skkn vận dụng định luật bảo toàn khối lượng và định luật bảo toàn nguyên tố giải nhanh bài tập định lượng hóa học THCS

Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

MC LC
A. T VN 2
I. L DO CHN TI.
II. MC CH NGHIấN CU
III. PHNG PHP NGHIấN CU.
B. NI DUNG GII QUYT VN 4
I. TNG QUAN
II. PHNG PHP BO TON KHI LNG
III. PHNG PHP BO TON NGUYấN T
IV. KT HP HAI PHNG PHP BO TON KHI LNG V BO TON NGUYấN T
V. BI TP P DNG
C. KT LUN V KIN NGH 23
I. THC NGHIM S PHM
II. IU KIN P DNG.
III. XUT, KIN NGH.
IV. KT LUN CHUNG
A. T VN
I- Lớ do chn ti
1. C s lớ lun.
Húa hc l b mụn khoa hc quan trng trong nh trng ph thụng. Mụn

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
1
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

húa hc cung cp cho hc sinh mt h thng kin thc ph thụng c bn v thit
thc u tiờn v húa hc, giỏo viờn b mụn húa hc cn hỡnh thnh cỏc em mt k

nng c bn, ph thụng v thúi quen hc tp v lm vic khoa hc lm nn tng
cho vic giỏo dc xó hi ch ngha, phỏt trin nng lc nhn thc, nng lc hnh
ng. Cú nhng c tớnh cn thn, kiờn trỡ, trung thc, t m, chớnh xỏc, yờu chõn lớ
khoa hc, cú ý thc trỏch nhim vi bn thõn, gia ỡnh v xó hi, cú th hũa nhp
vi mụi trng thiờn nhiờn chun b cho hc sinh hc lờn hoc i vo cuc sng lao
ng.
i vi mt s dng bi tp nu hc sinh ch ỏp dng theo phng phỏp thụng
thng thỡ mt rt nhiu thi gian lm bi, hn na li trỡnh by di dũng v khú
hiu; hn na gii nhanh bi tp nht l bi tp trc nghim nh lng cn ũi
hi phi tit kim thi gian m thi trc nghim trong cỏc bi kim tra nh kỡ
chim khong t 20% n 50%, thi i hc 100% Xut phỏt t thc t ging
dy, nhiu nm ụn thi hc sinh gii cp huyn, cp tnh tụi thy gii nhanh bi tp
húa hc cú ý ngha rt quan trng:
Th nht: Hc sinh tỡm ra phng phỏp gii nhanh rt hiu qu c bit trong dng
bi tp trc nghim khỏch quan
Th hai: ũi hi hc sinh khụng nhng nm rừ bn cht, k nng tớnh toỏn m cũn
tỡm hng gii quyt nhanh, ngn gn, tit kim thi gian.
Th ba: Trong thi gian ngn nht a ra kt qu chớnh xỏc nht v ú chớnh l
mc tiờu chung ca giỏo viờn

hc sinh s tn dng tt thi gian kim tra, thi c.
Th t: Hc sinh cú cỏch kim tra nhanh kt qu

rốn luyn t duy cho hc sinh
ớch n, im n.
Vy nõng cao cht lng giỏo dc, tp trung mi nhn i tuyn thi hc
sinh gii cp huyn, cp tnh. Tụi mnh dn a v chn ti Vn dng nh
lut bo ton khi lng v nh lut bo ton nguyờn t gii nhanh bi tp
nh lng húa hc THCS
2. C s thc tin

a. Thc trng chung
Khi chun b thc hin ti, nng lc gii cỏc bi toỏn húa hc ca hc sinh
trong trng tụi cũn rt yu. Mc dự a s cỏc em u cú sỏch tham kho thm chớ

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
2
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

mt s em cú rt nhiu sỏch tham kho nhng cỏc em li cha bit la chn mua
cỏc loi sỏch phự hp, ch yu l s dng cỏc sỏch Hc tt hoc bi tp nõng cao.
Vic giỏo viờn m rng kin thc cho hc sinh c bit l kin thc khú trong cỏc
gi hc cũn hn ch. Hc sinh thng rt lỳng tỳng khi gp phi cỏc bi tp phc
tp nh: cỏc dng cú d kin khụng c bn (tng quỏt), hoc cỏc bi tp quỏ nhiu
phn ng, hoc cỏc bi tp d kin cho khụng rừ
b. im mi ca ti
- Hc sinh nm c bn cht ca phn ng húa hc nờn cỏc em cm thy
d hiu, hiu sõu sc vn , gii thớch c nguyờn nhõn dn n cỏc trng hp
ca bi toỏn.
- S dng linh hot nh lut bo ton khi lng, inh lut bo ton nguyờn
t trong phn ng húa hc.
- Cú th ỏp dng cho nhiu hc sinh khi cp II: vi hc sinh i tr, cỏc i
tng hc sinh khỏ gii.
- Ti liu ny cú th dựng cho cỏc hc sinh khi THPT hoc giỏo viờn cú th
tham kho.
c. im hn ch ca ti
- ti khú ỏp dng vo vic ging dy trc tip trờn lp m ch yu ỏp
dng vo vic bi dng, ph o hc sinh ngoi gi hoc bi dng i tuyn
HSG.
- ti ch cp ti mt s phng phỏp gii nhanh c bn.

II. MC CH V NHIM V CA TI
1. Mc ớch :
- Nõng cao cht lng v hiu qu dy hc húa hc.
- Giỳp cho hc sinh nm chc c phng phỏp lm nhanh mt s dng bi
tp. T ú rốn k nng gii nhanh mt s dng bi tp húa hc.
- Phỏt huy tớnh tớch cc v to hng thỳ cho hc sinh trong hc tp c bit
l trong gii bi tp húa hc.
- L ti liu rt cn thit cho vic ụn HSG khi 9 v giỳp giỏo viờn h thng
húa c kin thc, phng phỏp dy hc.
2. Nhim v:

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
3
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

