gia
thị trường liên ngân hàng phải chịu sự quản lý của ngân hàng nhà nước với tư cách là
chủ tịch thị trường liên ngân hàng này.
Quan hệ vay vốn giữa các thành viên trên thị trường liên ngân hàng với ngân
hàng nhà nước, trên thị trường liên ngân hàng, ngân hàng nhà nước tham gia với cả
hai tư cách là thành viên và chủ thể quản lý thị trường.
+ Với tư cách chủ thể quản lý thị trường: Ngân hàng nhà nước chỉ can thiệp
vào thị thị trường thông qua những phương tiện tài chính gián tiếp khi cần điều tiết
kinh tế vĩ mô nhằm đảm bảo thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia.
+ Với tư cách là thành viên: các TCTD có thể thiếp lập quan hệ vay vốn tín
dụng với ngân hàng nhà nước theo quy định Điều 99, điểm c khoản 1 Điều 108,
khoản 3 Điều 112 Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010.
1.3. Vai trò của thị trường liên ngân hàng
Đối với thị trường khác, thị trường liên ngân hàng và các thành viên của thị
trường tiền tệ như thị trường chứng khoán, thị trường thế chấp, thị trường tín dụng
3
thuê mua…..là các bộ phận cấu thành thị trường tài chính nên chúng có mối quan hệ
biện chứng với nhau. Mỗi sự thay đổi của thị trường liên ngân hàng đều có ảnh hưởng

không nhỏ tới hoạt động của các thị trường khác. Ví dụ như, khi thị trường liên ngân
hàng nâng mức lãi suất lên quá cao thì các TCTD sẽ không thể huy động vốn trên thị
trường này, điều tất nhiên TCTD đó sẽ phải huy động vốn trên thị trường tín dụng
thông thường qua việc tăng lãi suất tiền gửi. Nếu lãi suất tiền gửi tăng quá cao các nhà
đầu tư sẽ gửi tiền vào ngân hàng để hưởng lãi suất với mức độ rủi ro thấp hơn nhiều
so với đầu tư vào các thị trường khác như: thị trường chứng khoán, thị trường địa ốc,
…
Đối với hoạt động của các doanh nghiệp nói chung và của chính các ngân hàng
nói riêng, nhu cầu về vốn của các doanh nghiệp rất lớn, mà một trong những nguồn
quan trọng để huy động vốn trong các doanh nghiệp là thông qua các ngân hàng
thương mại. Nhưng nếu lãi suất trên thị trường liên ngân hàng tăng cao thì sẽ có ảnh
hưởng rất lớn tới lãi suất cho vay của ngân hàng và đương nhiên các doanh nghiệp
không vay được làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của của các
doanh nghiệp dẫn đến ảnh hưởng đến nền kinh tế trong nước.
2.Hoạt động vay vốn của tổ chức tín dụng trên thị trường liên ngân hàng
Huy động vốn là một trong các hoạt động cơ bản của các TCTD. Các TCTD có
thể huy động vốn bằng cách nhận tiền gửi, đi vay, phát hành giấy tờ có giá. Trong đó
đi vay là một trong những hình thức góp phần bảo đảm tính ổn định cho nguồn vốn
lưu động của các TCTD.
Ngoài việc huy động vốn của các cá nhân, tổ chức, pháp luật còn cho phép
TCTD được vay vốn của NHNN và các TCTD khác, nói cách khác là vay vốn trên thị
trường liên ngân hàng. Việc vay vốn của TCTD trên thị trường liên ngân hàng được
thực hiện bởi các loại hình giao dịch khác nhau, tùy thuộc vào các chủ thể tham gia
quan hệ vay vốn hay đối tượng bảo đảm.
2.1. Hoạt động vay vốn giữa các TCTD với nhau
Vay vốn của các tổ chức tín dụng là việc cấp tín dụng dưới hình thức cho vay của
một tổ chức tín dụng khác (bên cho vay) đối với tổ chức tín dụng (bên đi vay) theo đó
tổ chức tín dụng khác sẽ giao cho một tổ chức tín dụng nào đó một khoản tiền để sử
4
dụng vào mục đích vào thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc hoàn trả cả