- Nờu c nhng c s lớ lun v phng phỏp gii nhanh cỏc bi toỏn húa
hc, nờu ra mt s phng phỏp c th v nguyờn tc ỏp dng cho mi phng
phỏp.
- Thc trng v trỡnh v iu kin hc tp ca hc sinh lp 9, c bit l
hc sinh trong i tuyn HSG lp 8, lp 9 trc v sau khi vn dng ti.
- T vic nghiờn cu vn dng ti, rỳt ra bi hc kinh nghim phỏt
trin thnh din rng, gúp phn nõng cao cht lng ging dy c bit l vic bi
dng HSG.
- Mt s bi tp minh ha.
III. PHNG PHP NGHIấN CU
hon thnh tt ti ny, tụi ó vn dng cỏc phng phỏp nghiờn cu khoa
hc nh:
- Phõn tớch lớ thuyt, iu tra c bn, tng kt kinh nghim s phm v s
dng mt s phng phỏp thng kờ toỏn hc trong vic phõn tớch kt qu thc

nghim s phm v.v
- Nghiờn cu k SGK húa hc 9 v cỏc sỏch nõng cao v phng phỏp gii
bi tp, tham kho cỏc ti liu ó c biờn son v phõn tớch, h thng cỏc dng
bi toỏn húa hc theo ni dung ó ra.
- ỳc rỳt kinh nghim ca bn thõn trong quỏ trỡnh dy hc.
- Tham kho, hc hi kinh nghim mt s ng nghip.
- p dng ti vo chng trỡnh ging dy i vi hc sinh lp 9 i tr v
ụn thi HSG.
B. NI DUNG GII QUYT VN
I. TNG QUAN
V nguyờn tc, mun gii nhanh v chớnh xỏc mt bi toỏn húa hc thỡ nht
thit hc sinh phi hiu sõu sc ni dung v c im ca bi toỏn ú. Nm vng
cỏc mi quan h gia cỏc lng cht cng nh tớnh cht ca cỏc cht, vit ỳng cỏc
phng trỡnh phn ng xy ra. Thc t cú rt nhiu bi toỏn phc tp: cỏc d kin
bi cho dng tng quỏt hoc khụng rừ, hoc thiu nhiu d kintng chng
nh khụng bao gi gii c. Mun gii chớnh xỏc v nhanh chúng cỏc bi toỏn
loi ny thỡ phi chn mt phng phỏp phự hp nht (phng phỏp gii thụng

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
4
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

minh). Vỡ vy hc sinh phi bit nhn dng bi tp, xỏc nh hng gii cú phự
hp vi phng phỏp bo ton khi lng, phng phỏp bo ton nguyờn t hay
khụng? õy l khõu quan trng nht ca quỏ trỡnh gii bi tp. lm c iu
ú hc sinh c k bi, túm tt c u bi theo s t duy: iu ó bit, iu
cha bit, s dng phng phỏp no nhanh v hiu qu nht.Trong ti ny tụi
khai thỏc nh lut bo ton khi lng khi cú n cht nu bit nh lng n-1
cht, n-2, n-3 cht thỡ qua mi quan h t l h s phng trỡnh vn khai thỏc

c nh lut bo ton khi lng.
Trong phm vi ca ti ny, tụi xin c trỡnh by 2 phng phỏp gii
nhanh cỏc bi tp húa hc.
1. Phng phỏp ỏp dng nh lut bo ton khi lng.
2. Phng phỏp ỏp dng nh lut bo ton nguyờn t.
II. Phng phỏp bo ton khi lng
1. Ni dung nh lut bo ton khi lng
-

Trong phn ng húa hc,

tng khi lng cỏc cht tham gia phn ng luụn bng
tng khi lng cỏc sn phm to thnh.
2. Nguyờn tc ỏp dng :
Vớ d: Trong phn ng A + B

C + D
Ta cú: m
A
+ m
B
= m
C
+ m
D
- Trong phn ng húa hc, tng khi lng cỏc cht tham gia phn ng luụn bng
tng khi lng cỏc sn phm to thnh.(Dự phn ng va hay d, hiu sut
phn ng nh hn 100%)
- Tng khi lng cỏc cht em phn ng luụn bng tng khi lng cỏc cht sn
phm.

- Trong phn ng ca kim loi vi dung dch axit: Khi lng mui thu c bng
tng khi lng kim loi cng khi lng gc axit to mui.
- Tng khi lng dung dch sau phn ng bng tng khi lng ca dung dch
trc phn ng cng khi lng cht tan vo dung dch tr i khi lng cht kt
ta, cht bay hi.
3. Mt s chỳ ý :

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
5
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

a. Kim loi + axit khụng cú tinh oxi húa mnh nh HCl, H
2
SO
4
loóng
+ S mol HCl phn ng = 2 s mol H
2
sinh ra
+ S mol H
2
SO
4
phn ng = s mol H
2
sinh ra
+ Khi lng mui = khi lng kim loi + khi lng gc axit
b. Oxit kim loi + axit khụng cú tớnh oxi húa mnh nh HCl, H
2

SO
4
loóng
+ S mol HCl phn ng = 2 s mol H
2
O sinh ra
+ S mol H
2
SO
4
phn ng = s mol H
2
O sinh ra
+ S mol O trong oxit = s mol H
2
O sinh ra
c. Oxit kim loi + CO

kim loi + CO
2
+ S mol O trong oxit = s mol CO = s mol CO
2
(tng t cho oxit kim loi tỏc dng vi H
2
, C, )
d. Kim loi + H
2
O

dd baz kim + H

2
+ S mol
OH

= 2 s mol H
2
thoỏt ra
Nu kim loi húa tr I thỡ: s mol kim loi = s mol
OH

Nu kim loi húa tr II thỡ: s mol kim loi = s mol H
2
4. Cỏc vớ d minh ha
Bi 1: Cho 0,52 gam hn hp hai kim loi Mg v Fe tan hon ton trong dung dch
H
2
SO
4
loóng, d thy thoỏt ra 0,336 lớt khớ (ktc). Tớnh tng khi lng mui
sunfat thu c sau phn ng?
Phõn tớch:
- Dng toỏn hn hp ( hai kim loi Mg v Fe cựng tỏc dng vi HCl)
- Bit khi lng hn hp, s mol khớ tớnh c s mol Mg, Fe tớnh
c tng khi lng hai mui theo phng trỡnh.
Cỏch 1:
Phng trỡnh húa hc:
Mg + 2HCl MgCl
2
+ H
2

(1)
Fe + 2HCl FeCl
2
+ H
2
(2)

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
6
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

t s mol ca Mg; Fe ln lt l x, y (mol) (x, y > 0)
Theo bi ra ta cú: m
Mg
+ m
Fe
= 0,52 hay 24x + 56y = 0,52 (*)
Bit
)(015,0
4,22
336,0
2
molV
H
==
Theo phng trỡnh (1) v (2): x + y = 0,015(mol) (**)
Gii (*) v (**) ta c: x = 0,01; y = 0,005
Theo phng trỡnh (1) v (2):
Khi lng ca mui = 0,01. 95 + 0,005. 127 = 1,585 (g)

Cỏch 2:
Theo phng trỡnh (1) v (2):
)(03,02
2
molnn
HHCl
==
Theo nh lut bo ton khi lng:
g
mmmm
HHClKLmuoi
585,1
2.015,05,36.03,052,0
2
=
+=
+=
Cỏch 3:
Theo nh lut bo ton khi lng:
axitgocklmuoi
mmm +=
Li cú:
)(03,02.015,0.2
2
molnn
HClgoc
===

axitgocklmuoi
mmm +=

= 0,52 + 0,03. 35,5= 1,585 (g)
Nhn xột:
- Nu hc sinh gii bi toỏn theo cỏch 1 s mt nhiu thi gian hn, gii v
thit lp h phng trỡnh cú th gp nhm ln.
- Nu hc sinh phỏt hin vn :
2
2.
HCl H
n n=
thỡ ta cú th ỏp dng nh lut
bo ton khi lng vo gii toỏn nh cỏch 2.
- Nu hc sinh phỏt hin vn : khi lng mui chớnh bng tng khi
lng ca kim loi v gc axit thỡ bi toỏn trờn lm theo cỏch 3 tng i ngn
gn.
Nu hai kim loi trong bi toỏn trờn cha cho bit c th thỡ hc sinh s gp
khú khn khi gii toỏn! T bi toỏn 1 ta phỏt trin thnh bi toỏn sau:

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
7
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

Bi 2: Cho 0,52 gam hn hp hai kim loi A v B u cú húa tr (II) tan hon ton
trong dung dch H
2
SO
4
loóng, d thy thoỏt ra 0,336 lớt khớ (ktc). Tớnh tng khi
lng mui sunfat thu c sau phn ng?
Hng dn:

* Hc sinh lm theo cỏch 1
Phng trỡnh húa hc:
A + 2HCl ACl
2
+ H
2
(1)
B + 2HCl BCl
2
+ H
2
(2)
t s mol ca Mg; Fe ln lt l x, y (mol) (x, y > 0)
Theo bi ra ta cú: m
A
+ m
B
= 0,52 hay M
A
. x + M
B
.y = 0,52 (*)
Bit
)(015,0
4,22
336,0
2
molV
H
==

Theo phng trỡnh (1) v (2): x + y = 0,015(mol) (**)
)(585,13,0.5,3552,0)22(5,35
22
gyxyMxMmmm
BABClAClmuoi
=+=+++=+=
* Hc sinh lm theo cỏch 2; cỏch 3 tng t nh bi tp 1
Nhn xột: i vi cỏch 1 yờu cu rt nng v k nng vỡ hc sinh phi t duy
nhúm n nh th no cho thớch hp trong khi toỏn yờu cu ch cn tớnh c
tng khi lng hai mui l nu lm vy s mt nhiu thi gian lm bi, hn
na kh nng t duy ca hc sinh s gim i!
Trong bi toỏn 2, nu hc sinh cha rừ húa tr ca kim loi thỡ tt nhiờn hc
sinh lm theo cỏch 1 cng khú khn hn vỡ trong quỏ trỡnh nhúm n cú ti 4 n
trong khi ú bi ch cho 2 s liu v nh lng (thit lp c h hai phng
trỡnh hai n). Ta phỏt trin thnh bi toỏn sau:
Bi 3: Cho 0,52 gam hn hp hai kim loi A v B cha rừ húa tr tan hon ton
trong dung dch H
2
SO
4
loóng, d thy thoỏt ra 0,336 lớt khớ (ktc). Tớnh tng khi
lng mui sunfat thu c sau phn ng?
Nhn xột: Nu hc sinh lm theo cỏch 2 hoc 3 thỡ li gii rt ngn gn:
HD:
Phng trỡnh húa hc:
A + 2nHCl 2ACl
n
+ nH
2
(1)

B + 2mHCl 2BCl
m
+ mH
2
(2)

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
8
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

(n, m ln lt l húa tr kim loi A, B trong mui)
Bit
)(015,0
4,22
336,0
2
molV
H
==
Theo phng trỡnh (1) v (2):
)(03,02
2
molnn
HHCl
==
Theo nh lut bo ton khi lng:
g
mmmm
HHClKLmuoi

585,1
2.015,05,36.03,052,0
2
=
+=
+=
Nhn xột:
- Qua cỏc vớ d trờn vi cỏch gii truyn thng nh cỏch gii trong bi 1 thỡ
bi toỏn 2 v 3 mc khú hn nhng bn cht khụng thay i thỡ cỏch gii 2 v 3
s chim u th vt tri.
- gii bi toỏn nhanh hn, hn ch c vit phng trỡnh ta cú th gi
M l kim loi i din cho hai kim loi A v B v gii tng t nh trờn.
T cỏch gii trờn, cỏch 2 hoc cỏch 3 khi ỏp dng nh lut bo ton khi
lng mt cỏch linh hot ta d dng gii bi toỏn sau.
Bi 4: (Trớch thi HSG huyn Gia Lc nm 2006 2007)
xỏc nh thnh phn hn hp 2 kim loi Al v Mg ngi ta tin hnh cỏc
thớ nghim sau:
*Thớ nghim 1: Cho a g hn hp vo 600ml dung dch HCl nng X mol/l sau
phn ng thu c dung dch A, khớ B; em cụ cn thu c 27,9 g mui khan.
*Thớ nghim 2: Cho a g hn hp vo 800ml dung dch HCl cú cựng nng vi
dung dch thớ nghim 1, sau phn ng thu c dung dch C, khớ B; em cụ cn
thu c 32,25 g mui khan.
a)Xỏc nh thnh phn % theo khi lng ca hn hp 2 kim loi nu a = 7,5 g.
b)Tớnh th tớch khớ B ( ktc) thớ nghim 2 v nng X mol/l. Gi thit kh
nng phn ng ca Mg v Al vi HCl l nh nhau cựng iu kin.
Phõn tớch:
- Khi cho hn hp hai kim loi cựng tỏc dng vi dung dch axit (cựng nng
mol/l); th tớch axit tng lờn thu c lng mui khỏc nhau. Vy im mu cht

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012

9
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

vn õy l lm th no chng minh c rng hn hp hai kim loi trong TN1
v TN2 tan ht hay khụng?
- Nu trong P1 hn hp hai kim loi cha tan ht thỡ tớnh nng mol/l nh th
no?
- Phỏt hin vn :
2
HHCl
nn =
- Gii quyt vn : p dng nh lut bo ton khi lng
HD:
a) Mg + 2HCl

MgCl
2
+ H
2
(1)
2Al + 6HCl

2AlCl
3
+ 3H
2
(2)
Gi s trong TN1 kim loi tan ht, khi th tớch axit tng lờn trong TN2 thỡ
kim loi trong phn 2 cng phi tan ht. Khi cụ cn dung dch lng mui thu c

trong hai phn phi bng nhau. Theo bi ra 27,9g

32,25 g

iu gi s sai. Vy
trong phn 1 kim loi cũn d.
Theo phng trỡnh (1) v (2):
2
.2
HHCl
nn =
.
Gi s mol HCl phn ng l b (mol)

s mol H
2
l 0,5 b(mol)
Theo nh lut bo ton khi lng:
MCmolb
b
b
mmmm
HClM
KLmuoiHHCl
1
6,0
6,0
)(6,0
5,79,272.
2