gốc lẫn lãi.
Việc vay vốn giữa các tổ chức tín dụng với nhau được điều chỉnh bởi Quy chế
vay vốn giữa các TCTD ban hành kèm theo Quyết định của Thống đốc Ngân hàng
nhà nước số 1310/2001/QĐ-NHNN ngày 15/10/2001
Về hình thức giao dịch, hiện nay quan hệ vay vốn giữa các TCTD với nhau được
thực hiện chủ yếu trên cơ sở hợp đồng tín dụng với các nội dung cơ bản như: chủ thể,
đối tượng hợp đồng, số tiền vay, thời hạn thanh toán, phương thức thanh toán, biện
pháp bảo đảm (nếu có),…và phải tuân theo các quy định, nguyên tắc của pháp luật
Việt Nam, thông lệ quốc tế.
Về đối tượng tham gia, đối tượng đi vay và cho vay là tất cả các TCTD được
thành lập, hoạt động hợp pháp ở Việt Nam theo quy định của Luật Các tổ chức tín
dụng.
Việc vay và cho vay vốn giữa các TCTD sẽ giúp cho các TCTD điều hòa, phân
phối vốn để tăng cường khả năng thanh toán, đảm bảo an toàn, hiệu quả cho hoạt
động của từng TCTD cũng như tính ổn dịnh cho toàn bộ hệ thống tín dụng.
2.2. Hoạt động vay vốn của các TCTD với ngân hàng nhà nước
Trong trường hợp vốn vay của các TCTD khác không đáp ứng đủ nhu cầu về vốn
của TCTD thì TCTD sẽ đi vay của ngân hàng nhà nước. Hoạt động cấp tín dụng của
ngân hàng nhà nước là một công cụ thực hiện chính sách tiền tệ, nhằm kiểm soát tiền
cung ứng trong nền kinh tế qua hệ thống các TCTD, đặc biệt là ngân hàng. Ngân hàng
nhà nước luôn đóng vai trò là người cho vay cuối cùng là khi các TCTD lâm vào tình
trạng khó khăn nghiêm trọng về tài chính. Điều này có nghĩa là nguồn vốn chính yếu
của các TCTD là những nguồn có được từ việc huy động từ khách hàng, từ thị trường
và nguồn tự có, còn nguồn từ ngân hàng nhà nước chỉ là nguồn mang tính chất hỗ trợ,
tái tài trợ. Nhìn chung những khoản tín dụng mà ngân hàng nhà nước cấp cho các
TCTD chủ yếu là tín dụng ngắn hạn để thỏa mãn nhu cầu thanh toán chi trả mang tính
tạm thời và ngắn hạn. Những khoản tín dụng mở rộng nhằm đáp ứng nhu cầu mở rộng
tín dụng của các TCTD hoặc các nhu cầu khó khăn tài chính thường được cấp với
những điều kiện ngặt nghèo hơn và lãi suất cũng cao hơn.
5

II/ Những vấn đề pháp lý liên quan đến hoạt động vay vốn của tổ chức tín dụng
trên thị trường liên ngân hàng
1. Nội dung các quy định pháp luật về hoạt động vay vốn của tổ chức tín
dụng trên thị trường liên ngân hàng
Môi trường pháp lý cho hoạt động huy động vốn bằng hình thức vay vốn trên
thị trường liên ngân hàng ngày càng được hoàn thiện. Từ những cơ sở pháp lý nền
tảng ban đầu như: chỉ thị số 07/CT – NHNH của Thống đốc ngân hàng nhà nước ngày
7/10/1992 về quan hệ tín dụng giữa các TCTD cho phép các TCTD được thực hiện
việc cho vay và đi vay lẫn nhau; Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành thêm
những Quyết định như: Quyết định số 114/ QĐ – NHNN ngày 21/6/1993 ban hành
“Quy chế tổ chức và hoạt động của thị trường liên ngân hàng và Nội quy hoạt động
của thị trường liên ngân hàng”; Quyết định số 190/ QĐ – NHNN ngày 6/10/1993 về
việc bổ sung, sửa đổi một số điều của Quy chế và nội quy hoạt động của thị trường
liên ngân hàng; Quyết định số 189/ QĐ _ NHNN ngày 06/10/1993 ban hành quy chế
bảo lãnh vay vốn trên thị trường liên ngân hàng.
Đặc biệt sự ra đời của quyết định 1310/2001/ QĐ – NHNN ngày 15/10/2001
về việc ban hành quy chế vay vốn giữa các tổ chức tín dụng, quy chế ra đời là một
bước ngoặt quan trọng trong việc điều chỉnh hoạt động huy động vốn bằng việc vay
vốn của các TCTD khác, thay thế hàng loạt các văn bản đã không còn phù hợp trước
đó. Nếu như trước đây hoạt động này được điều chỉnh bằng rất nhiều văn bản khác
nhau thì nay được tập trung bằng một văn bản. Văn bản này ra đời đã hệ thống hóa,
sửa đổi bổ sung những điểm bất hợp lý của những văn bản trước, giúp cho hoạt động
này đi vào ổn định và phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho các TCTD trong việc áp
dụng pháp luật vào hoạt động của mình.
1.1. Hoạt động vay vốn của các tổ chức tín dụng khác.
Hình thức pháp lý của quan hệ vay vốn này là hoạt động tín dụng. Nhưng khác
với cấp tín dụng đối với các tổ chức, cá nhân khác trong nền kinh tế. Việc cấp tín
dụng của tổ chức tín dụng khác đối với ngân hàng thương mại được điều chỉnh theo
6