5,36
)(
2
==
=
=
b)Gi s TN2 kim loi vn cũn d.
TN1: a g hn hp tỏc dng vi 600ml dd HCl thu c 27,9 g mui khan
Vy a g hn hp tỏc dng vi 800 ml dd HCl s thu c
25,322,37
600
9,27.800
>=

Do ú thớ nghim 2 dung dch HCl vn cũn d, khi ú Mg v Al tan ht.
Gi s mol ca Mg, Al ln lt l x, y mol ( x, y > 0)
Theo bi ra ta cú:
%36%;%64%
)(1,0
)(2,0
5,72724
25,325,13395
==



=
=

=+
=+
AlMg
moly
molx
yx
yx
Bi 5: ( Bi 103 T
105
Bi dng húa hc THCS nh xut bn giỏo dc)

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
10
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

Hn hp gm CaCO
3
ln Al
2
O
3
v Fe
2
O
3
trong ú Al
2

O
3
chim 10,2% cũn
Fe
2
O
3
chim 9,8%. Nung hn hp ny nhit cao thu c cht rn cú khi
lng bng 67% lng hn hp ban u. Tớnh % theo khi lng cht rn to ra.
Phõn tớch:
- õy l dng toỏn quy v 100.
- Khi phõn hy CaCO
3
vn cũn d.
- Phỏt hin vn : Khi lng cht rn gim l khi lng CO
2
bay lờn
- Gii quyt vn : S dng nh lut bo ton khi lng
HD:
Coi lng hn hp ban u l 100 gam thỡ lng Al
2
O
3
= 10,2 gam ; lng
Fe
2
O
3
= 9,8 gam v lng CaCO
3

= 100 g.
CaCO
3


CaO + CO
2
Theo nh lut bo ton khi lng:
)(3367100
2
gmmm
randaubanhhCO
===
)(75,0
44
33
2
moln
CO
==
Theo phng trỡnh:
)(75,0
23
molnnn
COCaOCaCOungphan
===
)(5
3
gm
duCaCO

=
Vy cht rn to ra gm:
10,2g Al
2
O
3
= 15,22% 9,8 g Fe
2
O
3
= 14,62%
5 g CaCO
3
d = 7,4% CaO = 62,6%
Bi 6 ( kho sỏt HSG húa hc 8 huyn Ninh giang nm 2010 2011)
Cho lung khớ hiro i qua ng thu tinh cha 20 gam bt ng(II) oxit 400
0
C.
Sau phn ng thu c 16,8 gam cht rn.
a) Nờu hin tng phn ng xy ra?
b) Tớnh hiu sut phn ng?
c) Tớnh th tớch khớ hiro ( ktc) ó tham gia kh ng(II) oxit trờn?
Phõn tớch:
- Phỏt hin vn : Phn ng kh oxit kim loi s mol CO luụn bng s mol CO
2
- Gii quyt vn : Da vo nh lut bo ton khi lng
HD:
a) CuO mu en chuyn dn sang kim loi mu .
b) CuO + H
2

Cu + H
2
O

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
11
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

Gi a l s mol H
2
phn ng
)(
22
molann
HOH
==
.
Theo nh lut bo ton khi lng:
)(2,38,1620
22
gmm
HOH
==
)(2,0 mola =
Theo phng trỡnh: m
CuO
= 16(g)

%80%100.
20
16
% == H
c)
)(48,4
2
lV
H
=
V
Nhn xột: Trong bi tp 6 v bi tp 4, phn ng cú th xy khụng hon ton thỡ
vic ỏp dng gii dng toỏn hn hp ny rt hiu qu.
Bi 7: Cho 12 gam hn hp hai kim loi Fe, Cu tỏc dng va vi dung dch
HNO
3
63%. Sau phn ng thu c dung dch A v 11,2 lớt khớ NO
2
duy nht
(ktc). Tớnh nng phn trm cỏc cht trong dung dch A.
Phõn tớch:
- Phỏt hin vn : S mol HNO
3
bng 2 ln s mol NO
2
- Gii quyt vn : Da vo nh lut bo ton khi lng tớnh khi lng
dung dch mui.
HD:
Phng trỡnh phn ng:
Fe + 6HNO

3


Fe(NO
3
)
3
+ 3NO
2
+ 3H
2
O
Cu + 4HNO
3


Cu(NO
3
)
2
+ 2NO
2
+ 2H
2
O
S mol:
)(5,0
4,22
2,11
2

moln
NO
==
)(12
23
molnn
NOHNO
==
p dng nh lut bo ton khi lng:
)(895,0.46
63
100.63.1
12
23
g
mmmm
NOHNOddKLhhmuoidd
=+=
+=
t s mol ca Fe, Cu ln lt l x, y mol (x,y >o)



=
=




=+

=+
1,0
1,0
5,023
126456
y
x
yx
yx
%12,21
89
%100.188.1,0
%
%19,27
89
%100.242.1,0
%
2
3
23
)(
)(
==
==
NOCu
NOFe
m
m

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012

12
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

Bi 8: ( thi HSG tnh Thanh húa 2009 2010)
Khi thc hin phn ng chuyn húa metan thnh axetilen ( 1500
0
C v iu
kin thớch hp) thu c hn hp khớ X gm metan, axetilen v hidro. t chỏy
hon ton hn hp X thu c 26,4 gam CO
2
. Tớnh khi lng hn hp X ó em
t.
Phõn tớch:
- bi ch cho khi lng CO
2
thu c sau phn ng. Tớnh khi lng X da
vo õu?
- Phỏt hin vn : im mu cht ca bi toỏn phi khai thỏc t CH
4
; CH
4
chuyn húa thnh hn hp X cỏc cht khỏc nhau thỡ ta luụn cú
4
CHX
mm =
- Gii quyt vn : S dng nh lut bo ton khi lng
HD:
Cỏch 1:
t x,y l s mol CH

4
p, d
2CH
4


C
2
H
2
+ 3H
2
(1)
x 0,5x 1,5x
C
2
H
2
+
2
5
O
2
2CO
2
+ H
2
O (2)
0,5x x 0,5x
CH

4
d + 2O
2
CO
2
+ 2H
2
O (3)
y y 2y
H
2
+
2
1
O
2
H
2
O (4)
1,5x 1,5x
T (2-3): n = x + y =
44
4,26
= 0,6 mol

m = 0,6.12 = 7,2 gam.
T (2-4): n =
xy
x
2

3
2
2
++
= 2(x+y) = 2.0,6 = 1,2 mol

m = 1,2.2 = 2,4 gam.
Vy m = m + m = 7,2 + 2,4 = 9,6 gam.
Cỏch 2; 3: p dng nh lut bo ton khi lng
C2: m = m = 16.n =16. n = 16.n = 16. 0,6 = 9,6 gam.
C3: m = m +m + m =16y +26.
2
1
x +2.
2
3
x =16(x+y) = 16.0,6 = 9,6 gam.

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
13
X
CH
4
C
CO
2
CH
4 d
C
2

H
2
H
2
X
CH
4
CO
2
C
X
H
HC
H
2
O
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

Nhn xột: Nu hc sinh lm cỏch 2 ỏp dng nh lut bo ton khi lng thu
c hiu qu cao nht, li gii ngn gn, d hiu, gim bt cỏc bc tớnh toỏn
ca hc sinh.
Bi 9: Hn hp X gm hiro v mt hirocacbon. Nung núng 14,56 lớt hn hp X
( ktc), cú bt Ni lm cht xỳc tỏc n khi phn ng xy ra hon ton thu c
hn hp Y cú khi lng 10,8 gam. Bit t khi ca Y so vi metan l 2,7 v Y cú
kh nng lm mt mu dung dch brom. Tỡm cụng thc phõn t ca hirocacbon.
HD:
)(65,0 moln
X
=

;
)(2,43 gM
Y
=
p dng nh lut bo ton khi lng ta cú:
)(25,08,10 )(8,10 molnMnMngmm
YYYXXYX
=====
Vỡ Y cú kh nng lm mt mu dung dch brom nờn H
2
phn ng ht, hirocacbon
cũn d.
Nh vy trong hn hp X:
)(25,0);(4,025,065,0
2
molnmoln
yx
HCH
===
4;38,102.4,025,0).12( ===++ yxyx

Cụng thc phõn t C
3
H
4
Chỳ ý:
- Trong phn ng cng H
2
s mol khớ gim sau phn ng bng s mol H
2

tham
gia phn ng.
- Sau phn ng cng H
2
vo hirocacbon khụng no m khi lng mol trung
bỡnh ca hn hp nh hn 28 thỡ trong hn hp sau phn ng cú H
2
d
Bi 10: Cho mt lung khớ CO i qua ng s ng 0,04 mol hn hp A gm FeO
v Fe
2
O
3
t núng. Sau khi kt thỳc thớ nghim thu c cht rn B gm 4 cht,
nng 4,874 gam. Khớ i ra khi ng s hp th vo dung dch Ba(OH)
2
d, thỡ thu
c 9,062 gam kt ta. Mt khỏc ho tan cht rn B bng dung dch HCl d thy
thoỏt ra 0,6272 lớt khớ H
2
( ktc).
1. Tớnh % khi lng cỏc oxit trong A
2. Tớnh % khi lng cỏc cht trong B, bit rng trong B s mol st t oxit
bng 1/3 tng s mol st (II) v st (III) oxit.
Phõn tớch:
Phỏt hin vn :

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
14
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn

nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

- Kh oxit kim loi theo tng nc.
- Kh oxit kim loi bng CO ta luụn cú:
2
CO CO
n n=
Gii quyt vn : p dng nh lut bo ton khi lng
Bi gii:
a) Theo bi ra kh FeO v Fe
2
O
3
thu c cht rn B gm 4 cht chng t CO
phn ng ht. Cht rn B thu c l Fe, Fe
2
O
3
d, FeO d, v Fe
3
O
4
Phng trỡnh hoỏ hc:
3Fe
2
O
3
+ CO

2Fe

3
O
4
+ CO
2
(1)
Fe
3
O
4
+ CO

3FeO + CO
2
(2)
FeO + CO

Fe + CO
2
(3)
Khớ qua khi ng s l CO
2
hp th vo dung dch Ba(OH)
2
d c mui
trung ho:
CO
2
+ Ba(OH)
2

BaCO
3
+ H
2
O (4)
Theo phng trỡnh (4):
2 2
( )
9,062
0,046( )
197
CO Ba OH
n n mol= = =
Theo phng trỡnh (1), (2), (3):
2
0,046( )
CO CO
n n mol= =
Theo nh lut bo ton khi lng:
2
A CO B CO
m m m m+ = +

2
5,52( )
A B CO CO
m m m m g = + =
t x, y ln lt l s mol ca FeO v Fe

2
O
3
(x, y > 0).
Theo bi ra ta cú:
72 160 5,12 0,01( )
0,04 0,03( )
x y x mol
x y y mol
+ = =



+ = =

Trong A:
2 3
% 13,04%; % 86,96%
FeO Fe O
m m= =
b) t s mol ca Fe
2
O
3
phn ng (1) l a mol (a > 0).
t s mol ca Fe
3
O
4
phn ng (2) l b mol (b > 0).

t s mol ca FeO

phn ng (3) l c mol (c > 0).
Lp h phng trỡnh v tỡm c trong B:
Vy trong B:
2 3 3 4
% 20,07%;% 29,10%;% 18,06%;% 32,77%
Fe O Fe O FeO Fe
m m m m= = = =
Bi 11: Thi mt lung khớ CO d i qua ng s ng hn hp hai oxit Fe
3
O
4
v
CuO nung núng n khi phn ng xy ra hon ton thu c 2,32 gam hn hp

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
15
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

kim loi. Khớ thoỏt ra a vo bỡnh ng dung dch Ca(OH)
2
d thy cú 5 gam kt
ta trng. Tớnh khi lng hn hp hai oxit kim loi ban u?
HD:
Phõn tớch:
- Phỏt hin vn :
+ Phn ng oxi húa kh CO tỏc dng vi oxit kim loi
2

CO CO
n n=
- Gii quyt vn :
+ S dng nh lut bo ton khi lng
Phng trỡnh
Fe
3
O
4
+ 4CO

3Fe + 4CO
2
(1)
CuO + CO

Cu + CO
2
(2)
CO
2
+ Ca(OH)
2


CaCO
3
+ H
2
O (3)

Ta cú:
)(05,0
100
5
3
2
molnn
CaCO
CO
===
Theo phng trỡnh (1) v (2):
)(05,0
2
molnn
COCO
==
Theo nh lut bo ton khi lng:
)(12,3
2
gmmmm
COCOKLhhKLoxit
=+=
Ngoi cỏch gii s dng nh lut bo ton khi lng cũn cú cỏch gii
no khỏc i vi bi toỏn ny?
III. PHNG PHP BO TON NGUYấN T
1. Ni dung bo ton nguyờn t
Trong phn ng húa hc cỏc nguyờn t luụn c bo ton.
2. Nguyờn tc ỏp dng
Trong phn ng húa hc, tng s mol nguyờn t trc v sau phn ng luụn
bng nhau.

3. Cỏc vớ d minh ha
Dng 1: Xỏc nh cụng thc phõn t ca mt cht vụ c hoc mt hp
cht hu c
*Phng phỏp gii:

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
16
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

B
1
: T gi thit ta cú th xỏc nh thnh phn nguyờn t trong hp cht, riờng
i vi nguyờn t oxi ta cú th xỏc nh khụng chớnh xỏc trong hp cht cn tỡm cú
oxi hay khụng, trong nhng trng hp nh vy ta gi s hp cht cú oxi.
B
2
: t cụng thc phõn t hp cht C
x
H
y
O
z
N
t.
Lp s chuyn húa
A + O
2

CO
2
+ H
2
O + N
2
B
3
: p dng nh lut bo ton nguyờn t tỡm nguyờn t C, H, O, N
trong hp cht, t ú tỡm c cụng thc ca hp cht.







+=+
=
=
=
)()()()(
)()(
)()(
)()(
222
2
2
2
OHOCOOOONOHCO

NNNOHCN
OHCNOHCH
COCNOHCC
nnnn
nn
nn
nn
tzyx
tzyx
tzyx
tzyx
*Lu ý: t cụng thc phõn t hp cht thỡ iu quan trng nht l ta phi xỏc
nh c thnh phn nguyờn t ca hp cht ú vỡ cỏc hp cht khỏc nhau s cú
thnh phn nguyờn t khỏc nhau.
Bi 12: t chỏy hon ton 10ml este cn dựng ht 45ml O
2
, thu c
3:4:
22
=
OHCO
VV
. Ngng t sn phm chỏy thy th tớch gim 30ml. Cỏc th tớch o
cựng iu kin. Tỡm cụng thỳc ca este?
Phõn tớch: Th tớch gim 30 ml chớnh l th tớch nc

Th tớch CO
2
Phỏt hin vn :
- cựng iu kin v ỏp sut, cựng th tớch thỡ cựng s mol

- S mol nguyờn t ca cỏc nguyờn t trc v sau phn ng luụn khụng i.
Gii quyt vn : S dng nh lut bo ton nguyờn t
HD:
Theo gi thit
)(40);(30
22
mlVmlV
COOH
==
S phn ng:
C
x
H
y
O
z
+ O
2


CO
2
+ H
2
O
ml 10 45 40 30
Theo nh lut bo ton nguyờn t cho C, H, O

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
17

Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS






=
=
=






+=+
=
=
2
6
4
1.302.402.4510
2.3010
1.4010
z
y
x
z

y
x

Vy cụng thc phõn t ca este: C
4
H
6
O
2
Bi 13: t chỏy hon ton 1,88 gam hp cht hu c A(ch cha C, H, O) cn
1,904 lớt khớ O
2
( ktc) thu c hi nc theo t l th tớch 4:3. Hóy xỏc nh
cụng thc phõn t ca A.
Phõn tớch:
- Bit khi lng ca A v O
2
ta tớnh c khi lng ca sn phm da vo nh
lut bo ton khi lng.
HD: Theo gi thit: 1,88 gam A + 0,085mol O
2


4a mol CO
2
+ 3a mol H
2
O
p dng nh lut bo ton khi lng:
)(2,0463.184.44

)(4632.085,088,1
22
molaaa
gmm
OHCO
==+
=+=+
Trong cht A cú
n
C
= 4a = 0,08(mol)
n
H
= 3a.2 = 0,12(mol)
Theo nh lut bo ton s mol nguyờn t:

n
O
= 4a.2 + 3a 0,085.2 = 0,05(mol)
Ta cú t l: n
C
: n
H
: n
O
= 8:12:5
Vy cụng thc phõn t ca A l C
8
H
12

O
5
cú M
A
< 203
Bi 14: t chỏy hon ton 4,48 lớt hn hp khớ Y gm C
3
H
8
v hydrocacbon A
mch h (cú cha liờn kt kộm bn) thu c 22 gam CO
2
v 10,8 gam H
2
O.
1. Tớnh th tớch khụng khớ cn dựng t chỏy ht hn hp Y (Bit cỏc khớ
u o ktc v trong khụng khớ oxi chim 20% th tớch).
2. Xỏc nh cụng thc phõn t, cụng thc cu to ca A.
HD:

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
18
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

C
3
H
8
+ 5O

2
3CO
2


+ 4H
2
O (1)
C
x
H
y
+ (x +
4
y
)O
2
xCO
2
+
2
y
H
2
O (2)
t a,b l s mol C
3
H
8
, C

x
H
y
. Ta cú: a + b =
4,22
48,4
= 0,2 (I)
T (1,2): 3a + xb =
44
22
= 0,5 (II)
4a +
2
y
b =
18
8,10
= 0,6

8a + yb = 1,2 (III)
n = 5a + (x+
4
y
)b = 5a + xb +
4
yb
= 5a + 0,5 -3a +
4
82,1 a
= 0,8 mol

Vy V = 5. 0,8. 22,4 = 89,6 lớt.
C2: p dng nh lut bo ton nguyờn t
n = 2n + n = 2.
44
22
+
18
8,10
= 1,6 mol
n =
2
1
n =
2
1
.1,6 = 0,8 mol

V = 5. 0,8. 22,4 = 89,6 lớt.
T (Ix3 -II), ta cú: b(3 x) = 0,1.Vỡ b > 0 nờn x < 3.
Do A l hydrocacbon cú liờn kt kộm bn. Vy A cú x = 2.
Thay x = 2 vo (II), gii (I-III): a = b = 0,1 mol v y = 4.
Vy CTPT ca A: C
2
H
4
CTCT ca A: CH
2
= CH
2
C3: n =

5,2
2,0
5,03
==
+
+
ba
xba

x < 2,5 < 3.
Dng 2: Tớnh s mol; th tớch khớ; khi lng cỏc cht ban u hoc cỏc cht
sn phm.
Phng phỏp gii:
Bc 1: Da vo gi thit lp s chuyn húa gia cỏc cht.
Bc 2: Da vo yờu cu ca bi xỏc nh xem cn ỏp dng nh lut bo
ton nguyờn t i vi mt hay nhiu nguyờn t m c th l nhng nguyờn t no?
Bc 3: p dng nh lut bo ton nguyờn t tỡm ra kt qu theo yờu cu
bi toỏn.

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
19
O
2
KK
O
C
KK
O
2
O(O

2
) O(CO
2
)
O(H
2
O

)
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

Bi 15: Hũa tan ht 0,02 mol Al v 0,03 mol Cu vo dung dch HNO
3
, cụ cn dung
dch sau phn ng v nung n khi lng khụng i thỡ c m gam cht rn.
Khi lng cht rn m l:
A. 3,42 g B. 10,2 g C. 2,46g D. 3,12 g
HD:
S phn ng
2Al

2Al(NO
3
)
3

Al
2
O

3
(1)
0,02 0,02 0,01
Cu

Cu(NO
3
)
2

CuO (2)
0,03 0,03 0,03
p dng nh lut bo ton nguyờn t cho s (1) v (2)
)(03,0);(01,0
32
molnmoln
CuOOAl
==
Vy khi lng cht rn thu c l: 0,01. 102 + 0,03.80 = 3,42 (g)
ỏp ỏn: A
Bi 16: Cho hn hp gm 0,3 mol Fe, 0,15 mol Fe
2
O
3
v 0,1 mol Fe
3
O
4
tỏc dng
ht vi dung dch H

2
SO
4
loóng thu c dung dch A. Cho dung dch A tỏc dng
vi dung dch NaOH d, lc kt ta em nung trong khụng khớ n khi lng
khụng i thu c m gam cht rn C. Tớnh m?
HD:
Tng s mol nguyờn t Fe cú trong hn hp Fe, Fe
2
O
3
, Fe
3
O
4
l
0,3+0,15.2+0,1.3 = 0,9(mol)
Sau quỏ trỡnh bin i u thu c cht rn C l Fe
2
O
3

Theo nh lut bo ton s mol nguyờn t

)(45,0.
2
1
32
molnn
FeOFe

==
Vy khi lng cht rn C: 0,45.160 = 72 g
Nhn xột: Nu ỏp dng nh lut bo ton nguyờn t ta tỡm mi tng quan gia
cỏc nh lng s gii rt nhanh bi toỏn húa hc phự hp vi kin thc THCS.
Quay li bi 11 ( trờn) thỡ bn cht kh cỏc oxit kim loi l:
CO + O

CO
2
CO
2
+ Ca(OH)
2


CaCO
3
+ H
2
O (3)

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
20
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

Ta cú:
)(05,0
100
5

3
2
molnn
CaCO
CO
===
Theo phng trỡnh (1) v (2):
)(05,0
2
)(
molnn
CO
oxittrong
O
==
Theo nh lut bo ton khi lng:
)(12,316.05,032,2
)(
gmmm
oxittrong
OKLhhKLoxit
=+=+=
Nhn xột : Phng phỏp bo ton khi lng, ỏp dng c cho rt nhiu dng
bi tp: Húa vụ c, húa hu c, bi tp liờn quan n phn ng oxi húa kh
hoc phn ng khụng oxi húa kh, vỡ vy vic phõn dng bi tp c trng l rt
khú khn. Hi vng thụng qua cỏc vớ d c th trao i cựng ng nghip hiu v
vn dng thnh tho phng phỏp ny gii cỏc bi tp trong thi HSG cp
huyn, cp tnh hng dn cho cỏc em t kt qu cao nht.
IV. KT HP HAI PHNG PHP BO TON NGUYấN T V BO
TON KHI LNG

1. Nguyờn tc ỏp dng :
p dng nh lut bo ton nguyờn t i vi mt nguyờn t no ú tỡm
mi liờn quan v s mol ca cỏc cht trong phn ng, t ú ỏp dng nh lut bo
ton khi lng tỡm ra kt qu m bi yờu cu.
2. Vớ d minh ha:
. Bi 17: ( thi HSG húa 9 vũng 2 huyn Ninh Giang 2011 - 2012)
Thi t t V lớt hn hp khớ (ktc) gm CO v H
2
i qua mt ng nghim
ng 16,8 gam hn hp 3 oxit: CuO, Fe
3
O
4
, Al
2
O
3
nung núng, phn ng hon ton.
Sau phn ng thu c m gam cht rn v mt hn hp khớ v hi nng hn khi
lng ca hn hp V l 0,32 gam. Tớnh V v m
HD:
Phõn tớch:
Phỏt hin vn :
Thc cht phn ng kh cỏc oxit trờn l:
CO + O

CO
2
H
2

+ O

H
2
O
Gii quyt vn : p dng nh lut bo ton nguyờn t

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
21
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

Khi lng hn hp khớ to thnh nng hn khi lng hn hp khớ ban u
chớnh l khi lng ca nguyờn t oxi trong cỏc oxit tham gia phn ng.
)(02,0)(02,0)(32,0
2
molnnmolngm
HCOOO
=+==
)(448,0
),(
2
lV
HCOhh
=
p dng nh lut bo ton khi lng:
32,0+=
ranChatoxit
mm
)(48,16 gm =

Bi 18: kh hon ton 3,04 gam hn hp X gm FeO, Fe
3
O
4
, Fe
2
O
3
cn 0,05
mol H
2
. Mt khỏc hũa tan hon ton 3,04 gam hn hp X trong dung dch H
2
SO
4
c thu c V lớt khớ SO
2
(sn phm kh duy nht) ( ktc). Tớnh V?
HD:
Thc cht ca phn ng kh trờn l:
H
2
+ O

H
2
O
0,05

0,05

)(02,0)(04,0
56
16.5,004,3
342
)(
molnmoln
SOFeFe
==

=
Gi a l s mol SO
2
to ra. Theo nh lut bo ton nguyờn t:
S phn ng
(FeO, Fe
2
O
3
, Fe
3
O
4
) + H
2
SO
4


Fe
2

(SO
4
)
3
+ SO
2
+ H
2
O
(a + 0,06)

0,02

a

(a + 0,06)
p dng nh lut bo ton khi lng:
3,04 + 98(a + 0,06) = 400.0,02 + 64a + 18(a + 0,06)
01,0= a
)(224
2
mlV
SO
=
Nhn xột: Qua cỏc vớ d trờn tựy theo yờu cu toỏn m giỏo viờn nh hng
cho hc sinh cỏch gii phự hp, quan trng nht õy l hc sinh phi phỏt hin
vn xem cú ỏp dng c nh lut bo ton khi lng, nh lut bo
nguyờn t hay khụng? ỏp dng nh lut bo ton khi lng giỏo nờn nờn hỡnh
thnh cho hc sinh k nng nhn xột mi tng quan gia cỏc cht thụng qua
phng trỡnh phn ng hay theo h phng trỡnh phng phn ng(toỏn hn hp).

Trong bi toỏn hu c, bi toỏn lng cht d cú by kin thc vỡ vy giỏo viờn
nờn cho hc sinh s dng, khai thỏc hai phng phỏp trờn s trỏnh c iu ny.
V. Bi tp ỏp dng
Bi 1: Khi t 1 lớt khớ X cn 6 lớt O
2
thu c 4 lớt CO
2
v 5 lớt hi H
2
O (cỏc th

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
22
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

tớch khớ o cựng iu kin nhit , ỏp sut). Cụng thc phõn t X l:
A. CH
4
B. C
2
H
6
O C. C
4
H
10
D. C
4
H

10
O
Bi 2: t chỏy hon ton 0,6 gam hp cht hu c X ri cho sn phm chỏy qua
bỡnh ng dung dch Ca(OH)
2
d thy cú 2 gam kt ta v khi lng bỡnh tng
thờm 1,24 gam. T khi ca X so vi H
2
bng 15. Cụng thc phõn t ca X l?
A. CH
4
B.C
2
H
6
C. C
3
H
8
O D. C
3
H
8
Bi 3: t chỏy hon ton hn hp khớ gm hai hidocacbon cựng dóy ng ng,
cho ton b lng CO
2
v nc sinh ra li chm qua bỡnh 1 cha dung dch
Ba(OH)
2
d v bỡnh 2 cha dung dch H

2
SO
4
c mc ni tip nhau. Kt qu khi
lng bỡnh 1 tng thờm 6,12 gam, bỡnh 2 tng thờm 0,62 gam. Trong bỡnh 1 cú kt
ta cõn nng 19,7g. Xỏc nh cu to v thnh phn % theo khi lng mi
hidocacbon trong hn hp trờn, bit chỳng u mch thng v khi cho tỏc dng vi
clo cú chiu sỏng, mi hidro u cho 2 sn phm cha 1 nguyờn t clo.
Bi 4: Cho hn hp gm CH
4
v C
2
H
2
i qua bỡnh cha dd Br
2
(d) thỡ C
2
H
2
b gi
li, khớ thoỏt ra nguyờn cht l CH
4
. Nh vy ta ó lm sch khớ CH
4
cú ln C
2
H
2
.

C
2
H
2
+ 2Br
2


C
2
H
2
Br
4
( Hoc cho qua bỡnh cha dd AgNO
3
/NH
3
d thỡ C
2
H
2
b gi li
Bi 5: t chỏy hon ton 1,05 gam hp cht hu c X. Ton b sn phm chỏy
c hp th hon ton qua bỡnh 1 ng dung dch H
2
SO
4
98% ri qua bỡnh 2 ng
nc vụi trong d. Sau khi cỏc phn ng kt thỳc, kim li thy khi lng bỡnh 1

tng 1,35 gam, trong bỡnh 2 cú 7,5 gam cht kt ta trng.
a) Hóy cho bit: X gm nhng NTHH no?
b) Xỏc nh cụng thc phõn t ca X bit rng t khi ca X so vi khớ
Mờtan bng 2,625.
c) Vit cụng thc cu to ca X. Bit rng X lm mt mu dung dch Br
2
,
vit PTP.
Bi 6: Cho hn hp Fe v FeS tỏc dng vi dung dch HCl (d), thu c 2,464 lớt
hn hp khớ iu kin tiờu chun. Dn hn hp khớ ny qua dung dch Pb(NO3)
2
d, sinh ra 23,9 gam kt ta en. Hóy tớnh phn trm khi lng ca Fe v FeS
trong hn hp?
Bi 7: Kh hon ton 24 gam hn hp CuO v Fe
x
O
y
bng H
2
d nhit cao thu

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
23
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

c 17,6 gam hn hp 2 kim loi. Tớnh khi lng H
2
O to thnh?
Bi 8: Khi oxi hoỏ chm m gam Fe ngoi khụng khớ thu c 12 gam hn hp A

gm FeO, Fe
2
O
3
, Fe
3
O
4
v Fe d. Ho tan A va bi 200 ml dung dch HNO
3
,
thu c 2,24 lớt NO duy nht (ktc). Tớnh tr m v C
M
ca dung dch HNO
3
?
C. KT LUN, KIN NGH
I. THC NGHIM S PHM
p dng ti nm hc 2011- 2012 i vi hc sinh lp 9. Tụi thng kờ bi
kim tra15 phỳt chng VI Hirocacbon, nhiờn liu) cho bng sau.
1. i vi hc sinh i tr
Kt qu ln 1: (Cha ỏp dng ti)
Lp S s
im gii im khỏ im TB im yu
SL % SL % SL % SL %
9A 28 3 10,7 7 25 10 35,7 8 28,6
9B 37 5 13,5 12 32,5 15 40,5 5 13,5
9C 39 12 30,8 15 38,5 10 25,6 0 0
Kt qu ln 2: (khi ỏp dng ti)
Lp S s

im gii im khỏ im TB im yu
SL % SL % SL % SL %
9A 28 3 10,7 12 42,9 9 32,1 4 14,3
9B 37 8 21,6 18 48,6 9 24,3 2 5,5
9C 39 16 41 20 51,3 3 7,7 0 0
Nhn xột:
- Hc sinh gii bi toỏn nhanh thụng minh theo ỳng bn cht húa hc vỡ
vy tit kim c thi gian thi c ca hc snh.
- Sau khi ỏp dng ti tụi thy hc sinh hc tp tớch cc hn, hc sinh lm
ch c phng phỏp ca mỡnh, hn na k nng ca hc sinh tin b rừ rt. Rt
cn thn trong gii toỏn vỡ hc sinh cú th nhm c kt qu cui cựng ngay vỡ
vy thun tin cho vic sa li.
- Cng c, khc sõu kin thc khi ỏp dng nh lut bo ton khi lng v
nh lut bo ton nguyờn t.

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
24
Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng định luật bảo toàn khối lợng, định luật bảo toàn
nguyên tố giải nhanh bài tập định lợng hóa học THCS

- Hc sinh s dng nh lut bo ton nguyờn t n gin hn vi cỏch gii
thụng qua phng trỡnh t chỏy vỡ vit phng trỡnh, cõn bng phng trỡnh
dng tng quỏt rt khú vi hc sinh; hn na hc sinh vn cũn nhm ln s
phn ng v phng trỡnh phn ng.
2. i vi hc sinh gii
Nm 2011 2012:
- Cú 5 em c HSG cp huyn, 2 gii nhỡ, 2 gii ba, 1 kk
- Cú 4 hc sinh chn thi HSG tnh.
II. IU KIN P DNG.
- ỏp dng c ti ny vo cụng vic ging dy Giỏo viờn phi thng

xuyờn trau ri kin thc nõng cao k nng gii toỏn nhanh
- H thng hoỏ kin thc; H thng bi tp phi t d n khú, t n gin
n phc tp thnh s tớch ly.
- i vi hc sinh phi nm chc kin thc cú kh nng phõn tớch t nhng
bi tp n gin m rng ra cỏc bi tp khú hn.
- Khụng ngng hc hi, hc thy, hc bn, hc sỏch v.
- Trong quỏ trỡnh ging dy trờn lp bờn cnh ging dy nhng kin thc c
bn trong SGK ngi giỏo viờn cn tỡm tũi a thờm cỏc kin thc, rốn k nng
cho hc sinh t ú nõng cao kin thc cho hc sinh khỏ gii.
- Hng dn hc sinh bit cỏch t hc, rốn k nng gii toỏn.
- Hoỏ hc l mụn khoa hc thc nghim vỡ vy khc sõu kin thc cho
hc sinh, giỏo viờn thng xuyờn lm cỏc thớ nghim chng minh, cho hc sinh
thc hnh thớ nghim.
- Kin thc ca hc sinh ch bn vng khi k nng c thit lp m hỡnh
thnh nhng k nng cho hc sinh thỡ khụng cú gỡ khỏc ngoi quỏ trỡnh rốn luyn,
bi dng thng xuyờn cho cỏc em.
III. KIN NGH

Đàm Ngọc Thạch THCS Tân Quang - Năm học 2011 2012
25